6 Bài phân tích sâu sắc "Các phương châm hội thoại" (tiết 3) Ngữ văn 9 đặc sắc nhất
Nội dung bài viết
1. Bài khám phá "Nghệ thuật vận dụng phương châm hội thoại" (tiết 3) phiên bản 4
I. SỰ HÒA HỢP GIỮA PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI VÀ NGỮ CẢNH GIAO TIẾP
Phân tích tình huống truyện cười:
Chàng rể trong câu chuyện đã không áp dụng phương châm lịch sự một cách khéo léo. Nghệ thuật giao tiếp tinh tế đòi hỏi sự nhạy cảm với hoàn cảnh - không phải lúc nào những lời chào hỏi cầu kỳ cũng phù hợp. Khi đối phương đang bận rộn hoặc không thuận tiện trò chuyện, sự im lặng đúng lúc đôi khi mới chính là biểu hiện của văn minh.
Bài học vàng: Người giao tiếp khéo cần biết cân nhắc "4 yếu tố vàng": thời điểm phù hợp, không gian thích hợp, đối tượng cụ thể và mục đích rõ ràng.
II. NHỮNG NGOẠI LỆ TRONG VIỆC ÁP DỤNG PHƯƠNG CHÂM
Câu 1. Phân tích các tình huống giao tiếp:
Trong các ví dụ điển hình, chỉ có "Người ăn xin" tuân thủ phương châm lịch sự. Các trường hợp khác đều có sự lệch chuẩn:
+ "Lợn cưới, áo mới": Vi phạm phương châm về lượng thông tin
+ "Quả bí khổng lồ": Không đảm bảo phương châm về chất lượng thông tin
Câu 2. Phân tích đoạn hội thoại:
- Câu trả lời của Ba không đáp ứng được nhu cầu thông tin cụ thể mà An mong muốn.
- Đây là trường hợp vi phạm phương châm về lượng, khi câu trả lời quá chung chung không đáp ứng được yêu cầu về thời gian cụ thể.
- Lý do vi phạm có thể xuất phát từ việc Ba không nắm rõ thông tin, nhưng cách xử lý này vẫn tốt hơn là cung cấp thông tin sai lệch (vi phạm phương châm về chất).
Câu 3. Tình huống giao tiếp đặc biệt:
Khi bác sĩ thông báo tình trạng bệnh nan y, phương châm về chất có thể không được tuân thủ vì mục đích nhân văn - giữ tinh thần lạc quan cho bệnh nhân. Tương tự trong chiến tranh, tinh thần "quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh" được đề cao hơn sự thật trần trụi.
Câu 4. Phân tích câu nói triết lý:
Câu "Tiền bạc chỉ là tiền bạc" tưởng vi phạm phương châm về lượng nhưng thực chất là cách nói hàm súc, nhấn mạnh giá trị thực của đồng tiền - công cụ trao đổi chứ không phải mục đích sống, càng không thể so sánh với những giá trị tinh thần cao quý.
III. THỰC HÀNH VẬN DỤNG
Câu 1. Phân tích tình huống giáo dục:
Câu hỏi của người bố với cậu bé 5 tuổi vi phạm phương châm lịch sự do không phù hợp với nhận thức của trẻ. Đây là bài học về việc điều chỉnh ngôn ngữ theo đối tượng giao tiếp.
Câu 2. Phân tích đoạn văn:
- Cách xưng hô của Chân, Tay, Tai, Mắt thể hiện sự thiếu tôn trọng, vi phạm phương châm lịch sự.
- Sự vi phạm này không có cơ sở hợp lý, xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ về mối quan hệ cộng sinh giữa các bộ phận.
2. Bài khai thác chuyên sâu "Nghệ thuật ứng dụng phương châm hội thoại" (tiết 3) phiên bản 5
I. Nền tảng nghệ thuật hội thoại
Trong nghệ thuật giao tiếp, năm phương châm vàng cần ghi nhớ:
- Phương châm về lượng: Lời nói như bức tranh - đủ màu sắc nhưng không thừa nét vẽ
- Phương châm về chất: Chân thành như giọt sương mai, không pha tạp điều hư ảo
- Phương châm quan hệ: Như dòng sông uốn khúc, luôn bám sát bờ chủ đề
- Phương châm cách thức: Lời như ánh trăng rằm - trong vắt và tròn đầy ý nghĩa
- Phương châm lịch sự: Như cánh hoa chớm nở - dịu dàng mà tinh tế
Nghệ nhân giao tiếp khéo léo biết khi nào nên giữ lề luật, khi nào cần uyển chuyển như liễu rủ.
II. Những bài học ứng dụng
Tình huống "Lời chào không đúng lúc"
Chàng rể trong truyện đã quên rằng: "Một lời chào đúng lúc tựa mặt trời ấm áp, nhưng sai thời điểm lại thành gánh nặng". Bài học về sự tinh tế trong giao tiếp.
Nghệ thuật im lặng của bác sĩ
Đôi khi, "sự thật" cần được bọc trong lớp vỏ nhân văn. Như người thầy thuốc khéo léo, biết rằng niềm tin đôi khi quan trọng hơn sự thật trần trụi.
Triết lý "Tiền bạc chỉ là tiền bạc"
Câu nói tưởng nghịch lý nhưng chứa đựng chân lý sâu xa: Tiền là phương tiện chứ không phải đích đến, như con thuyền chở ta qua sông chứ không phải bến bờ hạnh phúc.
III. Những quy tắc vàng cần nhớ
- Lời nói cần được chắt lọc như trà ngon - đủ vị mà không gắt đắng
- Biết lắng nghe hoàn cảnh như mùa thu nghe lá vàng rơi
- Khi cần thiết, sự im lặng có giá trị hơn ngàn lời nói
Giao tiếp đích thực là nghệ thuật cân bằng giữa lý trí và trái tim, giữa nguyên tắc và linh hoạt.
3. Bài khảo cứu chuyên sâu "Nghệ thuật vận dụng phương châm hội thoại" (tiết 3) phiên bản 6
A. Mục tiêu khám phá
- Thấu hiểu mối tương quan hài hòa giữa phương châm hội thoại và ngữ cảnh giao tiếp
- Nghệ thuật ứng dụng linh hoạt các phương châm phù hợp với từng tình huống
B. Phân tích tình huống điển hình
1. Nghịch lý trong truyện cười "Lời chào phiền toái"
Chàng rể tuy giữ được phương châm lịch sự nhưng lại quên mất yếu tố thời điểm - minh chứng cho thấy "một lời đúng ý nhưng sai thời điểm cũng thành sai".
2. Nghệ thuật nói giảm nói tránh của người thầy thuốc
Khi đối mặt với bệnh nhân nan y, bác sĩ thường chọn cách vi phạm phương châm về chất - một sự "nói dối nhân văn" nhằm giữ vững tinh thần người bệnh.
3. Triết lý sâu xa từ câu nói tưởng chừng thừa thãi
"Tiền bạc chỉ là tiền bạc" - thoạt nghe như vi phạm phương châm về lượng, nhưng ẩn chứa bài học về giá trị đích thực của cuộc sống vượt lên trên vật chất.
C. Bài tập thực hành
1. Bài học về sự phù hợp trong giao tiếp
Ông bố trong câu chuyện đã quên rằng cần điều chỉnh ngôn ngữ theo đối tượng - một bài học về sự tinh tế khi giao tiếp với trẻ nhỏ.
2. Hậu quả của sự thiếu tế nhị
Cách ứng xử của Chân, Tay, Tai, Mắt với lão Miệng là minh chứng cho thấy sự thiếu lịch sự trong giao tiếp luôn dẫn đến những hiểu lầm đáng tiếc.
4. Bài khảo luận "Nghệ thuật ứng dụng phương châm hội thoại" (tiết 3) phiên bản 1
I. Nghệ thuật hòa hợp giữa nguyên tắc và thực tiễn
Tình huống "Lời chào không đúng chỗ"
Chàng rể trong truyện đã quên mất rằng: "Một lời chào đúng lúc tựa mặt trời ấm áp, nhưng sai thời điểm lại thành gánh nặng". Bài học về sự tinh tế trong giao tiếp khi phải cân nhắc giữa lịch sự và phù hợp hoàn cảnh.
II. Những trường hợp ngoại lệ đầy ý nghĩa
1. Nghệ thuật im lặng của người thầy thuốc
Khi đối mặt với bệnh nhân nan y, bác sĩ thường chọn cách vi phạm phương châm về chất - một sự "nói dối nhân văn" để giữ vững tinh thần người bệnh, chứng tỏ đôi khi "sự thật" cần được bọc trong lớp vỏ nhân ái.
2. Triết lý sâu xa từ câu nói tưởng thừa
"Tiền bạc chỉ là tiền bạc" - thoạt nghe như vi phạm phương châm về lượng, nhưng ẩn chứa bài học sâu sắc: Tiền là phương tiện chứ không phải đích đến, như con thuyền chở ta qua sông chứ không phải bến bờ hạnh phúc.
III. Bài học ứng dụng thực tế
1. Nghệ thuật điều chỉnh ngôn ngữ
Ông bố trong câu chuyện đã quên rằng cần thay đổi cách nói phù hợp với đối tượng - một bài học về sự tinh tế khi giao tiếp với trẻ nhỏ: "Nói với trẻ con phải dùng ngôn ngữ của trẻ con".
2. Hậu quả của sự thiếu tế nhị
Thái độ của Chân, Tay, Tai, Mắt với lão Miệng là minh chứng cho thấy: "Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau" - sự thiếu lịch sự luôn dẫn đến những hiểu lầm đáng tiếc.
5. Bài phân tích chuyên sâu "Các phương châm hội thoại" (tiết 3) phiên bản 2
I. Nghệ thuật ứng dụng phương châm hội thoại
Truyện cười "Lời chào không đúng lúc"
Chàng rể trong truyện đã quên rằng: "Một lời chào đúng lúc tựa mặt trời ấm áp, nhưng sai thời điểm lại thành gánh nặng". Bài học về sự tinh tế khi áp dụng phương châm lịch sự phải đi đôi với việc thấu hiểu hoàn cảnh.
II. Những ngoại lệ đầy ý nghĩa
1. Nghệ thuật cân bằng giữa lượng và chất
Ba đã khéo léo chọn cách trả lời chung chung để tránh vi phạm phương châm về chất, chứng tỏ đôi khi "ít mà chắc" còn hơn "nhiều mà sai".
2. Triết lý nhân văn từ câu nói tưởng thừa
"Tiền bạc chỉ là tiền bạc" - ẩn chứa bài học sâu sắc: Có những giá trị vô hình còn quý giá hơn cả vật chất hữu hình.
III. Bài học ứng dụng
1. Nghệ thuật điều chỉnh ngôn ngữ
Ông bố đã quên rằng: "Nói với trẻ con phải dùng ngôn ngữ của trẻ con" - một bài học về sự linh hoạt trong giao tiếp.
2. Hậu quả của sự thiếu tế nhị
Thái độ của Chân, Tay với lão Miệng là minh chứng cho câu tục ngữ: "Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau".
6. Bài khảo luận chuyên sâu "Các phương châm hội thoại" (tiết 3) phiên bản 3
I. Nghệ thuật ứng dụng phương châm hội thoại
Bài học từ truyện cười "Lời chào không đúng lúc"
Một câu hỏi quan tâm tưởng chừng lịch sự lại trở thành phiền toái khi không xét đến hoàn cảnh. Chàng rể trong truyện đã quên rằng: "Một lời chào đúng lúc tựa mặt trời ấm áp, nhưng sai thời điểm lại thành gánh nặng".
II. Những ngoại lệ đầy ý nghĩa
1. Nghệ thuật cân bằng giữa thông tin và sự thật
Ba đã khéo léo chọn cách trả lời chung chung để giữ vững phương châm về chất, chứng minh rằng đôi khi "ít mà chắc" còn hơn "nhiều mà sai".
2. Triết lý nhân văn từ câu nói tưởng thừa
"Tiền bạc chỉ là tiền bạc" - ẩn chứa bài học sâu sắc: Có những giá trị vô hình còn quý giá hơn vật chất, như tình người, đạo đức và nhân cách.
III. Bài học ứng dụng thực tế
1. Nghệ thuật điều chỉnh ngôn ngữ
Ông bố đã quên rằng: "Nói với trẻ con phải dùng ngôn ngữ của trẻ con" - một bài học về sự linh hoạt trong giao tiếp.
2. Hậu quả của sự thiếu tế nhị
Thái độ của Chân, Tay với lão Miệng là minh chứng cho câu tục ngữ: "Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau".
Có thể bạn quan tâm
Khám phá bộ sưu tập Font Tiếng Việt đẹp nhất - Tuyển chọn những kiểu chữ độc đáo và tinh tế dành riêng cho bạn.
Dầu bơ (avocado oil) là một loại dầu tự nhiên, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đáng chú ý. Hãy cùng tìm hiểu xem dầu bơ có những tác dụng tuyệt vời gì đối với cơ thể.
Mẹo hay giúp nghêu sạch cát, không còn một hạt trước khi chế biến
Tuyển tập những Font chữ đẳng cấp và tinh tế nhất
Khám phá bộ sưu tập font tiếng Việt đẹp nhất, lý tưởng cho thiết kế đồ họa và trang trí văn bản
