6 Bài soạn "Vượt thác" Ngữ Văn lớp 6 ấn tượng nhất

A. Tinh hoa kiến thức

1. Chân dung tác giả

Võ Quảng (1920-2007) - người con xứ Quảng, một cây bút xuất sắc chuyên chắp cánh cho những trang văn thiếu nhi.

2. Hành trình tác phẩm

"Vượt thác" là trích đoạn đặc sắc từ chương XI tiểu thuyết "Quê Nội" (1974), một viên ngọc sáng trong sự nghiệp sáng tác của ông.

3. Cấu trúc nghệ thuật

Phần mở: Từ đầu... chuẩn bị vượt thác - Khúc dạo đầu êm ả của dòng Thu Bồn
Phần thăng: Tiếp theo... qua thác Cổ Cò - Bản anh hùng ca về cuộc chinh phục thiên nhiên
Phần kết: Phần còn lại - Khúc khải hoàn sau chiến thắng

4. Tinh túy nội dung

Tác phẩm dẫn người đọc theo bước con thuyền trên hành trình chinh phục dòng Thu Bồn: từ khúc sông phẳng lặng mơ màng, qua ghềnh thác hung dữ, đến vùng nước yên bình. Trung tâm của bức tranh là hình tượng Dượng Hương Thư - con người thép giữa thiên nhiên hùng vĩ.

B. Hành trang luyện tập

Câu 1: Bố cục tác phẩm được xây dựng theo dòng chảy:
- Khúc sông bình yên (từ đầu... "chuẩn bị vượt thác")
- Trường ca vượt thác (tiếp... "qua thác Cổ Cò")
- Khúc tự do (phần còn lại)

Câu 2: Dòng sông biến ảo:
- Đoạn êm đềm: bạt ngàn dâu xanh, vườn tược sum xuê
- Đoạn thác dữ: nước dựng thành vách, thác đổ ầm ầm
- Đoạn hậu thác: núi non trùng điệp nhường chỗ cho đồng bằng

Câu 3: Bức chân dung Dượng Hương Thư:
- Ngoại hình: thân hình đồng đúc, bắp thịt cuồn cuộn, ánh mắt rực lửa
- Hành động: phóng sào như mãnh hổ, ghì sào như dũng sĩ
- Nghệ thuật: so sánh với tượng đồng, hiệp sĩ Trường Sơn

Câu 4: Cây cổ thụ - nhân chứng thời gian:
- Đầu truyện: trầm mặc như vệ sĩ
- Cuối truyện: vẫy gọi như người dẫn đường

Câu 5: Triết lý nhân sinh:
- Thiên nhiên: bức tranh đa sắc vừa dịu dàng vừa dữ dội
- Con người: từ vẻ nhu mì thường nhật đến sức mạnh phi thường khi đối mặt thử thách

Luyện tập nâng cao
So sánh "Sông nước Cà Mau" và "Vượt thác":
- Cà Mau: bạt ngàn kênh rạch, rừng đước vô tận, chợ nổi nhộn nhịp
- Vượt thác: từ êm đềm đến dữ dội, từ thung lũng đến ghềnh thác
- Nghệ thuật: cả hai đều dùng ngôi kể thứ nhất, nhưng Võ Quảng đặc biệt thành công trong nghệ thuật tương phản và xây dựng hình tượng nhân vật.

I. Khám phá văn bản:

Câu 1: Bố cục 3 phần đặc sắc:
- Khúc dạo đầu: Thuyền chuẩn bị vượt thác - bình yên như bản nhạc dịu
- Khúc tráng ca: Thuyền vật lộn với thác dữ - bản anh hùng ca đầy kịch tính
- Khúc hòa ca: Cảnh sắc sau vượt thác - khúc ca chiến thắng

Câu 2: Biến ảo sông Thu Bồn:
- Đồng bằng: dòng sông thơ mộng với bạt ngàn dâu xanh
- Tiền thác: núi non trùng điệp như thử thách
- Thác dữ: nước vút thành thác như bức tường nước khổng lồ
→ Vị trí quan sát trên thuyền như camera hành trình ghi lại trọn vẹn cuộc phiêu lưu

Câu 3: Bức tượng đài Dượng Hương Thư:
- Ngoại hình: thân hình cường tráng như lực sĩ, ánh mắt rực lửa chiến đấu
- Hành động: uyển chuyển như vũ công, dứt khoát như võ sĩ
- Nghệ thuật: so sánh với tượng đồng cổ, hiệp sĩ Trường Sơn → khắc họa vẻ đẹp lao động

Câu 4: Cổ thụ - nhân chứng thời gian:
- Đầu hành trình: dáng vẻ trầm tư như lời cảnh báo
- Cuối hành trình: cử chỉ khích lệ như bàn tay dẫn đường

Câu 5: Triết lý nhân sinh:
- Thiên nhiên: bản giao hưởng đầy tương phản
- Con người: từ nhu mì thường nhật đến dũng mãnh phi thường

II. Đối sánh nghệ thuật:
"Sông nước Cà Mau" vs "Vượt thác":
- Cà Mau: bức tranh thủy mặc phương Nam với kênh rạch chằng chịt
- Vượt thác: bản trường ca về cuộc chinh phục thiên nhiên
- Nghệ thuật: cùng ngôi kể số 1 nhưng Võ Quảng đặc biệt thành công trong nghệ thuật tương phản

I. Hành trình khám phá

1. Chân dung nghệ sĩ:
Võ Quảng (1920-2007) - người thợ kim hoàn chữ nghĩa, chuyên chế tác những viên ngọc văn chương cho tuổi thơ. Ông là cầu nối đưa Đôn Kihôtê đến với độc giả Việt và được vinh danh Giải thưởng Nhà nước 2007.

2. Viên ngọc "Quê nội":
Trích đoạn "Vượt thác" từ chương XI tiểu thuyết "Quê nội" (1974) - bức tranh sống động về làng Hòa Phước (Quảng Nam) thời hậu cách mạng, qua lăng kính hai cậu bé Cục và Cù Lao.

II. Hành trình cảm nhận

Câu 1: Bố cục 3 chương:
- Chương mở: Khúc dạo đầu êm đềm
- Chương giữa: Bản giao hưởng kịch tính
- Chương cuối: Khúc khải hoàn

Câu 2: Sông Thu Bồn - bức tranh biến ảo:
- Khúc đồng bằng: bạt ngàn dâu xanh thơ mộng
- Tiền thác: núi non trùng điệp như thách thức
- Thác dữ: bức tường nước khổng lồ
→ Góc nhìn từ thuyền như ống kính điện ảnh

Câu 3: Tượng đài Dượng Hương Thư:
- Ngoại hình: thân hình đồng đúc, ánh mắt rực lửa
- Hành động: uyển chuyển như vũ công, dứt khoát như võ sĩ
- Nghệ thuật: so sánh đa tầng ý nghĩa

Câu 4: Cổ thụ - nhân chứng thời gian:
- Mở đầu: dáng vẻ trầm tư lo lắng
- Kết thúc: cử chỉ khích lệ nhiệt thành

Câu 5: Triết lý nhân sinh:
Thiên nhiên và con người hòa làm một trong niềm vui chiến thắng

III. Đối sánh nghệ thuật
"Sông nước Cà Mau": bức tranh toàn cảnh Nam Bộ
"Vượt thác": bản trường ca về sức mạnh con người

I. Chân dung nghệ sĩ Võ Quảng
- Võ Quảng (1920-2007), người con xứ Quảng, bậc thầy của văn học thiếu nhi Việt Nam
- Người đầu tiên mang Đôn Kihôtê đến với độc giả Việt qua bản dịch nổi tiếng
II. Hành trình khám phá tác phẩm
1. Xuất xứ
- Trích đoạn "Vượt thác" từ tiểu thuyết "Quê nội" (1974) - viên ngọc sáng trong sự nghiệp sáng tác của ông
- Bối cảnh làng quê Hòa Phước thời hậu cách mạng
2. Tinh túy nội dung
Hành trình con thuyền vượt thác trên sông Thu Bồn trở thành biểu tượng cho sức mạnh con người trước thiên nhiên hùng vĩ, với hình tượng trung tâm là Dượng Hương Thư - người lao động bình dị mà phi thường.
3. Cấu trúc nghệ thuật
- Khúc dạo đầu: Sông nước hiền hòa
- Khúc kịch tính: Vượt thác dữ
- Khúc hòa ca: Chiến thắng thiên nhiên
4. Giá trị nhân văn
Tác phẩm ngợi ca vẻ đẹp lao động và sức mạnh tiềm ẩn của con người Việt Nam
5. Đặc sắc nghệ thuật
- Ngôn ngữ tạo hình đặc sắc
- Hệ thống so sánh, nhân hóa sinh động
- Điểm nhìn nghệ thuật độc đáo từ con thuyền

TINH HOA TÁC PHẨM VƯỢT THÁC
Hành trình con thuyền vượt thác trên sông Thu Bồn là bản anh hùng ca về sức mạnh con người trước thiên nhiên hùng vĩ, với hình tượng trung tâm là Dượng Hương Thư - người lao động bình dị mà phi thường.

Khám phá hành trình vượt thác hùng vĩ trong "Quê nội"

- Võ Quảng (1920-2007), người con xứ Quảng, đã dành trọn tâm huyết cho văn học thiếu nhi với những trang viết đậm chất nhân văn.

- Tác phẩm "Quê nội" (1974) như bức tranh sống động về làng quê ven sông Thu Bồn thời kỳ đầu kháng chiến chống Pháp, với hai nhân vật chính là Cục và Cù Lao - những thiếu niên giàu nghị lực.

- Trích đoạn "Vượt thác" (chương XI) đưa người đọc vào hành trình chinh phục thiên nhiên kỳ vĩ:

+ Hành trình ba chặng: sông phẳng lặng - thác dữ cuồn cuộn - bình yên sau thử thách

+ Nghệ thuật miêu tả tinh tế làm nổi bật hình tượng dượng Hương Thư - con người nhỏ bé nhưng sức mạnh phi thường trước thiên nhiên hùng vĩ.

Phân tích giá trị nghệ thuật

1. Bố cục hài hòa: Mạch văn uyển chuyển theo dòng chảy thời gian và không gian, tạo nên cấu trúc ba phần mạch lạc.

2. Nghệ thuật tả cảnh:

- Bút pháp linh hoạt khi miêu tả sự chuyển biến của cảnh vật hai bên bờ

- Hệ thống so sánh độc đáo: "nhanh như cắt", "tượng đồng", "hiệp sĩ Trường Sơn"

3. Đặc sắc nhân vật:

- Dượng Hương Thư hiện lên qua những tương phản thú vị: đời thường nhu mì - lúc vượt thác dũng mãnh

- Nghệ thuật khắc họa ngoại hình và hành động đặc tả sức mạnh thể chất và ý chí

Triết lý nhân sinh

- Thiên nhiên vừa dịu dàng thơ mộng, vừa dữ dội thách thức

- Con người lao động bình dị nhưng ẩn chứa sức mạnh phi thường

- Sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên trong cuộc chinh phục thử thách

Liên hệ nghệ thuật

- So sánh với "Sông nước Cà Mau": Nếu Đoàn Giỏi phác họa không gian mênh mang kênh rạch thì Võ Quảng tập trung vào khoảnh khắc kịch tính của hành trình vượt thác

- Đóng góp của tác giả: Nâng tầm văn học thiếu nhi bằng chiều sâu triết lý và giá trị nghệ thuật đặc sắc