6 góc nhìn xuất sắc cảm nhận tứ thơ cuối trong thi phẩm 'Ánh trăng' của Nguyễn Duy

Nguyễn Duy đã khắc họa sâu sắc hành trình nhận thức của con người trước vầng trăng tri kỷ. Bốn khổ cuối bài thơ như bản giao hưởng cảm xúc:

"Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường"

Nhịp sống đô thị với những tiện nghi hiện đại đã khiến con người dần lãng quên người bạn xưa. Phép so sánh đầy xót xa giữa vầng trăng tình nghĩa với 'người dưng' đã phơi bày sự thờ ơ của con người trước quá khứ.

Bước ngoặt xuất hiện bất ngờ:
"Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn"

Khoảnh khắc mất điện trở thành cơ hội cho sự thức tỉnh. Hành động 'bật tung cửa sổ' như bức phá khỏi lớp vỏ vô tâm. Vầng trăng vẫn ở đó, tròn đầy và thủy chung.

Cuộc đối diện đầy xúc động:
"Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng"

Dòng hồi ức ùa về, đánh thức những ký ức thiêng liêng. Sự im lặng của vầng trăng chính là bài học sâu sắc nhất:
"Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình"

Bằng nghệ thuật dựng tình huống đặc sắc, Nguyễn Duy đã chạm tới chiều sâu nhân văn: sự thức tỉnh lương tri trước những giá trị vĩnh hằng.

Nguyễn Duy - ngọn cờ đầu của thế hệ nhà thơ trẻ kháng chiến - đã khắc tạc nên kiệt tác 'Ánh trăng' (1978) như lời tự vấn lương tri. Bốn khổ cuối vẽ nên bức tranh tâm trạng đầy biến động:

"Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường"

Nhịp sống đô thị với những tiện nghi phù hoa đã khiến con người đánh mất sự kết nối với quá khứ. Phép so sánh đầy chua xót giữa vầng trăng tri kỷ và 'người dưng' phơi bày sự tha hóa của tâm hồn.

Kịch tính bùng nổ trong khoảnh khắc:
"Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn"

Cú mất điện trở thành cơ hội cho sự thức tỉnh. Hành động 'bật tung' cửa sổ như bức phá khỏi lớp vỏ vô cảm. Vầng trăng hiện ra bất ngờ như lời nhắc nhở về sự hiện diện vĩnh hằng của những giá trị chân thật.

Cuộc đối thoại không lời:
"Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng"

Dòng hồi ức ùa về mang theo bao kỷ niệm thiêng liêng. Sự im lặng của vầng trăng chính là thông điệp sâu sắc nhất:
"Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình"

Bằng nghệ thuật xây dựng tình huống độc đáo, Nguyễn Duy đã chạm tới chiều sâu triết lý nhân sinh: sự thức tỉnh của lương tri trước vẻ đẹp vĩnh hằng.

Nguyễn Duy - nhà thơ lớn lên cùng khói lửa chiến tranh - đã gửi vào 'Ánh trăng' nỗi trăn trở về sự vẹn nguyên của ân tình xưa. Bài thơ như cuộn chỉ đỏ xuyên suốt hành trình từ ký ức đến hiện tại:

"Từ hồi về thành phố
...
đủ cho ta giật mình"

Khi đất nước bước vào thời bình, con người tưởng chừng có thể đoạn tuyệt với quá khứ gian nan. Nhưng vầng trăng - người bạn cố tri của tuổi thơ đồng ruộng, của những đêm rừng phục kích - vẫn âm thầm dõi theo bước chân người lính.

Cuộc sống đô thị với ánh điện chói chang đã làm mờ nhạt mối giao tình xưa. Phép đối lập tinh tế giữa 'vầng trăng tri kỷ' và 'người dưng qua đường' phơi bày sự tha hóa trong tâm hồn. Nhưng chính khoảnh khắc 'đèn điện tắt' bất ngờ đã trở thành bước ngoặt thức tỉnh.

Hành động 'bật tung cửa sổ' như sự giãy giụa thoát khỏi lớp vỏ vô cảm. Và kia, vầng trăng vẫn tròn đầy, nguyên vẹn như tấm lòng thủy chung của quá khứ. Cuộc đối diện không lời khiến lòng người 'rưng rưng' - nơi ấy hiện về hình bóng đồng quê, biển cả, núi rừng.

Điều kỳ diệu nằm ở sự im lặng của trăng: 'ánh trăng im phăng phắc'. Sự bao dung ấy mới khiến con người phải 'giật mình' nhận ra sự vô tâm của mình. Bài thơ không chỉ là câu chuyện cá nhân mà còn là lời cảnh tỉnh về cách ứng xử với quá khứ, với những giá trị vĩnh hằng.

Bằng nghệ thuật kể chuyện tinh tế kết hợp với chất trữ tình sâu lắng, Nguyễn Duy đã tạo nên khúc tâm tình vừa giản dị vừa chứa đựng triết lý nhân sinh sâu sắc.

Trong dòng chảy văn học Việt Nam, ánh trăng luôn là biểu tượng đẹp đẽ của tâm hồn dân tộc. Nguyễn Duy đã thổi vào hình tượng quen thuộc ấy một triết lý nhân sinh sâu sắc qua bốn khổ cuối 'Ánh trăng':

"Từ ngày về thành phố
Quen ánh điện cửa gương
Vầng trăng đi qua ngõ
Như người dưng qua đường"

Nhịp sống đô thị với những tiện nghi hiện đại đã tạo nên lớp sương mờ ngăn cách con người với quá khứ. Phép so sánh đầy chua xót giữa vầng trăng tình nghĩa và 'người dưng' phơi bày sự tha hóa của tâm hồn trước cám dỗ vật chất.

Bước ngoặt đến bất ngờ:
"Thình lình đèn điện tắt
Phòng buyn-đinh tối om
Vội bật tung cửa sổ
Đột ngột vầng trăng tròn"

Khoảnh khắc mất điện trở thành cơ hội cho sự thức tỉnh. Hành động 'bật tung' cửa sổ như sự phá vỡ lớp vỏ vô cảm. Và kia, vầng trăng vẫn tròn đầy, nguyên vẹn như tình nghĩa xưa.

Cuộc đối thoại không lời:
"Ngẩng mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng
Như là đồng là bể
Như là sông là rừng"

Dòng hồi ức ùa về mang theo bao kỷ niệm thiêng liêng. Sự im lặng của vầng trăng chính là thông điệp sâu sắc nhất:
"Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình
Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình"

Bằng nghệ thuật xây dựng tình huống độc đáo, Nguyễn Duy đã khắc họa thành công hành trình thức tỉnh lương tri - từ lãng quên đến giật mình nhận ra giá trị vĩnh hằng của ân tình quá khứ.

Nguyễn Duy - thi sĩ trưởng thành từ khói lửa chiến tranh, đã khắc họa nỗi niềm thế hệ qua 'Ánh trăng'. Bài thơ như lời tự vấn về sự vô tình trước những hy sinh xưa cũ. Bốn khổ cuối chính là cú giật mình thức tỉnh giữa nhịp sống hiện đại.

Sáng tác năm 1978 tại Sài Gòn sau ba năm giải phóng, khổ thơ đầu phơi bày sự xa lạ hóa: 'Từ hồi về thành phố/quen ánh điện cửa gương...'. Vầng trăng tri kỷ ngày nào giờ thành 'người dưng', phản chiếu sự đổi thay trong tâm hồn người lính.

Bước ngoặt đến từ cú cắt điện bất ngờ. Ba động từ 'vội, bật, tung' diễn tả sự hoảng hốt đi tìm ánh sáng, để rồi gặp lại vầng trăng xưa. Cuộc hội ngộ này khơi dậy miền ký ức: 'Ngửa mặt lên nhìn mặt/có cái gì rưng rưng...'.

Hình ảnh trăng 'tròn vành vạnh' và 'im phăng phắc' trở thành lời nhắc nhở nghiêm khắc về đạo lý uống nước nhớ nguồn. Cái 'giật mình' cuối bài chính là sự thức tỉnh nhân cách, bài học sâu sắc về lòng tri ân với quá khứ.

Trăng - biểu tượng vĩnh hằng của thi ca, trong 'Ánh trăng' Nguyễn Duy đã thổi vào đó hồn cốt của một thế hệ. Bốn khổ cuối bài thơ như bản giao hưởng xúc cảm, nơi vầng trăng trở thành tấm gương phản chiếu nhân cách.

Khoảnh khắc 'đèn điện tắt/phòng buyn-đinh tối om' chính là phép thử của lòng người. Chuỗi động từ 'vội, bật, tung' vẽ nên sự hoang mang trước bóng tối, để rồi 'đột ngột' gặp lại vầng trăng xưa - người bạn tri kỷ đã bị lãng quên.

Hình ảnh trăng 'tròn vành vạnh' không đơn thuần là quy luật tự nhiên. Đó là biểu tượng cho sự vẹn nguyên của nghĩa tình, sự bao dung của quá khứ. Khi con người 'ngửa mặt lên nhìn mặt', cả một trời ký ức ùa về: đồng bể, sông rừng, những năm tháng gian lao mà đậm đà tình đồng chí.

Nguyễn Duy khéo léo đặt nhân vật trữ tình trong tư thế phải ngước nhìn trăng. Đó không chỉ là góc nhìn vật lý, mà còn là sự thần phục trước đạo lý 'uống nước nhớ nguồn'. Cái 'giật mình' cuối bài chính là sự thức tỉnh của lương tri, bài học sâu sắc về lòng tri ân với quá khứ, với những hy sinh thầm lặng của cả một thế hệ.

Bằng nghệ thuật đối thoại nội tâm tinh tế, bài thơ đã chạm đến chiều sâu nhân văn: quá khứ luôn song hành cùng hiện tại như người thầy nghiêm khắc nhưng độ lượng, nhắc nhở mỗi chúng ta sống trọn vẹn nghĩa tình.