7 Bài cảm nhận sâu sắc nhất về bài thơ yêu thích dành cho học sinh Ngữ văn 10

Lý Bạch - bậc kỳ tài thơ ca lãng mạn Trung Hoa, để lại cho đời những vần thơ trăng tuyệt mỹ. Thuở thiếu thời, ánh trăng nửa vành trên đỉnh Nga Mi đã khắc sâu vào tâm khảm, trở thành biểu tượng quê hương Tứ Xuyên mà ông hoài niệm suốt đời. Xa quê từ năm 25 tuổi, mỗi lần vầng nguyệt tỏa sáng lại khơi dậy trong lòng thi nhân nỗi nhớ cố hương da diết, được gửi gắm qua kiệt tác 'Tĩnh dạ tứ':

'Đầu giường trăng rọi ngỡ sương đêm

Ngẩng ngắm trăng vàng cúi nhớ quê'

Từ đề tài quen thuộc 'vọng nguyệt hoài hương', Lý Bạch đã sáng tạo nên tác phẩm độc đáo với ngôn từ giản dị mà tinh luyện. Bài thơ khắc họa cảnh đêm thanh tĩnh, nơi thi nhân thao thức giữa đất khách, tìm tri âm nơi vầng trăng cô đơn. Ánh trăng trở thành nhân chứng cho nỗi niềm hoài hương khắc khoải:

'Trăng đầu giường rọi

Ngỡ sương phủ đất'

Hai câu thơ tưởng đơn giản mà chứa đựng cả thế giới nội tâm sâu lắng. Từ 'nghi' (ngỡ) diễn tả tâm trạng mơ màng giữa thực và ảo, khi ánh trăng được nhìn qua làn nước mắt nhớ thương. Cặp câu sau với động tác 'ngẩng đầu - cúi đầu' đối xứng tài tình, thể hiện dòng cảm xúc dâng trào: vừa say đắm trăng đẹp, vừa quặn thắt nỗi nhớ quê.

Kiệt tác ngũ ngôn tứ tuyệt này chứng tỏ tài năng bậc thầy của Lý Bạch trong việc chắt lọc ngôn từ. Như lời nhận xét của Trương Minh Phi: 'Bài thơ nhỏ nhất về khuôn khổ, đơn giản nhất về ngôn từ, nhưng có ma lực lớn nhất trong thơ hoài hương'. Tĩnh dạ tứ không chỉ là nỗi lòng của một thi nhân, mà đã trở thành tiếng lòng chung của những kẻ xa quê mọi thời đại.

Hơn một thế kỷ rưỡn trước, trong hành trình vào kinh đô Huế nhậm chức Cung trung giáo tập, Bà Huyện Thanh Quan đã sáng tác kiệt tác 'Qua Đèo Ngang' - bức tranh thơ đầy tâm trạng với nỗi niềm 'nhớ nước thương nhà' đặc sắc.

Bốn câu mở đầu khắc họa cảnh chiều tà nơi đèo vắng:

Bóng xế tà in dấu Đèo Ngang

Đá chen cây cỏ, hoa lẫn lá

Dưới núi thấp thoáng bóng tiều phu

Bên sông thưa thớt vài mái nhà

Cảnh vật hiện lên với sự hỗn độn của thiên nhiên qua điệp từ 'chen', gợi nét hoang sơ nơi núi đèo hiểm trở. Hình ảnh con người thưa thớt, nhỏ bé càng tô đậm nỗi quạnh hiu.

Bốn câu sau là dòng tâm trạng tuôn trào:

Quốc quốc kêu sầu nhớ nước

Gia gia gọi mỏi thương nhà

Dừng chân ngắm trời non nước

Mảnh tình riêng - ta với ta

Tiếng chim quốc, chim đa đa khắc khoải như xoáy sâu vào nỗi niềm hoài cổ. Kết thúc bài thơ là hình ảnh cô độc của thi nhân trước không gian mênh mông, chỉ còn lại 'một mảnh tình riêng' - nỗi cô đơn cùng cực.

Với nghệ thuật thất ngôn bát cú điêu luyện, ngôn từ giản dị mà sâu lắng, 'Qua Đèo Ngang' đã trở thành viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân tộc, khiến độc giả thêm yêu quý những tâm hồn nghệ sĩ tài hoa đã thổi hồn vào non sông gấm vóc.

'Em không nghe rừng thu/Lá thu kêu xào xạc/Con nai vàng ngơ ngác/Đạp trên lá vàng khô?' - những vần thơ ấy đã khắc họa mùa thu với vẻ đẹp dịu êm mà sâu lắng. Trong kho tàng thơ thu Việt Nam, 'Sang thu' của Hữu Thỉnh nổi bật như một bức tranh giao mùa tinh tế, mang đến cảm nhận mới mẻ về khoảnh khắc chuyển giao của đất trời.

'Bỗng nhận ra hương ổi/Phả vào trong gió se' - hai câu thơ mở đầu đã đánh thức mọi giác quan. Khác với hình ảnh thu truyền thống, nhà thơ cảm nhận mùa thu bằng hương ổi chín thơm, quyện trong làn gió se lạnh đặc trưng. Từ 'bỗng' diễn tả khoảnh khắc ngỡ ngàng khi nhận ra thu về, còn 'phả' gợi sự hòa quyện tinh tế giữa hương và gió.

'Sương chùng chình qua ngõ/Hình như thu đã về' - sương thu được nhân hóa với bước đi chậm rãi, như cố ý để con người kịp cảm nhận. Từ 'hình như' thể hiện sự mơ hồ trong cảm nhận, nhưng thực chất là sự chắc chắn từ trái tim thi sĩ.

Bức tranh thu hiện lên rõ nét hơn qua hình ảnh dòng sông 'dềnh dàng', đàn chim 'vội vã', và đặc biệt là đám mây mùa hạ 'vắt nửa mình sang thu' - một hình ảnh độc đáo thể hiện sự chuyển giao nhẹ nhàng mà sâu sắc.

Khổ thơ cuối đem đến chiều sâu triết lý: 'Vẫn còn bao nhiêu nắng/Đã vơi dần cơn mưa/Sấm cũng bớt bất ngờ/Trên hàng cây đứng tuổi'. Hình ảnh 'hàng cây đứng tuổi' gợi liên tưởng về con người từng trải, đã qua những thăng trầm của cuộc đời. Mùa thu ở đây không chỉ là của đất trời mà còn là mùa thu của đời người.

'Sang thu' không đơn thuần là bài thơ tả cảnh, mà là bản giao hưởng của tâm hồn trước sự chuyển mình của tạo vật, đồng thời gửi gắm những chiêm nghiệm sâu sắc về cuộc đời. Đó chính là sức hút vượt thời gian của thi phẩm này.

Trăng - nguồn thi hứng bất tận của thi nhân, cũng là người bạn tri âm của vị lãnh tụ thi sĩ Hồ Chí Minh. Bài thơ 'Cảnh khuya' ra đời giữa núi rừng Việt Bắc không chỉ là bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ mà còn ẩn chứa tâm hồn cao cả của Người.

'Tiếng suối trong như tiếng hát xa/Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa' - hai câu thơ mở đầu như khúc nhạc dịu êm của đêm rừng. Nghệ thuật so sánh tài tình đã biến tiếng suối thành khúc hát trữ tình, trong khi điệp từ 'lồng' tạo nên bức tranh trăng huyền ảo, nơi ánh trăng quấn quýt cùng cổ thụ, bóng hoa. Thiên nhiên hiện lên sống động qua ngòi bút tinh tế của Bác.

Nhưng đằng sau vẻ đẹp ấy là nỗi niềm sâu kín: 'Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ/Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà'. Điệp ngữ 'chưa ngủ' như nhịp trái tim thổn thức của vị lãnh tụ - một con người hòa quyện giữa tâm hồn nghệ sĩ và trái tim người chiến sĩ. Thiên nhiên dù đẹp đến mấy cũng không thể làm Người quên đi nỗi đau dân tộc.

Bài thơ là sự kết tinh tuyệt vời giữa chất thép và chất tình trong con người Bác. Một mặt thể hiện tâm hồn nhạy cảm trước vẻ đẹp thiên nhiên, mặt khác bộc lộ nỗi canh cánh vì vận mệnh đất nước. 'Cảnh khuya' mãi mãi là viên ngọc quý trong kho tàng văn học, phản chiếu vẻ đẹp tâm hồn của vị lãnh tụ vĩ đại mà giản dị.

Khác với phong cách trang nhã của Bà Huyện Thanh Quan, thơ Hồ Xuân Hương mang đậm chất dân dã mà sâu cay, mạnh mẽ phản kháng xã hội đương thời. 'Bánh trôi nước' là viên ngọc quý trong kho tàng thơ Nôm, phản chiếu thân phận người phụ nữ qua hình ảnh chiếc bánh trôi giản dị:

'Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son'

Bài thơ là sự hòa quyện tài tình giữa tả thực và tượng trưng. Chiếc bánh trôi trắng tròn trở thành ẩn dụ cho vẻ đẹp hình thể và tâm hồn người phụ nữ. Nghệ thuật đảo ngữ 'bảy nổi ba chìm' nhấn mạnh thân phận chìm nổi, trong khi 'tấm lòng son' khẳng định phẩm giá bất biến dù đời có vùi dập.

Hồ Xuân Hương đã dùng chất liệu dân gian để nói lên nỗi niềm u uất của cả một tầng lớp. Người phụ nữ đẹp đẽ, nhân hậu nhưng không làm chủ được số phận, bị xã hội phong kiến 'nhào nặn' theo ý muốn. Nhưng điều kỳ diệu là dù 'rắn nát' trong tay kẻ khác, họ vẫn giữ vẹn nguyên 'tấm lòng son' - sự trong trắng và cao quý của tâm hồn.

Chỉ với bốn câu thơ ngắn gọn, 'Bà chúa thơ Nôm' đã tạo nên kiệt tác vượt thời gian, vừa phản ánh hiện thực phũ phàng, vừa khẳng định giá trị con người. Bài thơ mãi mãi là tiếng nói đanh thép đòi quyền sống, quyền được là chính mình của người phụ nữ trong xã hội xưa.

Tôi đắm chìm trong thế giới của Kiều, nơi tôi thấy hiện lên hình bóng Nguyễn Du - một tâm hồn đa cảm, một trái tim nhân hậu luôn đồng cảm với những số phận đau thương. Đặc biệt là thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ - những đóa hoa hồng nhan phải chịu kiếp bạc mệnh.

Trái tim tôi tràn ngập lòng kính phục dành cho bậc thi hào dân tộc. Dù cả nước đã tôn vinh ông, tôi vẫn muốn bày tỏ niềm tri ân sâu sắc với vị thi nhân tài hoa mà lắm truân chuyên ấy.

Điều khiến tôi ngưỡng mộ nhất nơi Nguyễn Du chính là tấm lòng nhân ái bao la. Chính tình yêu thương con người đã thấm đẫm trong từng trang viết, tạo nên giá trị nhân văn vượt thời gian. Vị quan đại thần dòng dõi nhà Lê ấy đã bao lần "Dư nước mắt khóc người đời xưa", tự nhận mình là kẻ "mang nỗi oan phong vận".

Tấm lòng ấy khiến ông đồng cảm sâu sắc với nỗi đau của những kiếp hồng nhan bạc mệnh: nàng Kiều, ca nữ Long Thành, Tiểu Thanh... Tất cả đều là những tài sắc vẹn toàn mà số phận nghiệt ngã. Nỗi đau của Nguyễn Du không dừng ở sự thương cảm thông thường, mà còn là nỗi xót xa trước sự tàn phai của cái đẹp. Dẫu biết "Hoa tàn ong chán, cỏ tươi ngựa thèm" là lẽ thường, trái tim thi nhân vẫn day dứt khôn nguôi:

Ba trăm năm nữa chốc mòng

Biết ai thiên hạ khóc cùng Tố Như?

Thứ hai khiến tôi say mê là tài năng ngôn ngữ đỉnh cao. Nguyễn Du đã nâng tiếng Việt lên tầm nghệ thuật với những câu thơ lục bát tuyệt mỹ. Truyện Kiều chính là bản hòa ca ngôn ngữ, nơi tiếng nói dân tộc được chắt lọc tinh túy nhất. Chỉ với vài nét phác họa:

Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm vài bông hoa

Ông đã mở ra cả một không gian nghệ thuật đẹp đẽ. Có vô vàn lý do để ngưỡng mộ Nguyễn Du, nhưng trên hết chính là nhân cách cao đẹp - sự hòa quyện hoàn hảo giữa tài năng và tâm hồn.

"Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải là khúc ca trong trẻo nhất của tâm hồn thi sĩ, là tinh hoa của một trái tim luôn khao khát sống và cống hiến. Bài thơ chính là tiếng lòng không chỉ của tác giả mà còn của bất cứ ai yêu cái đẹp của cuộc đời này.

Ra đời trong những ngày cuối đời trên giường bệnh, bài thơ như tiếng chim chiền chiện hót vang, góp thêm một mùa xuân nho nhỏ cho đất nước thân yêu. Thể thơ năm chữ với nhịp điệu tươi vui đã khắc họa thành công không khí rộn ràng của mùa xuân.

Bức tranh xuân hiện lên với dòng sông xanh biếc, bông hoa tím biếc và tiếng chim chiền chiện vang vọng. Tất cả hòa quyện tạo nên bản giao hưởng mùa xuân đầy sức sống. Đặc biệt hơn, mùa xuân ấy không chỉ của thiên nhiên mà còn là mùa xuân của đất nước đang hối hả xây dựng, với những "lộc non" trên tay người lính, người nông dân.

Điều kỳ diệu là bức tranh xuân ấy được vẽ nên bởi một tâm hồn đang đối mặt với cái chết. Nhưng trong đó không hề có bóng dáng của sự tuyệt vọng, mà tràn đầy khát khao được làm "một mùa xuân nho nhỏ" để dâng hiến cho đời. Bài thơ như ngọn lửa ấm áp tiếp thêm sức mạnh cho thế hệ trẻ, nhắc nhở về lẽ sống cao đẹp: sống là để cống hiến.