7 bài phân tích ấn tượng nhất về tinh thần yêu nước trong Phú sông Bạch Đằng

Trong dòng chảy văn học trung đại, tình yêu nước và nỗi trăn trở về vận mệnh dân tộc luôn là mạch nguồn cảm hứng bất tận. Giữa bối cảnh chỉ nam nhân được học hành bài bản, cái 'chí làm trai' cùng khát vọng cống hiến đã thôi thúc các tác giả gửi gắm tâm huyết vào từng áng văn thơ. Với Trương Hán Siêu - bậc danh sĩ đất Việt, tấm lòng yêu nước được gửi trọn nơi dòng Bạch Đằng giang lịch sử, nơi in dấu bao chiến công hiển hách của cha ông. 'Bạch Đằng giang phú' vang lên như bản hùng ca khẳng định tinh thần bất khuất của dòng máu Lạc Hồng, đồng thời bộc lộ nỗi day dứt khôn nguôi khi chưa thể đóng góp cho non sông.

Thể phú - loại hình văn học cổ đặc sắc của dân tộc, đã được tác giả vận dụng tài tình để hòa quyện giữa ngoại cảnh và nội tâm. Qua ngòi bút tài hoa, thiên nhiên hiện lên như tấm gương phản chiếu tâm hồn, nơi vẻ đẹp quê hương gắn liền với niềm tự hào về truyền thống cha ông, để rồi khép lại bằng nỗi niềm trăn trở của kẻ sĩ trước thời cuộc. Tác phẩm còn là bức tranh sống động tái hiện những trang sử vàng chói lọi trên dòng sông huyền thoại, thắp sáng ngọn lửa tự hào dân tộc.

Tình yêu nước của Trương Hán Siêu toát lên từ cách ông cảm nhận không gian sông nước:

'Qua cửa Đại Thanh, ngược bến Đông Triều

Đến sông Bạch Đằng, thuyền bơi một chiều.'

Những vần thơ như nét chấm phá tài hoa khắc họa vẻ đẹp kỳ vĩ của Bạch Đằng giang - nơi hội tụ sự hùng tráng của 'sóng kình muôn dặm' và nét duyên dáng của 'đuôi trĩ thướt tha'. Bức tranh thiên nhiên hiện lên trong sự hòa quyện giữa trời nước mênh mông, phong cảnh ba thu, mang đậm chất thiền vị mà vẫn đầy khí thế. Dòng sông không đơn thuần là cảnh vật mà trở thành linh hồn của đất Việt, nơi gửi gắm bao nỗi niềm yêu nước thương dân.

Đỉnh cao của cảm hứng yêu nước được thể hiện qua những khúc tráng ca về chiến công lịch sử:

'Thuyền bè muôn đội, tinh kỳ phấp phới

Hùng hổ sáu quân, giáo gươm sáng chói'

Nhịp thơ dồn dập như tiếng trống trận, tái hiện sinh động không khí hào hùng của những trận chiến lừng lẫy. Từ chiến thắng Ngô Quyền năm 938 đến chiến công Hưng Đạo Vương năm 1288, tác giả đã dệt nên bức tranh sử thi hoành tráng, khẳng định tầm vóc Đại Việt sánh ngang cường quốc. Những hình ảnh 'tan tác tro bay', 'chết trụi' không chỉ miêu tả sự thất bại của quân thù mà còn thổi bùng lên ngọn lửa tự hào dân tộc.

Nhưng đằng sau hào quang chiến thắng là nỗi niềm thương cảm:

'Bờ lau san sát

Bến lách đìu hiu'

Những câu thơ đẫm chất bi tráng như tiếng thở dài trước sự phai mờ của thời gian. Dấu tích chiến trường xưa với 'sông chìm giáo gãy', 'gò đầy xương khô' trở thành lời nhắc nhở về trách nhiệm gìn giữ non sông. Nỗi hổ thẹn của tác giả chính là tấm lòng của kẻ sĩ đau đáu trước vận mệnh dân tộc, khát khao đóng góp cho đất nước.

Bằng ngòi bút tài hoa kết hợp giữa chất trữ tình và anh hùng ca, Trương Hán Siêu đã tạo nên kiệt tác văn chương thấm đẫm tinh thần yêu nước. Tác phẩm không chỉ là lời tri ân với tiền nhân mà còn là thông điệp về trách nhiệm của hậu thế trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Trương Hán Siêu (?-1354), người con ưu tú của đất Ninh Bình, từng là môn khách của Hưng Đạo Vương, sau thăng đến chức Tham tri chính sự dưới triều Trần Anh Tông. Là bậc đại thần cương trực, học vấn uyên bác, ông được vua Trần trọng dụng và nhân dân kính mến. Di sản văn chương của ông tuy phần lớn đã thất lạc, nhưng 'Phú sông Bạch Đằng' vẫn sáng ngời như viên ngọc quý, thể hiện tình yêu nước nồng nàn xuyên suốt tác phẩm.

Qua nhân vật 'khách', tác giả dẫn độc giả du ngoạn qua những danh thắng của đất Việt, để rồi dừng chân trước dòng Bạch Đằng giang - chứng nhân lịch sử của bao chiến công hiển hách:

'Qua cửa Đại Than, ngược bến Đông Triều,
Đến sông Bạch Đằng, thuyền bơi một chiều.
Bát ngát sóng kình muôn dặm, thướt tha đuôi trĩ một màu.
Nước trời một sắc, phong cảnh ba thu.'

Bằng vài nét phác họa tinh tế, Trương Hán Siêu đã vẽ nên bức tranh sông nước hùng vĩ mà thơ mộng, nơi hội tụ vẻ đẹp của đất trời và lịch sử. Dòng sông không chỉ là cảnh vật mà còn là biểu tượng cho tâm hồn dân tộc.

Nhưng đằng sau vẻ đẹp trữ tình ấy là nỗi niềm hoài cổ:

'Bờ lau san sát, bến lách đìu hiu
Sông chìm giáo gãy, gò đầy xương khô'

Những câu thơ đẫm chất bi tráng gợi nhớ chiến trường xưa, nơi cha ông ta đã đổ máu xương bảo vệ non sông. Đó là nỗi tiếc thương cho những anh hùng đã khuất, nhưng đồng thời cũng là lời nhắc nhở về trách nhiệm gìn giữ di sản tiền nhân.

Qua lời kể của các bô lão, tác giả tái hiện sinh động không khí hào hùng của những trận chiến lịch sử:

'Thuyền tàu muôn đội, tinh kì phấp phới.
Hùng hổ sáu quân, giáo gươm sáng chói.'

Nhịp thơ dồn dập như tiếng trống trận, khắc họa tinh thần quật cường của dân tộc trước thế lực ngoại xâm hùng mạnh. Cách tác giả ví von với các trận Xích Bích, Hợp Phì càng làm nổi bật tầm vóc chiến thắng của Đại Việt.

Bài phú khép lại với nỗi trăn trở về vận mệnh đất nước trong buổi giao thời, thể hiện tấm lòng ưu ái với non sông. 'Phú sông Bạch Đằng' xứng đáng là áng thiên cổ hùng văn, không chỉ ngợi ca lịch sử hào hùng mà còn đánh thức ý thức dân tộc trong mỗi con người Việt Nam.

"Trăm năm bia đá thì mòn/Ngàn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ!" - Bạch Đằng giang phú của Trương Hán Siêu xứng đáng là áng văn bất hủ, tác phẩm đầu tiên và xuất sắc nhất viết về trận thủy chiến lịch sử này. Tác phẩm là sự kết hợp hài hòa giữa chất trữ tình sâu lắng và khí thế anh hùng ca hào hùng.

Nhân vật "khách" hiện lên với tâm hồn phóng khoáng, ham du ngoạn: "giương buồm giong gió", "lướt bể chơi trăng". Những cuộc phiêu lưu của khách không đơn thuần là thú tiêu khiển mà còn là cách mở mang tri thức, sánh ngang với Tư Mã Thiên trong việc ghi chép sử ký.

Cuộc du ngoạn trên sông Bạch Đằng được miêu tả sống động qua những địa danh cụ thể: cửa Đại Than, bến Đông Triều. Cảnh sắc hiện lên vừa hùng vĩ: "bát ngát sóng kình muôn dặm", vừa thơ mộng: "thướt tha đuôi trĩ một màu". Nhưng đằng sau vẻ đẹp ấy là nỗi niềm hoài cổ:

"Buồn vì cảnh thảm,
Đứng lặng giờ lâu.
Thương nỗi anh hùng đâu vắng tá
Tiếc thay dấu vết luống còn lưu."

Sự xuất hiện của các bô lão - những nhân chứng lịch sử - đã tái hiện sinh động trận chiến năm xưa. Bằng giọng văn hào hùng, tác giả khắc họa khung cảnh chiến trận ác liệt:

"Thuyền bè muôn đội
Tinh kỳ phấp phới
Tỳ hổ ba quân
Giáo gươm sáng chói."

Trận chiến được ví với những trận Xích Bích, Hợp Phì lừng danh trong lịch sử Trung Hoa, khẳng định tầm vóc vĩ đại của chiến thắng Bạch Đằng. Đặc biệt, tác giả đề cao vai trò của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn - vị tướng tài ba với tầm nhìn chiến lược:

"Kìa trận Bạch Đằng mà đại thắng,
Bởi đại vương coi thế giặc nhàn.
Tiếng thơm đồn mãi,
Bia miệng không mòn."

Bài phú khép lại bằng triết lý sâu sắc: "Những người bất nghĩa tiêu vong/Nghìn thu chỉ có anh hùng lưu danh". Quả thật, Bạch Đằng giang phú xứng đáng là kiệt tác văn chương, không chỉ ngợi ca chiến công lịch sử mà còn thắp sáng hào khí Đông A của dân tộc.

Trương Hán Siêu - danh sĩ lỗi lạc đời Trần, không chỉ là đại thần tài ba mà còn là thi nhân xuất chúng. 'Phú sông Bạch Đằng' của ông được xem là kiệt tác tiêu biểu cho văn học yêu nước thời Lý-Trần, với bố cục bốn phần hài hòa: từ cảm xúc trữ tình trước cảnh sông nước, đến hồi ức chiến công oanh liệt, rồi những suy ngẫm sâu sắc và cuối cùng là triết lý về vai trò con người.

Nhân vật 'khách' hiện lên đầy ấn tượng với những chuyến du ngoạn qua các danh lam thắng cảnh: 'Nguyên Tương, Vũ Huyệt, Cửu Giang, Ngũ Hồ, Tam Ngô'. Đặc biệt, khi đến với Bạch Đằng giang, thiên nhiên hiện ra trong vẻ đẹp kỳ vĩ:

'Bát ngát sóng kình muôn dặm
Thướt tha đuôi trĩ một màu'

Những con sóng dữ dội hòa cùng dáng thuyền duyên dáng tạo nên bức tranh sông nước đầy thi vị. Nhưng đằng sau vẻ đẹp ấy là nỗi niềm hoài cổ trước dấu tích chiến trường xưa: 'Bờ lau san sát, bến lách đìu hiu/Sông chìm giáo gãy, gò đầy xương khô'.

Các bô lão - những nhân chứng lịch sử - đã tái hiện sinh động trận chiến năm xưa với giọng điệu đầy tự hào. Chiến thắng Bạch Đằng được ví với những trận Xích Bích, Hợp Phì lừng danh, khẳng định tầm vóc vĩ đại của dân tộc. Đặc biệt, tác giả nhấn mạnh yếu tố con người, đức cao của vị tướng tài:

'Kìa trận Bạch Đằng mà đại thắng
Bởi đại vương coi thế giặc nhàn'

Với nghệ thuật phú điêu luyện, ngôn từ vừa hào sảng vừa trữ tình, tác phẩm không chỉ ngợi ca chiến công hiển hách mà còn thể hiện tư tưởng nhân văn sâu sắc - đề cao vai trò của con người trong lịch sử dựng nước và giữ nước.

Tình yêu nước - dòng chảy bất tận trong văn học dân tộc, từ khúc tráng ca "Nam quốc sơn hà" đến hào khí Đông A của nhà Trần, từ khí thế Lam Sơn đến chiến công Quang Trung. Trong dòng chảy ấy, "Bạch Đằng giang phú" của Trương Hán Siêu nổi lên như bản hùng ca bất hủ, kết tinh vẻ đẹp nghệ thuật và cảm hứng yêu nước mãnh liệt.

Cảm hứng yêu nước trong tác phẩm được thể hiện đa chiều: từ tình yêu thiên nhiên đất nước đến niềm tự hào lịch sử, từ lòng căm thù giặc đến sự ngợi ca anh hùng. Dòng sông Bạch Đằng hiện lên không chỉ là cảnh sắc hùng vĩ:

"Bát ngát sóng kình muôn dặm
Thướt tha đuôi trĩ một màu"

mà còn là chứng nhân lịch sử với những "bờ lau san sát", "gò đầy xương khô" - dấu tích của chiến trường xưa.

Trương Hán Siêu đã tái hiện sống động trận chiến lịch sử qua lời kể của các bô lão. Bằng nghệ thuật ước lệ tài tình, tác giả đã nâng tầm chiến thắng Bạch Đằng sánh ngang những trận Xích Bích, Hợp Phì lừng danh. Đặc biệt, tác phẩm đề cao vai trò con người - những bậc minh quân, lương tướng:

"Kìa trận Bạch Đằng mà đại thắng
Bởi đại vương coi thế giặc nhàn"

Bài phú khép lại bằng triết lý sâu sắc: "Nghìn thu chỉ có anh hùng lưu danh", đồng thời thể hiện khát vọng về một đất nước thái bình thịnh trị. Qua đó, Trương Hán Siêu đã gửi gắm tình yêu nước nồng nàn cùng tư tưởng nhân văn cao đẹp.

Trương Hán Siêu - danh nhân văn hóa kiệt xuất đời Trần, từng là môn khách của Hưng Đạo Vương, tham gia hai cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông. Với học vấn uyên bác và lòng yêu nước sâu sắc, ông được các vua Trần tôn kính như bậc thầy. "Phú sông Bạch Đằng" - kiệt tác văn chương của ông - viết về dòng sông lịch sử ghi dấu chiến công Ngô Quyền (938) và Trần Hưng Đạo (1288).

Tác phẩm mở đầu bằng hình ảnh nhân vật "khách" với khát vọng du ngoạn:

"Giương buồm giong gió chơi vơi
Lướt bể chơi trăng mải miết"

Bằng nghệ thuật ước lệ, tác giả vẽ nên bức tranh sông Bạch Đằng vừa hùng vĩ ("bát ngát sóng kình muôn dặm") vừa thơ mộng ("thướt tha đuôi trĩ một màu"). Qua lời kể của các bô lão, trận chiến năm xưa hiện lên sống động:

"Thuyền bè muôn đội, tinh kỳ phấp phới
Hùng hổ sáu quân, giáo gươm sáng chói"

Tác giả khẳng định chiến thắng nhờ "đất hiểm" và "đức cao" của người lãnh đạo. Bài phú khép lại bằng triết lý sâu sắc:

"Những người bất nghĩa tiêu vong
Nghìn thu chỉ có anh hùng lưu danh"

Với ngôn ngữ tinh tế, kết hợp hài hòa giữa chất trữ tình và anh hùng ca, tác phẩm xứng đáng là đỉnh cao của thể phú trong văn học trung đại Việt Nam.

"Phú sông Bạch Đằng" - kiệt tác văn chương của Trương Hán Siêu viết về dòng sông lịch sử ghi dấu chiến công Ngô Quyền (938) và Trần Hưng Đạo (1288). Tác phẩm mở đầu bằng hình ảnh nhân vật "khách" với khát vọng du ngoạn:

"Giương buồm giong gió chơi vơi
Lướt bể chơi trăng mải miết"

Bằng nghệ thuật ước lệ, tác giả vẽ nên bức tranh sông Bạch Đằng vừa hùng vĩ ("bát ngát sóng kình muôn dặm") vừa thơ mộng ("thướt tha đuôi trĩ một màu"). Qua lời kể của các bô lão, trận chiến năm xưa hiện lên sống động:

"Thuyền bè muôn đội, tinh kỳ phấp phới
Hùng hổ sáu quân, giáo gươm sáng chói"

Tác giả khẳng định chiến thắng nhờ "đất hiểm" và "đức cao" của người lãnh đạo. Bài phú khép lại bằng triết lý sâu sắc:

"Những người bất nghĩa tiêu vong
Nghìn thu chỉ có anh hùng lưu danh"

Với ngôn ngữ tinh tế, kết hợp hài hòa giữa chất trữ tình và anh hùng ca, tác phẩm xứng đáng là đỉnh cao của thể phú trong văn học trung đại Việt Nam.