7 Dàn ý phân tích 'Vội vàng' - Xuân Diệu (Ngữ văn 11) | Tuyển chọn tinh hoa

a) Khúc dạo đầu

- Hành trình vào thế giới thi nhân:

• Xuân Diệu - nghệ sĩ đa tài với danh xưng 'nhà thơ mới nhất trong phong trào Thơ Mới', bậc thầy của những vần thơ tình đắm say.
• 'Vội vàng' từ tập 'Thơ Thơ' là tuyên ngôn sống mãnh liệt, khát khao chiếm lĩnh từng khoảnh khắc tuổi trẻ qua lăng kính lãng mạn cuồng nhiệt.

b) Bản giao hưởng cảm xúc

* Khúc ca tình yêu cuộc sống

• Bức tranh thiên nhiên rực rỡ với điệp khúc 'này đây' vang lên năm lần như bản hợp xướng của sự sống: đồng nội xanh rì, cành tơ phất phơ, ong bướm tuần tháng mật...
• Ước muốn ngự trị tự nhiên 'tắt nắng', 'buộc gió' phơi bày tâm hồn si mê cái đẹp đến độ phi lý mà đáng yêu.
• Tháng Giêng hiện lên qua lăng kính nhục cảm 'ngon như cặp môi gần' - so sánh táo bạo làm nên cách tân thi ca.

* Nỗi ám ảnh thời gian

• Triết lý về dòng chảy vô thường được diễn tả qua những cặp đối lập: tới/qua, non/già, tuần hoàn/bất phục hoàn...
• Cảm thức chia ly thấm vào vạn vật: 'Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi', tiếng chim ngừng reo vì sợ phai tàn...

* Khát vọng cuồng si

• Điệp khúc 'ta muốn' dồn dập như nhịp đập con tim khao khát ôm trọn sự sống 'mơn mởn'.
• Ngôn ngữ giàu tính xúc giác: 'chuếnh choáng mùi thơm', 'no nê thanh sắc', và cao trào 'ta muốn cắn vào ngươi' đầy tính biểu tượng.

c) Hồi kết

- 'Vội vàng' không đơn thuần là lối sống gấp mà là triết lý sống sâu sắc: biết yêu say đắm, trân quý từng phút giây tuổi trẻ. Qua ngòi bút thiên tài, Xuân Diệu đã biến tình yêu cuộc sống thành nghệ thuật bất tử.

I. Khai mở:

Xuân Diệu - thi sĩ của những rung động tinh vi, đã dệt nên 'Vội vàng' như bản tình ca về lẽ sống cuồng say giữa đất trời và tuổi trẻ.

II. Hành trình cảm thức:

• Tác phẩm như bức tranh đa sắc màu cảm xúc, nơi mỗi nét bút đều thấm đẫm triết lý nhân sinh về sự chảy trôi của thời gian.
• Nhân vật trữ tình hiện lên qua lớp ngôn từ tinh tế, mang đầy những xung đột nội tâm giữa khát khao chiếm lĩnh cái đẹp và nỗi lo âu trước dòng chảy vô thường.
• Nghệ thuật xây dựng hình tượng độc đáo qua hệ thống hình ảnh giàu tính biểu tượng: từ 'cặp môi gần' đầy nhục cảm đến 'mùi tháng năm rớm vị chia phôi'.
• Dòng chảy tâm trạng được thể hiện qua cấu trúc nhịp điệu biến hóa, khi dồn dập cuồng nhiệt, khi nghẹn ngào tiếc nuối.
• Triết lý sống vội không phải là hưởng thụ ích kỷ mà là yêu đời đến tận cùng, là cách ứng xử đầy trách nhiệm với tuổi xuân.
• Thi pháp lãng mạn đạt đến đỉnh cao qua những so sánh táo bạo, cách tân trong ngôn từ và nhịp điệu.
• Bài thơ như bản giao hưởng của những cung bậc cảm xúc: từ ngây ngất trước vẻ đẹp trần thế đến nỗi lo âu trước sự phai tàn.

III. Hồi kết:

'Vội vàng' mãi là tiếng nói đầy ám ảnh về khát vọng sống trọn vẹn, nơi mỗi khoảnh khắc tuổi trẻ đều xứng đáng được nâng niu như viên ngọc quý.

1. Khúc dạo đầu:

Dẫn nhập về Xuân Diệu - hoàng tử thơ tình và kiệt tác 'Vội vàng' như tuyên ngôn sống mãnh liệt.

2. Hành trình khám phá:

a) Bức tranh tổng thể: Bối cảnh sáng tác và tư tưởng chủ đạo.

b) Giải mã thi phẩm:

b.1) Khúc ca tình yêu cuộc sống:

• Điệp khúc 'tôi muốn' như nhịp tim cuồng nhiệt muốn chiếm lĩnh vẻ đẹp trần thế.
• Bữa tiệc thiên nhiên với 'ong bướm tuần tháng mật', 'đồng nội xanh rì' được điểm xuyết bằng nghệ thuật so sánh táo bạo 'tháng giêng ngon như cặp môi gần'.
• Mâu thuẫn nội tại giữa hạnh phúc và dự cảm chia ly.

b.2) Nỗi ám ảnh thời gian:

• Triết lý về dòng chảy vô thường qua hệ thống tương phản 'tới/qua', 'non/già'.
• Cảm thức 'mùi tháng năm rớm vị chia phôi' thấm đẫm không gian nghệ thuật.

b.3) Khát vọng cuồng si:

• Điệp khúc 'ta muốn' dồn dập như sóng vỗ, khao khát ôm trọn sự sống 'mơn mởn'.
• Ngôn ngữ đa giác quan từ 'chuếnh choáng mùi thơm' đến 'cắn vào xuân hồng'.
• Triết lý sống tích cực: không phải hưởng thụ mà là yêu đời đến tận cùng.

3. Coda:

• Đánh giá thành công nghệ thuật và tư tưởng.
• Bài học về cách sống và cảm nhận cái đẹp.

1. Khúc dạo đầu:

• Giới thiệu Xuân Diệu và kiệt tác 'Vội vàng' - bản tình ca về khát vọng sống mãnh liệt.

2. Hành trình khám phá:

a. Cái tôi cách tân:

• Khát khao 'tắt nắng', 'buộc gió' như lời thách thức quy luật tự nhiên để giữ mãi thanh xuân.
• Biểu hiện của tâm hồn yêu đời đến cuồng nhiệt, đồng thời cũng chất chứa nỗi lo âu trước bước đi thời gian.

b. Bữa tiệc thiên nhiên:

• Bức tranh xuân hiện lên qua lăng kính đa cảm: ong bướm tuần tháng mật, đồng nội xanh rì, cành tơ phất phơ...
• Nghệ thuật chuyển đổi cảm giác độc đáo: 'tháng giêng ngon như cặp môi gần' - cách cảm nhận đầy nhục cảm và mới mẻ.
• Mâu thuẫn nội tại: 'Tôi sung sướng nhưng vội vàng một nửa' - niềm vui luôn đi cùng dự cảm phai tàn.

c. Triết lý thời gian:

• Nhận thức sâu sắc về sự hữu hạn của kiếp người: 'Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua'.
• Nỗi xót xa trước quy luật khắc nghiệt: 'Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật'.

d. Khát vọng cuồng si:

• Lời giục giã 'Mau đi thôi' như tiếng chuông cảnh tỉnh về tuổi trẻ mong manh.
• Điệp khúc 'ta muốn' dồn dập thể hiện khát khao chiếm lĩnh sự sống 'mơn mởn'.
• Cao trào nghệ thuật: 'Hỡi xuân hồng! Ta muốn cắn vào ngươi!' - sự hòa quyện giữa nghệ thuật và đam mê.

3. Khúc vĩ thanh:

Đánh giá về giá trị nghệ thuật và tư tưởng của thi phẩm.

1. Khúc mở đầu

• Giới thiệu Xuân Diệu - ông hoàng thơ tình và kiệt tác 'Vội vàng' như tuyên ngôn sống mãnh liệt
• Khái quát giá trị nhân văn sâu sắc của tác phẩm

2. Hành trình khám phá

a. Khát vọng chiếm lĩnh cái đẹp (4 câu đầu)

• Điệp khúc 'tôi muốn' đầy cá tính cùng hình ảnh 'tắt nắng', 'buộc gió' phi thường thể hiện khát khao níu giữ hương sắc cuộc đời
• Ngôn ngữ thơ độc đáo với điệp cấu trúc 'cho... đừng...' như lời nguyện cầu thiết tha

b. Thiên đường trần thế (câu 5-13)

• Điệp từ 'này đây' rộn rã mở ra bữa tiệc thiên nhiên: ong bướm tuần tháng mật, đồng nội xanh rì, ánh sáng chớp hàng mi...
• So sánh táo bạo 'tháng giêng ngon như cặp môi gần' - cách cảm nhận đa giác quan đầy mới mẻ
• Mâu thuẫn nội tâm: hạnh phúc hiện tại luôn đi cùng dự cảm phai tàn

c. Triết lý thời gian (câu 14-29)

• Hệ thống đối lập 'tới-qua', 'non-già' thể hiện nhận thức sâu sắc về dòng chảy vô thường
• Cảm nhận thời gian bằng mọi giác quan: 'mùi tháng năm rớm vị chia phôi'
• Giọng thơ sôi nổi đầy tính tranh luận về sự hữu hạn của kiếp người

d. Tuyên ngôn sống (câu 30-39)

• Lời giục giã 'Mau đi thôi!' như hồi chuông cảnh tỉnh
• Điệp khúc 'ta muốn' dồn dập cùng các động từ mạnh 'ôm', 'riết', 'say', 'cắn' thể hiện khát vọng sống mãnh liệt
• Hình ảnh 'xuân hồng' và động từ 'cắn' đầy gợi cảm - đỉnh cao của lòng yêu đời

3. Khúc vĩ thanh

Tổng kết giá trị nghệ thuật và tư tưởng đặc sắc

a) Khúc dạo đầu:

Giới thiệu Xuân Diệu - thi sĩ của những rung động tinh tế và kiệt tác 'Vội vàng' từ tập 'Thơ thơ'. Tác phẩm là bản giao hưởng của tình yêu cuộc sống, nỗi ám ảnh thời gian và khát vọng sống mãnh liệt.

b) Hành trình cảm thức:

* Bản tình ca thiên nhiên (11 câu đầu)

• Khát vọng 'tắt nắng', 'buộc gió' như lời thách thức quy luật tự nhiên để giữ mãi thanh xuân
• Bức tranh thiên nhiên rực rỡ với ong bướm tuần tháng mật, đồng nội xanh rì qua lăng kính lãng mạn

* Nỗi niềm thời gian (18 câu tiếp)

• Cảm thức về dòng chảy vô thường qua nhịp thơ gấp gáp, hình ảnh đầy ám ảnh
• Tâm trạng tiếc nuối trước vẻ đẹp phù du của tuổi trẻ và thiên nhiên

* Khúc ca cuồng si (10 câu cuối)

• Lời giục giã 'Mau đi thôi' như tiếng chuông cảnh tỉnh
• Điệp khúc 'ta muốn' dồn dập thể hiện khát khao chiếm lĩnh sự sống bằng mọi giác quan

c) Khúc vĩ thanh:

'Vội vàng' là tuyên ngôn sống mãnh liệt, nơi mỗi khoảnh khận đều xứng đáng được nâng niu như viên ngọc quý.

a) Mở bài: Khúc dạo đầu của một tâm hồn thi sĩ

• Trích từ Thơ thơ (1938) - đóa hoa đầu mùa trong vườn thơ Xuân Diệu
• Tuổi trẻ hiện lên như mùa xuân chớm nở - món quà vô giá mà tạo hóa ban tặng, đòi hỏi ta phải sống hết mình trong từng khoảnh khắc

b) Thân bài: Bản giao hưởng của những cung bậc cảm xúc

* Kiến trúc nghệ thuật:

• Khúc dạo đầu: Bản tình ca say đắm trước vẻ đẹp cuộc đời (13 câu đầu)
• Khúc trữ tình: Nỗi niềm trước dòng chảy vô thường của thời gian (câu 14-30)
• Khúc finale: Tuyên ngôn sống vội - yêu thương hết mình (9 câu cuối)

* Triết lý thời gian:

• Thời gian không đơn thuần là khái niệm mà là kẻ cướp tinh vi mang theo thanh xuân
• Nghệ thuật tương phản: "Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua" - lời cảnh tỉnh về sự mong manh của kiếp người

* Bức tranh thiên nhiên:

• Bữa tiệc giác quan với ong bướm say trong tuần trăng mật, đồng nội xanh ngát, cành tơ phơ phất...
• Phép ẩn dụ độc đáo: "Tháng giêng ngon như cặp môi gần" - sự chuyển đổi cảm giác đầy táo bạo

* Triết lý nhân sinh:

• Sống như thể hôm nay là ngày cuối cùng, yêu bằng tất cả lửa nhiệt huyết
• Chủ nghĩa tích cực: tận hiến để tận hưởng, sống trọn từng phút giây

c) Kết bài: Thông điệp vượt thời gian

• Vội vàng không phải là sống gấp mà là cách yêu đời mãnh liệt nhất
• Bài thơ như viên ngọc quý trong kho tàng Thơ Mới - nơi cái tôi cá nhân trở thành khúc ca bất hủ của tuổi thanh xuân