8 Điểm Cốt Yếu Cần Nhớ Khi Chụp PET/CT

Phơi Nhiễm Tia X

Kỹ thuật CT-Scan sử dụng chùm tia X quét qua cơ thể để phân tích cấu trúc giải phẫu, dẫn đến việc bệnh nhân tiếp xúc với bức xạ. Liều lượng tia X trong chụp CT cao hơn đáng kể so với X-quang thông thường.

Mặc dù phơi nhiễm phóng xạ có thể làm tăng nguy cơ ung thư, liều lượng trong y tế luôn được kiểm soát nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn tối đa.

Đặc biệt thận trọng với phụ nữ mang thai và cho con bú. Các bác sĩ thường ưu tiên phương pháp thay thế như siêu âm hoặc MRI để tránh rủi ro cho thai nhi.

Phản Ứng Với Thuốc Cản Quang

Thuốc cản quang có thể gây dị ứng nhẹ (phát ban, ngứa) hoặc hiếm gặp phản ứng nghiêm trọng. Bệnh nhân cần thông báo tiền sử:

• Dị ứng thuốc
• Bệnh tim mạch
• Hen suyễn
• Tiểu đường
• Suy thận hoặc rối loạn tuyến giáp

PET/CT mở ra kỷ nguyên mới trong chẩn đoán ung thư, xác định giai đoạn bệnh, theo dõi hiệu quả điều trị và phát hiện tái phát sớm. Công nghệ này đặc biệt hiệu quả nhờ khả năng đánh giá chính xác mức độ chuyển hóa glucose (FDG) trong tế bào - dấu hiệu vàng để phát hiện tế bào ác tính.

Ung thư phổi: Độ chính xác lên tới 93% trong phân biệt khối u lành/ác và đánh giá di căn trung thất. Ứng dụng chính:

• Chẩn đoán tính chất khối u
• Đánh giá khả năng phẫu thuật

Ung thư đại-trực tràng: Vượt trội với độ chính xác 95% trong phân biệt tái phát/sẹo mổ và 92% phát hiện di căn gan. Ưu điểm:

• Định vị chính xác vị trí tái phát
• Đánh giá mức độ xâm lấn

U hắc tố & U lympho: PET/CT trở thành tiêu chuẩn vàng trong phân loại giai đoạn, đặc biệt hiệu quả với u lympho Hodgkin/không Hodgkin nhờ đánh giá chính xác mức độ chuyển hóa.

Ung thư đầu-cổ: Vượt trội hơn CT/MRI trong phát hiện tái phát và di căn hạch sau điều trị.

PET/CT trong thần kinh học: Cánh cửa mới vào não bộ

Với bệnh động kinh, PET/CT phát hiện chính xác vùng não bất thường thông qua dấu ấn chuyển hóa glucose (FDG) hoặc chất đánh dấu C11-Flumazenil. Công nghệ này còn giúp:

• Đánh giá hiệu quả điều trị u não sau xạ trị/hóa chất
• Phân biệt tái phát ung thư với tổ chức hoại tử
• Theo dõi đáp ứng điều trị qua mức độ hấp thu FDG

PET/CT trong tim mạch: Bản đồ sinh lý trái tim

PET/CT cung cấp thông tin quý giá:

• Đo lưu lượng máu cơ tim chính xác
• Đánh giá hiệu quả điều trị bệnh mạch vành
• Tiên lượng nguy cơ nhồi máu qua so sánh lưu lượng máu lúc nghỉ và gắng sức
• Xác định vùng cơ tim còn khả năng hồi phục

Chỉ định PET/CT: Lựa chọn thông minh cho bệnh nhân ung thư

PET/CT được khuyến cáo cho bệnh nhân ung thư khi:

• Xác định vị trí khối u nguyên phát ở ca di căn không rõ nguồn gốc
• Đánh giá chính xác giai đoạn bệnh để lập phác đồ điều trị tối ưu
• Theo dõi đáp ứng với hóa trị/xạ trị
• Phát hiện tái phát sớm sau điều trị
• Định vị chính xác cho xạ trị trúng đích

Không khuyến cáo cho người khỏe mạnh muốn tầm soát thông thường. Thay vào đó nên:

• Xét nghiệm máu
• Siêu âm, nội soi
• MRI
• Các xét nghiệm chuyên biệt theo từng loại ung thư

Trường hợp nghi ngờ ung thư: Cần tham vấn chuyên gia trước khi quyết định.

Chuẩn bị trước khi chụp:

• Nhịn ăn 6 tiếng, chỉ uống nước lọc
• Mang đầy đủ hồ sơ bệnh án và phim chụp cũ
• Mặc đồ rộng rãi, không trang sức kim loại
• Kiêng cafein, đường, thuốc lá trong ngày chụp
• Bệnh nhân tiểu đường cần ổn định đường huyết

Sau khi chụp:

• Uống nhiều nước để đào thải thuốc phóng xạ
• Hạn chế tiếp xúc với phụ nữ mang thai và trẻ em trong 24h
• Không cần kiêng vận động
• Thông thường không gặp tác dụng phụ

PET/CT là bước tiến vượt bậc kết hợp giữa chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) và chụp cắt lớp vi tính (CT). Công nghệ này mang lại:

• Hình ảnh chức năng ở mức độ phân tử từ PET
• Hình ảnh giải phẫu sắc nét từ CT
• Khả năng phát hiện ung thư từ giai đoạn rất sớm

Quy trình thực hiện:

1. Tiêm/uống dược chất phóng xạ đặc hiệu
2. Chờ chất phóng xạ phân bố đến tổ chức cần khảo sát
3. Chụp đồng thời PET và CT để thu hình ảnh

Trên thế giới, PET/CT đã trở thành tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán ung thư với >90% ca chụp. Tại Việt Nam, công nghệ này mới được triển khai khoảng 10 năm gần đây tại các bệnh viện lớn.

Chụp PET/CT sử dụng một lượng nhỏ dược chất phóng xạ an toàn với các rủi ro được kiểm soát:

• Liều phóng xạ thấp, được tính toán để giảm thiểu tác động
• Nguy cơ dị ứng nghiêm trọng cực kỳ hiếm gặp
• Chống chỉ định tương đối với phụ nữ mang thai và cho con bú

Lưu ý quan trọng:

• Lợi ích chẩn đoán vượt trội so với rủi ro tiềm ẩn
• Liều bức xạ được tối ưu hóa theo tiêu chuẩn quốc tế
• Không gây đau đớn trong quá trình thực hiện

Bệnh nhân nên trao đổi kỹ với bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ trước khi chụp.

Hiểu đúng về rủi ro phóng xạ trong chụp PET/CT

Kỹ thuật này sử dụng dược chất phóng xạ FDG với:

• Liều lượng cực thấp, an toàn theo tiêu chuẩn quốc tế
• Nguy cơ nhiễm xạ thấp hơn nhiều so với lợi ích chẩn đoán
• 50 năm ứng dụng chưa ghi nhận tác dụng phụ lâu dài

Lưu ý quan trọng:

• Phản ứng dị ứng hiếm gặp và thường nhẹ
• Không chụp cho phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú
• Triệu chứng tại chỗ tiêm (nếu có) sẽ nhanh chóng biến mất