Khám phá 13 đoạn văn phân tích sâu sắc những từ ngữ và hình ảnh đặc sắc trong đoạn thơ: "Dân chài lưới với làn da ngăm rám nắng.... Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ" (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức) – Cùng khám phá vẻ đẹp sâu sắc của từng chi tiết!

Sau những giờ lao động mệt nhọc, con thuyền như muốn giãi bày nỗi vất vả: "Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm". Biện pháp nhân hoá thể hiện sự mệt mỏi qua hình ảnh chiếc thuyền chậm chạp neo vào bến, như thể cũng đang nghỉ ngơi. Câu thơ "Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ" là một phép ẩn dụ tinh tế, chuyển đổi cảm giác từ thính giác sang xúc giác, tạo nên sự đồng cảm sâu sắc giữa người và vật. Tế Hanh đã khéo léo đưa cảm giác mệt mỏi của con thuyền vào trong từng lời thơ, như một sự đồng cảm tinh tế và đầy xúc cảm với những gì vật vô tri cảm nhận được.

Bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh khiến tôi ấn tượng sâu sắc với những hình ảnh miêu tả người dân chài và con thuyền sau chuyến ra khơi:

Dân chài lưới, làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Bốn câu thơ mở đầu bằng hình ảnh chân thực, người dân chài lưới có làn da ngăm rám nắng, nhuộm màu của biển cả và gió trời. Câu thơ sau là sự sáng tạo độc đáo, gợi lên hình ảnh thân hình dẻo dai, ẩm mặn vị biển khơi, tỏa ra "vị xa xăm" đầy lãng mạn. Tiếp theo là hình ảnh con thuyền được nhân hóa, với những từ như “im”, “mỏi”, “trở về”, “nằm” – sau ngày dài vất vả, thuyền cũng biết mệt mỏi và cần nghỉ ngơi. Câu thơ ẩn dụ “nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ” như một cảm nhận tinh tế, cho thấy thuyền cũng có linh hồn, cảm nhận được vị biển sâu trong chính cơ thể của mình. Những từ ngữ và hình ảnh của tác giả thật sự đầy sức gợi, vừa chân thực vừa lãng mạn.

Sau chuyến đi biển miệt mài, trở về đất liền, hình ảnh người dân chài hiện lên thật đẹp đẽ:

“Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng

Cả thân hình nồng thở vị xa xăm”.

Không hề có dấu hiệu của sự mệt mỏi, biển đêm không khiến con người sợ hãi và yếu đuối. “Làn da ngăm rám nắng” là dấu ấn đặc trưng của người dân vùng chài, sau bao ngày nắng mưa gian khổ, nay ánh lên sự mạnh mẽ, kiên cường. Bước xuống đất liền từ con thuyền chòng chành cập bến, các anh giống như những Thạch Sanh vùng biển: “Cả thân hình nồng thở vị xa xăm”. Không chỉ làn da mà còn từ ánh mắt, bàn tay, bước đi, từ “cả thân hình” đều nồng thở cái hương vị mặn mòi của biển cả. “Vị xa xăm” là hương vị từ phương xa, là gió đại dương, là muối đại dương, là nắng đại dương, là hơi thở của đại dương nữa, “xa xăm” vốn là cảm nhận của thị giác, chỉ sự xa xôi, mơ hồ; nay được kết hợp với từ chỉ xúc giác “vị” khiến cho câu thơ trở nên tinh tế vô cùng. Trong từ “nồng thở” còn như ẩn chứa một sức mạnh dồi dào, bền bỉ đã được tôi rèn từ lâu trong tâm hồn để từ làn da, đôi mắt, nụ cười… đều sáng bừng sự sống. Cùng với các chàng trai vùng chài là những con thuyền “bạn người đi biển”:

”Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm

Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ”.

Sau thời gian lao động vất vả, con thuyền không giấu giếm vẻ mệt mỏi của mình: “Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm”. Biện pháp nhân hoá khiến người đọc hình dung rất rõ dáng vẻ nặng nề, thấm mệt của chiếc thuyền khi chậm chạp neo vào bến đỗ. Nó lặng im “Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ”. Trong câu thơ này, Tế Hanh đã sử dụng biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác một cách tinh tế. “Nghe” là động từ chỉ hoạt động của thính giác, “thấm” lại là cảm nhận của xúc giác. Con thuyền nằm nghỉ đồng thời cảm nhận từng chuyển động tinh vi nhất đang diễn ra trong mình. Cách viết ấy vừa gợi sự mệt nhọc thấm thìa của con thuyền vừa thể hiện được sự tinh tế tuyệt vời của nhà thơ, tưởng như Tế Hanh đồng cảm sâu sắc với cảm giác, cảm xúc của con thuyền… Khổ thơ trên là một trong những khổ thơ hay nhất trong bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh. Đọc khí thơ, người đọc có thể cảm nhận trong đó bao nhiêu niềm yêu mến, tự hào về quê hương xứ sở của nhà thơ.

Sau cảnh "khắp dân làng tấp nập đón ghe về" (gợi tả không khí sinh hoạt vô cùng thân thuộc của làng chài), những câu thơ đột ngột chùng xuống:

Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,

Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;

Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm

Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Từ tả thực, những câu thơ lại dần nghiêng về sắc thái biểu tượng lắng sâu. Điều đó góp phần tạo cho bài thơ một cấu trúc hài hoà, cân đối. Bên trên là cảnh rẽ sóng vượt trùng dương thì đến đây là cảnh nghỉ ngơi. Cái tĩnh đi liền ngay sau cái động nhưng không tách biệt hoàn toàn. Có một sợi dây liên kết, một sự gắn bó rất mật thiết phía sau hình ảnh "làn da ngăm rám nắng" và "thân hình nồng thở vị xa xăm" của những người trai làng chài, bên cạnh đó còn phải kể đến chi tiết rất gợi cảm: chiếc thuyền đã trở về nghỉ ngơi trên bến nhưng vẫn "nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ . Từ "chất muối" cho đến hơi thở "vị xa xăm" đều gợi đến biển cả, đến những chuyển động vượt qua muôn ngàn sóng gió. Đó chính là khát vọng chinh phục đại dương rất mãnh liệt, đã ngấm sâu trong huyết quản của những người dân làng chài, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Giữa không gian mênh mông của trời và biển, hình ảnh con thuyền hiên ngang hiện lên, như một sinh vật đầy sức sống, vững vàng dưới bàn tay điêu luyện của những người dân trai tráng. Con thuyền lướt nhẹ qua sóng, như con tuấn mã phi trên đồng cỏ. Những từ ngữ sinh động trong câu thơ đã tái hiện vẻ đẹp kiêu hãnh, sự chinh phục mạnh mẽ của người dân làng chài với thiên nhiên, đất trời. Lời thơ dường như bay vút lên theo con thuyền, cánh buồm căng phồng, đầy sức sống. Tế Hanh không chỉ miêu tả mà còn thấm đẫm tình yêu thương, sự gắn bó với cuộc sống lao động vất vả của người dân làng chài, gửi gắm tất cả niềm tin và hy vọng vào "cánh buồm giương to như mảnh hồn làng". Những hy vọng, niềm mơ ước của người lao động như hiện lên trong từng chi tiết nhỏ bé, chân thành nhất.

Với chuyến đi biển đầy gian nan, hình ảnh người dân chài trở về đất liền hiện lên vô cùng đẹp đẽ:

"Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng

Cả thân hình nồng thở vị xa xăm".

Không một chút mệt mỏi, biển đêm không làm con người yếu đuối hay sợ hãi. “Làn da ngăm rám nắng” là hình ảnh đặc trưng của người dân chài, là kết quả của những ngày tháng chịu đựng nắng mưa khắc nghiệt, mang lại vẻ ngoài mạnh mẽ, rắn rỏi. Khi bước xuống đất liền từ con thuyền đang chòng chành cập bến, những người dân chài giống như những chiến binh kiên cường của biển: "Cả thân hình nồng thở vị xa xăm". Không chỉ làn da mà cả ánh mắt, bàn tay, từng bước đi, đều mang theo hương vị mặn mòi của biển cả. “Vị xa xăm” không chỉ là cảm nhận về khoảng cách, mà là sự pha trộn của những yếu tố tự nhiên từ biển khơi: gió, muối, nắng và hơi thở của đại dương. Hình ảnh này được Tế Hanh sử dụng một cách tinh tế, kết hợp sự xa xôi của thị giác với cảm giác từ “vị”, tạo nên sự hài hòa tuyệt vời trong thơ. Từ “nồng thở” còn chứa đựng sức mạnh bền bỉ, như được tôi luyện qua thời gian, thể hiện trong từng phần cơ thể – từ làn da, đôi mắt, nụ cười – tất cả đều tỏa sáng sự sống.

Hai câu thơ dưới đây mang trong mình hương vị nồng mặn của biển khơi:

Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng,

Cả thân hình nồng thở vị xa xăm.

Hai câu thơ như một bức tranh vẽ về hình ảnh người dân chài, những con người như được sinh ra từ chính biển khơi. Cuộc sống nơi đây, chịu bao vất vả của nắng mưa, đã khắc sâu dấu ấn lên làn da của họ. “Làn da ngăm rám” như một minh chứng cho sự bền bỉ và sức sống mãnh liệt. Thân thể họ, không chỉ có làn da mà còn mang theo “hơi thở” mặn mòi của biển cả. Hai câu thơ không chỉ đơn thuần mô tả mà là sự cảm nhận thấm đẫm tình yêu quê hương, sự gắn bó sâu sắc với biển khơi của Tế Hanh.

Hai câu thơ ba và bốn miêu tả con thuyền nằm im trên bến đỗ là một sáng tạo nghệ thuật tinh tế, thể hiện nét mặn mòi của biển và sự bâng khuâng, nỗi nhớ quê hương của người con xa xứ. Trong câu thơ này, tác giả tiếp tục sử dụng biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, với hình ảnh chất muối thấm dần được cảm nhận bằng thị giác và xúc giác, nhưng ở đây, nhà thơ lại nghe được sự thấm tháp ấy. Nhà thơ không chỉ thấy con thuyền nằm lặng im trên bến mà còn cảm nhận được sự mệt mỏi của nó. Cũng như người dân chài, con thuyền mang trong mình vị mặn của biển cả, như thể đang lắng nghe từng giọt muối từ đại dương thấm vào từng thớ vỏ. Con thuyền không còn là một vật vô tri mà đã trở thành người bạn đồng hành của ngư dân, đầy sinh khí và cảm xúc.

Hình ảnh người dân làng chài trong câu thơ “Làn da ngăm rám nắng” gợi lên làn da khỏe khoắn, chịu đựng nắng gió biển cả, mang đầy vị mặn mòi của đại dương. Thân hình “nồng thở vị xa xăm” là sự kết hợp tinh tế giữa xúc giác và thị giác, mang đậm hương vị của biển khơi, của gió trời. Hình ảnh người dân chài hiện lên khỏe mạnh, vững vàng như một tượng đài của quê hương, là biểu tượng của sức mạnh và kiên cường. Hình ảnh con thuyền “im bến mỏi trở về nằm” cũng thể hiện sự đồng điệu giữa con người và thiên nhiên, với con thuyền như một con người lao động, biết cảm nhận sự mệt mỏi của chính mình sau một ngày vất vả. Câu thơ “Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ” là một ẩn dụ tuyệt vời, cho thấy con thuyền đang cảm nhận được sự mặn mòi của biển cả thấm vào “cơ thể” của mình, như một phần không thể tách rời của đại dương.

Thân hình người dân chài lưới được miêu tả là "nồng thở vị xa xăm". Cụm từ “nồng thở” không chỉ đơn thuần miêu tả mùi hương mà còn thể hiện sự sâu sắc của dân chài. “Nồng thở” là sự kết hợp của hai từ riêng biệt: “nồng” và “thở”, tạo ra một hiệu quả nghệ thuật mạnh mẽ trong thơ. “Thở” là hành động hít thở, gắn liền với sự sống, cho thấy sự sống mãnh liệt của người dân chài. Mùi hương mà “nồng thở” lại là mùi đặc trưng của biển khơi: mùi cá, mùi mặn của nước biển, là kết quả của những tháng ngày vất vả ra khơi. Đây không chỉ là một mùi, mà là bản sắc, là ký ức và nỗi nhớ của những người dân làng chài ven biển, phản chiếu toàn bộ cuộc sống và tâm hồn của họ.

Câu thơ thứ hai miêu tả thân hình người dân chài theo lối viết lãng mạn: "nồng thở vị xa xăm". Thân hình vạm vỡ của người dân chài lưới không chỉ đơn thuần là hình thể mà còn thấm đẫm hơi thở của biển cả, với vị mặn mà của đại dương bao la. Điều đặc biệt trong câu thơ này là cách tác giả gợi lên không chỉ tầm vóc mà còn linh hồn của người lao động biển cả. Qua việc sử dụng biện pháp ẩn dụ, Tế Hanh khiến người đọc cảm nhận không chỉ bằng thị giác mà còn bằng xúc giác, khi gợi cho chúng ta cảm nhận vị mặn của biển qua thân hình người dân chài.

Hình ảnh người dân chài với làn da ngăm rám nắng: "Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng/ Cả thân hình nồng thở vị xa xăm" là hình ảnh tiêu biểu cho những người lao động vất vả ở làng chài ven biển. Hàng ngày, họ phải đối mặt với nắng gió và biển khơi để mang về những mẻ cá tươi. Chính vì vậy, cơ thể của họ luôn ngấm màu nắng và nước biển, tạo nên một vẻ đẹp khỏe khoắn, vạm vỡ. Tác giả miêu tả hình ảnh này vừa chân thực lại vừa đầy lãng mạn, mang đến cảm giác vĩ đại và kiên cường của những người dân chài.

Các từ “im” và “trở về” trong câu thơ “Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm” mang đến một liên tưởng sâu sắc. Tác giả đã khéo léo sử dụng biện pháp nhân hoá để chiếc thuyền không còn là một vật vô tri mà trở thành hình ảnh gần gũi, đầy cảm xúc như con người. Sau một ngày làm việc căng thẳng trên biển, con thuyền trở lại bến bờ, như một người lao động mệt mỏi trở về với sự nghỉ ngơi, với bình yên.