Top 15 bài phân tích truyện ngắn "Lão Hạc" (Ngữ văn 8 - SGK Cánh diều) ấn tượng nhất

Nam Cao - bậc thầy của văn học hiện thực Việt Nam, đã khắc họa thành công hình tượng người nông dân nghèo khổ nhưng giàu nhân cách qua kiệt tác "Lão Hạc". Tác phẩm là bức tranh chân thực về số phận người nông dân trước cách mạng, nơi những vẻ đẹp tâm hồn ẩn giấu sau lớp vỏ cùng cực.

Lão Hạc hiện lên là hình ảnh tiêu biểu của người nông dân chất phác. Cuộc đời lão là chuỗi bi kịch: vợ mất sớm, con trai bỏ đi vì hôn nhân tan vỡ, chỉ còn lại "cậu Vàng" làm bạn. Khi buộc phải bán đi người bạn cuối cùng, nỗi đau của lão được miêu tả qua những giọt nước mắt "ầng ậng", nụ cười "như mếu" - chi tiết xé lòng về sự dằn vặt khôn nguôi.

Ẩn sau vẻ ngoài khắc khổ là tấm lòng nhân hậu: lão yêu thương con chó như đứa con tinh thần, chắt chiu từng đồng cho con trai, và cuối cùng chọn cái chết đau đớn bằng bả chó để bảo toàn tài sản cho con. Cái chết ấy trở thành minh chứng hùng hồn cho nhân cách cao đẹp - sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo.

Qua nghệ thuật kể chuyện tài tình, ngòi bút Nam Cao không chỉ phơi bày hiện thực phũ phàng mà còn khẳng định sức sống bất diệt của những giá trị nhân văn. "Lão Hạc" mãi là áng văn lay động lương tâm, buộc người đời phải suy ngẫm về thân phận con người.

"Lão Hạc" của Nam Cao là bản hòa ca xót xa về thân phận người nông dân Việt Nam trước cách mạng. Qua ngòi bút tài hoa, tác giả đã dựng lên bức chân dung đầy ám ảnh về một kiếp người cô đơn, nghèo khổ nhưng ẩn chứa vẻ đẹp tâm hồn rạng ngời.

Cuộc đời lão Hạc là chuỗi dài bi kịch: vợ mất sớm, con trai bỏ đi làm phu đồn điền, chỉ còn lại "cậu Vàng" làm bạn. Khi cơn bão cuộc đời ập tới, lão phải bán đi người bạn cuối cùng ấy - quyết định khiến lão dằn vặt khôn nguôi. Chi tiết lão "cười như mếu", đôi mắt "ầng ậng nước" đã khắc sâu nỗi đau không lời nào tả xiết.

Nhưng ẩn sau lớp vỏ khắc khổ là tấm lòng vị tha đáng trọng. Lão yêu thương "cậu Vàng" như đứa con tinh thần, chắt chiu từng đồng cho con trai nơi xa. Cái chết bằng bả chó của lão không chỉ là bi kịch cùng đường mà còn là sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo, quyết giữ trọn mảnh vườn cho con.

Nam Cao đã nâng tầm câu chuyện đời thường thành bản anh hùng ca về nhân cách. Lão Hạc chết đi, nhưng phẩm giá cao quý của lão - lòng tự trọng, tình yêu thương vô bờ và sự trong sạch giữa cuộc đời cơ cực - vẫn tỏa sáng như ngọn đèn giữa đêm đen. Tác phẩm khiến ta day dứt mãi về câu hỏi nhức nhối: "Nếu kiếp người cũng khổ nốt, thì ta nên làm kiếp gì cho thật sướng?".

Nam Cao - người nghệ sĩ đã dùng ngòi bút thấm đẫm nhân văn để khắc họa hình tượng người nông dân Việt Nam trước cách mạng. "Lão Hạc" không chỉ là câu chuyện về số phận nghiệt ngã mà còn là bản tình ca về vẻ đẹp tâm hồn tỏa sáng giữa đêm đen cùng cực.

Cuộc đời lão Hạc là chuỗi bi kịch không hồi kết: vợ mất sớm, con trai bỏ đi vì nghèo đói, chỉ còn "cậu Vàng" làm bạn. Khi buộc phải bán đi người bạn cuối cùng ấy, nỗi đau của lão hiện lên qua những giọt nước mắt "ầng ậng", nụ cười "như mếu" - hình ảnh ám ảnh khôn nguôi về sự dằn vặt tột cùng.

Nhưng ẩn sau lớp vỏ khắc khổ là tấm lòng vị tha cao cả. Lão yêu thương "cậu Vàng" như đứa con tinh thần, chắt chiu từng đồng cho con trai nơi xa. Cái chết bằng bả chó của lão không chỉ là bi kịch cùng đường mà còn là sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo, quyết giữ trọn mảnh vườn cho con.

Nam Cao đã nâng tầm câu chuyện đời thường thành bản anh hùng ca về nhân cách. Lão Hạc chết đi, nhưng phẩm giá cao quý của lão - lòng tự trọng, tình yêu thương vô bờ và sự trong sạch giữa cuộc đời cơ cực - vẫn tỏa sáng như ngọn hải đăng giữa biển đời tăm tối. Tác phẩm khiến ta day dứt mãi về thân phận con người và sức mạnh bền bỉ của tình người.

Nam Cao - bậc thầy của văn học hiện thực, đã khắc họa thành công hình tượng người nông dân nghèo khổ nhưng giàu nhân cách qua kiệt tác "Lão Hạc". Tác phẩm là bức tranh chân thực về số phận người nông dân trước cách mạng, nơi những vẻ đẹp tâm hồn ẩn giấu sau lớp vỏ cùng cực.

Lão Hạc hiện lên là hình ảnh tiêu biểu của người nông dân chất phác. Cuộc đời lão là chuỗi bi kịch: vợ mất sớm, con trai bỏ đi vì hôn nhân tan vỡ, chỉ còn lại "cậu Vàng" làm bạn. Khi buộc phải bán đi người bạn cuối cùng, nỗi đau của lão được miêu tả qua những giọt nước mắt "ầng ậng", nụ cười "như mếu" - chi tiết xé lòng về sự dằn vặt khôn nguôi.

Ẩn sau vẻ ngoài khắc khổ là tấm lòng nhân hậu: lão yêu thương con chó như đứa con tinh thần, chắt chiu từng đồng cho con trai, và cuối cùng chọn cái chết đau đớn bằng bả chó để bảo toàn tài sản cho con. Cái chết ấy trở thành minh chứng hùng hồn cho nhân cách cao đẹp - sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo.

Lão Hạc hiện lên như một biểu tượng xúc động về người nông dân Việt Nam trước cách mạng - nơi những phẩm chất cao quý vẫn tỏa sáng giữa cuộc đời cùng cực. Câu chuyện về lão không chỉ là bi kịch của đói nghèo mà còn là bản trường ca về nhân cách.

Những giọt nước mắt "ầng ậng" khi bán "cậu Vàng" đã khắc sâu nỗi đau của một tâm hồn lương thiện. Cái chết bằng bả chó trở thành lời tố cáo đanh thép xã hội phi nhân tính, đồng thời là sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo muốn giữ trọn mảnh vườn cho con.

Nam Cao đã dựng lên chân dung một con người với tình yêu thương vô bờ và lòng tự trọng sắt son. Từ cách lão chắt chiu từng đồng, từ chối sự giúp đỡ cho đến việc chuẩn bị chu đáo tiền ma chay - tất cả đều toát lên vẻ đẹp tâm hồn đáng trân trọng.

Nam Cao đã khắc họa hình tượng Lão Hạc như một biểu tượng xúc động về người nông dân Việt Nam trước cách mạng - nơi nhân cách cao đẹp vẫn tỏa sáng giữa cuộc đời cùng cực. Tác phẩm không chỉ là bức tranh hiện thực phũ phàng mà còn là bản trường ca về tình người.

Lão Hạc hiện lên với số phận đầy bi kịch: vợ mất sớm, con trai bỏ đi vì nghèo đói, chỉ còn "cậu Vàng" làm bạn. Khi buộc phải bán đi người bạn cuối cùng, nỗi đau của lão được thể hiện qua những giọt nước mắt "ầng ậng", nụ cười "như mếu" - hình ảnh ám ảnh về sự dằn vặt tột cùng.

Ẩn sau lớp vỏ khắc khổ là tấm lòng nhân hậu: lão yêu thương con chó như đứa con tinh thần, chắt chiu từng đồng cho con trai, và cuối cùng chọn cái chết đau đớn bằng bả chó để bảo toàn tài sản cho con. Cái chết ấy trở thành minh chứng hùng hồn cho nhân cách cao đẹp - sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo.

Nam Cao đã dùng ngòi bút hiện thực sắc lạnh nhưng ấm áp tình người để khắc họa chân dung một con người với lòng tự trọng sắt son. Từ cách lão từ chối sự giúp đỡ cho đến việc chuẩn bị chu đáo tiền ma chay - tất cả đều toát lên vẻ đẹp tâm hồn đáng trân trọng.

Nam Cao đã khắc họa hình tượng Lão Hạc như một biểu tượng đầy xúc động về người nông dân Việt Nam trước cách mạng - nơi nhân cách cao đẹp vẫn tỏa sáng giữa cuộc đời cùng cực. Tác phẩm không chỉ là bức tranh hiện thực phũ phàng mà còn là bản trường ca về tình người.

Lão Hạc hiện lên với số phận đầy bi kịch: vợ mất sớm, con trai bỏ đi vì nghèo đói, chỉ còn "cậu Vàng" làm bạn. Khi buộc phải bán đi người bạn cuối cùng, nỗi đau của lão được thể hiện qua những giọt nước mắt "ầng ậng", nụ cười "như mếu" - hình ảnh ám ảnh về sự dằn vặt tột cùng.

Ẩn sau lớp vỏ khắc khổ là tấm lòng nhân hậu: lão yêu thương con chó như đứa con tinh thần, chắt chiu từng đồng cho con trai, và cuối cùng chọn cái chết đau đớn bằng bả chó để bảo toàn tài sản cho con. Cái chết ấy trở thành minh chứng hùng hồn cho nhân cách cao đẹp - sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo.

Nam Cao đã dùng ngòi bút hiện thực sắc lạnh nhưng ấm áp tình người để khắc họa chân dung một con người với lòng tự trọng sắt son. Từ cách lão từ chối sự giúp đỡ cho đến việc chuẩn bị chu đáo tiền ma chay - tất cả đều toát lên vẻ đẹp tâm hồn đáng trân trọng.

Nam Cao đã dựng lên hình tượng Lão Hạc như một biểu tượng xúc động về người nông dân Việt Nam trước cách mạng - nơi nhân cách cao đẹp vẫn tỏa sáng giữa cuộc đời cùng cực. Tác phẩm không chỉ là bức tranh hiện thực phũ phàng mà còn là bản trường ca về tình người.

Lão Hạc hiện lên với số phận đầy bi kịch: vợ mất sớm, con trai bỏ đi vì nghèo đói, chỉ còn "cậu Vàng" làm bạn. Khi buộc phải bán đi người bạn cuối cùng, nỗi đau của lão được thể hiện qua những giọt nước mắt "ầng ậng", nụ cười "như mếu" - hình ảnh ám ảnh về sự dằn vặt tột cùng.

Ẩn sau lớp vỏ khắc khổ là tấm lòng nhân hậu: lão yêu thương con chó như đứa con tinh thần, chắt chiu từng đồng cho con trai, và cuối cùng chọn cái chết đau đớn bằng bả chó để bảo toàn tài sản cho con. Cái chết ấy trở thành minh chứng hùng hồn cho nhân cách cao đẹp - sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo.

Nam Cao - bậc thầy của văn học hiện thực, đã khắc họa hình tượng Lão Hạc như biểu tượng xúc động về người nông dân Việt Nam trước cách mạng. Tác phẩm không chỉ là bức tranh hiện thực phũ phàng mà còn là bản trường ca về nhân cách con người giữa nghịch cảnh.

Lão Hạc hiện lên với số phận đầy bi kịch: vợ mất sớm, con trai bỏ đi vì nghèo đói, chỉ còn "cậu Vàng" làm bạn. Khi buộc phải bán đi người bạn cuối cùng, nỗi đau của lão được thể hiện qua những giọt nước mắt "ầng ậng", nụ cười "như mếu" - hình ảnh ám ảnh về sự dằn vặt tột cùng.

Ẩn sau lớp vỏ khắc khổ là tấm lòng nhân hậu: lão yêu thương con chó như đứa con tinh thần, chắt chiu từng đồng cho con trai, và cuối cùng chọn cái chết đau đớn bằng bả chó để bảo toàn tài sản cho con. Cái chết ấy trở thành minh chứng hùng hồn cho nhân cách cao đẹp - sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo.

Nam Cao đã khắc họa hình tượng Lão Hạc như một biểu tượng xúc động về phẩm giá con người giữa nghịch cảnh. Tác phẩm không chỉ là bức tranh hiện thực phũ phàng về số phận người nông dân trước cách mạng, mà còn là bản anh hùng ca về nhân cách cao đẹp.

Lão Hạc hiện lên với chuỗi bi kịch không hồi kết: vợ mất sớm, con trai bỏ đi vì nghèo đói, chỉ còn "cậu Vàng" làm bạn. Khi buộc phải bán đi người bạn cuối cùng, nỗi đau của lão được thể hiện qua những giọt nước mắt "ầng ậng", nụ cười "như mếu" - hình ảnh ám ảnh về sự dằn vặt khôn nguôi.

Ẩn sau lớp vỏ khắc khổ là tấm lòng vị tha cao cả: lão yêu thương con chó như đứa con tinh thần, chắt chiu từng đồng cho con trai, và cuối cùng chọn cái chết đau đớn bằng bả chó để bảo toàn tài sản cho con. Cái chết ấy trở thành minh chứng hùng hồn cho nhân cách - sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo.

Nam Cao đã dùng ngòi bút hiện thực sắc lạnh nhưng ấm áp tình người để khắc họa chân dung một con người với lòng tự trọng sắt son. Từ cách lão từ chối sự giúp đỡ cho đến việc chuẩn bị chu đáo tiền ma chay - tất cả đều toát lên vẻ đẹp tâm hồn đáng trân trọng.

Nam Cao đã khắc họa hình tượng Lão Hạc bằng ngòi bút vừa hiện thực sắc lạnh vừa chan chứa tình người. Tác phẩm không chỉ là bức tranh phơi bày hiện thực phũ phàng mà còn là bản trường ca về nhân cách con người giữa nghịch cảnh.

Lão Hạc hiện lên với chuỗi bi kịch không hồi kết: vợ mất sớm, con trai bỏ đi vì nghèo đói, chỉ còn "cậu Vàng" làm bạn. Khi buộc phải bán đi người bạn cuối cùng, nỗi đau của lão được thể hiện qua những giọt nước mắt "ầng ậng", nụ cười "như mếu" - hình ảnh ám ảnh về sự dằn vặt khôn nguôi.

Ẩn sau lớp vỏ khắc khổ là tấm lòng vị tha cao cả: lão yêu thương con chó như đứa con tinh thần, chắt chiu từng đồng cho con trai, và cuối cùng chọn cái chết đau đớn bằng bả chó để bảo toàn tài sản cho con. Cái chết ấy trở thành minh chứng hùng hồn cho nhân cách - sự hy sinh thầm lặng của người cha nghèo.

Trong văn đàn Việt Nam hiện đại, Nam Cao nổi bật như một bậc thầy của chủ nghĩa hiện thực trước Cách mạng Tháng Tám. Cuộc đời ngắn ngủi chỉ 36 năm của ông khép lại năm 1951 trong khói lửa kháng chiến chống Pháp, nhưng di sản văn chương ông để lại vẫn tỏa sáng với sức sống bền bỉ. Những trang viết của Nam Cao - từ truyện ngắn đến tiểu thuyết - đều thấm đẫm giá trị nhân văn sâu sắc, phản ánh chân thực số phận con người trong xã hội cũ.

Tác phẩm của ông như tấm gương phản chiếu hai kiểu người tiêu biểu: người nông dân nghèo khổ bị vùi dập và trí thức tiểu tư sản bế tắc. Truyện ngắn "Lão Hạc" đã khắc họa xuất sắc cả hai mẫu người ấy qua hình tượng lão Hạc và ông giáo. Ở đó, ta thấy hiện lên một lão nông nghèo với trái tim người cha vĩ đại, sẵn sàng hi sinh tất cả vì con, kể cả phải trải qua hai cái chết đau đớn trong cuộc đời mòn mỏi.

Bi kịch của lão Hạc bắt nguồn từ tình thương con vô bờ. Sau khi vợ mất, người con trai vì không đủ tiền cưới vợ đã bỏ đi làm phu đồn điền, để lại cho lão chỉ có con chó Vàng - kỷ vật cuối cùng. Lão nâng niu gọi nó là "cậu Vàng", coi như người thân ruột thịt, chia sẻ mọi buồn vui. Nhưng nghèo đói ngày càng bủa vây, buộc lão phải đưa ra quyết định đau lòng: bán đi người bạn duy nhất để giữ lại mảnh vườn cho con.

Cái chết thứ nhất - cái chết của "cậu Vàng" - đã khiến lão Hạc dằn vặt khôn nguôi. Nam Cao miêu tả cảnh lão khóc "hu hu" như trẻ con, mặt mũi co rúm vì ân hận. Lão tự thấy mình là kẻ phản bội, đã lừa một sinh linh trung thành. Nhưng ẩn sau nỗi đau ấy là tấm lòng người cha cao cả, quyết giữ trọn đồng tiền dành dụm cho con, dù phải chịu đựng sự dày vò của lương tâm.

Cái chết thứ hai - cái chết của chính lão Hạc - càng khắc sâu bi kịch ấy. Lão chọn cái chết dữ dội bằng bả chó, như để tự trừng phạt mình, chia sẻ số phận với "cậu Vàng". Trước khi chết, lão chu toàn mọi việc: gửi lại mảnh vườn, tiền ma chay, không muốn làm phiền ai. Cái chết ấy vừa là sự giải thoát khỏi kiếp sống mòn, vừa là sự hi sinh cuối cùng của người cha nghèo - sẵn sàng nhận lấy đau đớn thể xác để đổi lấy sự thanh thản trong tâm hồn.

Qua "Lão Hạc", Nam Cao không chỉ phơi bày hiện thực xã hội tàn khốc mà còn ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn người nông dân: giàu lòng tự trọng, thương con vô điều kiện, sống trung thực đến cùng. Tác phẩm cũng đặt ra những triết lý nhân sinh sâu sắc về cách nhìn nhận con người, về ranh giới giữa thiện và ác trong hoàn cảnh cùng cực.

Nghệ thuật kể chuyện của Nam Cao trong "Lão Hạc" đạt đến độ tinh xảo: cách xây dựng tình huống éo le, miêu tả nội tâm sắc sảo, ngôn ngữ giản dị mà gợi cảm. Tất cả tạo nên một kiệt tác vượt thời gian, khiến độc giả bao thế hệ không ngừng suy ngẫm về giá trị nhân văn đích thực.

Nam Cao - bậc thầy của văn học hiện thực Việt Nam tiền cách mạng, đã khắc họa thành công hình ảnh người nông dân nghèo với vẻ đẹp tâm hồn sáng ngời giữa cuộc sống cùng cực. 'Lão Hạc' là bức chân dung cảm động về một lão nông chất phác, giàu lòng tự trọng và tình yêu thương con vô bờ.

Qua lời kể chân thực của ông giáo - người hàng xóm tri kỷ, câu chuyện về lão Hạc hiện lên đầy xúc động: một người cha đơn độc, ngày ngày trò chuyện với 'cậu Vàng' - con chó vàng - kỷ vật duy nhất của đứa con trai đã bỏ vào Nam làm phu đồn điền. Bi kịch bắt đầu khi lão buộc phải bán đi người bạn thân thiết cuối cùng để giữ lại mảnh vườn cho con.

Cảnh lão Hạc khóc 'hu hu' sau khi bán chó là một trong những đoạn văn xuất sắc nhất, thể hiện sự dằn vặt khôn nguôi của một tâm hồn lương thiện. Nam Cao đã khéo léo sử dụng nghệ thuật tả thực kết hợp với yếu tố tâm lý để làm nổi bật bi kịch nội tâm của nhân vật.

Hành trình đến cái chết của lão Hạc được dự báo từ những chi tiết tưởng chừng nhỏ nhặt: từ việc chuẩn bị tiền ma chay, nhờ cậy ông giáo trông coi mảnh vườn, đến những bữa ăn chắp vá bằng củ chuối, rau má. Cái chết dữ dội bằng bả chó là sự lựa chọn cuối cùng của một con người quyết giữ trọn nhân cách, không muốn trở thành gánh nặng cho xóm làng.

Tác phẩm không chỉ phản ánh hiện thực xã hội đen tối mà còn ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn người nông dân: sự hi sinh thầm lặng, lòng tự trọng cao cả và tình yêu thương vô điều kiện. 'Lão Hạc' xứng đáng là kiệt tác vượt thời gian của văn học hiện thực Việt Nam.

Nam Cao (1915-1951), bút danh của Trần Hữu Tri, xuất thân từ làng Đại Hoàng, Hà Nam, được tôn vinh là cây đại thụ của văn học hiện thực Việt Nam trước cách mạng. Trong những trang viết đầy ám ảnh về nông thôn nghèo đói, ông vẫn phát hiện ra ánh sáng nhân cách tỏa ra từ những số phận cùng cực. 'Lão Hạc' là kiệt tác thể hiện rõ nhất cái nhìn nhân đạo sâu sắc này.

Nhân vật lão Hạc hiện lên như một điển hình của người nông dân nghèo khổ nhưng giàu lòng tự trọng. Qua lời kể chân thành của ông giáo - người hàng xóm tri kỷ, bi kịch của lão được tái hiện đầy xúc động: một người cha đơn độc, ngày ngày trò chuyện với 'cậu Vàng' - kỷ vật cuối cùng của đứa con trai đã bỏ vào Nam làm phu đồn điền. Quyết định bán con chó đã đẩy lão vào bi kịch nội tâm khủng khiếp, khi một con người trung thực cả đời phải đi lừa một sinh linh trung thành.

Cái chết tự nguyện bằng bả chó của lão Hạc là đỉnh điểm của bi kịch, nhưng cũng là minh chứng cho nhân cách cao đẹp: một người cha sẵn sàng hi sinh tất cả vì con, một con người quyết giữ trọn phẩm giá đến hơi thở cuối cùng. Nam Cao đã sử dụng nghệ thuật kể chuyện đa thanh, kết hợp giữa hiện thực tàn khốc và chất trữ tình sâu lắng để tạo nên sức ám ảnh khôn nguôi.

Tác phẩm không chỉ phơi bày hiện thực xã hội đen tối mà còn đặt ra những vấn đề nhân sinh sâu sắc về cách ứng xử giữa con người với con người. Triết lý 'Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta...' của Nam Cao đến nay vẫn nguyên giá trị, nhắc nhở chúng ta về thái độ cảm thông và trân trọng những số phận bất hạnh.

Bằng ngòi bút hiện thực sắc lạnh nhưng chan chứa tình yêu thương, Nam Cao đã dựng lên bức tượng đài bất hủ về người nông dân Việt Nam - nghèo khổ nhưng giàu lòng tự trọng, cùng cực nhưng không đánh mất nhân cách. 'Lão Hạc' xứng đáng là viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân tộc.

Nam Cao - bậc thầy của văn học hiện thực Việt Nam, đã khắc họa thành công hình tượng người nông dân nghèo khổ qua kiệt tác "Lão Hạc". Tác phẩm như một bức tranh đầy xót xa về số phận con người trong xã hội cũ.

Lão Hạc hiện lên là hiện thân của những kiếp người cùng khổ: một đời lam lũ, chắt chiu từng hạt thóc để nuôi con khôn lớn, rồi lại đau đáu lo toan chuyện dựng vợ gả chồng cho con. Nhưng định mệnh nghiệt ngã khiến người cha nghèo ấy phải chứng kiến cảnh con trai bỏ làng vào Nam kiếm sống, để lại nỗi cô đơn cùng "cậu Vàng" - kỷ vật cuối cùng của tình phụ tử.

Bi kịch đời lão cứ thế chồng chất: ốm đau bệnh tật, mùa màng thất bát, rồi cái nghèo đói cứ bám riết lấy thân già. Cái khốn cùng ấy buộc lão phải đưa ra quyết định đau đớn - bán đi người bạn trung thành cuối cùng. Cảnh lão Hạc khóc như trẻ con sau khi bán cậu Vàng là một trong những khoảnh khắc ám ảnh nhất văn học, phơi bày tấn bi kịch của con người lương thiện buộc phải làm điều trái với lương tâm.

Nhưng đằng sau sự khốn khó ấy, ta thấy tỏa sáng những phẩm chất đáng quý: tình yêu con vô bờ bến thể hiện qua việc kiên quyết giữ mảnh vườn cho con; lòng tự trọng cao cả khi chu toàn mọi việc để khỏi phiền hà xóm giềng; và sự ăn năn day dứt khôn nguôi vì đã lừa một con chó.

Cái chết bằng bả chó của lão Hạc không chỉ là sự giải thoát mà còn mang ý nghĩa tự trừng phạt, là lời tố cáo đanh thép nhất về xã hội bất nhân đẩy con người vào đường cùng. Qua số phận lão Hạc, Nam Cao đã dựng lên bức tượng đài bất hủ về người nông dân nghèo - dù trong khốn cùng vẫn giữ trọn nhân cách cao đẹp.