Top 15 phương pháp giáo dục hiệu quả cho trẻ dưới 2 tuổi

Khi muốn con thu dọn đồ chơi, thay vì chỉ nói "con cất đồ chơi", bạn hãy chỉ ra cụ thể như "con hãy đặt con robot màu đỏ vào rổ nhé". Cách này giúp bé dễ dàng hiểu được hành động cần làm và thực hiện đúng hơn. Trẻ dưới 2 tuổi chưa thể hiểu ngôn ngữ mệnh lệnh trừ khi bạn cung cấp thông tin rõ ràng về việc cần làm và cách thức thực hiện. Do đó, hãy luôn giải thích và chỉ dẫn cho trẻ một cách cụ thể, chi tiết.

Khi yêu cầu trẻ làm một điều gì đó mà bé không thể thực hiện ngay, bạn chỉ nên nhắc lại một lần duy nhất. Việc lặp đi lặp lại yêu cầu sẽ khiến trẻ cảm thấy áp lực và hiểu nhầm rằng bạn đang tức giận, điều này chỉ làm bé thêm căng thẳng. Nếu bạn tiếp tục nhắc lại, sự tức giận sẽ lộ rõ và đó là dấu hiệu của sự thất bại trong việc giáo dục. Hãy kiên nhẫn và tạo không gian cho bé tự làm, giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn.

Hãy kiên định trong việc giáo dục, đừng để ánh mắt ngây thơ hay những giọt nước mắt của bé làm bạn thay đổi quyết định. Nếu bạn thường xuyên chiều chuộng trẻ khi bé khóc, bạn sẽ vô tình phá vỡ quá trình dạy dỗ, khiến bé hiểu rằng chỉ cần khóc là mẹ sẽ không yêu cầu gì thêm nữa. Điều này sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến tính cách của bé. Khi trẻ khóc, hãy cho bé một chút thời gian để bình tĩnh, rồi sau đó thể hiện sự quan tâm và yêu thương khi bé đã sẵn sàng.

Trong giai đoạn từ 1 đến 2 tuổi, ba kỹ năng quan trọng nhất mà trẻ cần phát triển là: đi, nói và khả năng cầm nắm đồ vật đơn giản. Cha mẹ cần chuẩn bị cho bé môi trường thích hợp để bé có thể vận động tối đa. Khi bé bắt đầu leo ra khỏi cũi, đừng vội la mắng. Hãy hiểu rằng bé chỉ đang khám phá và học hỏi. Nếu bạn phản ứng tiêu cực, sẽ làm trẻ cảm thấy bị cản trở trong quá trình tìm tòi và phát triển. Đừng quên rằng mỗi bước đi của trẻ cần được tôn trọng, và bạn nên luôn quan sát để bảo vệ trẻ khỏi những nguy hiểm. Hãy cho bé không gian rộng rãi để chạy nhảy, và vào những ngày đẹp trời, đưa trẻ ra ngoài, đi bộ và khám phá thế giới. Những hành động như cầm đồ vật, di chuyển hay vui chơi ngoài trời sẽ giúp phát triển kỹ năng vận động của trẻ.

Khoảng thời gian từ 1 tuổi đến 1 tuổi 8 tháng được gọi là thời kỳ thích thử nghiệm. Trong giai đoạn này, mọi hành động của trẻ đều phản ánh sự ham muốn khám phá, từ việc thử nghiệm trọng lượng, độ nảy cho đến các thí nghiệm vật lý cơ bản. Hãy cho trẻ cơ hội để trải nghiệm tất cả những điều này, và đừng vội trách mắng khi bé làm rơi vỡ đồ vật quý giá. Hành động của trẻ không mang ý định xấu, và đó không phải là sự biểu hiện của sự thiếu kỷ luật. Thay vào đó, hãy tìm nơi cất giữ những món đồ dễ vỡ một cách an toàn. Qua những trò chơi và thử nghiệm, trẻ không chỉ nâng cao trí tuệ mà còn phát triển lòng tò mò và sự khám phá với thế giới xung quanh.

Khi cha mẹ liên tục cấm đoán con bằng những lời như “Không được làm thế này! Không được làm thế kia!” thì điều gì sẽ xảy ra? Trẻ sẽ trở nên thụ động, thiếu tự tin và khó phát triển những kỹ năng đối phó với các tình huống phức tạp sau này. Cấm đoán khiến trẻ cảm thấy bị áp lực và dễ nảy sinh tính phản kháng. Trong thời gian trẻ đang phát triển và tiếp nhận những tác động từ thế giới xung quanh, việc cấm đoán càng làm triệt tiêu sự sáng tạo và động lực khám phá của trẻ. Thay vì cấm đoán, cha mẹ nên hướng trẻ sang một trò chơi khác để trẻ không cảm thấy bị ép buộc. Việc này giúp trẻ thoải mái hơn, đồng thời mở ra cơ hội khám phá thế giới bên ngoài, giúp trẻ phát triển trí tuệ và khả năng giao tiếp xã hội. Đặc biệt, hãy khuyến khích trẻ chơi và tương tác với các bạn cùng độ tuổi để trẻ hình thành các kỹ năng xã hội. Việc cho trẻ đi bộ ngoài trời cũng rất quan trọng, giúp trẻ phát triển thể chất và tâm lý một cách toàn diện.

Ở độ tuổi này, khả năng nhận thức và hiểu ngôn ngữ của trẻ phát triển mạnh mẽ. Các cơ quan phát âm của trẻ, từ miệng đến họng, đều đạt được sự hoàn thiện cao, giúp trẻ phân biệt và sử dụng các âm tiết một cách chính xác. Trẻ cũng bắt đầu biết nói những câu ngắn, liên kết từ ngữ một cách mạch lạc. Cha mẹ hãy tận dụng thời kỳ này để giao tiếp nhiều với trẻ. Đọc sách cho trẻ nghe sẽ là phương pháp tuyệt vời để khơi dậy niềm yêu thích đọc sách ngay từ nhỏ, đồng thời kích thích sự phát triển trí tuệ của trẻ. Việc nghe càng nhiều từ ngữ, nhất là trong giai đoạn này, sẽ giúp trẻ phát triển vốn từ vựng cực kỳ phong phú sau sinh nhật thứ hai, tạo nền tảng vững chắc cho sự thông minh và sáng tạo trong tương lai của trẻ.

Năng lượng của trẻ nhỏ sẽ được phát huy mạnh mẽ khi các giác quan, kỹ năng vận động và ngôn ngữ được kích thích ngay từ khi sinh ra. Khi trẻ bước sang tuổi 1,5, cần tạo cơ hội cho trẻ đi bộ mỗi ngày với khoảng cách càng dài càng tốt. Việc để trẻ ngồi yên trong xe đẩy, ô tô hay chỉ được bế bồng suốt ngày sẽ hạn chế khả năng vận động của trẻ. Vào khoảng 2 tuổi, trẻ có nhu cầu vận động mạnh mẽ, cơ thể chúng luôn không thể đứng yên. Nếu bị kiềm hãm, sự phát triển thể chất của trẻ sẽ bị ảnh hưởng. Khi được tạo cơ hội để vận động đúng cách, trẻ sẽ phát triển thể lực đáng ngạc nhiên. Chính vì thế, người Nhật thường dạy trẻ đi bộ như một phần của bài tập hàng ngày, không chỉ để phát triển thể chất mà còn là cách giúp trẻ phát triển trí não.

Dù bé chưa biết chữ và thậm chí còn chưa thể nói rõ ràng, điều này không thể ngăn cản bạn tạo ra một không gian nhỏ dành cho sách của bé. Rất nhiều sách cho trẻ 2 tuổi được thiết kế với hình ảnh dễ thương, sinh động, là một bước đi tuyệt vời trong việc phát triển trí tuệ của trẻ. Mỗi ngày, bạn có thể cùng con “đọc sách” theo cách riêng của mình, để con nhìn vào những hình ảnh ngộ nghĩnh và kể cho con nghe câu chuyện từ những hình vẽ ấy. Bạn cũng có thể chỉ cho con những con số, con vật hay đồ vật trong sách để bé nhận diện, đếm hoặc gọi tên. Cách này không chỉ giúp phát triển vốn từ vựng, mà còn kích thích trí tưởng tượng và nâng cao nhận thức của trẻ ngay từ khi còn nhỏ.

Thay vì để trẻ dành quá nhiều thời gian với các thiết bị điện tử như máy tính bảng hay điện thoại, hãy chủ động tìm các trò chơi kích thích trí tuệ cho trẻ. Cùng bé nặn đất sét, tô màu, xếp hình khối, hay thậm chí tổ chức những buổi ‘múa rối’ với gấu bông, búp bê. Những hoạt động này không chỉ đem lại niềm vui, mà còn thúc đẩy sự phát triển tư duy, giúp trẻ học cách giải quyết vấn đề và phát triển tư duy logic một cách tự nhiên.

Sự tò mò là yếu tố không thể thiếu để phát triển trí tuệ của trẻ. Bạn có thể khơi gợi sự tò mò của trẻ bằng cách đưa ra những điều mới mẻ và thú vị xung quanh. Hãy cho bé quan sát, trải nghiệm và giải thích cho bé theo cách đơn giản nhất. Chẳng hạn, mẹ có thể bế bé đến đàn piano và tạo ra âm thanh từ các phím. Khi bé tỏ ra thích thú, hãy để bé thử ấn các phím và giải thích: “Đây là đàn, con thấy không?”. Đến khi bé lớn hơn, có thể tự nói: “Đây là đàn đó con!”—một bước tiến lớn trong việc nuôi dưỡng sự tò mò của trẻ.

Mỗi khoảnh khắc trong ngày đều có thể là cơ hội để nuôi dưỡng trí tưởng tượng phong phú cho trẻ. Chẳng hạn, khi con vô tình làm rơi một chú gấu bông sau khi chơi, bạn có thể nói: “Chú gấu bông cảm thấy rất buồn vì con không để ý đến bạn.” Bằng cách này, trẻ sẽ học cách tạo ra những câu chuyện từ những tình huống đơn giản xung quanh. Cũng vậy, khi nhìn thấy một con chim bay trên bầu trời, khi mưa rơi hay khi xem một bức tranh, bạn có thể khuyến khích trẻ phát huy sự sáng tạo. Càng để trẻ tưởng tượng, lòng dũng cảm và khả năng khám phá của trẻ sẽ được mở rộng. Hãy dành thời gian dẫn trẻ đi dạo ngoài công viên, chỉ cho trẻ những loài cây, con vật và tất cả những điều kỳ diệu của thiên nhiên.

Tiến sĩ Martin J. Drell từng chia sẻ: "Nếu bạn để trẻ thấy được hình ảnh của sự giận dữ nơi bạn, thì đó là lúc bạn thất bại. Bởi lẽ, trẻ sẽ có thể trở nên bướng bỉnh hoặc sợ hãi trước bạn." Thay vì la mắng, hãy dùng một giọng nói nghiêm nghị để giải thích cho trẻ biết hành động đó không đúng, và nếu cứ tiếp tục như vậy, sẽ có những hậu quả không mong muốn. Mặc dù trẻ có thể chưa hoàn toàn hiểu hết ý nghĩa những lời bạn nói, nhưng đừng vì thế mà ngừng giải thích. Chính cách bạn truyền tải thông điệp, cùng với ngữ điệu và sự kiên nhẫn, sẽ giúp trẻ nhận ra lỗi lầm và học cách sửa sai.

Đừng bao giờ quên rằng ánh mắt nghiêm nghị chính là công cụ giao tiếp mạnh mẽ. Khi nhắc nhở trẻ về những hành động sai trái, hãy nhìn thẳng vào mắt con và bắt đầu cuộc trò chuyện với một thái độ nghiêm túc. Ánh mắt của bạn chính là cách giúp bé nhận thức được mức độ nghiêm trọng của vấn đề và lắng nghe bạn. Tuy nhiên, giống như cách nói, ánh mắt cũng cần được sử dụng đúng cách: đừng để ánh mắt của bạn mang sự giận dữ, mà hãy để ánh mắt nghiêm túc thể hiện sự quan tâm và mong muốn con hiểu bài học từ lỗi lầm của mình.

Đôi khi, thay vì chỉ nói suông, bạn cần phải truyền đạt cho con những thông điệp thật sự có trọng lượng. Những thông điệp này đòi hỏi sự kiên quyết, mạnh mẽ trong lời nói, ngữ điệu và hành động. Ví dụ, khi bạn nói: "Ăn cơm nào, con yêu", đừng chỉ dừng lại ở lời nói, mà hãy hành động ngay lập tức bằng cách dắt bé tới bàn ăn. Điều này sẽ khiến bé nhận thức rằng, giờ ăn đã đến, và không còn lựa chọn nào khác ngoài việc ngồi xuống ăn cùng mẹ.