Top 16 Bài Cảm Nhận Sâu Sắc Về "Sang Thu" Của Hữu Thỉnh Dành Cho Học Sinh Lớp 9

Mùa thu hiện lên qua hương cốm thoảng bay, nắng vàng dịu nhẹ và hương bưởi say nồng. Với Hữu Thỉnh, mùa thu mang nét đẹp dịu dàng, để lại dư âm sâu lắng trong lòng người. Bài thơ "Sang thu" là sự rung cảm tinh tế của nhà thơ trước khoảnh khắc đất trời chuyển mình sang thu.

Được viết năm 1977 khi tác giả tham gia trại sáng tác của quân đội, bài thơ là bản hòa ca dịu dàng của thiên nhiên. Mùa thu - chủ đề quen thuộc trong thi ca Việt Nam qua thơ Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu hay Lưu Trọng Lư - nay được Hữu Thỉnh thổi vào làn gió mới, vừa dịu dàng vừa sâu lắng:

"Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về"

Mùi hương ổi thoảng trong gió, làn sương mỏng manh lững lờ trôi qua từng góc phố, tất cả vẽ nên một bức tranh thu bình dị mà sâu sắc. Chữ "bỗng" mở đầu làm nổi bật sự bất ngờ, ngỡ ngàng. Động từ "phả" khiến hương ổi như ngấm vào da thịt, đánh thức mọi giác quan. Cảm giác về thu không chỉ là sự thay đổi của thiên nhiên mà còn là sự rung động của tâm hồn.

"Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu"

Mọi vật dường như chậm lại trong khoảnh khắc giao mùa. Dòng sông êm đềm, những cánh chim hối hả, và đám mây vẫn còn vương chút nắng hạ. Hình ảnh đám mây "vắt nửa mình" tạo nên sự chuyển tiếp mượt mà, khơi gợi suy ngẫm sâu xa về thời gian, về sự đổi thay bất tận của cuộc đời.

"Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi"

Khổ thơ cuối nhẹ nhàng đưa ta đến với triết lý nhân sinh. Mọi thứ rồi sẽ đi qua, những biến động chẳng còn làm lòng người chao đảo. "Hàng cây đứng tuổi" là hình ảnh ẩn dụ đầy tinh tế về con người khi đã đủ trưởng thành, đủ trải nghiệm để đối mặt với những sóng gió cuộc đời bằng sự bình thản, an yên.

Bài thơ "Sang thu" không chỉ mang đến vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn gợi lên những triết lý sâu sắc, khiến người đọc mãi vấn vương trước vẻ đẹp mong manh của khoảnh khắc giao mùa.

Giữa những mùa trong năm, mùa xuân vốn được ca ngợi là mùa đẹp nhất, tràn đầy sức sống, là nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca. Thế nhưng, mùa thu cũng mang trong mình một nét đẹp dịu dàng, say đắm khiến bao thi sĩ rung động. Từ Nguyễn Khuyến với bộ ba "Thu điếu", "Thu ẩm", "Thu vịnh", đến Tản Đà, Lưu Trọng Lư và Xuân Diệu, mỗi người đều gửi gắm tình thu qua từng vần thơ. Nhưng nếu nhắc đến khoảnh khắc giao mùa, thì không thể không nhắc tới "Sang thu" của Hữu Thỉnh, một tuyệt tác khắc họa thật tinh tế thời khắc đất trời chuyển mình.

Sáng tác năm 1977, "Sang thu" vẽ nên bức tranh thiên nhiên dịu nhẹ, trong trẻo, lay động lòng người bằng những cảm nhận nhạy bén và sâu sắc:

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Một thoáng bất chợt của tâm hồn chạm đến mùa thu bằng hương ổi dân dã – mùi hương gợi nhớ về quê nhà, thấm đẫm tình đất tình người. Từ láy "chùng chình" cùng động từ "phả" khiến cảnh vật trở nên sống động, mang dáng vẻ mềm mại, thanh tao. Khoảnh khắc thu sang được cảm nhận qua từng hơi thở của đất trời và cả sự rung động sâu thẳm trong lòng người.

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Thiên nhiên mở ra một không gian đầy thi vị: dòng sông lững lờ, cánh chim vội vã, đám mây vắt mình qua mùa. Một nét chấm phá tài hoa gợi lên sự giao hòa giữa cái còn và cái mới, giữa tĩnh và động, giữa lặng lẽ và xao động. Những hình ảnh ấy không chỉ khắc họa thiên nhiên mà còn ẩn chứa triết lý sâu sắc về nhịp chảy của cuộc đời.

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi

Mùa thu không chỉ được cảm nhận bằng mắt mà còn bằng trái tim từng trải. Ánh nắng nhạt dần, mưa thưa hạt, sấm chớp cũng lặng im hơn. Và hình ảnh "hàng cây đứng tuổi" như lời nhắc về sự điềm tĩnh, chín chắn của con người qua những va đập của cuộc sống. Một bài thơ khép lại đầy dư âm, như lời thủ thỉ nhẹ nhàng về thời gian, về những đổi thay không ngừng của tạo hóa và lòng người.

"Sang thu" là bức tranh thi vị mà ở đó, thiên nhiên và con người giao hòa, để lại trong lòng người đọc những suy ngẫm sâu sắc và những xúc cảm tinh khôi, vẹn nguyên.

Hữu Thỉnh, nhà thơ trưởng thành từ trong quân ngũ, đã để lại dấu ấn sâu sắc với thi phẩm "Sang thu" – một bức tranh thơ tuyệt đẹp ghi lại khoảnh khắc chuyển mùa tinh tế. Với con mắt nghệ sĩ, tâm hồn nhạy cảm và ngòi bút tài hoa, ông đã khắc họa phút giao mùa cuối hạ chớm thu, khi thiên nhiên khẽ khàng đổi sắc, gieo vào lòng người những rung động mơ hồ nhưng thấm đẫm thi vị.

Đối với Hữu Thỉnh, mùa thu bắt đầu từ những điều giản dị nhất:

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se

Một cảm nhận bất chợt, không báo trước – mùi hương thân thuộc của quê hương, của đất trời Bắc Bộ. Không phải hương hoa mà là hương ổi chín, mộc mạc, nồng nàn, len lỏi trong cơn gió se lạnh đầu mùa. Chữ “bỗng” gợi sự ngỡ ngàng, sửng sốt, khơi dậy bao kỷ niệm và xúc cảm. Cơn gió thu không thầm lặng mà “phả” hương ổi nồng đượm vào đất trời, vào lòng người, báo hiệu thu sang một cách thật khẽ khàng mà sâu lắng.

Hình ảnh “Sương chùng chình qua ngõ” vẽ nên một không gian huyền ảo, bảng lảng. Sương giăng như người khách lạ, ngập ngừng, lưu luyến từng lối nhỏ làng quê. Mọi thứ thấm đẫm vẻ man mác, mơ hồ. Dẫu giác quan đã nhận ra đủ đầy dấu hiệu của thu – hương ổi, gió se, màn sương mỏng – nhưng lòng người vẫn ngập ngừng: “Hình như thu đã về”. Chỉ có tâm hồn tinh tế mới cảm nhận được cái mong manh, dịu dàng ấy của thiên nhiên.

Từ điểm nhìn gần gũi, cảm xúc của thi nhân mở rộng ra không gian lớn hơn:

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Cảnh vật như cùng chia sẻ trạng thái ngập ngừng, lặng lẽ chuyển mình. Dòng sông không còn cuộn chảy ào ạt mà thong thả, dịu dàng. Chim trời đã bắt đầu chộn rộn, chuẩn bị cho cuộc thiên di tránh rét. Đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu” là một sáng tạo thi ảnh độc đáo – đám mây như tấm lụa mỏng treo lơ lửng giữa lằn ranh hai mùa, vừa lưu giữ hơi ấm hạ, vừa chạm vào dịu dàng thu. Một không gian giao mùa đầy duyên dáng và lắng đọng, mà chỉ hồn thơ nhạy cảm mới có thể nắm bắt và truyền tải thành thơ.

Bức tranh giao mùa không dừng lại ở cảnh sắc mà còn lan tỏa vào tầng sâu triết lý nhân sinh:

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi

Mùa hạ chưa tàn hẳn – nắng vẫn còn, mưa vẫn rơi – nhưng mọi thứ đã dịu lại, lắng xuống. Cơn sấm không còn bất chợt, dữ dội. Hình ảnh “hàng cây đứng tuổi” gợi liên tưởng tới những con người từng trải, điềm nhiên trước những biến động của cuộc đời. Thiên nhiên và con người đồng điệu trong trạng thái chín chắn, sâu lắng. Đó không chỉ là cảm nhận về mùa thu đất trời mà còn là mùa thu đời người – sự tĩnh tại và bình thản sau những cuộn trào sôi nổi của tuổi trẻ.

Với thể thơ năm chữ, ngôn từ mộc mạc mà giàu hình ảnh, "Sang thu" của Hữu Thỉnh đã mở ra một thế giới thơ đầy cảm xúc, nơi cái đẹp của thiên nhiên và cái đẹp của lòng người giao hòa. Đọc thơ, ta như lạc vào một bức tranh thu dịu dàng, man mác, để rồi ngẫm ngợi về sự chảy trôi của thời gian, của đời người và thêm yêu hơn những khoảnh khắc bình yên giản dị của quê hương đất nước.

Từ ngàn đời nay, vẻ đẹp của thiên nhiên bốn mùa luôn là mạch nguồn bất tận nuôi dưỡng thi ca. Giữa muôn vàn bức tranh ấy, mùa thu với nét thanh tao, dịu dàng đã được Hữu Thỉnh phác họa một cách tinh tế qua thi phẩm “Sang thu”. Bằng tâm hồn nhạy cảm và ngòi bút tài hoa, nhà thơ đã dẫn dắt bạn đọc vào khoảnh khắc giao mùa huyền diệu, nơi thiên nhiên chuyển mình giữa hạ và thu.

Ra đời năm 1977, khi đất nước vừa bước sang trang mới, “Sang thu” không chỉ là lời ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn chứa đựng niềm tin vào một thời kỳ hồi sinh và xây dựng. Bằng những cảm xúc mơ hồ và bâng khuâng, nhà thơ khắc họa mùa thu qua từng làn hương, từng cơn gió se lạnh, những tín hiệu mong manh mà chỉ tâm hồn yêu thiên nhiên sâu sắc mới cảm nhận được.

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se.”

Mùi hương ổi - biểu tượng bình dị của làng quê Bắc Bộ - bất chợt ùa về, hòa vào làn gió nhè nhẹ, đánh thức những cảm xúc say đắm. Hữu Thỉnh không chỉ chạm vào khứu giác mà còn làm sống dậy những ký ức thân thương, để người đọc như cảm nhận được cả màu sắc, vị ngọt của trái ổi chín vàng trong chiều se lạnh đầu thu. Một bức tranh thu giản dị mà sâu sắc, khơi gợi niềm rung cảm nhẹ nhàng mà khó quên.

“Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.”

Sương mỏng giăng mắc trên lối nhỏ như chần chừ, lưỡng lự trước thời khắc giao mùa. Hai chữ “chùng chình” khiến làn sương như có hồn, như một lữ khách lưu luyến chẳng nỡ bước đi. Cảm xúc mơ hồ, lặng lẽ ấy hòa quyện vào từng nhịp thơ, để rồi nhà thơ ngỡ ngàng thốt lên: “Hình như thu đã về”. Đó là sự giao thoa dịu dàng giữa thực và mơ, giữa thiên nhiên và tâm hồn thi nhân.

“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.”

Không gian mở rộng, từ làn hương, làn sương chuyển sang bầu trời cao rộng. Con sông không còn cuồn cuộn như mùa hạ mà trôi chậm rãi, ung dung. Chim bắt đầu vội vã kiếm tìm chốn trú ẩn, báo hiệu những đổi thay. Và đặc biệt, đám mây “vắt nửa mình sang thu” là hình ảnh gợi mở tuyệt đẹp, vẽ lên đường biên mơ hồ của hai mùa. Một thi ảnh giàu chất thơ, tinh tế và đậm chất họa, chứa đựng sự liên tưởng bay bổng về thời gian, về sự chuyển giao nhẹ nhàng mà sâu sắc của vũ trụ.

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”

Mùa thu không ập đến bất ngờ mà len lỏi nhẹ nhàng. Nắng vẫn còn, nhưng là nắng dịu dàng của thu; mưa thưa dần, không còn ầm ào, dữ dội. Hình ảnh “sấm cũng bớt bất ngờ” gợi nhắc đến sự tĩnh lặng, bình yên, như chính con người khi đã đi qua những thăng trầm mà lòng trở nên an nhiên. “Hàng cây đứng tuổi” - hình ảnh giàu tính biểu tượng về sự từng trải, chín chắn, vững vàng trước mọi biến động. Ẩn sau bức tranh thiên nhiên là triết lý sâu sắc về đời người: khi qua bao sóng gió, người ta sẽ học cách bình tâm trước mọi biến chuyển.

Với thể thơ năm chữ giàu nhạc điệu, ngôn từ trong sáng, giản dị mà sâu sắc, Hữu Thỉnh đã vẽ nên một bức tranh giao mùa tuyệt đẹp của đất trời Việt Nam. Bài thơ “Sang thu” không chỉ là lời ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên mà còn là những suy tư, chiêm nghiệm nhẹ nhàng về cuộc đời, để lại trong lòng người đọc những dư âm dịu dàng, sâu lắng và đầy yêu thương dành cho quê hương, đất nước.

“Thơ là thu của lòng người, thu là thơ của đất trời.” Từ lâu, mùa thu đã trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho bao thi nhân, nhạc sĩ. Bầu trời trong xanh, không khí se lạnh, cảnh sắc dịu dàng của mùa thu đã làm say đắm bao tâm hồn. Trong bản hòa ca muôn sắc ấy, Hữu Thỉnh đã khắc họa nên bức tranh thiên nhiên “Sang thu” đầy thi vị, góp thêm hương sắc cho bản giao mùa của đất trời.

Mở đầu bài thơ, nhà thơ đưa người đọc trở về làng quê Bắc Bộ thân thương với những cảm nhận tinh tế và sâu sắc:

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.”

Mùi hương ổi chín len lỏi trong gió se lạnh là tín hiệu đầu tiên báo hiệu mùa thu. Đó là hương thơm mộc mạc, bình dị nhưng đầy gợi nhớ, làm bừng tỉnh mọi giác quan. Cùng với làn sương “chùng chình” như lưu luyến chốn quê, mùa thu đến thật nhẹ nhàng, tinh tế khiến thi nhân cũng phải ngỡ ngàng: “Hình như thu đã về”. Cảm xúc ấy vừa bâng khuâng, vừa da diết, khiến lòng người xao xuyến.

Khổ thơ tiếp theo là bức tranh thiên nhiên mở rộng với những chuyển động chậm rãi nhưng không kém phần sinh động:

“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.”

Dòng sông thôi vội vã mà trở nên hiền hòa, chim trời hối hả bay đi, và đám mây lơ lửng chênh vênh giữa hai mùa. Tất cả tạo nên một bức tranh giao mùa dịu dàng, quyến rũ. Đám mây “vắt nửa mình sang thu” là nét chấm phá tuyệt vời, khiến bức tranh thêm phần thơ mộng và sâu lắng. Chỉ những tâm hồn nhạy cảm và yêu thiên nhiên sâu sắc mới có thể nắm bắt được khoảnh khắc ấy.

Khổ thơ cuối là sự chiêm nghiệm đầy triết lý về đời người qua hình ảnh thiên nhiên:

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”

Nắng vẫn còn, nhưng không còn gay gắt; mưa đã thưa dần, sấm đã bớt đi những bất ngờ dữ dội. Đó là dấu hiệu của sự chín chắn, điềm tĩnh, cũng như con người khi đi qua giông tố cuộc đời sẽ trở nên bình tâm và sâu sắc hơn. “Hàng cây đứng tuổi” là biểu tượng của những con người từng trải, không còn xao động trước biến thiên cuộc sống.

Bằng thể thơ năm chữ nhẹ nhàng, giọng điệu trong trẻo, tinh tế, Hữu Thỉnh đã vẽ nên một bức tranh giao mùa thấm đẫm chất thơ và triết lý sâu sắc. “Sang thu” là bản hòa ca dịu dàng của thiên nhiên và lòng người, khiến ai đọc qua cũng không khỏi rung động và suy ngẫm.

Xuân Diệu từng nói, mùa thu là dáng buồn liêu xiêu, là những nhánh khô run rẩy, là niềm hoài niệm dịu dàng len lỏi vào tâm hồn. Còn trong thơ Lưu Trọng Lư, mùa thu hiện lên thật thơ mộng qua hình ảnh con nai vàng ngơ ngác bước trên thảm lá vàng khô. Nguyễn Khuyến với “Thu điếu” lại vẽ nên một không gian yên ả, tĩnh lặng đầy chất thơ. Trái ngược với những gam màu u buồn ấy, Hữu Thỉnh trong “Sang thu” đã mang đến một mùa thu tươi mới, bình dị, thắm đượm tình quê. Bức tranh thiên nhiên của ông là khoảnh khắc đất trời chuyển mình, khẽ khàng mà sâu sắc.

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.

Mùa thu nơi làng quê Việt Nam đến thật nhẹ nhàng, tinh tế qua hương ổi chín nồng nàn trong làn gió se. Cái chùng chình của sương như níu giữ thời gian, khiến người thi sĩ cũng ngỡ ngàng, bâng khuâng trước khoảnh khắc giao mùa. Thu không ào ạt, không vội vã mà len lỏi vào lòng người, gợi nhắc những cảm xúc trong trẻo và dịu dàng.

Sông bắt đầu dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Những đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.

Bức tranh thu dần hiện lên rõ nét hơn. Dòng sông chậm rãi, chim trời vội vã, đám mây còn vấn vít chút nắng hè. Tất cả hòa quyện tạo nên một nhịp điệu giao mùa duyên dáng, mỏng manh. Mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu” như chiếc cầu nối giữa hai mùa, vừa lưu luyến vừa bỡ ngỡ. Chỉ có những tâm hồn nhạy cảm mới có thể cảm nhận được nét đẹp mong manh ấy.

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.

Mùa thu trong cảm nhận của Hữu Thỉnh không chỉ là sự chuyển mình của đất trời mà còn là chiêm nghiệm sâu sắc về cuộc đời con người. Nắng còn, mưa nhạt, sấm thưa dần, hàng cây già đứng vững vàng giữa những đổi thay. Đó là hình ảnh của con người từng trải, điềm tĩnh, chín chắn trước những giông bão cuộc đời. Thu đến như một nốt trầm, dịu dàng mà thấm sâu.

Với lối thơ giản dị mà tinh tế, kết hợp nhịp điệu mềm mại và hình ảnh gợi cảm, “Sang thu” của Hữu Thỉnh đã khắc họa thành công bức tranh mùa thu quê hương. Đó là mùa thu của đất trời, của lòng người – nơi những rung động dịu dàng và những chiêm nghiệm sâu xa hòa quyện vào nhau, để lại trong lòng người đọc một dư âm ngọt ngào và lắng đọng mãi mãi.

Mùa thu tựa như bản tình ca dịu dàng mà tạo hóa dành tặng cho con người, khiến bao tâm hồn thi sĩ phải rung động xuyến xao. Không rực rỡ như xuân, không lạnh giá như đông, thu đến với dáng vẻ êm đềm, man mác buồn nhưng lại thấm sâu vào lòng người. "Sang thu" của Hữu Thỉnh là một khúc nhạc dịu dàng như thế, nhẹ nhàng mà thấm đẫm hương sắc quê hương.

"Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về"

Một sớm mai lành, hương ổi chín thơm nồng trong làn gió se se đã khẽ chạm vào tâm hồn thi sĩ, khiến ông bất giác nhận ra mùa thu đã về. Đó không phải là chiếc lá vàng rơi trong thơ cũ, mà là hương vị mộc mạc, dung dị của làng quê Việt Nam. Sương thu chùng chình e ấp như nàng thiếu nữ, không vội vã mà thướt tha, huyền ảo. Chỉ cần một cái khẽ chạm nhẹ ấy, lòng người đã thổn thức, bâng khuâng.

"Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu"

Bức tranh sang thu hiện lên sống động qua nhịp điệu chậm rãi của dòng sông, sự vội vàng của đàn chim bay và đám mây vắt mình giữa hai mùa. Những hình ảnh ấy không chỉ là sự chuyển giao của thiên nhiên mà còn gợi liên tưởng đến vòng quay của thời gian, những đổi thay trong đời người. Đám mây như chiếc cầu mềm mại kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa những điều đã qua và những điều đang tới.

"Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi"

Mùa thu không chỉ hiện ra qua sắc trời mà còn in dấu trong chiều sâu của suy tư con người. Những cơn mưa bất chợt của ngày hè giờ chỉ còn lại chút dư âm. Sấm cũng bớt ồn ào, không còn làm lòng người giật mình. Hàng cây đứng tuổi vững chãi, bình thản trước mọi biến động, như chính những con người đã đi qua giông bão đời mình, thấm thía những bài học của thời gian để rồi sống sâu lắng, an nhiên hơn.

Bằng những câu thơ giản dị mà tinh tế, giàu hình ảnh và cảm xúc, Hữu Thỉnh đã thổi vào "Sang thu" một hồn thơ trong trẻo và dịu dàng. Đọc thơ ông, ta như được bước chậm lại giữa dòng đời hối hả, để cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp của thiên nhiên và sự sâu sắc của tâm hồn.

Nhà thơ Hữu Thỉnh, một cây bút trưởng thành từ môi trường quân đội, đã mang đến bài thơ "Sang thu" với sự nhạy cảm sâu sắc trước khoảnh khắc giao mùa của thiên nhiên. Tác phẩm hiện lên như một bản giao hưởng nhẹ nhàng, tinh tế với hương sắc mùa thu quyện hòa trong từng câu chữ.

Ngay mở đầu, hương ổi chín ngọt ngào bất ngờ phả vào trong làn gió se, tạo nên không gian thu đượm sắc mơ màng và ngập tràn cảm xúc:

"Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về"

Âm điệu "bỗng" vừa thể hiện sự bất ngờ vừa là khoảnh khắc bừng tỉnh của tâm hồn trước mùa mới. Hình ảnh sương chùng chình dịu dàng như ngập ngừng, e ấp bước chân thu vào từng ngõ nhỏ làng quê, khiến người đọc cảm nhận được sự chuyển mình tinh tế của đất trời. Câu kết "hình như thu đã về" mang đến cảm giác bâng khuâng, ngỡ ngàng trước sự đổi thay vừa khẽ chạm đến.

Không gian mở rộng trong khổ thơ tiếp theo, với những chuyển biến tinh tế của thiên nhiên:

"Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu"

Dòng sông dềnh dàng như níu giữ hơi ấm của mùa hạ vừa qua, đàn chim vội vã bay về phương Nam như một bản năng sinh tồn báo hiệu thu sang. Hình ảnh đám mây mùa hạ vắt mình sang thu không chỉ là phép nhân hóa tinh tế mà còn là biểu tượng cho sự chuyển giao nhẹ nhàng, lặng lẽ mà đầy mê hoặc. Đám mây ấy như chiếc cầu nối liền hai mùa, chứa đựng sự lưu luyến không muốn rời xa hạ, đồng thời háo hức đón nhận thu về.

Khổ cuối là chiêm nghiệm sâu sắc của nhà thơ về cuộc đời qua hình ảnh thiên nhiên:

"Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi"

Nắng thu dịu dàng, mưa hạ vơi dần, sấm cũng không còn đến bất ngờ như trước, như một phép ẩn dụ cho sự trưởng thành của con người. "Hàng cây đứng tuổi" biểu tượng cho những tâm hồn đã trải qua thăng trầm, bão giông, trở nên vững vàng và bình thản trước mọi thử thách.

Với thể thơ năm chữ giản dị nhưng đầy sức gợi, Hữu Thỉnh đã tạo nên bức tranh mùa thu nhẹ nhàng, sâu lắng, đầy cảm xúc và chứa đựng triết lý nhân sinh thấm thía.

Mùa thu luôn là nguồn cảm hứng bất tận của những tâm hồn nghệ sĩ, là đề tài khiến biết bao thi nhân say mê và rung động. Với Xuân Diệu, thu là dáng hình man mác buồn, là những chiếc lá rung rinh như run rẩy, những cành khô mỏng manh, sương sớm nhẹ vương. Trong thơ Lưu Trọng Lư, thu hiện lên như hình ảnh con nai vàng ngơ ngác bước trên lớp lá vàng khô thơ mộng. Thu điếu của Nguyễn Khuyến lại là sự yên ả, vắng lặng của không gian mùa thu, cảnh sắc nên thơ của hồ nước thu. Còn Hữu Thỉnh, qua bài thơ "Sang thu", đã khắc họa một bức tranh mùa thu tươi mới, đậm sắc màu của thời khắc giao mùa với làn hương thơm mới mẻ. Mùa thu trong thơ ông không mang dáng vẻ tĩnh mịch, buồn bã như những thi phẩm trước đó mà là một sắc thái tươi sáng, tràn đầy sức sống. Mở đầu bài thơ là sự bất ngờ nhẹ nhàng:

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.

Mùa thu hiện diện giữa làng quê Việt Nam với hương ổi giản dị mà ấm áp. Mùi hương ổi lan tỏa trong làn gió se tạo nên cảm giác dễ chịu, vui tươi và tràn đầy sức sống, không phải nỗi buồn man mác hay nặng nề. Sương chùng chình qua ngõ như kéo dài, chậm rãi, đầy duyên dáng, tạo nên một bức tranh mờ ảo, lãng mạn. Nhà thơ ngỡ ngàng trước sự xuất hiện bất chợt của mùa thu, cảm giác bỡ ngỡ ấy rồi tan biến, nhường chỗ cho niềm rung cảm sâu sắc:

Sông bắt đầu dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Những đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.

Ở khổ thơ thứ hai, cảm nhận chuyển mùa trở nên rõ nét hơn qua thị giác. Dòng sông dềnh dàng chảy chậm như tiếc nuối mùa hạ qua đi; chim vội vã bay về phương Nam vì trời thu nhanh tối; và đám mây mùa hạ như còn vương vấn, chần chừ khi vắt mình sang thu. Hình ảnh này gợi lên sự giao hòa, biến chuyển nhẹ nhàng của thiên nhiên. Mùa thu mang đến nắng dịu êm, hòa cùng hơi ấm còn sót lại của mùa hạ tạo nên nét đặc sắc riêng biệt, như một chiếc cầu nối mùa chuyển tiếp. Nghệ thuật nhân hóa đám mây càng làm tăng sức sống cho bức tranh giao mùa.

Kết bài là hình ảnh thiên nhiên mùa thu đậm đà, chín muồi:

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.

Ánh nắng mùa thu ấm áp còn vương vấn, mưa hạ vơi dần, tiếng sấm cũng dịu lại, không còn bất ngờ như trước. Hàng cây đứng tuổi tượng trưng cho sự vững chãi, trưởng thành sau bao biến cố của thiên nhiên và cuộc sống. Lá cây mùa thu có thể ngả sang màu úa nhưng vẫn chứa đựng sức sống mãnh liệt, chuẩn bị cho một chu kỳ mới. Hình ảnh này gợi mở chiêm nghiệm sâu sắc về con người – dù trải qua sóng gió, vẫn kiên cường, vững vàng đón nhận tương lai.

Bằng bút pháp tả thực kết hợp nghệ thuật ẩn dụ tinh tế, bài thơ "Sang thu" của Hữu Thỉnh mang đến cho người đọc cảm nhận mới về mùa thu, bức tranh thiên nhiên và con người đượm tình, sống động và tràn đầy sức sống.

Mùa thu, giống như mùa xuân, luôn là nguồn cảm hứng bất tận trong thi ca Việt Nam với mỗi nhà thơ một cách cảm nhận riêng biệt và sâu sắc. Nguyễn Khuyến vẽ lên bức tranh thu với bầu trời xanh trong, ngõ trúc quanh co; Xuân Diệu thấy thu qua dáng liễu buồn man mác, màu áo mơ phai; Lưu Trọng Lư khắc họa thu qua hình ảnh con nai vàng ngơ ngác trên lá vàng khô. Còn Hữu Thỉnh, một nhà thơ trưởng thành trong khói lửa chiến tranh chống Mỹ, mang đến cho thi đàn một góc nhìn mới mẻ qua bài thơ "Sang thu" – khúc giao mùa hạ thu nhẹ nhàng, sâu lắng nơi đồng bằng Bắc Bộ, được thấu cảm bằng trái tim tinh tế của tác giả.

Dù bài thơ chỉ vỏn vẹn 12 câu năm chữ, nhưng đã khéo léo phác họa sự chuyển mình tinh tế của đất trời lúc giao mùa. Khác với sắc vàng mơ phai của lá trong thơ Xuân Diệu, tín hiệu mùa thu trong "Sang thu" là hương ổi chín hòa quyện trong làn gió se lạnh:

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se”

Tín hiệu ấy mở ra một cảm giác ngỡ ngàng, bâng khuâng nhưng thân quen, như mùi hương quê hương khẽ trở lại sau thời gian vắng bóng. Động từ "phả" như tỏa lan mạnh mẽ hương ổi chín ngọt, hòa cùng gió se, tạo nên cảm giác ấm áp, nồng nàn đặc trưng của mùa thu Bắc Bộ. Hình ảnh này vừa quen thuộc vừa mới mẻ, mang đến cảm xúc nhẹ nhàng, sâu lắng. Tiếp đó, làn sương mỏng manh lặng lẽ giăng mắc, chuyển động thong thả trong ngõ nhỏ:

“Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.”

Từ “chùng chình” làm bật lên nét mềm mại, e ấp của mùa thu lúc mới sang, như đang đợi chờ, khẽ khàng bước vào cuộc đời. Cảm giác "hình như" thể hiện sự phỏng đoán đầy mơ hồ nhưng lại chân thành và sâu sắc trong trái tim người thi sĩ.

Bức tranh mùa thu càng mở rộng với cảnh vật bên ngoài:

“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã.”

Dòng sông chảy thong thả, nhẹ nhàng, như níu giữ chút dư âm của mùa hạ; chim bắt đầu vội vã chuẩn bị cho mùa đông lạnh giá, tạo nên sự đối lập thú vị về nhịp độ trong thiên nhiên và cuộc sống. Hình ảnh đám mây mùa hạ vắt nửa mình sang thu càng làm nổi bật sự giao hòa tinh tế giữa hai mùa:

“Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.”

Đám mây là chiếc cầu duyên dáng nối liền không gian và thời gian, vừa quyến luyến mùa hạ vừa mở lòng đón nhận thu sang, chứa đựng nỗi niềm bâng khuâng, lưu luyến sâu lắng của tác giả, người từng trải qua biết bao biến động của cuộc đời và đất nước.

Kết bài là bức tranh thiên nhiên chuyển mình rõ nét:

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”

Cái nắng còn sót lại của mùa hạ dịu êm hơn, mưa rào vơi dần, sấm chớp không còn làm giật mình những cây cổ thụ vững chãi. Hình ảnh "hàng cây đứng tuổi" tượng trưng cho những con người trưởng thành, từng trải, bình thản trước sóng gió cuộc đời. Qua những hình ảnh thiên nhiên mộc mạc mà tinh tế, bài thơ "Sang thu" của Hữu Thỉnh không chỉ tôn vinh vẻ đẹp mùa thu quê hương mà còn gửi gắm tâm tư về sự biến đổi, trưởng thành và sức sống bền bỉ của con người và đất nước.

Nếu mùa xuân là mùa hội tụ của những tài hoa nghệ sĩ thì mùa thu nhẹ nhàng bước vào thi ca bằng sự chân thành và gần gũi. Nguyễn Khuyến từng ghi dấu với ba bài thơ thu, Xuân Diệu có "Đây mùa thu tới" đầy mơ màng, còn Hữu Thỉnh âm thầm gửi gắm nét quê hương qua bài thơ "Sang thu".

"Sang thu" vẽ nên khung cảnh thiên nhiên đổi thay đầy tinh tế trước khoảnh khắc giao mùa, nơi mọi vật đều vận hành theo quy luật tất yếu. Dường như các hình ảnh trong bài thơ đều chủ động hòa mình vào nhịp chuyển của đất trời.

Bài thơ mở ra với một phát hiện bất ngờ:

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về”

Từ "bỗng nhận ra hương ổi" thể hiện trạng thái bất ngờ, tự nhiên như một duyên phận, để nhà thơ quan sát sự xuất hiện của mùa thu bằng toàn bộ giác quan, mang lại góc nhìn độc đáo về vạn vật sang thu.

Làn hương ổi đặc trưng phả vào gió buổi sớm, được nhấn mạnh bằng động từ "phả" đầy chủ động, khẳng định sự hiện diện rõ nét của hơi thu. Cùng với màn sương mờ ảo, cảnh vật mùa thu hiện lên vừa gần gũi vừa mới lạ, tạo nên một bức tranh thiên nhiên trong trẻo, đầy sức sống:

“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”

Các hình ảnh được lựa chọn diễn tả sự ngập ngừng nhưng chủ động của thiên nhiên, gợi nhớ quá khứ rực rỡ của mùa hạ đang dần nhường chỗ cho mùa thu. Dòng sông chảy thong thả, chim vội vã bay về tổ, và đám mây như chiếc cầu nối nhẹ nhàng giữa hai mùa, hòa quyện cảm xúc tiếc nuối và trân trọng.

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”

Những dấu hiệu giao mùa hiện lên rõ ràng: nắng mùa hạ còn vương, mưa rào dịu lại, tiếng sấm không còn làm giật mình những cây cổ thụ dày dạn. Hình ảnh "hàng cây đứng tuổi" như một chứng nhân thời gian, gợi lên bao liên tưởng về sự trưởng thành, vững vàng trước thử thách cuộc đời. Qua "Sang thu", Hữu Thỉnh không chỉ mang đến cảm nhận mới về mùa thu quê hương mà còn khắc sâu tình yêu đất nước, tinh thần kiên cường vượt khó.

Bài thơ là một tấm gương trong để người đọc nhìn thấy hình ảnh quê hương và tâm hồn mình, cùng sự chuyển mình nhẹ nhàng mà đầy sức sống của đất trời lúc giao mùa.

Khoảnh khắc giao mùa chính là thời điểm tuyệt đẹp của thiên nhiên, gieo vào lòng người những cảm xúc nhẹ nhàng, đồng điệu sâu sắc. Khi ta còn đang ngẩn ngơ trước Xuân Diệu với câu thơ "tựa cửa nhìn xa nghĩ ngợi gì" thì đã gặp Hữu Thỉnh, với nét thơ tinh tế, sâu lắng qua bài "Sang thu" đầy rung động.

Hình ảnh thơ mượt mà, ngôn từ thanh thoát cùng những cảm xúc man mác của tác giả trong thời khắc giao mùa đã tạo nên dấu ấn khó phai trong lòng người đọc. Qua "Sang thu", ta cảm nhận được tình yêu thiết tha, nồng ấm của mùa thu quê hương. Mùa thu là nguồn cảm hứng bất tận của các thi sĩ: Xuân Diệu với dáng liễu buồn man mác, Lưu Trọng Lư với hình ảnh con nai vàng ngơ ngác trên lá khô, Nguyễn Khuyến với nét vắng lặng, yên bình của hồ thu, còn Hữu Thỉnh lại khắc họa bức tranh thu tươi mới, đượm hương sắc giao mùa.

Bài thơ mở đầu bằng phát hiện bất ngờ:

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.”

Mùa thu hiện hữu nơi làng quê Việt Nam, giản dị với hương ổi ngọt ngào hòa quyện cùng làn gió se se, tạo nên cảm giác mới mẻ, đầy sức sống. Động từ "phả" truyền tải mùi hương lan tỏa mạnh mẽ, khiến ta nhận ra mùa thu đã đến mà không cần lời báo trước. Làn sương mỏng manh chầm chậm trôi qua ngõ, như thời gian dịu dàng, nhẹ nhàng đan xen vào khung cảnh thanh bình của đất trời chuyển mình.

“Sông bắt đầu dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Những đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.”

Khổ thơ thứ hai mở rộng cảm nhận sang thị giác với dòng sông chảy thong thả, đàn chim vội vã về tổ vì ngày thu ngắn lại, và những đám mây mùa hạ còn vương vấn như chiếc cầu nối dịu dàng giữa hai mùa. Sự chuyển giao nhẹ nhàng mà rõ nét ấy vừa mang nét hoài niệm vừa tràn đầy sức sống tươi mới.

Mùa thu mang đến ánh nắng dịu dàng, thoảng chút ấm áp của hè còn sót lại. Hình ảnh đám mây “vắt nửa mình sang thu” là biểu tượng cho sự lưu luyến, ngập ngừng của đất trời khi chuyển mình.

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”

Khung cảnh thu hiện ra rõ nét, nắng còn đượm, mưa dần vơi, tiếng sấm không còn bất ngờ làm giật mình. Hàng cây già dặn đứng đó như nhân chứng cho sự trưởng thành, vững vàng trước những biến cố thiên nhiên và cuộc đời. Lá thu tuy dần úa vàng nhưng vẫn chứa đựng sức sống mãnh liệt chuẩn bị bước vào chu kỳ mới.

Bằng bút pháp tả thực kết hợp nghệ thuật ẩn dụ, "Sang thu" của Hữu Thỉnh đã vẽ nên bức tranh mùa thu quê hương nồng ấm, tràn đầy tình người, bình dị mà sống động, làm say đắm lòng người yêu thiên nhiên và đất nước Việt Nam.

Mỗi nhà thơ đều có cách cảm nhận riêng về vẻ đẹp của mùa thu. Ta quen thuộc với nét thanh tao trong thơ Nguyễn Khuyến qua các bài thơ thu, với “Tiếng thu” dịu dàng của Lưu Trọng Lư, và với Hữu Thỉnh là phút giao mùa đất trời đầy tinh tế qua bài “Sang thu” cùng những suy ngẫm sâu sắc về cuộc đời, con người. Với giác quan tinh nhạy, nhà thơ nhận ra dấu hiệu đầu tiên của mùa thu qua hương ổi ngọt dịu thoang thoảng trong làn gió nhẹ.

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se”

Là người gắn bó với vùng đồng bằng Bắc Bộ, Hữu Thỉnh tái hiện thiên nhiên nơi đây với nét giản dị mà chân thật. Bài thơ đã phá vỡ những thi liệu quen thuộc về mùa thu như sắc vàng của lá hay hoa cúc:

“Với áo mơ phai dệt lá vàng”
(Xuân Diệu)
“Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”
(Nguyễn Khuyến)

Thật hiếm khi ta để ý đến hương ổi quen thuộc, và khi nhận ra, ta không khỏi ngỡ ngàng trước hương thơm ngọt ngào lan tỏa khắp không gian. Động từ “phả” tạo nên ấn tượng mạnh mẽ, như hương sắc hòa quyện cùng cơn gió se lạnh dìu dịu. Buổi sáng khoáng đạt còn có bước chân e ấp của màn sương:

“Sương chùng chình qua ngõ”

Từ láy “chùng chình” thổi hồn vào màn sương mỏng manh với bước đi ngập ngừng, duyên dáng, như đang làm duyên trên từng con đường. Có lẽ sương còn ngây ngất trong tiết trời se lạnh, hòa cùng hương ổi thanh tao mà chưa muốn rời đi. Chứng kiến khoảnh khắc giao mùa, nhà thơ thốt lên một câu hỏi như khẳng định:

“Hình như thu đã về”

Tầm nhìn mở rộng, tác giả ghi lại nét sống động của thiên nhiên:

“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”

Những từ “bắt đầu”, “được lúc” mô tả chính xác sự đổi thay của dòng sông và đàn chim trong lúc giao mùa. Dòng sông chảy chậm rãi, không còn cuộn nước mạnh như hè, chim bay đều đều, chưa thật vội về phương Nam tránh rét. Cuộc sống hòa quyện, hài hòa. Đám mây mùa hạ lơ lửng trên trời như thiếu nữ còn bâng khuâng vấn vương mùa hè rực rỡ, chưa trọn vẹn bước sang thu. Phát hiện của nhà thơ khiến không gian sống động hơn bao giờ hết. Thời tiết cũng thay đổi rõ rệt:

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”

Dư âm mùa hè vẫn còn vương vấn nhưng nắng, mưa, sấm không còn dữ dội. Những trạng từ “vơi dần”, “bớt” tinh tế gợi tả chuyển biến nhẹ nhàng. Không chỉ khắc họa thiên nhiên giao mùa, hai câu cuối còn ẩn dụ cho cuộc đời con người. Tiếng sấm tượng trưng khó khăn, thử thách trên đường đời. “Hàng cây đứng tuổi” là hình ảnh biểu tượng cho con người từng trải, dạn dày kinh nghiệm, vững vàng trước mọi sóng gió. Câu thơ vừa mang nghĩa thực vừa mở rộng tầng nghĩa, khiến người đọc suy ngẫm sâu xa.

“Sang thu” của Hữu Thỉnh không chỉ là bức tranh thiên nhiên giao mùa mà còn chứa đựng triết lý sâu sắc về cuộc đời và con người.

Thu là thi ca của đất trời, là “bình minh mát lành” của tâm hồn (Xuân Diệu). Viết về thu, đã có biết bao tác phẩm tuyệt vời, nhưng chỉ khi đến với Hữu Thỉnh, ta mới chạm được phần nào cái “cốt tủy chung tình bên trong” của mùa thu. Tất cả vẻ đẹp sâu sắc, dịu dàng của thu đều hòa quyện trong bài thơ "Sang thu" – một tác phẩm mà dù qua bao thời gian, vẫn khiến lòng người vấn vương khôn nguôi.

Hữu Thỉnh, nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, gắn bó mật thiết với thiên nhiên đồng quê. Thơ ông chan chứa tình cảm quê hương, đất nước và con người, nhạy cảm với những khoảnh khắc mong manh nhất của tạo hóa. Chính vì vậy, khi cảm xúc bỗng trào dâng trong tiết trời thu se lạnh, nhà thơ không thể kìm lòng mà viết nên “Sang thu” (1977) – những dòng tâm tình chân thành, sâu sắc trước sự giao mùa của thiên nhiên, đồng thời gửi gắm biết bao chiêm nghiệm về cuộc sống, con người và dân tộc.

Từ Homero đến Kinh Thi, từ ca dao Việt Nam đến các thi phẩm hiện đại, thu luôn là nguồn cảm hứng bất tận. Trong thi ca Việt, ta nhớ đến mùa “Thu điếu” của Nguyễn Bính, “Tiếng thu” của Lưu Trọng Lư, “Thơ duyên” của Xuân Diệu... Nhưng mùa thu trong thơ Hữu Thỉnh thật khác biệt với sự chuyển mình tinh tế, nhẹ nhàng từ cuối hạ sang đầu thu. Chính sự chọn lựa thời điểm độc đáo này khiến người đọc cảm nhận rõ sự vận động liên tục của thời gian và không gian. Khổ thơ mở đầu như đưa ta lạc vào bức tranh thiên nhiên làng quê Việt sống động:

“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về”

Cụm từ “bỗng nhận ra” diễn tả cảm giác ngỡ ngàng trước sự biến đổi đột ngột của thiên nhiên. Điều khiến tôi đặc biệt ấn tượng là chi tiết “hương ổi” – một hình ảnh rất mới mẻ, độc đáo với thi ca thời ấy. Nếu người xưa ngắm thu qua lá ngô đồng vàng úa, Xuân Diệu bâng khuâng bên rặng liễu đìu hiu, Nguyễn Bính say đắm với lá vàng rung rinh, Lưu Trọng Lư ngỡ ngàng với con nai vàng thì Hữu Thỉnh chọn mùi hương ổi – mùi hương dân dã, thân thuộc với tuổi thơ và làng quê Việt Nam.

Tác giả tâm sự: “Giữa trời đất mênh mang, trong khoảnh khắc giao mùa kỳ lạ, điều khiến tâm hồn tôi lay động chính là hương ổi. Đó là hương của tuổi thơ, của những buổi chiều yên bình bên dòng sông, con đò lững lờ, đàn trâu bò chơi đùa và tiếng cười trẻ thơ trong vườn ổi chín.” Mùi hương ấy mộc mạc, gần gũi nhưng cũng đầy sức sống và hoài niệm.

Không chỉ nồng nàn mà còn thoang thoảng, lan tỏa khắp không gian – động từ “phả” như thổi hồn vào hương thu. Hình ảnh “sương chùng chình” như thiếu nữ nhẹ nhàng bước qua ngõ, tạo nên bức tranh thu đậm nét, thanh thoát, khiến lòng người xao xuyến.

Câu thơ cuối không chỉ là bức tranh thiên nhiên mà còn là tâm cảnh của thi nhân: “Hình như thu đã về.” Khác với niềm háo hức của Xuân Diệu, Hữu Thỉnh đan xen chút bâng khuâng, lưỡng lự – phải chăng thiên nhiên chưa trọn vẹn, hay lòng người chưa sẵn sàng đón nhận mùa thu?

Tác giả cảm nhận thu bằng nhiều giác quan, mạch cảm xúc trôi chảy tinh tế, đưa ta đến với bức tranh thiên nhiên tinh tế, sống động:

“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”

Dòng sông lững lờ, chảy êm đềm như người khách phiêu lãng, chim bay vội về phương Nam. Đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu” là hình ảnh đầy sáng tạo, biểu tượng cho tâm trạng thi nhân lưu luyến ánh nắng hè chói chang, vẫn bâng khuâng chưa thể buông bỏ.

Khổ thơ cuối chuyển hướng về đời người với những trải nghiệm sâu sắc:

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”

Nắng, mưa, sấm của mùa hạ vẫn còn nhưng dịu dàng hơn, nhẹ nhàng hơn – hình ảnh giao mùa vừa tự nhiên vừa ẩn dụ cho sự trưởng thành, vững vàng của con người trước thử thách cuộc đời. “Hàng cây đứng tuổi” là biểu tượng cho những người đã trải qua tuổi trẻ, đón nhận đời với tâm thế điềm tĩnh, kiên cường.

Bài thơ không chỉ là bản giao hưởng của thiên nhiên mà còn là khúc trầm sâu lắng về cuộc đời. Với kết cấu chặt chẽ, ngôn ngữ giàu cảm xúc và hình ảnh đa nghĩa, “Sang thu” của Hữu Thỉnh đã khắc sâu trong tâm thức người đọc hình ảnh mùa thu quê hương vừa giản dị vừa sâu sắc, gợi bao suy ngẫm về thời gian, con người và cuộc sống.

Bốn mùa thay đổi, nhưng giá trị của “Sang thu” vẫn trường tồn cùng thời gian, góp thêm những cảm xúc trong trẻo, ấm áp về thiên nhiên và quê hương trong lòng mỗi người.

Dù một năm có bốn mùa, nhưng dường như mùa Thu luôn chiếm trọn cảm tình của nhiều thi nhân khi có vô số bài thơ trữ tình về nó. Nhà thơ Nguyễn Khuyến với chùm thơ Thu vịnh, Thu ẩm, Thu điếu là một ví dụ tiêu biểu. Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, những nhà thơ cũng không ngừng lấy thu làm chủ đề sáng tác. Tiêu biểu như Hữu Thỉnh với bài thơ "Sang thu" đầy ấn tượng và độc đáo.

Khoảnh khắc chuyển giao giữa mùa này và mùa khác luôn khiến con người dâng trào cảm xúc lắng đọng, vừa háo hức đón nhận điều mới mẻ, vừa tiếc nuối những gì đã qua. Khi thiên nhiên thay đổi, lòng người cũng tràn ngập những bâng khuâng, ngỡ ngàng.

Một điều đặc biệt của thiên nhiên là chúng ta khó lòng xác định chính xác thời khắc mùa mới bắt đầu. Khi hạ nhường chỗ cho thu, con người chỉ cảm nhận qua giác quan. Nếu Lưu Trọng Lư ghi lại mùa thu bằng âm thanh với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác, đạp trên lá vàng khô”, thì Hữu Thỉnh lại cảm nhận bằng khứu giác:

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se

Cây ổi – một loại quả phổ biến khắp các làng quê Việt. Mùa thu đến cũng là lúc ổi đơm hoa kết trái. Hương ổi không nồng nàn như các loài hoa khác, phải thật tinh tế mới cảm nhận được mùi thơm thoang thoảng đó. Từ “bỗng” vừa diễn tả sự ngỡ ngàng, vừa như chờ đợi khoảnh khắc hương thu về. Câu thơ không chỉ khắc họa cảm nhận của tác giả mà còn khiến người đọc như ngửi thấy hương ổi chín vàng ươm trên cây. Sương thu cũng mang tâm trạng riêng, thong thả len lỏi trong từng con ngõ nhỏ, tạo nên cảm giác bâng khuâng qua câu hỏi đầy suy tư:

Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Từ “chùng chình” nhân hóa sương như bước chân người nhẹ nhàng, chậm rãi. Nhà thơ thấu cảm sự biến đổi thời tiết, nhưng vẫn ngập ngừng chưa dám khẳng định thu đã về. Từ “hình như” mang đến cảm giác mơ hồ, như ở cõi thần tiên, khiến người đọc cũng nao lòng tin vào sự giao mùa kỳ diệu. Nhưng sang câu tiếp, hình ảnh mùa thu hiện rõ qua thị giác:

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã

Hai câu thơ tạo nên hình ảnh thiên nhiên tương phản: dòng sông êm đềm trôi chậm, trong khi đàn chim vội vàng chuẩn bị di cư. Cảnh tượng thật nên thơ, gợi bao xúc cảm. Nhưng điểm nhấn tuyệt vời nhất là:

Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Câu thơ vẽ nên ranh giới mơ hồ giữa mùa hạ và mùa thu, đám mây mùa hạ như lững lờ kéo dài những dư âm của mùa hè rực rỡ trước khi bước sang thu. Mặc dù những dấu hiệu của mùa hạ còn sót lại nhưng đã dần nhạt phai:

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi

Những câu thơ cuối không chỉ tả cảnh thiên nhiên mà còn ẩn chứa tâm tư sâu sắc của tác giả. Hữu Thỉnh nhắc nhở ta về những con người từng trải – như “hàng cây đứng tuổi” – đã dạn dày kinh nghiệm, trước giông tố cuộc đời không còn bỡ ngỡ, hoảng sợ nữa. Sấm bớt bất ngờ cũng như con người bớt ngỡ ngàng khi đối diện thử thách.

Chính sự tinh tế trong cảm xúc của nhà thơ khiến người đọc càng thêm yêu quý sắc thu, cảm nhận được bức tranh giao mùa vừa tinh tế vừa đằm thắm, chan chứa tình yêu quê hương đất nước.

Bài thơ "Sang thu" của Hữu Thỉnh, với 12 câu thơ ngắn gọn, đã khắc họa một bức tranh giao mùa tinh tế và tràn đầy cảm xúc, nơi đất trời nhẹ nhàng hòa quyện trong khoảnh khắc chuyển mình. Nhà thơ đã phát hiện dấu hiệu của thu qua mùi hương ổi chín thoảng nhẹ trong làn gió se:

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se

Hương ổi chín, một mùi quen thuộc của làng quê Việt Nam, khiến tác giả ngỡ ngàng trước sự chuyển đổi tinh tế của thiên nhiên. Từ "bỗng" gợi lên cảm giác bất ngờ, như một điều giản dị nhưng lâu nay bị lãng quên được tái hiện sống động. Động từ "phả" gợi hình ảnh làn hương nồng nàn lan tỏa, hòa quyện cùng làn gió thu dịu dàng, tạo nên không gian đầy sức sống và thân thuộc.

Làn sương mỏng cũng khẽ chầm chậm len qua các ngõ nhỏ với nét nhân hóa tinh tế trong hai câu thơ:

Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.

Từ "chùng chình" khiến ta liên tưởng đến bước đi nhẹ nhàng, chậm rãi của sương thu, mang đến cảm giác se lạnh và bâng khuâng. Câu thơ chứa đựng sự mơ hồ, ngập ngừng, như tâm trạng người thi sĩ trước sự đổi thay tinh tế của thiên nhiên.

Không gian mở rộng ra với hình ảnh dòng sông và đàn chim vội vã:

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã.

Dòng sông trôi chậm rãi, thong thả như thưởng thức sự yên bình của mùa thu, trong khi những cánh chim đã bắt đầu chuẩn bị cho chuyến bay xa, tượng trưng cho quy luật và nhịp điệu của tự nhiên trong khoảnh khắc chuyển giao.

Hình ảnh "đám mây mùa hạ vắt nửa mình sang thu" là một phát hiện độc đáo, không chỉ thể hiện sự chuyển đổi của thời gian mà còn phản chiếu tâm trạng bâng khuâng, tiếc nuối của nhà thơ trước khoảnh khắc giao mùa, gợi lên nỗi nhớ về những người lính trẻ đã hy sinh cho đất nước sau cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Những hình ảnh cuối cùng mô tả sự chuyển mình nhẹ nhàng của thiên nhiên:

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.

Những dấu hiệu của mùa hạ còn sót lại nhưng đã dịu đi, như sự trầm lắng, vững chãi của những người đã trải qua bao thăng trầm cuộc đời – "hàng cây đứng tuổi" – không còn bị tiếng sấm bất ngờ làm cho chao đảo, mà đứng vững giữa biến động của đời sống.

"Sang thu" là bản giao hưởng nhẹ nhàng mà sâu sắc về sự thay đổi của đất trời và tâm hồn con người, là lời nhắc nhở về sự kiên cường, yêu thương quê hương và trân trọng khoảnh khắc giao mùa kỳ diệu của cuộc đời.