Top 5 bài phân tích xuất sắc nhất về diễn biến tâm lý Dế Mèn trong cảnh chôn cất Dế Choắt - Trích đoạn đặc sắc 'Bài học đường đời đầu tiên' (Ngữ văn 6)

Sau khi hoàn thành nghi thức tiễn biệt Dế Choắt, tôi đứng lặng trước nấm mồ nhỏ, lòng ngập tràn suy tư về những hành động bồng bột của mình.

Trò nghịch dại dột đã khiến Dế Choắt phải gánh chịu hậu quả thay tôi. Ỷ vào sức mạnh vượt trội, tôi thường hành xử ngang ngược với những người láng giềng yếu thế. Tôi từng quát mắng các chị Cào Cào hiền lành, thậm chí còn đá cả anh Gọng Vó đang thẫn thờ dưới đầm. Không ai nhắc nhở, tôi cứ ngỡ đó là biểu hiện của sự cừ khôi. Bắt nạt người khác đã đáng lên án, nhưng tội lỗi lớn nhất là trò đùa tai quái với chị Cốc khiến Dế Choắt phải trả giá bằng mạng sống - điều này mãi mãi không thể chuộc lại.

Hỡi Dế Choắt tội nghiệp! Suốt đời tôi sẽ khắc ghi bài học đắt giá này. Chỉ vì thói kiêu ngạo tự phụ mà tôi đã cướp đi sinh mạng người bạn láng giềng. Sự việc hôm nay thực sự là hồi chuông cảnh tỉnh. Tự nhận mình mạnh mẽ nhưng lại hèn nhát không dám nhận lỗi, để rồi khi tỉnh ngộ thì đã muộn màng. Giờ đây, cách chuộc lỗi duy nhất là từ bỏ tính kiêu căng ngạo mạn.

Đây quả thực là bài học đắt giá nhất trên đường đời. Hình ảnh Dế Choắt trong giây phút hấp hối cùng lời trăn trối sẽ mãi ám ảnh tôi. Trước nấm mồ anh, tôi xin thề sẽ sống có ích để phần nào bù đắp cho lỗi lầm không thể cứu vãn.

Trong khoảnh khắc tĩnh lặng trước nấm mồ vừa đắp của Dế Choắt, tôi chợt nhận ra tất cả sự dại dột và ngông cuồng của tuổi trẻ mình. Lòng trĩu nặng nỗi hổ thẹn khôn nguôi!

Ỷ vào sức mạnh vượt trội, tôi từng coi việc bắt nạt láng giềng nhỏ bé là thú vui. Những chị Cào Cào hiền lành phải nép mình dưới đám cỏ mỗi khi tôi đi qua. Anh Gọng Vó tội nghiệp thường xuyên trở thành nạn nhân của những cú đá ngỗ ngược. Không ai chỉ bảo, tôi ngỡ đó là biểu hiện của sự hơn người. Nhưng trò đùa quá trớn với chị Cốc đã khiến Dế Choắt phải trả giá bằng mạng sống - tội lỗi này nghìn năm cũng không rửa sạch.

Tiếng kêu thương tâm của Dế Choắt khiến tôi run sợ, lần đầu biết thế nào là khiếp đảm. Chỉ khi chị Cốc đi khuất, tôi mới dám bò sang hang. Nhìn Dế Choắt thoi thóp, tôi quỳ sụp xuống trong hối hận tột cùng! Cái chết oan khuất ấy như gáo nước lạnh dội vào tâm can. Tôi chôn cất bạn chu đáo, lòng quặn đau với bài học xương máu: Thói hung hăng nông nổi cùng sự thiếu suy nghĩ sẽ dẫn đến thảm họa khôn lường. Từ nay, tôi nguyện rèn mình thành kẻ tử tế, sống có ích để chuộc lại lỗi lầm.

Trong khoảnh khắc tĩnh mịch trước nấm mồ vừa vun, lòng tôi quặn thắt khi nhìn lại những hành vi ngông cuồng của tuổi trẻ. Nỗi hổ thẹn và ân hận dâng lên tột độ!

Lợi dụng sức mạnh vượt trội, tôi từng coi việc bắt nạt láng giềng yếu thế là thú tiêu khiển. Những chị Cào Cào dịu dàng phải vội vàng che mặt dưới tán cỏ mỗi khi tôi đi qua. Anh Gọng Vó lấm láp thường xuyên trở thành nạn nhân của những cú đá bất ngờ. Không ai răn dạy, tôi ngỡ đó là biểu hiện của sự thượng đẳng. Nhưng trò đùa quái ác với chị Cốc đã khiến Dế Choắt phải trả giá bằng sinh mạng - tội lỗi này ngàn năm cũng không thể chuộc.

Tôi tự nguyền rủa bản thân là kẻ hèn nhát, chỉ dám làm mà không dám chịu. Khi chị Cốc nổi giận, sao tôi không dám đối mặt mà lại chui rúc vào hang, run rẩy nằm im? Nếu không vì lời trêu ghẹo ngông cuồng của tôi, Dế Choắt đâu phải chịu cái chết oan uổng? Chỉ vì thỏa mãn tính hiếu thắng mà tôi đã trở thành kẻ sát nhân.

Giờ đây, dù có tự trách mình đến đâu cũng đã muộn màng! Dế Choắt tội nghiệp đã yên nghỉ dưới lớp đất lạnh! Hỡi người bạn xấu số, tôi thành khẩn xin được chuộc tội bằng cách thay đổi chính mình, từ bỏ thói kiêu căng ngạo mạn để trở thành người có ích. Xin hãy tha thứ cho kẻ đã quá muộn nhận ra lỗi lầm! Bài học đầu đời này sẽ mãi khắc sâu trong tâm khảm.

Đoạn văn khắc họa mối quan hệ giữa Dế Mèn và Dế Choắt trong kiệt tác "Dế Mèn phiêu lưu ký" của Tô Hoài mang nhiều giá trị nhân văn sâu sắc.

Dế Choắt - người hàng xóm gầy gò bị Dế Mèn đặt cho cái tên đầy chế giễu. Dế Mèn nhìn bạn bằng ánh mắt khinh miệt: "Người dài lêu nghêu như gã nghiện thuốc phiện, cánh ngắn ngủn, đôi càng nặng nề, râu cụt ngủn, mặt lúc nào cũng ngơ ngác". Giọng điệu trịch thượng khi gọi "chú mày" và những lời dạy đời: "Có lớn mà chẳng có khôn" thể hiện rõ thái độ kiêu ngạo.

Khi Dế Choắt nhờ đào ngách thông sang hang phòng bất trắc, Dế Mèn phản ứng tàn nhẫn: "Hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được!". Sự độc ác đó xuất phát từ tính kiêu căng, coi thường tình làng nghĩa xóm.

Trò đùa quá trớn với chị Cốc đã dẫn đến bi kịch. Dế Mèn rủ Dế Choắt trêu chọc rồi bỏ chạy khi sự việc vỡ lở, để mặc bạn gánh chịu hậu quả. Chỉ khi nghe tiếng kêu thảm thiết, Dế Mèn mới nhận ra nỗi sợ thực sự. Hình ảnh Dế Choắt thoi thóp khiến chú hối hận tột độ, chôn cất bạn chu đáo và rút ra bài học xương máu: "Hung hăng bậy bạ, không biết nghĩ sớm muộn cũng mang vạ".

Bằng nghệ thuật nhân hóa tài tình, Tô Hoài đã tạo nên nhân vật Dế Mèn vừa có nét riêng biệt vừa mang những đặc điểm chung của tuổi mới lớn. Qua đó, tác giả gửi gắm thông điệp sâu sắc về sự trưởng thành và bài học đạo đức đắt giá.

Trước khi rời đi, tôi quyết định đến viếng Dế Choắt lần cuối. Những ngón tay run run thắp nén hương, nhổ từng ngọn cỏ dại quanh nấm mồ bé nhỏ. Đứng lặng trong khoảnh khắc thiêng liêng ấy, lòng tôi quặn thắt vì hối hận.

Giá như tôi đã kịp kéo Dế Choắt vào hang... Giá như tôi chịu giúp đỡ người bạn ấy từ đầu... Những câu hỏi xoáy sâu vào tâm can. Trò đùa ngông cuồng của tôi đã cướp đi sinh mạng người vô tội. Tôi căm ghét chính sự huênh hoang hống hách đã gây nên thảm kịch này. Lời trăng trối của Dế Choắt vang vọng: "Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ...". Bài học ấy giờ đã thấm vào máu thịt.

Tôi là kẻ hèn nhát nhất - gây tội mà không dám nhận, để người bạn hiền lành phải gánh chịu. Giờ đây, dù có đau xót đến mấy cũng đã muộn màng. Cảm ơn Dế Choắt, nhờ cậu mà tôi còn sống. Từ nay, tôi nguyện bỏ thói kiêu căng, sống có ích để phần nào chuộc lại lỗi lầm. Xin hãy tha thứ cho kẻ đã quá muộn nhận ra sai lầm...

Góc mắt cay xè, tôi cúi đầu lạy vĩnh biệt người anh em tốt. Dù thế nào, cậu mãi là người bạn quý trong lòng tôi.