Top 6 Bài phân tích "Biết người, biết ta" (Ngữ văn 7 - SGK Chân trời sáng tạo) xuất sắc nhất

I. Đôi nét về tác giả

- Tác phẩm thuộc kho tàng văn học dân gian truyền miệng

II. Khám phá tác phẩm Biết người, biết ta

Thể loại: Văn học truyền thống

Nguồn gốc:

- Trích từ tuyển tập tục ngữ, ca dao Việt Nam do Vũ Ngọc Phan sưu tầm (NXB Giáo Dục, 2005)

Hình thức biểu đạt: Trữ tình

Nội dung chính:

Câu 1: Hình ảnh châu chấu nhỏ bé dùng sức mình lật đổ cỗ xe to lớn

Câu 2: Con cá săn sắt tí hon hạ gục ông Đùng khổng lồ

Câu 3: Cuộc đối thoại giữa trăng và đèn về nguồn sáng

Cấu trúc tác phẩm:

- Phần 1 (2 câu đầu): Bài học về sức mạnh của ý chí

- Phần 2 (2 câu tiếp): Nghệ thuật dùng trí thắng lực

- Phần 3 (còn lại): Triết lý về sự khiêm tốn

Thông điệp ý nghĩa:

Câu 1: Khẳng định sức mạnh của nghị lực phi thường

Câu 2: Chất lượng quan trọng hơn số lượng

Câu 3: Mỗi vật đều có giá trị riêng, không nên tự phụ

Đặc sắc nghệ thuật:

- Vận dụng thể thơ lục bát truyền thống

- Nghệ thuật ẩn dụ sinh động

- Ngôn từ mộc mạc, gần gũi với đời sống nhân dân

III. Phân tích chi tiết

Câu 1

• Biểu tượng châu chấu và cỗ xe

- Châu chấu: đại diện cho kẻ yếu thế

- Cỗ xe: tượng trưng cho thế lực lớn mạnh

- Sự tương phản tạo nên kịch tính

- Bài học: Không đánh giá thấp sức mạnh tiềm ẩn

Câu 2

• Hình tượng con săn sắt và ông Đùng

- Nghệ thuật phóng đại tạo ấn tượng

- Triết lý: Trí tuệ có thể thắng sức mạnh

- Ẩn dụ về sự chu toàn trong cuộc sống

Câu 3

• Đối thoại giữa trăng và đèn

- Mỗi nguồn sáng có ưu nhược điểm riêng

- Lời nhắn nhủ về sự khiêm tốn

- Quan niệm sống hài hòa với tự nhiên

I. Tổng quan tác phẩm Biết người, biết ta

1. Bối cảnh ra đời

Trích từ công trình nghiên cứu "Tục ngữ, ca dao, dân ca Việt Nam" của học giả Vũ Ngọc Phan

2. Hình thức nghệ thuật: Thơ lục bát truyền thống

Thể thơ đặc trưng của dân tộc với cấu trúc 6-8 âm tiết, vần điệu uyển chuyển, không giới hạn số câu, thể hiện tinh hoa văn hóa dân gian

3. Kết cấu tác phẩm

- Phần 1: 2 câu mở đầu: Ẩn dụ về sức mạnh ý chí qua hình ảnh châu chấu đá xe

- Phần 2: 2 câu tiếp theo: Nghệ thuật dùng mưu trí thắng sức mạnh

- Phần 3: Phần còn lại: Triết lý về sự khiêm tốn trong cuộc sống

4. Nội dung cốt lõi

Câu 1: Bài học về nghị lực phi thường từ sinh vật nhỏ bé

Câu 2: Nghệ thuật ứng xử khôn khéo trước thế lực lớn

Câu 3: Quan niệm sống hài hòa giữa các cá thể

5. Thông điệp nhân văn

Tác giả khéo léo mượn hình ảnh thiên nhiên để phản ánh triết lý nhân sinh: Mỗi cá nhân đều sở hữu giá trị riêng, cần tránh thái độ kiêu ngạo, biết tôn trọng sự khác biệt và phát huy thế mạnh bản thân trong từng hoàn cảnh cụ thể.

6. Nét đặc sắc nghệ thuật

- Vận dụng nhuần nhuyễn thể thơ lục bát dân tộc

- Hệ thống hình ảnh ẩn dụ sâu sắc

- Ngôn ngữ bình dị mà hàm súc, gần gũi với đời sống nhân dân

II. Câu hỏi khám phá và ứng dụng

Câu 1: Điểm tương đồng về mục đích sáng tác giữa tác phẩm này và truyện ngụ ngôn?

Gợi mở: Cùng sử dụng lối kể chuyện ẩn dụ để truyền tải bài học đạo đức, triết lý sống sâu sắc một cách nhẹ nhàng mà thấm thía.

Câu 2: Bài học quý giá rút ra từ tác phẩm?

Gợi mở: Thấu hiểu giá trị của sự khiêm tốn, biết nhìn nhận đúng mực năng lực bản thân và tôn trọng năng lực người khác trong mối quan hệ tương hỗ.

Câu 3: Phân tích biện pháp tu từ và hiệu quả nghệ thuật

Gợi mở: Nghệ thuật phóng đại tạo ấn tượng mạnh, nhấn mạnh thông điệp và khắc sâu bài học vào tâm trí người đọc.

I. Tác giả và nguồn gốc tác phẩm Biết người, biết ta

Tinh hoa văn học dân gian truyền miệng

II. Phân tích tác phẩm Biết người, biết ta

• Thể loại: Tác phẩm thuộc kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Nam
• Xuất xứ: Trích từ công trình nghiên cứu "Tục ngữ, ca dao, dân ca Việt Nam" của học giả Vũ Ngọc Phan
• Phương thức biểu đạt: Nghệ thuật biểu cảm đặc trưng
• Bố cục:

- Phần 1: Triết lý về những điều bất ngờ trong cuộc sống

- Phần 2: Hình tượng sức mạnh phi thường trong thần thoại

- Phần 3: Bài học về sự cân bằng giữa các giá trị sống

• Tóm tắt ý nghĩa:

Tác phẩm đúc kết những bài học sâu sắc về thái độ sống khiêm tốn, biết nhìn nhận đúng giá trị bản thân và tôn trọng người khác.

• Giá trị nhân văn:

- Khuyên răn con người tránh thói kiêu ngạo

- Đề cao sự cân bằng trong các mối quan hệ

• Nghệ thuật đặc sắc:

- Sử dụng thành công biện pháp nhân hóa

- Hệ thống hình ảnh ẩn dụ sâu sắc

III. Khám phá chi tiết tác phẩm

• Câu 1: Nghệ thuật phóng đại tạo nên kịch tính, khẳng định mọi điều bất ngờ đều có thể xảy ra
• Câu 2: Hình tượng ông Đùng - biểu tượng sức mạnh trong văn hóa dân gian
• Câu 3: Đối thoại giữa đèn và trăng - bài học về sự khiêm tốn và tương hỗ

IV. Câu hỏi suy ngẫm

1. Nghệ thuật nhân hóa trong tác phẩm giúp truyền tải thông điệp sống động và sâu sắc

2. Bài học về sự cân nhắc và tôn trọng lẫn nhau trong cuộc sống

3. Sự tương đồng với truyện ngụ ngôn ở phương thức truyền tải bài học qua hình ảnh ẩn dụ

Câu 1 (trang 41, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Phân tích biện pháp tu từ trong văn bản 1 và 2

Giải pháp tiếp cận:

Đọc kỹ tác phẩm và nhận diện nghệ thuật tu từ

Phân tích chuyên sâu:

- Nghệ thuật phóng đại được sử dụng tài tình

- Hiệu quả: Tạo ấn tượng mạnh mẽ, nhấn mạnh thông điệp và khắc sâu vào tâm trí người đọc

Câu 1. Nhận diện và phân tích giá trị biện pháp tu từ

- Nghệ thuật phóng đại: Tạo nên sự tương phản ấn tượng

- Hiệu quả nghệ thuật: Làm nổi bật triết lý nhân sinh sâu sắc

Câu 2. Bài học cuộc sống từ văn bản 3

Thông điệp về sự khiêm tốn: Mỗi cá nhân đều có giá trị riêng, cần tránh thái độ tự phụ và biết tôn trọng sự khác biệt

Câu 3. So sánh mục đích sáng tác

Điểm tương đồng: Cùng sử dụng hình ảnh ẩn dụ để truyền tải bài học nhân văn, triết lý sống sâu sắc

* Khám phá giá trị tác phẩm

Ý nghĩa nhân văn: Đúc kết những bài học sâu sắc về đạo đức, cách ứng xử và triết lý sống đẹp.

Câu 1:

- Nghệ thuật phóng đại được vận dụng tài tình

- Tác dụng: Tạo ấn tượng mạnh mẽ, nhấn mạnh thông điệp và khắc sâu vào tâm trí người đọc

Câu 2:

Bài học về sự khiêm tốn: Mỗi người đều có giá trị riêng, không nên tự phụ hay coi thường người khác. Sự khôn ngoan thực sự là biết nhìn nhận đúng mực năng lực bản thân và tôn trọng người xung quanh.

Câu 3:

- Sự tương đồng với truyện ngụ ngôn ở phương thức truyền tải thông điệp

- Đều sử dụng hình ảnh ẩn dụ để giáo dục nhân cách và rút ra bài học nhân sinh sâu sắc