Top 6 Bài phân tích "Mon và Mên - Hành trình ký ức" (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức) xuất sắc nhất

A. Tinh hoa nội dung Mon và Mên đang ở đâu

Tác phẩm ghi lại cuộc trò chuyện đầy chất thơ giữa nhà văn Nguyễn Quang Thiều (tác giả Bầy chim chìa vôi) với một độc giả nhỏ tuổi, qua đó khơi gợi nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc.

B. Cấu trúc nghệ thuật

Văn bản được tổ chức thành 2 mạch chính:

- Phần mở: Cuộc gặp gỡ định mệnh giữa tác giả và hai nhân vật Mon, Mên

- Phần kết: Khát vọng tiếp nối câu chuyện từ trái tim non trẻ

C. Hành trình thuật lại

Bản tóm lược 1:

Trong một chiều mưa bên sông Đáy, nhà văn bất ngờ đối thoại với cậu bé chất vấn về nguồn cội Mon và Mên - những hình tượng xuất phát từ ký ức tuổi thơ tác giả. Cuộc trò chuyện đã chạm đến những trăn trở sâu xa về tình yêu thiên nhiên, trách nhiệm với sự sống qua hình ảnh bầy chim chìa vôi non.

Bản tóm lược 2:

Qua cuộc đối thoại giữa nhà văn và độc giả nhí, tác phẩm mở ra không gian kỳ ảo nơi ranh giới giữa hiện thực và hồi ức mong manh. Mon và Mên hiện lên như biểu tượng của tuổi thơ trong trẻo, của mối quan hệ huyền bí giữa con người và tự nhiên.

* Những vang vọng sau trang sách

- Mon và Mên: Hình tượng sống mãi trong tâm thức nghệ thuật

- Bầy chim chìa vôi: Biểu tượng của khát vọng tự do và sự sống bền vững

Gợi mở suy tưởng:

Nếu được gặp nhà văn Tô Hoài qua Dế Mèn phiêu lưu ký, ta có thể chất vấn:

- Tại sao hành trình trưởng thành của Dế Mèn phải bắt đầu từ sự ngạo mạn?

- Phải chăng Dế Choắt là hiện thân của những số phận mong manh cần được cảm thông?

2. Khám phá ý nghĩa tác phẩm

Câu hỏi a: Mon và Mên hiện lên như thế nào trong tâm thức nhà văn - người sáng tạo nên Bầy chim chìa vôi?

Gợi mở tư duy: Mon và Mên chính là hiện thân của những người bạn thuở ấu thơ, in dấu sâu đậm trong ký ức sáng tạo của tác giả.

Câu hỏi b: Vì sao nhà văn tin rằng "những đứa trẻ làng đều thao thức nghe mưa rơi, cùng hướng về bãi sông và lo lắng cho bầy chim non"?

Chiều sâu tâm hồn: Đó là sự đồng điệu kỳ diệu giữa trẻ thơ và thiên nhiên, khi mối quan tâm lớn nhất của lũ trẻ chính là số phận những chú chim nhỏ đang đối mặt với cơn mưa giông.

Câu hỏi c: Điều gì khiến cậu bé - người chất vấn tác giả - bất ngờ nhất?

Khám phá thú vị: Cậu bé ngỡ ngàng khi tác giả thấu hiểu tâm tư của Mon và Mên trong đêm mưa, như thể đã đồng hành cùng họ, nhưng lại không xuất hiện để giúp đỡ những đứa trẻ dũng cảm ấy.

Câu hỏi d: Ai còn lưu giữ những kỷ niệm sâu sắc về đêm mưa, bãi sông và bầy chim chìa vôi?

Mở rộng tầm nhìn: Không chỉ Mon và Mên, mà cả một thế hệ trẻ thơ trong làng (bao gồm chính tác giả) đều mang trong lòng những trải nghiệm đầy xúc động về khoảnh khắc đặc biệt ấy.

Câu hỏi e: Mon và Mên giờ ở nơi nào? Bầy chim chìa vôi đã tìm về đâu?

Triết lý sâu xa: Mon và Mên vẫn sống động trong ký ức văn chương, còn bầy chim đã tìm về miền đất hứa - nơi thiên nhiên nguyên sơ và an lành.

I. Chân dung tác giả Nguyễn Quang Thiều

- Sinh ngày 13/02/1957 tại làng Chùa, Ứng Hòa, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội)

- Nhà thơ tiên phong cách tân, đồng thời là cây bút đa tài trong nhiều thể loại: truyện ngắn, tiểu thuyết, bút ký, dịch thuật

- Tác phẩm tiêu biểu: Thơ tuyển cho thiếu nhi, Những người lính của làng, Người cha

- Người đưa văn học Việt vươn ra thế giới

II. Hành trình khám phá tác phẩm

• Thể loại: Phỏng vấn văn học đặc sắc
• Xuất xứ: Đăng trên tạp chí Văn học và Tuổi trẻ số 9 (2021)
• Nghệ thuật: Tự sự qua lăng kính hồi ức
• Tinh hoa nội dung: Cuộc đối thoại giữa nhà văn và độc giả nhỏ tuổi mở ra không gian ký ức về Mon, Mên và bầy chim chìa vôi - biểu tượng của tình yêu thiên nhiên
• Cấu trúc: 2 mạch chính: Gặp gỡ kỳ lạ và khát vọng tiếp nối câu chuyện

III. Thế giới nghệ thuật đa tầng

• Cuộc gặp định mệnh: Buổi sớm mùa hè sau mưa bên sông Đáy trở thành không gian gợi nhớ tuổi thơ
• Mon và Mên: Hiện thân của ký ức trong trẻo, nỗi lo âu trước thiên nhiên mong manh
• Thông điệp: "Khi các cháu yêu thiên nhiên, bầy chim sẽ trở về" - lời nhắn nhủ đầy tính nhân văn

Khám phá chiều sâu tác phẩm qua những câu hỏi đặc sắc

Câu a: Mon và Mên hiện lên như thế nào trong tâm thức nhà văn?

Họ là những người bạn thuở ấu thơ, cùng tác giả lớn lên bên bờ sông Đáy, in dấu sâu đậm trong ký ức sáng tạo.

Câu b: Vì sao lũ trẻ làng thao thức cùng mưa giông?

Bởi tâm hồn trẻ thơ luôn đồng điệu với thiên nhiên, nỗi lo cho bầy chim non trở thành mối quan tâm lớn nhất trong đêm mưa.

Câu c: Điều gì khiến cậu bé phỏng vấn ngỡ ngàng?

Cậu ngạc nhiên khi tác giả thấu hiểu tâm tư Mon và Mên như chứng kiến tận mắt, nhưng lại không xuất hiện để giúp đỡ họ.

Câu d: Ai còn lưu giữ kỷ niệm về đêm mưa đáng nhớ?

Không chỉ Mon và Mên, mà cả thế hệ trẻ thơ trong làng, trong đó có nhà văn, đều mang trong tim những xúc cảm khó phai về khoảnh khắc ấy.

Câu e: Hành trình của Mon, Mên và bầy chim?

Mon và Mên sống mãi trong ký ức văn chương, còn bầy chim đã tìm về miền đất hứa - nơi thiên nhiên nguyên sơ và bình yên.

Góc nhìn mới về tác phẩm

Câu a: Mối quan hệ đặc biệt giữa tác giả và Mon, Mên?

Họ là những người bạn cùng trang lứa, cùng chia sẻ kỷ niệm tuổi thơ bên dòng sông quê.

Câu b: Sự đồng cảm kỳ lạ của trẻ thơ?

Trong đêm mưa, tâm hồn trẻ thơ hướng về bầy chim như một bản năng bảo vệ sự sống thuần khiết.

Câu c: Bí ẩn khiến cậu bé thắc mắc?

Cậu không hiểu vì sao tác giả biết rõ mọi chuyện nhưng lại không can thiệp khi Mon và Mên mạo hiểm.

Câu d: Ai cùng chung ký ức đẹp?

Cả cộng đồng trẻ thơ trong làng, trong đó có nhà văn, đều ghi nhớ sâu sắc đêm mưa đặc biệt ấy.

Câu e: Số phận của các nhân vật?

Mon và Mên trở thành biểu tượng văn chương, còn bầy chim tìm thấy thiên đường xanh cho riêng mình.

I. Chân dung nghệ sĩ đa tài

- Nguyễn Quang Thiều (sinh 1957) - nhà thơ, nhà văn với phong cách độc đáo

- Quê hương: Hà Nội - nguồn cảm hứng bất tận

- Phong cách: Vượt qua ranh giới hiện thực và siêu thực, sáng tạo những hình tượng đầy ẩn ý

- Tác phẩm tiêu biểu: Bí mật hồ cá thần, Con quỷ gỗ, Ngọn núi bà mù

II. Tác phẩm: Cuộc đối thoại với ký ức

• Thể loại: Phóng sự văn học đặc sắc
• Xuất xứ: Tạp chí Văn học và Tuổi trẻ (2021)
• Nghệ thuật: Tự sự đa thanh qua lăng kính hồi tưởng
• Tinh túy nội dung: Hành trình tìm lại Mon và Mên - những nhân vật từ truyện ngắn Bầy chim chìa vôi
• Đặc sắc nghệ thuật: Lối kể chuyện tự nhiên, ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng

III. Thế giới nghệ thuật đầy ám ảnh

• Bối cảnh đặc biệt: Triền sông Đáy - không gian giao thoa giữa hiện thực và hồi ức
• Cuộc đối thoại: Giữa tác giả và cậu bé về số phận Mon, Mên - những nhân vật nửa thực nửa hư
• Thông điệp: "Bầy chim sẽ trở về khi con người biết yêu thiên nhiên" - triết lý nhân văn sâu sắc