Top 6 Bài phân tích "Thủy tiên tháng Một" (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức) ấn tượng nhất

I. Tác giả Thomas L. Friedman

- Sinh năm 1953, nhà báo lừng danh người Mỹ với 3 giải Pulitzer danh giá

- Tác phẩm tiêu biểu: Chiếc Lexus và cây Ô liu (1999), Thế giới phẳng (2005-2007)...

II. Kiệt tác "Thủy tiên tháng Một"

• Thể loại: Văn chính luận sắc bén
• Nguồn gốc: Trích từ tác phẩm Nóng, Phẳng, Chật (2008) - một trong những công trình nổi bật nhất của Friedman với lối viết can trường, hiện đại và chứa đựng những nhận thức sâu sắc về thách thức toàn cầu
• Nghệ thuật: Kết hợp nhuần nhuyễn các thủ pháp lập luận, chứng minh cùng ngôn từ sinh động

III. Phân tích chuyên sâu

- Hiện tượng Trái Đất nóng lên: Được minh họa qua hình ảnh hoa thủy tiên nở sớm bất thường, kèm theo những phân tích khoa học về sự biến đổi khí hậu cực đoan

- Thực trạng đáng báo động: Hệ thống dẫn chứng thuyết phục từ các nguồn uy tín (CNN, WMO...) cho thấy mức độ nghiêm trọng của thiên tai toàn cầu

- Giá trị nhân văn: Đánh thức ý thức bảo vệ môi trường qua những phân tích sâu sắc về tác động của biến đổi khí hậu đến đời sống con người và hệ sinh thái

IV. Hướng dẫn học tập

- Hệ thống câu hỏi phân tích giúp khám phá chiều sâu tác phẩm

- Bài học về kỹ năng viết văn nghị luận với cách triển khai luận điểm khoa học, sử dụng dẫn chứng đa chiều

- Gợi mở suy ngẫm về trách nhiệm cá nhân trước vấn đề môi trường toàn cầu

I. Chân dung tác giả

- Thomas L. Friedman (1953) - nhà báo lừng danh người Mỹ, chuyên gia bình luận các vấn đề quốc tế cho tờ New York Times.

- Vinh dự ba lần đạt giải thưởng Pulitzer danh giá.

- Tác phẩm tiêu biểu: "Chiếc Lexus và cây Ôliu" (1999), "Thế giới phẳng" (2005-2007), "Nóng, Phẳng, Chật" (2008)...

II. Hành trình khám phá tác phẩm

• Thể loại: Văn bản nghị luận sắc bén

• Nguồn gốc tác phẩm:

- Trích từ cuốn sách "Nóng, Phẳng, Chật", phản ánh những thách thức cấp bách nhất nước Mỹ đối mặt: khủng hoảng môi trường toàn cầu và sự suy giảm vị thế lãnh đạo.

- Đoạn trích thuộc mục 5 (Sự bất thường của Trái Đất) trong phần 2 (Tại sao chúng ta ở đây).

• Phương thức biểu đạt: Nghị luận khoa học

• Tinh hoa nội dung:

Biến đổi khí hậu không còn là "sự nóng lên" đơn thuần mà đã trở thành "sự bất thường" toàn cầu. Thuật ngữ của Hunter Lovins chỉ rõ: nhiệt độ tăng dẫn đến hàng loạt hiện tượng cực đoan - khô hạn khốc liệt hơn, mưa bão dữ dội hơn, thời tiết ngày càng khó lường trên phạm vi toàn cầu.

• Cấu trúc tác phẩm:

- Phần 1: Các tên gọi khác nhau về biến đổi khí hậu

- Phần 2: Nguyên nhân hiện tượng thời tiết cực đoan

• Giá trị cốt lõi:

- Nội dung: Cung cấp thông tin khoa học, chính xác về thực trạng môi trường toàn cầu

- Nghệ thuật: Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục, ngôn ngữ cô đọng

III. Những khám phá sâu sắc

• Tên gọi mang tính dự báo:

"Sự bất thường của Trái Đất" (Hunter Lovins) phản ánh chính xác hơn hiện tượng nhiệt độ tăng gây ra chuỗi hệ lụy: bão lũ dữ dội, cháy rừng kinh hoàng, sinh vật biến mất...

Chi tiết hoa thủy tiên nở sớm tháng Một trở thành biểu tượng "đắt giá" cho sự biến đổi khí hậu.

• Hiện tượng thời tiết cực đoan:

- Chênh lệch nhiệt độ tạo nên các luồng gió bất thường

- Bốc hơi nước gia tăng dẫn đến mưa bão khủng khiếp và hạn hán kéo dài

TRẢI NGHIỆM ĐỌC HIỂU

Câu 1: Nhận định "Thời tiết nay thất thường quá!" ẩn chứa nỗi lo sâu sắc về những tác động tiêu cực đến đời sống, sức khỏe và công việc của con người.

Câu 2: Các loài động vật đang thích nghi với biến đổi khí hậu bằng nhiều cách: di cư đến vùng mát hơn, thay đổi tập tính sinh sản. Voi châu Phi dùng tai điều hòa thân nhiệt, chim tăng lưu lượng máu đến mỏ khi nóng - những minh chứng sinh động về tác động của khí hậu.

Câu 3: Thuật ngữ "sự nóng lên" chưa phản ánh đúng thực tế phức tạp của biến đổi khí hậu toàn cầu.

Câu 4: Việt Nam đang chứng kiến nhiều hiện tượng cực đoan: mưa lũ miền Trung, rét đậm phía Bắc, xâm nhập mặn miền Nam.

BÀI TẬP PHÁT TRIỂN

Câu 1: Cụm từ "sự rối loạn khí hậu toàn cầu" bao quát trọn vẹn nội dung tác phẩm.

Câu 2: Nhan đề "Thủy tiên tháng Một" gợi sự tinh tế trong cách tiếp cận vấn đề khoa học. Chi tiết hoa nở sớm là điểm nhấn nghệ thuật đặc sắc.

Câu 3: Bằng chứng về biến đổi khí hậu: hiện tượng thời tiết cực đoan năm 2007-2008, nhận định của chuyên gia Jeff Zogg. Bổ sung: thiên tai khắc nghiệt tại Việt Nam.

Câu 4: Đoạn phân tích nguyên nhân - hệ quả của hiện tượng thời tiết cực đoan thể hiện rõ mối quan hệ nhân-quả.

Câu 5: Tác giả tham khảo nhiều nguồn uy tín: nghiên cứu của Hunter Lovins, John Holdren, báo cáo WMO.

Câu 6: Số liệu từ WMO và hiện tượng 2007-2008 giúp củng cố luận điểm, nâng cao tính thuyết phục.

Câu 7: Bài học quý giá: nhận thức sâu sắc về biến đổi khí hậu và ý thức bảo vệ môi trường.

BÀI VIẾT KẾT NỐI

Miền Trung Việt Nam - nơi tôi sinh sống - đang gánh chịu hậu quả nặng nề của biến đổi khí hậu. Năm 2020 chứng kiến 13 cơn bão liên tiếp, gây lũ lụt và sạt lở nghiêm trọng nhất thập kỷ. Những ngôi nhà tan hoang, mùa màng thất bát, cuộc sống người dân đảo lộn. Nhưng từ trong khó khăn, tinh thần tương thân tương ái của người Việt tỏa sáng. Tôi mong cộng đồng cùng chung tay bảo vệ môi trường, để quê hương tôi không còn phải oằn mình trước thiên tai.

I. Chân dung tác giả Thomas L. Friedman - Cây bút lỗi lạc của thời đại toàn cầu hóa

Thomas Lauren Friedman (sinh ngày 20/07/1953) tại thị trấn St. Louis Park, Minnesota - một nhà báo, tác giả người Mỹ gốc Do Thái nổi tiếng với những phân tích sắc bén về các vấn đề quốc tế.

- Biên tập viên cao cấp của New York Times, chuyên mục quan hệ quốc tế
- Một trong số ít nhà báo 3 lần đoạt giải Pulitzer danh giá
- Tác phẩm tiêu biểu làm thay đổi nhận thức toàn cầu: "Thế giới phẳng" (2005), "Nóng, Phẳng, Chật" (2008) - những công trình nghiên cứu đa chiều về toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu.

II. Tác phẩm "Thủy tiên tháng Một" - Hồi chuông cảnh tỉnh nhân loại

• Bối cảnh ra đời

Trích từ tác phẩm "Nóng, Phẳng, Chật" (2008) - phần 5 thuộc chương 2, văn bản phơi bày hai thách thức lớn của nước Mỹ: khủng hoảng môi trường toàn cầu và sự suy giảm vị thế lãnh đạo.

• Cấu trúc tác phẩm

Phần 1: Sự chuyển hóa từ khái niệm "ấm lên toàn cầu" sang "bất thường địa cầu"
Phần 2: Những biểu hiện cụ thể của hiện tượng thời tiết cực đoan
Phần 3: Lời cảnh báo về tương lai nhân loại

• Tinh hoa nội dung

Tác phẩm vạch trần sự thật đáng báo động: Trái Đất không đơn thuần nóng lên mà đang rối loạn toàn diện. Hiện tượng thời tiết cực đoan gia tăng khắp nơi - nơi khô hạn thành sa mạc, nơi ẩm ướt ngập chìm trong biển nước - hệ quả của việc nhiệt độ tăng làm gia tăng bốc hơi nước.

• Thông điệp nhân văn

Tác phẩm không chỉ cung cấp tri thức khoa học chính xác mà còn đánh thức ý thức bảo vệ môi trường, kêu gọi hành động khẩn cấp trước thảm họa khí hậu.

TRƯỚC KHI ĐỌC: Khơi gợi tư duy phản biện

Câu 1: Phân tích ẩn ý đằng sau lời than "Thời tiết bây giờ khó lường thật!"
Gợi mở: Câu nói phản ánh nỗi bất an sâu sắc của con người trước sự mất cân bằng hệ sinh thái, đồng thời thể hiện nhận thức về mối đe dọa hiện hữu từ biến đổi khí hậu.

Câu 2: Những thay đổi dị thường trong thế giới tự nhiên
Khám phá: Hệ sinh vật đang có những điều chỉnh kỳ lạ để thích nghi - từ tập tính di cư của chim chóc đến cơ chế điều tiết thân nhiệt của voi châu Phi, tất cả đều là tín hiệu cảnh báo từ Mẹ Thiên nhiên.

ĐỌC HIỂU: Giải mã thông điệp xanh

Câu 1: Lý giải sự thiếu chính xác của thuật ngữ "ấm lên toàn cầu"
Nhận định: Cụm từ này đã không thể hiện được tính chất phức tạp, đa chiều của hiện tượng khí hậu cực đoan đang diễn ra.

Câu 2: Thực trạng thời tiết cực đoan tại Việt Nam
Phân tích: Miền Trung khắc nghiệt giữa hạn hán và lũ quét, miền Bắc giá rét bất thường, miền Nam xâm nhập mặn đe dọa an ninh lương thực - bức tranh toàn cảnh về một Việt Nam đang oằn mình trước biến đổi khí hậu.

SAU KHI ĐỌC: Hành trang cho tương lai bền vững

Câu 1: Tinh túy nội dung qua cụm từ "rối loạn khí hậu toàn cầu"
Câu 2: Ý nghĩa biểu tượng của nhan đề "Thủy tiên tháng Một" - đóa hoa nở trái mùa như lời kêu cứu của đất mẹ
Câu 3: Những minh chứng khoa học về "sự bất thường của Trái Đất" và góc nhìn từ thực tế Việt Nam
Câu 4: Mối quan hệ nhân-quả trong đoạn văn xuất sắc nhất tác phẩm
Câu 5: Nghệ thuật lập luận chặt chẽ dựa trên nguồn tư liệu đa dạng
Câu 6: Sức thuyết phục của những con số biết nói
Câu 7: Bài học sâu sắc về trách nhiệm công dân toàn cầu

VIẾT SÁNG TẠO: Lời nguyện cầu cho mẹ thiên nhiên

Đoạn văn xúc động về những vết thương của quê hương miền Trung - nơi hứng chịu sự giận dữ của khí hậu qua những trận bão kinh hoàng năm 2020. Câu chuyện về sự kiên cường của con người và khát vọng hòa hợp với tự nhiên, cùng thông điệp mạnh mẽ: Bảo vệ Trái Đất chính là bảo vệ tương lai của chính chúng ta.

Nội dung chính

Văn bản đã cung cấp thông tin đầy đủ, khoa học và chính xác về thực trạng thiên nhiên trên toàn cầu. Qua đó, chúng ta nhận rõ tính cấp bách của việc cải thiện các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Trước khi đọc 1

Câu 1 (trang 78, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

"Thời tiết bây giờ khó lường thật!" - câu nói quen thuộc ẩn chứa bao nỗi niềm. Em cảm nhận gì về những lo lắng sâu kín trong lời nhận xét ấy?

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết:

Câu nói "Thời tiết bây giờ khó lường thật" phản ánh chân thực thực trạng hiện nay. Ẩn sau đó là nỗi bất lực và xót xa của con người trước sự biến đổi khôn lường của thời tiết. Đó còn là nỗi lo thầm kín về tình trạng khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp. Quy luật tự nhiên xưa nay đã bị đảo lộn, không còn phân định rõ ràng giữa nắng mưa, nóng lạnh.

Trước khi đọc 2

Câu 2 (trang 78, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Qua quan sát trực tiếp hoặc tìm hiểu thông tin, em đã nhận thấy những thay đổi bất thường nào trong nhịp sinh trưởng và tập tính của các loài sinh vật? Những thay đổi ấy gợi cho em suy nghĩ gì?

Phương pháp giải:

Suy nghĩ cá nhân

Lời giải chi tiết:

Biến đổi khí hậu đã làm đảo lộn nhịp sống tự nhiên của nhiều loài sinh vật. Nơi ở, thức ăn, tập tính kiếm mồi - những nhu cầu cơ bản nhất cũng bị xáo trộn. Điều này khiến ta không khỏi xót xa trước số phận của những sinh vật nhỏ bé đang gánh chịu hậu quả từ chính hành động của con người. Từ đó, em nhận thức sâu sắc hơn về trách nhiệm bảo vệ môi trường để cứu lấy sự đa dạng sinh học.

Đọc văn bản 1

Câu 1 (trang 80, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Tại sao có thể nói thuật ngữ "sự nóng lên của Trái Đất" là chưa chính xác?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản

Lời giải chi tiết:

Thuật ngữ "sự nóng lên của Trái Đất" dễ gây hiểu lầm về một quá trình diễn ra từ từ và đồng nhất. Thực tế, khí hậu Việt Nam đã chứng minh đây không đơn thuần là sự nóng lên, mà là sự rối loạn khí hậu toàn cầu với những biến đổi phức tạp, khó lường.

Đọc văn bản 2

Câu 2 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Hiện tượng thời tiết cực đoan đang diễn ra như thế nào hiện nay?

Phương pháp giải:

Suy nghĩ cá nhân

Lời giải chi tiết:

Thời tiết cực đoan thể hiện qua những cơn mưa lớn chưa từng có ở bang Ai-o-oa, khiến sông Xi-đa tràn bờ và trung tâm thành phố Xi-đa Ra-pít chìm trong biển nước, với mực nước sông cao hơn mặt biển tới 9,1m.

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Hãy chọn trong văn bản một cụm từ khái quát nội dung chính mà tác giả muốn trao đổi.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ để xác định cụm từ phù hợp

Lời giải chi tiết:

Có thể chọn các cụm từ: biến đổi khí hậu, sự bất thường của Trái Đất, rối loạn khí hậu toàn cầu.

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Nhan đề văn bản gợi cho em ấn tượng gì? Chi tiết hoa thủy tiên nở đầu tháng Một có phải là chi tiết "đắt" không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc lại đoạn cuối phần 2

Lời giải chi tiết:

- Nhan đề độc đáo, thể hiện sự quan sát tinh tế của tác giả, khiến người đọc tò mò khám phá nội dung.

- Chi tiết hoa thủy tiên nở đầu tháng Một là chi tiết "đắt" vì:

+ Gợi ý cho nhan đề ấn tượng

+ Kết hợp hài hòa giữa thông tin khoa học và trải nghiệm cá nhân

+ Là hình ảnh tiêu biểu cho sự đảo lộn quy luật tự nhiên do biến đổi khí hậu

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Tác giả đã làm sáng tỏ "sự bất thường của Trái Đất" qua những bằng chứng nào? Hãy bổ sung bằng chứng từ trải nghiệm của em.

Phương pháp giải:

Đọc các đoạn 2,3,4,5 để tìm dẫn chứng

Lời giải chi tiết:

Tác giả chứng minh qua:

- Thời tiết biến đổi nhanh chóng, dẫn đến thiên tai lớn và sự biến mất của nhiều loài

- Cùng lúc tồn tại hai thái cực thời tiết trái ngược

Những ví dụ thực tế này rất thuyết phục, phản ánh rõ nét thực trạng biến đổi khí hậu.

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Đoạn văn nào thể hiện mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện về "biến đổi cực đoan của thời tiết"? Giải thích.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản

Lời giải chi tiết:

Cả 4 đoạn phần 2 đều thể hiện rõ mối quan hệ nhân quả, với hệ thống luận điểm và dẫn chứng thuyết phục về "sự biến đổi cực đoan của thời tiết".

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Dấu hiệu nào cho thấy tác giả đã tham khảo nhiều tài liệu khi viết văn bản này?

Phương pháp giải:

Chú ý các trích dẫn trong văn bản

Lời giải chi tiết:

Tác giả đã trích dẫn nhiều nguồn tin cậy như:

+ Báo Niu Ooc Thai-mơ

+ Trang CNN.com với báo cáo của WMO

+ Ý kiến chuyên gia như Giép-Dooc, Giôn-hô-đơ-rơn

Điều này giúp văn bản có độ tin cậy cao.

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Tác giả đã sử dụng những số liệu nào? Việc này có ý nghĩa gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ hai đoạn cuối

Lời giải chi tiết:

- Các số liệu được sử dụng: "23.000 ngôi nhà bị sập", "62 người thiệt mạng", "mực nước cao 4,6m", "nhiệt độ -22°C, -18°C", "tuyết dày 25cm"

- Giúp tăng tính thuyết phục, chứng minh tác giả cập nhật thông tin chính xác, làm rõ mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

Sau khi đọc 7

Câu 7 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Điều ý nghĩa nhất em thu nhận được sau khi đọc văn bản này là gì?

Phương pháp giải:

Suy ngẫm về nội dung và cách trình bày văn bản

Lời giải chi tiết:

Văn bản không chỉ cung cấp kiến thức về cách viết văn bản thông tin mà còn giúp em hiểu sâu sắc hơn về thực trạng biến đổi khí hậu toàn cầu, từ đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.

Viết kết nối với đọc

(trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Viết đoạn văn (5-7 câu) trình bày hiểu biết và suy nghĩ của em về tác động của biến đổi khí hậu ở địa phương em.

Lời giải chi tiết:

Biến đổi khí hậu đang hiện hữu rõ nét ngay tại địa phương em. Những ngày hè oi ả xen lẫn những cơn mưa bất chợt, mùa đông ấm bất thường đã trở thành hiện tượng phổ biến. Cây cối mất mùa, chim chóc thay đổi tập tính di cư, những trận lũ quét bất ngờ đe dọa cuộc sống người dân. Điều này khiến em càng thấm thía hậu quả khôn lường từ biến đổi khí hậu. Mỗi người cần hành động thiết thực, từ những việc nhỏ nhất như tiết kiệm điện nước, trồng cây xanh, để góp phần bảo vệ môi trường sống của chúng ta.

* Khởi đầu hành trình khám phá:

Câu mở đầu (trang 78 sgk Ngữ văn 7 Tập 2):

- Thiên nhiên đang gửi đi những tín hiệu đáng báo động qua các hiện tượng thời tiết cực đoan: từ những đợt băng giá khắc nghiệt, mưa đá bất thường đến hạn hán kéo dài và xâm nhập mặn, tất cả đều mang theo nguy cơ tiềm ẩn về những tổn thất khôn lường cho con người và của cải.

Câu tiếp theo (trang 78 sgk Ngữ văn 7 Tập 2):

Nghiên cứu đột phá từ Đại học East Anglia (UEA) cảnh báo: hơn 50% loài thực vật và 33% loài động vật phổ biến có thể đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng trong thế kỷ này do biến đổi khí hậu. Công bố trên tạp chí Nature Climate Change (12/5) sau khi khảo sát 50.000 loài toàn cầu, dự báo đến năm 2080, một nửa môi trường sống của chúng sẽ biến mất nếu không có biện pháp ngăn chặn hiện tượng ấm lên toàn cầu.

Hệ quả tất yếu là sự thu hẹp đa dạng sinh học trên quy mô toàn cầu, đặc biệt nghiêm trọng với thực vật, bò sát và lưỡng cư. Các điểm nóng như tiểu vùng Sahara, Trung Mỹ, lưu vực Amazon và Australia được dự báo sẽ chứng kiến sự biến mất của phần lớn hệ động thực vật, trong khi Bắc Phi, Trung Á và Tây Nam Âu đối mặt với nguy cơ suy giảm nghiêm trọng về đa dạng thực vật.

* Hành trình khám phá văn bản

Hướng dẫn khai thác nội dung:

• Theo dòng sự kiện: Những tên gọi đa chiều về biến đổi khí hậu

- Trái Đất ấm lên

- Hành tinh mất cân bằng

• Điểm nhấn quan trọng: Hiện tượng then chốt giải mã nhan đề văn bản

- Sự nở hoa bất thường của thủy tiên ở Bethesda (Maryland) từ tháng 1 thay vì tháng 3 như truyền thống

• Giải mã hiện tượng: Cơ chế hình thành hai cực thời tiết trái ngược

- Nhiệt độ tăng toàn cầu → Đất khô cằn hơn → Khu vực khô hạn càng khắc nghiệt

- Bốc hơi nước gia tăng → Lượng mưa dồi dào hơn tại các vùng gần nguồn nước lớn

• Phân tích thuật ngữ: Lý do "Trái Đất ấm lên" là cách gọi chưa đầy đủ

- Thiếu tính đa dạng địa phương

- Tốc độ biến đổi vượt xa khả năng thích nghi của hệ sinh thái

- Tác động tiêu cực vượt trội so với mặt tích cực

• Nghệ thuật trích dẫn: Phương pháp dẫn nguồn tài liệu tham khảo

- Trích dẫn báo cáo từ WMO/LHQ trên CNN (7/8/2007)

• Thực trạng đáng báo động: Diễn biến thời tiết cực đoan hiện nay

- Lũ lụt kỷ lục tại Iowa (2008) với mực nước sông Cedar dâng cao 9.1m

* Tổng kết tri thức

Thông điệp cốt lõi:

Văn bản phơi bày sự mất cân bằng của hệ thống khí hậu Trái Đất, với những hệ lụy khôn lường từ hiện tượng ấm lên toàn cầu.

Gợi mở suy ngẫm:

Câu 1 (trang 82):

- Cụm từ then chốt: "Sự bất thường của Trái Đất"

Câu 2 (trang 82):

- Ấn tượng từ nhan đề "Thủy tiên tháng Một": sự đối lập giữa vẻ đẹp mong manh của hoa cỏ và sự khắc nghiệt của biến đổi khí hậu

Câu 3 (trang 82):

- Bằng chứng khoa học:

+ Mối tương quan giữa nhiệt độ tăng và hiện tượng thời tiết cực đoan

+ Chu kỳ sinh học bị đảo lộn (hoa thủy tiên nở sớm)

- Trải nghiệm cá nhân:

+ Các đợt nắng nóng kỷ lục

+ Mưa lớn dị thường

+ Hạn hán gia tăng

Câu 4 (trang 82):

- Đoạn văn quan hệ nhân-quả tiêu biểu: Phân tích từ "Sự bất thường..." đến "...sân nhà tôi"

- Lý do:

+ Nguyên nhân gốc (nhiệt độ tăng)

+ Hệ quả tất yếu (thiên tai cực đoan)

Câu 5 (trang 82):

- Dấu hiệu nghiên cứu bài bản:

+ Trích dẫn CNN/WMO

+ Tham khảo phim tài liệu

Câu 6 (trang 82):

- Hệ thống số liệu ấn tượng:

+ 23,000 ngôi nhà đất

+ 62 nạn nhân thiệt mạng

+ Sóng cao 4.6m

+ -22°C

+ Tuyết dày 25cm

- Ý nghĩa: Minh chứng hùng hồn cho hậu quả khủng khiếp của biến đổi khí hậu

Câu 7 (trang 82):

- Cảm xúc: Lo âu trước những đe dọa hiện hữu

- Hành động: Cam kết bảo vệ ngôi nhà chung

* Viết để thay đổi

Đoạn văn mẫu:

Biến đổi khí hậu đang hiện hữu ngay tại Hà Nội - nơi tôi sinh sống. Những ngày hè oi ả kéo dài bất thường, những trận mưa lớn dị thường trút xuống đô thị, hay những đợt rét đậm kỷ lục đều là hệ quả của sự mất cân bằng hệ sinh thái. Nguyên nhân sâu xa đến từ chính hoạt động của con người: khí thải công nghiệp, phương tiện giao thông, nạn phá rừng... đã đẩy nhiệt độ toàn cầu tăng cao. Hậu quả là chuỗi ngày nắng nóng trên 40°C, là những trận lũ quét bất ngờ, là nguồn nước ngầm cạn kiệt. Trước thực trạng này, mỗi chúng ta cần hành động thiết thực: từ việc trồng thêm cây xanh, tiết kiệm năng lượng đến nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng. Chỉ có như vậy, chúng ta mới có thể cùng nhau kiến tạo một tương lai bền vững cho hành tinh xanh này.

I. Chân dung tác giả

- Thomas L. Friedman (1953) - cây bút lừng danh người Mỹ, chuyên gia bình luận quốc tế của tờ New York Times

- Ba lần đạt giải Pulitzer danh giá

- Tác phẩm tiêu biểu: "Chiếc Lexus và cây Ôliu" (1999), "Thế giới phẳng" (2005-2007), "Nóng, Phẳng, Chật" (2008)

II. Hành trình khám phá tác phẩm

• Thể loại: Văn nghị luận xã hội sắc bén

• Xuất xứ: Trích từ chương 5 phần 2 tác phẩm "Nóng, Phẳng, Chật" - phân tích hai thách thức lớn của nước Mỹ: khủng hoảng môi trường và suy giảm vị thế quốc tế

• Tinh thần cốt lõi: Biến đổi khí hậu không còn là "sự nóng lên" đơn thuần mà là "sự rối loạn" toàn cầu, thể hiện qua:

  - Hiện tượng thời tiết cực đoan

  - Chu kỳ tự nhiên đảo lộn (hoa thủy tiên nở sớm)

  - Hai thái cực thời tiết cùng tồn tại

  
  

  III. Giá trị tác phẩm

  • Nội dung: Bức tranh toàn cảnh về biến đổi khí hậu với:

    - Luận điểm khoa học

    - Dẫn chứng thuyết phục

    - Cảnh báo cấp thiết

  • Nghệ thuật:

    - Lập luận chặt chẽ

    - Ngôn ngữ súc tích

    - Số liệu chính xác

    
    

    IV. Góc nhìn đa chiều

    • Trước khi đọc: Cảm nhận về nỗi lo thời tiết thất thường
    • Khi đọc: Phân tích thuật ngữ "nóng lên" chưa đủ, hiện tượng thời tiết cực đoan hiện nay
    • Sau khi đọc: Nhận thức về:

      - Chi tiết hoa thủy tiên nở sớm đắt giá

      - Bằng chứng khoa học

      - Ý nghĩa số liệu

      - Thông điệp bảo vệ môi trường

    
    

    V. Viết sáng tạo

    Đề bài: Trình bày tác động của biến đổi khí hậu tại địa phương qua góc nhìn cá nhân