Top 6 Bài soạn "Cây bút thần" lớp 6 tinh tuyển nhất

I. Đặc trưng thể loại

"Cây bút thần" là kiệt tác cổ tích kinh điển, mang đậm dấu ấn thể loại với:

- Phản ánh chân thực đời sống lao động bình dị

- Hệ thống nhân vật đa dạng: từ những mảnh đời bất hạnh (trẻ mồ côi, dị tật) đến những tài năng phi thường

- Yếu tố kỳ ảo trở thành công cụ thực thi công lý, hiện thực hóa khát vọng chân-thiện-mỹ của nhân dân

II. Hành trình kỳ diệu

Mã Lương - cậu bé mồ côi với niềm đam mê hội họa đã được thần linh trao tặng cây bút thần. Từ đây, mỗi nét vẽ của em đều thổi hồn vào sự vật: chim bay lượn, cá bơi lội. Em dùng tài năng giúp đỡ dân làng, trừng trị địa chủ tham lam và vua độc ác bằng những bức vẽ đầy ẩn ý.

III. Kết cấu nghệ thuật

Tác phẩm được chuyển động qua 4 chương:

1. Khởi nguyên tài năng (Mã Lương nhận bút thần)

2. Cuộc đối đầu với thế lực đen tối (trừng trị địa chủ)

3. Trận chiến hoàng gia (đối mặt với nhà vua)

4. Huyền thoại bất diệt (tiếng vang về cây bút thần)

IV. Giá trị nhân văn

Truyện ngợi ca sức mạnh của nghệ thuật chân chính khi kết hợp tài năng với đạo đức. Mỗi nét vẽ của Mã Lương đều mang triết lý sâu sắc: trao cần câu chứ không cho con cá, dùng nghệ thuật làm vũ khí đấu tranh cho lẽ phải. Chi tiết cuồng phong trừng trị nhà vua trở thành biểu tượng cho sự chiến thắng của chính nghĩa.

A. TINH HOA NỘI DUNG

"Cây bút thần" là thiên cổ tích kỳ ảo về chàng họa sĩ tài ba Mã Lương. Chiếc bút thần - biểu tượng cho sức mạnh sáng tạo vô biên - đã trở thành phương tiện thực thi công lý, thể hiện triết lý nhân sinh sâu sắc: nghệ thuật chân chính phải phụng sự nhân dân. Mã Lương thuộc mẫu nhân vật tài năng phi thường, dùng năng lực đặc biệt để bảo vệ kẻ yếu, trừng trị kẻ ác - hình tượng quen thuộc trong kho tàng cổ tích thế giới.

Hành trình của cây bút thần
Xuất thân từ cậu bé mồ côi nghèo khó nhưng đam mê hội họa, Mã Lương được thần linh ban tặng cây bút vàng kỳ diệu. Mỗi nét vẽ của em đều thổi hồn vào sự vật: chim cất cánh, cá lượn lờ. Em dùng tài năng giúp dân làng công cụ lao động, đồng thời kiên quyết chống lại bọn thống trị tham lam. Đặc biệt, cảnh Mã Lương vẽ bão tố nhấn chìm tên vua độc ác đã trở thành biểu tượng cho sự chiến thắng của chính nghĩa.

B. LUYỆN TẬP VÀ KHÁM PHÁ

Câu 1: Phân tích mẫu nhân vật tài năng đặc biệt trong cổ tích qua hình tượng Mã Lương

Câu 2: Giải mã bí quyết thành công của Mã Lương: sự kết hợp giữa năng khiếu bẩm sinh, lòng đam mê và đạo đức cao đẹp

Câu 3: So sánh cách Mã Lương sử dụng bút thần để giúp người nghèo và trừng trị kẻ ác, từ đó rút ra triết lý nhân văn

Câu 4: Phân tích giá trị biểu tượng của chi tiết nghệ thuật: cây bút thần chỉ phát huy sức mạnh trong tay người xứng đáng

Câu 5: Khái quát thông điệp nhân văn: nghệ thuật chân chính phải gắn liền với đạo đức và sự cống hiến cho cộng đồng

I - TINH HOA NỘI DUNG

1. Hành trình kỳ diệu

Mã Lương - cậu bé mồ côi với trái tim đam mê hội họa đã chạm tới phép màu khi được thần linh trao tặng cây bút vàng. Mỗi nét vẽ của em đều thổi hồn vào sự vật: từ chim bay lượn đến cá bơi lội. Em dùng tài năng ban tặng công cụ cho người nghèo, đồng thời kiên quyết chống lại bọn thống trị tham lam bằng những màn trừng trị đầy ấn tượng.

2. Thông điệp nhân văn

Câu chuyện khẳng định: nghệ thuật chân chính phải bắt nguồn từ tài năng thực sự, sự kiên trì rèn luyện và trên hết là tấm lòng hướng về nhân dân. Cây bút thần trở thành biểu tượng cho khát vọng công lý và sức mạnh sáng tạo vô biên của con người.

II - HÀNH TRÌNH KHÁM PHÁ

Câu 1: Phân tích mẫu hình nhân vật tài năng kỳ lạ trong cổ tích qua hình tượng Mã Lương

Câu 2: Giải mã bí quyết thành công: sự kết hợp hài hòa giữa năng khiếu bẩm sinh, đam mê không ngừng nghỉ và đạo đức cao đẹp

Câu 3: So sánh cách Mã Lương sử dụng bút thần để nâng đỡ người nghèo và trừng trị kẻ ác, từ đó rút ra triết lý nhân sinh sâu sắc

Câu 4: Phân tích giá trị nghệ thuật của những chi tiết kỳ ảo, đặc biệt là cảnh Mã Lương vẽ bão tố nhấn chìm tên vua

Câu 5: Khái quát thông điệp: nghệ thuật chân chính phải gắn liền với lao động cần cù và phụng sự nhân dân

III - GỢI Ý THỰC HÀNH

1. Kể lại truyện với giọng điệu phù hợp: từ giọng trần thuật nhẹ nhàng đến giọng đối thoại sinh động, đặc biệt chú ý các đoạn cao trào

2. Ôn tập đặc trưng thể loại truyện cổ tích qua tác phẩm tiêu biểu này

Cấu trúc tác phẩm:

- Khúc dạo đầu: Hành trình theo đuổi đam mê hội họa và nhận bút thần

- Cao trào 1: Cuộc đối đầu với tên địa chủ tham lam

- Cao trào 2: Trận chiến với nhà vua độc ác

- Kết thúc mở: Huyền thoại về cây bút thần

Khám phá tác phẩm

Câu 1: Phân tích mẫu hình nhân vật tài năng kỳ lạ trong văn học dân gian

Câu 2: Giải mã bí mật đằng sau tài năng của Mã Lương: sự kết hợp giữa năng khiếu thiên bẩm và đạo đức cao đẹp

Câu 3: So sánh triết lý nhân sinh qua cách Mã Lương sử dụng bút thần giúp người nghèo và trừng trị kẻ ác

Câu 4: Phân tích nghệ thuật xây dựng chi tiết kỳ ảo đặc sắc trong truyện

Câu 5: Khái quát giá trị nhân văn: nghệ thuật chân chính phải phục vụ nhân dân và đấu tranh cho lẽ phải

Thực hành sáng tạo

1. Kể lại câu chuyện với phong cách riêng, chú trọng yếu tố kỳ ảo

2. Phân tích đặc trưng thể loại truyện cổ tích qua tác phẩm

Khám phá tác phẩm:

Câu 1: Mã Lương - hình tượng điển hình của nhân vật tài năng kỳ lạ trong kho tàng cổ tích, cùng dòng với Thạch Sanh, Sọ Dừa...

Câu 2: Bí quyết thành công của Mã Lương: sự kết hợp hài hòa giữa năng khiếu bẩm sinh, đam mê không ngừng nghỉ và đạo đức trong sáng. Cây bút thần chỉ phát huy sức mạnh trong tay người xứng đáng.

Câu 3: Triết lý nhân sinh sâu sắc qua cách Mã Lương sử dụng bút thần: vẽ công cụ lao động cho người nghèo thay vì của cải có sẵn, kiên quyết chống lại bọn thống trị tham lam bằng những hình phạt thích đáng.

Câu 4: Những chi tiết nghệ thuật đặc sắc: từ giọt mực vô tình thổi hồn cho chú cò, đến cảnh bão tố nhấn chìm tên vua độc ác - tất cả đều thể hiện trí tưởng tượng phong phú của nhân dân.

Câu 5: Thông điệp nhân văn: Nghệ thuật chân chính phải gắn liền với lao động, phục vụ nhân dân và đấu tranh cho lẽ phải.

Thực hành: Ôn tập đặc trưng thể loại truyện cổ tích qua các tác phẩm tiêu biểu như Thạch Sanh, Em bé thông minh...

Tinh hoa nội dung: Cây bút thần không chỉ là câu chuyện kỳ ảo về sức mạnh thần kỳ, mà còn là bản anh hùng ca về khát vọng công lý và triết lý nhân sinh sâu sắc: tài năng thực sự phải đi đôi với đạo đức.

Câu 1* trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Mã Lương là hiện thân của mẫu nhân vật quen thuộc nào trong kho tàng cổ tích? Hãy điểm danh những nhân vật cùng loại trong thế giới cổ tích mà em từng biết.

Trả lời

Mã Lương thuộc mẫu nhân vật tài năng phi thường, luôn dùng khả năng đặc biệt để bênh vực kẻ yếu, chống lại cái ác - một kiểu nhân vật chiếm vị trí trung tâm trong nhiều câu chuyện cổ. Trong kho tàng Việt Nam, ta có thể bắt gặp những nhân vật tương tự như chàng Thạch Sanh dũng cảm hay chàng Sọ Dừa tài ba.

Câu 2 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Đâu là bí quyết giúp Mã Lương đạt đến đỉnh cao trong nghệ thuật hội họa? Những yếu tố này có mối liên hệ mật thiết với nhau như thế nào?

Trả lời

Hành trình trở thành họa sĩ tài ba của Mã Lương được tạo nên bởi:

- Niềm đam mê cháy bỏng cùng sự kiên trì luyện tập không ngừng nghỉ

- Vốn sống phong phú tích lũy từ quan sát thực tế hàng ngày

- Phần thưởng xứng đáng là cây bút thần từ các vị thần linh

Tài năng đích thực là sự hòa quyện giữa năng khiếu bẩm sinh, công phu rèn luyện và trải nghiệm cuộc sống. Chỉ những tâm hồn trong sáng như Mã Lương mới xứng đáng sở hữu cây bút thần.

Câu 3 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Mã Lương đã dùng ngòi bút thần để sáng tạo những gì cho người nghèo khó và trừng trị kẻ tham lam? Qua đó, em đánh giá thế nào về giá trị đích thực của nghệ thuật?

Trả lời

Với người lao động nghèo khổ, Mã Lương không ban phát của cải sẵn có mà trao tặng công cụ lao động - cái cày, cái cuốc - giúp họ tự tạo ra cuộc sống ấm no. Cách giúp đỡ này thể hiện triết lý sâu sắc: trao cần câu chứ không cho con cá.

Trước bọn tham lam độc ác, chàng khi thì kiên quyết khước từ (với tên địa chủ), khi dùng nghệ thuật châm biếm (vẽ cóc ghẻ, gà trụi lông cho vua), cuối cùng thẳng tay trừng trị. Ngòi bút thần trở thành công cụ thực hiện công lý, hoàn thành sứ mệnh cao cả mà thần linh giao phó.

Câu 4 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Tác phẩm được xây dựng bằng trí tưởng tượng phong phú của nhân dân. Theo em, chi tiết nào trong truyện để lại ấn tượng sâu đậm nhất?

Trả lời

Truyện chứa đựng nhiều chi tiết đặc sắc:

- Bức tranh chim cá bỗng hóa thành thật, cất tiếng hót, bơi lội tung tăng

- Cây bút thần vẽ nên vật phẩm thiết yếu như bánh ăn, lò sưởi

- Màn đối đáp tài tình bằng tranh giữa Mã Lương và nhà vua

- Cảnh trừng phạt đích đáng kẻ tham lam bằng cơn đại hồng thủy

Đặc biệt, diễn biến trừng phạt tên vua được xây dựng công phu, khiến người đọc vừa hả hê vừa thấm thía bài học: ác giả ác báo.

Câu 5 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Hãy khái quát ý nghĩa nhân văn sâu sắc của truyện Cây bút thần.

Trả lời

Tác phẩm là khát vọng mãnh liệt về sức mạnh kỳ diệu để bảo vệ lẽ phải, giúp đỡ người lương thiện và trừng trị kẻ xấu xa. Truyện khẳng định nghệ thuật chân chính phải bắt nguồn từ thực tế, gắn liền với tài năng và nhân cách, chỉ thực sự có giá trị khi phục vụ lợi ích chính đáng của nhân dân. Đồng thời thể hiện niềm tin bất diệt vào khả năng phi thường của con người.

Luyện tập

Bài 1 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Hãy kể lại truyện Cây bút thần với giọng điệu truyền cảm

Trả lời

Khi kể lại, cần chú ý tái hiện đầy đủ diễn biến câu chuyện, khắc họa rõ nét tính cách nhân vật qua ngôn ngữ và hành động. Đặc biệt chú trọng biểu cảm qua giọng điệu: giọng kiên quyết khi Mã Lương đối đáp với tên địa chủ, giọng mỉa mai khi đối phó với nhà vua. Sử dụng từ ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc sẽ giúp câu chuyện thêm sinh động.

Bài 2 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 1

Hãy định nghĩa truyện cổ tích và liệt kê những tác phẩm cùng thể loại đã học.

Trả lời

* Truyện cổ tích là thể loại văn học dân gian xoay quanh cuộc đời các nhân vật điển hình (người mồ côi, dũng sĩ, thông minh hay ngốc nghếch...), thường chứa yếu tố kỳ ảo, thể hiện ước mơ chiến thắng của cái thiện trước cái ác.

* Các tác phẩm đã học:

- Thạch Sanh

- Em bé thông minh

- Cây bút thần

Ghi nhớ

Cây bút thần là kiệt tác cổ tích về nhân vật tài năng xuất chúng. Chi tiết cây bút thần kỳ diệu là sáng tạo đặc sắc của trí tưởng tượng dân gian. Tác phẩm thể hiện quan niệm về công bằng xã hội, mục đích cao cả của nghệ thuật, đồng thời là hiện thân của khát vọng về sức mạnh phi thường của con người.

Tóm tắt

Mã Lương - cậu bé nghèo tài năng được thần ban cho cây bút thần. Chàng dùng bút giúp dân nghèo (vẽ công cụ lao động), trừng trị kẻ ác (địa chủ, vua tham lam). Sau khi tiêu diệt bọn thống trị độc ác, chàng trở về phục vụ nhân dân, biến cây bút thần thành công cụ thực hiện công lý.