Top 6 bài soạn 'Lời má năm xưa' (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) xuất sắc nhất

Câu 1 trang 71 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Tìm các từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp tình cảm và cảm xúc của nhân vật 'tôi' khi kể lại 'câu chuyện cũ', đồng thời cho biết nội dung chính của văn bản.

Lời giải

Các từ ngữ và câu văn thể hiện trực tiếp cảm xúc của nhân vật tôi:

- 'Tôi hối hận và bối rối'

- 'Tôi tần ngần nhìn bầu trời xanh...'

- 'Tôi không thể nào quên câu nói của má'

- 'Tận đáy lòng, tôi không thể rứt ra được sự hối hận và bối rối'

Nội dung chung của văn bản nói về lòng yêu thương loài vật của con người, bài học mà người mẹ muốn dạy cho nhân vật chính.

Câu 2 trang 71 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Theo bạn, trong câu chuyện trên, ai thực sự đã cứu sống chim thằng chài? Và tại sao bạn nghĩ như vậy?

Lời giải

- Theo em, người đã cứu sống chim thằng chài thực sự là má của nhân vật tôi.

- Vì chỉ sau khi nghe câu hỏi của má: 'Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?' đã khiến nhân vật tôi thức tỉnh. Sau đó là một chuỗi hành động của nhân vật tôi chăm sóc và cứu sống chim thằng chài.

Câu 3 trang 71 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Tại sao việc lặp lại câu hỏi của người má: 'Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?' lại có ý nghĩa quan trọng?

Lời giải

- Đây không chỉ là lời trách móc mà còn là lời dạy bảo: tại sao con lại làm hại con chim? Nó đâu có tội gì? Con phải biết yêu thương, cảm thông với nó. Người mẹ muốn dạy nhân vật chính lòng thấu hiểu và sự nhân ái đối với loài vật.

Câu 4 trang 71 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Từ câu chuyện của nhân vật 'tôi', bạn nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, loài vật?

Lời giải

Con người, thiên nhiên và loài vật có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhau, bởi tất cả đều hiện hữu trong cuộc sống này. Vì vậy, con người không nên phá vỡ sự hài hòa ấy. Cảm xúc của con người quyết định cách nhìn nhận và hành động đối với thiên nhiên. Những hành động của con người sẽ ảnh hưởng đến cảm xúc của loài vật, như chim thằng chài 'vươn vai, hót mấy tiếng như muốn cảm ơn tôi'. Chúng ta nên đối xử với thiên nhiên như một gia đình, nơi mà tình yêu thương là điều quan trọng nhất và không có sự hãm hại lẫn nhau.

I. Tác giả của văn bản 'Lời má năm xưa'

- Tác giả: Trần Bảo Định

- Quê quán: Tây Nguyên

- Phong cách nghệ thuật: Giản dị, gần gũi, đậm đà chất Nam Bộ

- Tác phẩm nổi bật: Lời má năm xưa

II. Tìm hiểu tác phẩm 'Lời má năm xưa'

1. Thể loại: Tản văn
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Trích từ tập truyện 'Thương những ngày ...'
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp trữ tình
4. Bố cục:

- Phần đầu: Những kỷ niệm của tác giả về đám trẻ trong làng.

- Phần giữa: Những kỷ niệm của tác giả về tuổi thơ của mình.

- Phần còn lại: Những suy tư về thực tại.

1. Giá trị nội dung:

- Dòng ký ức ngọt ngào về một tuổi thơ bình yên của tác giả.

1. Giá trị nghệ thuật:

- Ngôn ngữ đơn giản, dễ gần, mang đậm chất Nam Bộ.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm 'Lời má năm xưa'

• Kỷ niệm về đám trẻ trong làng:

- Những câu vè gắn liền với tuổi thơ của lũ trẻ trong làng.

- Những suy nghĩ về cách các đứa trẻ trong xóm rình bắt chim.

=> Tuổi thơ của những đứa trẻ là những khoảnh khắc ngây thơ, đầy ắp tiếng cười và tình yêu thiên nhiên.

• Kỷ niệm về tuổi thơ của tác giả:

- Câu nói của má khi tác giả làm rơi chài bên sông.

- Những suy tư về lời của má: Hối hận, bối rối, quyết tâm cứu sống chài rớt.

- Chài khỏe lại, tâm trạng của đứa trẻ trở nên vui vẻ, trong sáng.

=> Những trò chơi nghịch ngợm của trẻ em vô tình làm tổn thương loài vật, nhưng sự nhắc nhở của người mẹ giúp trẻ nhận ra lỗi lầm và sửa chữa.

• Suy nghĩ về thực tại:

- Tác giả nhớ lại lời má và coi đó là bài học quý giá của tuổi thơ mình.

Câu 1 trang 71 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Những từ ngữ, câu văn thể hiện tình cảm, cảm xúc của nhân vật tôi khi kể lại 'câu chuyện cũ':

+ Cảm giác hối hận, bối rối.

+ Tần ngần nhìn bầu trời xanh, suy ngẫm về con chim thằng chài.

+ Không thể quên câu hỏi của má: 'Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?'.

+ Nỗi hối hận và bối rối khi nhớ lại câu chuyện cũ.

- Nội dung văn bản nói về lời dạy của má và những cảm xúc của nhân vật tôi.

Câu 2 trang 71 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Theo em, người cứu chim thằng chài là má của nhân vật tôi.

- Lời má hỏi: 'Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?' đã làm thức tỉnh nhân vật tôi. Sau đó, nhân vật tôi đã chăm sóc và cứu sống chim thằng chài.

Câu 3 trang 71 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Việc lặp lại câu hỏi của má 'Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?' làm nổi bật tâm trạng hối hận của nhân vật tôi và nhấn mạnh tính chất của câu chuyện được kể lại.

Câu 4 trang 71 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

Con người, thiên nhiên và cảnh vật có mối quan hệ mật thiết, không thể tách rời. Chúng ta cần trân trọng và bảo vệ mối quan hệ này, coi thiên nhiên như một gia đình và không làm tổn hại đến nhau.

I. Giới thiệu tác giả Trần Bảo Định

Trần Bảo Định, sinh năm 1944 tại An Vĩnh Ngãi, Long An, là một cây bút tài năng, đã học tại Đại học Văn Khoa và Viện Đại học Đà Lạt. Ông đã cho ra mắt nhiều tập thơ nổi tiếng như 'Ngao du sơn thủy', 'Thầy tôi', 'Mẹ. Tiếng lòng', 'Vợ tôi', 'Làng tôi...', và hai tập truyện 'Kiếp Ba khía', 'Đời Bọ hung', xuất bản lần lượt vào các năm 2014 và 2015.

II. Tóm tắt tác phẩm 'Lời má năm xưa'

1. Xuất xứ

- Văn bản trích từ 'Tương hợp Phật tính dân gian và môi trường sinh thái', in trong 'Thương những ngày...', Trần Bảo Định, tập truyện, NXB Tổng hợp, TP. Hồ Chí Minh, 2020, trang 170 - 172.

2. Nội dung chính

Câu chuyện gợi lại ký ức tuổi thơ của một chàng trai, khi còn là một cậu bé đã vô tình bắn chim thằng chài bên bến sông. Nhờ sự khuyên bảo của má, anh đã vớt con chim lên, chăm sóc và chữa trị vết thương, nhưng vẫn không thể xóa bỏ nỗi áy náy về hành động ngày xưa, ám ảnh anh suốt cuộc đời.

Văn bản thể hiện tình yêu thương loài vật của con người, qua đó người mẹ muốn truyền đạt bài học về lòng nhân ái cho nhân vật chính.

3. Giá trị nội dung

- Văn bản phản ánh tâm trạng ăn năn, hối hận và sự day dứt của nhân vật 'tôi' khi nhớ lại hành động mình đã làm với con chim thằng chài, từ đó thể hiện nhân vật chính là một người giàu lòng trắc ẩn và lương thiện.

- Cung cấp những hiểu biết về loài chim thằng chài (chim bói cá), cùng với hình ảnh người mẹ đầy yêu thương và sâu sắc, đã thức tỉnh đứa con ngây dại của mình.

- Tác phẩm cũng phản ánh mối quan hệ gần gũi giữa con người và thiên nhiên, khuyến khích chúng ta bảo vệ môi trường sống.

4. Giá trị nghệ thuật

- Văn bản sử dụng phương thức tự sự kết hợp với biểu cảm, làm nổi bật cảm xúc chân thật của nhân vật 'tôi'.

- Ngôn ngữ mộc mạc, dễ hiểu và phong phú, phù hợp với diễn đạt tâm trạng nhân vật.

5. Tác phẩm 'Lời má năm xưa'

Ở quê tôi, ai cũng thuộc câu hò:

Chim thằng chài! có ngày mắc bẫy

Em cho anh hay anh hãy tránh xa

Mẹ cha không thể chịu hoà

Em đâu dám cãi để mà theo anh!

Với loài chim thằng chài, chúng không ấp trứng, tự sống và tự tìm thức ăn, nhưng lại chia sẻ nguồn thức ăn cho đồng loại khi gặp khó khăn. Thế nhưng, đám trẻ chúng tôi lại thích rình bắn những con chim này trên đầu dừa nước bằng ná thun, với đạn đất sét.

Tôi từng bị má đánh đòn khi bắn chim thằng chài rơi xuống bến sông. 'Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?' Má bảo tôi ra vớt chim lên và chăm sóc nó. Dù vậy, con chim vẫn không thể ăn uống gì, tôi cảm thấy hối hận và bối rối. Sau một thời gian, khi vết thương lành, chim thằng chài lại có thể bay lượn, vươn đôi cánh như muốn cảm ơn tôi.

Câu hỏi của má vẫn mãi văng vẳng trong tâm trí tôi: 'Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?' Nỗi hối hận ấy vẫn không bao giờ phai mờ.

(Trích từ Tương hợp Phật tính dân gian và môi trường sinh thái, Trần Bảo Định, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, 2020, trang 170 - 172)

Nhan đề văn bản do nhóm biên soạn đặt)

III. Câu hỏi vận dụng kiến thức tác phẩm 'Lời má năm xưa'

Câu 1: Tìm những từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp tình cảm, cảm xúc của nhân vật 'tôi' khi kể lại 'câu chuyện cũ' và cho biết nội dung bao quát của văn bản.

Lời giải:

- Những từ ngữ, câu văn thể hiện tình cảm, cảm xúc của nhân vật 'tôi' khi kể lại 'câu chuyện cũ':

+ Hối hận, bối rối.

+ Tần ngần nhìn bầu trời xanh, suy ngẫm về chim thằng chài.

+ Không thể nào quên câu hỏi của má: 'Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?'

+ Không thể xóa bỏ sự hối hận khi nhớ lại câu chuyện cũ.

- Nội dung bao quát: Lời dạy của má và cảm xúc của nhân vật 'tôi' về câu chuyện tuổi thơ.

Câu 2: Từ 'câu chuyện cũ' của nhân vật 'tôi', bạn có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, loài vật?

Lời giải:

Giữa con người và thiên nhiên, loài vật có mối quan hệ gắn bó. Cảm xúc của con người sẽ quyết định cách nhìn nhận và hành động đối với thiên nhiên và loài vật. Hành động của con người ảnh hưởng đến cảm xúc của loài vật, như chim thằng chài đã 'vươn vai, hót mấy tiếng như muốn cảm ơn tôi'.

Câu 3: Việc lặp lại câu hỏi của người má: 'Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?' có ý nghĩa gì?

Lời giải:

Câu hỏi của má được lặp lại hai lần để làm nổi bật cảm xúc hối hận của nhân vật 'tôi', đồng thời nhấn mạnh bài học mà má muốn dạy về lòng nhân ái.

Câu 4: Ai là người thực sự đã cứu sống chim thằng chài? Dựa vào đâu để khẳng định như vậy?

Lời giải:

Người đã thực sự cứu chim thằng chài là má của nhân vật 'tôi', khi má nhắc nhở và chỉ dẫn nhân vật 'tôi' ra bến vớt chim lên và cứu chữa nó.

Nội dung chính:

Văn bản thể hiện tình yêu thương loài vật của con người, một thông điệp sâu sắc mà người mẹ muốn gửi gắm cho nhân vật chính, một bài học về sự trân trọng và bảo vệ thiên nhiên.

Câu 1 trang 71 SGK Ngữ văn 10 tập 1 CTST

Tìm những từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp tình cảm, cảm xúc của nhân vật tôi khi kể lại “câu chuyện cũ” và cho biết nội dung bao quát của văn bản.

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ toàn bộ văn bản.

- Chú ý những từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp tình cảm của nhân vật tôi.

Lời giải chi tiết:

- Những từ ngữ, câu văn thể hiện tình cảm, cảm xúc của nhân vật tôi khi kể lại “câu chuyện cũ”:

+ Hối hận, bối rối.

+ Tần ngần nhìn bầu trời xanh, cảm nhận sâu sắc nỗi niềm về chim thằng chài.

+ Không thể nào quên câu hỏi của má: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?”.

+ Không thể rứt ra được sự hối hận và bối rối khi nhớ lại chuyện cũ.

- Nội dung bao quát của văn bản: Lời dạy của má và những cảm xúc mãnh liệt của nhân vật tôi về câu chuyện ngày xưa.

Câu 2 trang 71 SGK Ngữ văn 10 tập 1 CTST

Ai là người thực sự đã cứu sống chim thằng chài? Dựa vào đâu để khẳng định như vậy?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ toàn bộ văn bản.

- Chú ý chi tiết chim thằng chài được cứu sống.

Lời giải chi tiết:

- Theo em, người thực sự cứu sống chim thằng chài là má của nhân vật tôi.

- Bởi vì chỉ sau khi nghe câu hỏi của má: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?”, nhân vật tôi đã thức tỉnh và hành động chăm sóc để cứu sống chim thằng chài.

Câu 3 trang 71 SGK Ngữ văn 10 tập 1 CTST

Việc lặp lại câu hỏi của người má: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?” có ý nghĩa gì?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ toàn bộ văn bản.

- Chú ý câu hỏi của người má.

Lời giải chi tiết:

- Việc lặp lại câu hỏi của má: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?” làm nổi bật tâm trạng hối hận của nhân vật tôi, đồng thời cũng nhấn mạnh bài học sâu sắc về lòng nhân ái và sự thấu hiểu đối với loài vật mà má muốn truyền dạy cho con.

Câu 4 trang 71 SGK Ngữ văn 10 tập 1 CTST

Từ nội dung “câu chuyện cũ” của nhân vật “tôi”, bạn có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, loài vật?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ toàn bộ văn bản và suy nghĩ về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Lời giải chi tiết:

Con người, thiên nhiên và loài vật có mối quan hệ mật thiết và không thể tách rời. Mỗi yếu tố đều có ảnh hưởng lẫn nhau, và chúng ta cần nhìn nhận thiên nhiên như một phần của đại gia đình. Những hành động yêu thương và bảo vệ thiên nhiên không chỉ là trách nhiệm mà còn là biểu hiện của lòng trắc ẩn và sự thấu hiểu sâu sắc.

* Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu 1 (trang 71 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Tìm những từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp tình cảm, cảm xúc của nhân vật tôi khi kể lại “câu chuyện cũ” và cho biết nội dung bao quát của văn bản.

Trả lời:

Những từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp tình cảm, cảm xúc của nhân vật tôi:

''Tôi hối hận và bối rối''

''Tôi tần ngần nhìn bầu trời xanh...''

''Tôi không thể nào quên câu nói của má''

''Tận đáy lòng, tôi không thể rứt ra được sự hối hận và bối rối''

Nội dung bao quát: văn bản đề cập đến lòng yêu thương loài vật của con người, một bài học sâu sắc mà người mẹ muốn gửi gắm cho nhân vật chính về lòng trắc ẩn và trách nhiệm với thế giới xung quanh.

Câu 2 (trang 71 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Theo bạn, trong câu chuyện trên, ai là người thực sự đã cứu sống chim thằng chài? Dựa vào đâu để khẳng định như vậy?

Trả lời:

Người thực sự cứu chim thằng chài chính là má, qua lời kể “Tôi bị má đánh đòn khi bắn thằng chài rớt bên sông... Má bảo tôi ra bến vớt nó lên”.

Câu 3 (trang 71 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Việc lặp lại câu hỏi của người má: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?” có ý nghĩa gì?

Trả lời:

- Câu hỏi không chỉ là lời trách móc mà còn là một bài học sâu sắc về lòng thương cảm, sự thấu hiểu đối với loài vật và mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên. Đặt mình vào vị trí của sinh vật khác để hiểu rõ hơn về tác động của hành động của mình.

Câu 4 (trang 71 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Từ nội dung “câu chuyện cũ” của nhân vật “tôi”, bạn có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, loài vật?

Trả lời:

Giữa con người, thiên nhiên và loài vật luôn có mối liên hệ mật thiết, và cảm xúc của con người là yếu tố quyết định cách chúng ta nhìn nhận và hành động đối với thiên nhiên. Cảm xúc của loài vật cũng phản ánh từ những hành động của con người, như con chim thằng chài vươn cánh và hót mấy tiếng như muốn cảm ơn tôi.

Lời má năm xưa - Trần Bảo Định

• Xuất xứ

- Văn bản trích Tương hợp Phật tính dân gian và môi trường sinh thái, in trong Thương những ngày…, Trần Bảo Định, tập truyện, NXB Tổng hợp, Thành phố Hồ Chí Minh, 2020, trang 170 - 172

• Nội dung chính

- Văn bản gợi lại câu chuyện tuổi ấu thơ của một chàng trai khi còn là một cậu bé đã lỡ bắn một con chim thằng chài bên bến sông. Nhờ có sự khuyên bảo của má, anh đã vớt nó về, băng bó chữa trị vết thương rồi cố gắng cứu sống nó, nhưng sự áy náy và ân hận về hành động này vẫn còn và đi theo anh đến mãi sau này.

• Giá trị nội dung

- Văn bản bộc lộ tâm trạng ăn năn, hối hận và day dứt của nhân vật “tôi” khi nhớ lại hành động mình đã làm với chú chim thằng chài, từ đó cho thấy cậu bé là một người giàu tình cảm, giàu lòng trắc ẩn và lương thiện- Cung cấp cho người đọc thông tin về loài chim thằng chài (chim bói cá)- Khắc họa hình ảnh người má của nhân vật tôi (người đã thực sự cứu sống chú chim thằng chài trong cơn nguy kịch) với sự lương thiện, thông minh, sâu sắc và thấu hiểu của một người mẹ đã thức tỉnh đứa con ngây dại của mình- Cho thấy mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên là mối quan hệ gần gũi, gắn bó thân thiết và khuyến khích con người nên biết gìn giữ, bảo vệ môi trường

• Giá trị nghệ thuật

- Văn bản sử dụng phương thức tự sự kết hợp với biểu cảm- Ngôn từ thuần Việt dễ hiểu, mộc mạc, giản dị, phong phú- Giọng văn phù hợp để diễn tả tâm trạng của nhân vật “tôi”

Câu 1. Tìm những từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp tình cảm, cảm xúc của nhân vật tôi khi kể lại “câu chuyện cũ” và cho biết nội dung bao quát toàn văn bản.

- Từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp tình cảm, cảm xúc của nhân vật tôi khi kể lại “câu chuyện cũ”: Tôi hối hận và bối rối; Gần bảy mươi năm, từ lúc tôi dùng ná thun bằng chài rớt bến sông, tôi không thể nào quên câu hỏi của má…; Đồng thời, tận đáy lòng, tôi cũng không thể rứt ra được sự hối hận và bối rối mỗi khi nhớ lại câu chuyện cũ.

- Nội dung bao quát toàn văn bản: Lòng yêu thương loài vật của con người.

Câu 2. Theo bạn, trong câu chuyện trên, ai thực sự là người đã cứu sống chim thằng chài? Dựa vào đâu để khẳng định như vậy?

Người đã cứu sống chim thằng chài là: nhân vật người má. Chính câu hỏi của má: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con” đã khiến “tôi” thức tỉnh và hối hận.

Câu 3. Việc lặp lại câu nói của người má: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?” có ý nghĩa gì?

Câu nói của người má “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con” là lời răn dạy, nhắc nhở nhân vật “tôi” phải biết yêu thương mọi vật. Việc lặp lại câu nói trên nhằm nhấn mạnh tâm trạng hối hận, cũng như bài học không thể quên của nhân vật “tôi”.

Câu 4. Từ nội dung “câu chuyện cũ” của nhân vật “tôi”, bạn có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, loài vật?

Con người và thiên nhiên, loài vật có mối quan hệ vô cùng gắn bó, ảnh hưởng lẫn nhau. Bởi vậy, chúng ta cần biết trân trọng, bảo vệ thiên nhiên và loài vật.