Top 6 Bài soạn "Luyện tập: Đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận" lớp 8 xuất sắc nhất

A- KIẾN THỨC CỐT LÕI

I- CHUẨN BỊ TẠI NHÀ

Đề bài: "Sự bổ ích của những chuyến tham quan du lịch đối với học sinh". Lập dàn ý gồm các luận điểm và luận cứ quan trọng.

Gợi ý:

Mở bài: Giới thiệu ý nghĩa và lợi ích của các chuyến tham quan, du lịch.

Thân bài:

- Về thể chất: Tham quan, du lịch giúp học sinh rèn luyện sức khỏe.

- Về tình cảm: Qua chuyến đi, học sinh tìm thấy niềm vui, tăng thêm tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước.

- Về kiến thức: Những trải nghiệm thực tế giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn kiến thức trên lớp, đồng thời thu nhận thêm nhiều bài học bổ ích chưa có trong sách giáo khoa.

Kết bài: Khẳng định tầm quan trọng và tác dụng thiết thực của tham quan, du lịch với học sinh.

II- LUYỆN TẬP TRÊN LỚP

Câu 1: Phân tích tính hợp lí của cách sắp xếp luận điểm dưới đây và đề xuất sửa đổi:

a) Tham quan, du lịch giúp ta hiểu và yêu thiên nhiên, quê hương hơn.

b) Tham quan, du lịch mang lại nhiều bài học ngoài sách vở.

c) Tham quan, du lịch giúp ta hiểu sâu sắc kiến thức học ở trường.

d) Tham quan, du lịch đem lại niềm vui.

e) Tham quan, du lịch tăng cường sức khỏe.

Trả lời: Trình tự luận điểm hiện tại còn lộn xộn. Nên sắp xếp lại theo thứ tự: c - b - a - d - e để logic và thuyết phục hơn.

Câu 2: Hãy vận dụng yếu tố biểu cảm để làm sống động các luận điểm sau:

a) Tìm gợi ý về cách đưa biểu cảm vào văn nghị luận qua đoạn văn mẫu.

b) Viết đoạn văn biểu cảm cho luận điểm "Những chuyến tham quan du lịch đem đến cho chúng ta nhiều niềm vui".

Trả lời:

a) Yếu tố biểu cảm thể hiện qua niềm hân hoan, vui sướng tràn đầy khi được trải nghiệm thực tế, giọng văn phấn khởi, sử dụng từ ngữ giàu cảm xúc.

b) Đoạn văn mẫu:

"Không chỉ giúp tăng cường thể chất, những chuyến tham quan còn mang lại cho chúng ta niềm vui sướng dâng trào trong tâm hồn. Tôi vẫn nhớ chuyến thăm Vịnh Hạ Long cùng lớp, khi cảnh biển rộng lớn hiện ra trước mắt, không ai kìm được tiếng reo vui. Bạn Lệ Quyên, vốn buồn vì lời phê của cô, đã ánh lên nụ cười khi ngắm nhìn cảnh vật kỳ vĩ, dường như mọi ưu phiền tan biến như phép màu. Niềm vui ấy thật khó tìm thấy khi ta quanh quẩn trong ngôi nhà hay con đường quen thuộc hàng ngày."

Câu 3: Hãy tiếp tục rèn luyện kỹ năng đưa biểu cảm vào bài văn chứng minh tình cảm thiết tha của các nhà thơ trong những bài thơ đã học như "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh, "Khi con tu hú" của Tố Hữu, "Quê hương" của Tế Hanh.

Trả lời:

Dàn bài gợi ý:

Mở bài: Giới thiệu và khẳng định các bài thơ trên thể hiện sâu sắc tình cảm thiết tha của tác giả với thiên nhiên và quê hương.

Thân bài:

- Tình cảm của nhà thơ với thiên nhiên.

- Tình cảm của nhà thơ với đất nước.

- Dẫn chứng luận cứ cụ thể từ từng bài thơ.

Kết bài: Khẳng định sức mạnh của tình cảm đó trong việc làm nên giá trị tác phẩm.

Bài viết tham khảo:

Mỗi tác phẩm thơ ca là tâm hồn, là bức tranh thiên nhiên dưới góc nhìn tinh tế và tràn đầy cảm xúc của nhà thơ. "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh vẽ nên khung cảnh đêm yên tĩnh với tiếng suối như tiếng hát xa, ánh trăng lồng cổ thụ, biểu hiện nỗi niềm nhớ nước sâu sắc qua bút pháp ước lệ tinh tế.

Trong khi đó, "Khi con tu hú" của Tố Hữu là bức tranh đồng quê sống động với tiếng chim tu hú, tiếng ve râm ran, cánh đồng lúa chín vàng, phản ánh tâm trạng khao khát tự do, đạp tan sự ngột ngạt áp bức.

"Quê hương" của Tế Hanh lại mang vị mặn nồng của làng chài, với hình ảnh con thuyền nhẹ nhàng như con tuấn mã, nét chân chất của người dân lao động, thể hiện tình cảm sâu đậm với đất và người.

Dù mỗi bài thơ có nét riêng, tất cả đều tỏa sáng tình yêu quê hương đất nước tha thiết, nâng đỡ tâm hồn người đọc qua từng câu chữ đầy xúc cảm.

I. Chuẩn bị ở nhà

Đề bài: Vai trò bổ ích của các chuyến tham quan, du lịch đối với học sinh

Dàn ý các luận điểm cần thiết

a. Mở bài: Giới thiệu vấn đề: Những lợi ích thiết thực của các chuyến tham quan, du lịch đối với mỗi học sinh.

b. Thân bài: Trình bày các luận điểm và luận cứ khẳng định lợi ích từ tham quan du lịch.

- Mở rộng kiến thức cho từng cá nhân

+ Củng cố những bài học trên lớp

+ Tiếp cận những kiến thức mới, chưa học trong sách giáo khoa

- Bồi dưỡng tình cảm

+ Tăng cường lòng yêu thiên nhiên, quê hương đất nước

+ Phát triển tình cảm đối với con người lao động

- Hình thức giải trí lành mạnh

+ Giúp thư giãn, đem lại niềm vui cho cuộc sống

+ Giảm bớt căng thẳng sau thời gian học tập vất vả

+ Gắn kết tinh thần đoàn kết trong tập thể học sinh

- Tăng cường sức khỏe

c. Kết bài: Khẳng định vai trò quan trọng và lợi ích đa dạng của các chuyến tham quan, du lịch đối với học sinh.

II. Luyện tập trên lớp

Câu 1 (trang 108 SGK Văn 8 Tập 2): Việc sắp xếp các luận điểm còn thiếu hợp lý, chưa phân biệt rõ ý lớn và ý nhỏ.

Gợi ý sửa lại:

- Các chuyến du lịch giúp ta mở rộng hiểu biết,...

+ Cung cấp kiến thức mới chưa có trong sách vở

+ Hiểu sâu hơn những kiến thức đã học

- Mang lại niềm vui sảng khoái

- Giúp tăng cường sức khỏe

Câu 2 (trang 108 SGK Văn 8 Tập 2):

a. Gợi ý cách đưa yếu tố biểu cảm vào bài nghị luận:

- Tạo đối lập: ngồi trong xe sang nhưng cảm thấy buồn bã, cáu kỉnh...

- Thể hiện trực tiếp cảm xúc: ta hân hoan biết bao, ta thích thú biết bao, ta ngủ ngon giấc biết bao...

b.

+ Luận điểm "Những chuyến tham quan, du lịch đem lại nhiều niềm vui" có thể gợi nhiều cảm xúc:

- Khao khát hít thở bầu không khí trong lành, thoáng đãng

- Mong muốn khám phá thiên nhiên, xã hội, vẻ đẹp quê hương, đất nước và con người

- Niềm vui hòa mình vào thiên nhiên, xã hội

+ Đoạn nghị luận đã bộc lộ một số cảm xúc đó, nhưng tùy cảm nhận từng người sẽ biểu đạt khác nhau.

+ Có thể tăng thêm yếu tố biểu cảm để thể hiện cảm xúc chân thành.

+ Viết lại đoạn văn:

Tham quan du lịch mang lại rất nhiều điều bổ ích, chuyến đi thăm vịnh Hạ Long của lớp ta mùa hè vừa qua thực sự đáng nhớ. Chắc hẳn ai cũng không quên cảm xúc khi ngắm nhìn bức tranh trời biển núi non bao la sau chặng đường dài. Ai nấy đều vui tươi, phấn chấn, đặc biệt là bạn Lệ Quyên, người đã quên hết những âu lo vì điểm số thấp. Hình như vẻ đẹp hữu tình ấy đã làm dịu đi tâm trạng và cảm xúc của mỗi người.

Câu 3 (trang 109 SGK Văn 8 Tập 2): Thêm yếu tố biểu cảm trong bài văn "Chứng minh nhiều bài thơ như Cảnh khuya, Khi con tu hú, Quê hương... thể hiện tình cảm sâu sắc của các nhà thơ với thiên nhiên và đất nước."

a. Luận điểm: Tình cảm sâu nặng của các thi sĩ Việt Nam đối với thiên nhiên qua các bài thơ Cảnh khuya (Hồ Chí Minh), Khi con tú hú (Tố Hữu), Quê hương (Tế Hanh).

b. Phát triển luận cứ:

- Cảnh thiên nhiên tươi đẹp, tinh khiết, chan chứa tình người.

- Cảnh thiên nhiên gắn liền với khát vọng tự do.

- Cảnh thiên nhiên đi cùng nỗi nhớ, tình yêu quê hương làng biển.

c. Yếu tố biểu cảm: Đồng cảm, sẻ chia, kính trọng, khâm phục, hồi hộp, lo lắng, bâng khuâng nhớ thương…

I - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

Câu 1. Để bài văn nghị luận của mình có cấu trúc rõ ràng và sức thuyết phục, các em cần chú ý đến việc sắp xếp các luận điểm sao cho hợp lý và mạch lạc. Việc liệt kê luận điểm đơn thuần không phải là cách sắp xếp hợp lý, mà phải biết lựa chọn và sắp xếp sao cho mỗi luận điểm đều hỗ trợ và làm sáng tỏ vấn đề. Một bài nghị luận chặt chẽ không chỉ là sự nối tiếp các ý mà phải thể hiện được sự kết nối, logic giữa các phần nội dung. Việc không cân nhắc kỹ càng sẽ dẫn đến một bài viết rời rạc và thiếu sức thuyết phục. Để nâng cao hiệu quả thuyết phục, các em cần chia nhỏ các luận điểm thành các phần rõ ràng và cụ thể.

- Cách trình bày cũng cần được tổ chức một cách mạch lạc và có hệ thống. Cần phân biệt rõ giữa luận điểm chính (ý lớn) và luận điểm phụ (ý nhỏ) để tránh tình trạng lẫn lộn, khiến bài viết mất đi tính logic và sự chặt chẽ. Do đó, sự sắp xếp hợp lý của các ý tưởng sẽ giúp bài viết của các em trở nên thuyết phục và có chiều sâu hơn.

Với những hướng dẫn trên, bài tập có thể được chỉnh sửa lại theo một dàn bài hợp lý và dễ theo dõi như sau:

* Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần thảo luận - lợi ích của việc tham quan, du lịch đối với học sinh.

* Thân bài: Lý giải các lợi ích của tham quan, du lịch, chia thành các luận điểm nhỏ rõ ràng:

(1) Mở rộng hiểu biết: Tham quan giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách trực tiếp và sinh động. Việc chứng kiến sự vật hiện tượng ngoài đời thực giúp củng cố và mở rộng những kiến thức đã học trong sách vở.

(2) Bồi dưỡng tình cảm: Tham quan giúp học sinh yêu thích thiên nhiên, quê hương, đất nước và tôn trọng công sức lao động của con người. Đồng thời, nó cũng giúp các em ý thức được trách nhiệm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống.

(3) Cung cấp niềm vui và thư giãn: Chuyến tham quan là cơ hội để học sinh giảm stress và xây dựng tình bạn, tình đồng chí trong lớp học.

(4) Tăng cường sức khỏe: Việc tham gia vào các hoạt động ngoài trời giúp học sinh rèn luyện thể chất và cải thiện sức khỏe tổng thể.

* Kết bài: Khẳng định rằng tham quan, du lịch là một phần không thể thiếu trong quá trình học tập, giúp học sinh phát triển toàn diện cả về thể chất và tinh thần.

Câu 2: Viết đoạn văn tham khảo về lợi ích của các chuyến tham quan:

Chuyến tham quan không chỉ mang lại những khoảnh khắc vui vẻ mà còn để lại những kỷ niệm đáng nhớ. Mới đây, chúng tôi đã có dịp thăm công viên Thủ Lệ, nơi vừa là công viên, vừa là một vườn thú đa dạng. Đây là một không gian lý tưởng để thư giãn và tìm hiểu về thiên nhiên. Các bạn có thể thấy những loài động vật mà trước đó chỉ được nhìn qua sách vở hay trên truyền hình. Thật bất ngờ khi đứng gần các loài thú, tôi mới nhận thấy chúng lớn và mạnh mẽ đến nhường nào. Chính những chuyến đi như thế này giúp tôi cảm nhận được sự sống động của thiên nhiên và những bài học bổ ích mà sách vở không thể truyền tải được.

Câu 3: HS tự làm. Lưu ý sử dụng các từ ngữ biểu cảm và thời điểm thích hợp để tăng sức mạnh cho bài viết.

Hướng dẫn luyện tập

1. Để bài văn nghị luận có trình tự chặt chẽ và hợp lí, cần lưu ý những điểm sau:

- Các luận điểm, lập luận phải được sắp xếp theo thứ tự logic, làm nổi bật luận điểm chính và tăng sức thuyết phục cho bài viết.

- Việc phân chia ý lớn, ý nhỏ cần nhất quán, rõ ràng, giúp vấn đề trở nên sáng tỏ và bài văn mạch lạc, chặt chẽ hơn.

Câu 1: Cách sắp xếp luận điểm hiện tại còn rời rạc, mang tính liệt kê mà chưa có sự tổ chức hợp lý. Để khắc phục, các ý có thể được sắp xếp lại, bổ sung thêm nội dung để hình thành một dàn bài gồm:

* Mở bài: Giới thiệu vấn đề - lợi ích của các chuyến tham quan, du lịch đối với học sinh.

* Thân bài: Trình bày các luận điểm cụ thể:

- (1) Mở rộng hiểu biết cá nhân:

+ Giúp hiểu sâu hơn kiến thức đã học trong nhà trường.

+ Đồng thời khám phá những điều chưa được đề cập trong sách vở, lớp học.

- (2) Bồi dưỡng tình cảm:

+ Yêu mến hơn vẻ đẹp thiên nhiên, quê hương, đất nước.

+ Trân trọng lao động sáng tạo của con người.

+ Nhận thức rõ trách nhiệm bảo vệ danh lam thắng cảnh và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

- (3) Hình thức vui chơi giải trí bổ ích:

+ Tham quan, du lịch là cách thư giãn mang lại niềm vui và giảm stress sau những ngày học tập căng thẳng.

+ Tạo điều kiện gắn kết, thấu hiểu bạn bè trong lớp.

- (4) Tăng cường sức khỏe cho mọi người.

* Kết bài: Khẳng định giá trị to lớn của tham quan, du lịch đối với học sinh nói riêng và bản thân mỗi người nói chung.

Câu 2:

a. Trong đoạn văn "Đi bộ ngao du", sau khi nêu ý chính "Biết bao hứng thú khác nhau ta tập hợp được nhờ cách ngao du ấy", Ru-xô vận dụng cả biểu cảm trực tiếp và gián tiếp:

- Gián tiếp: so sánh các yếu tố đối lập như ngồi trong xe êm ái với đi bộ khoan khoái, vui vẻ.

- Trực tiếp: biểu lộ cảm xúc qua những cụm từ như "Ta hân hoan biết bao", "Ta sung sướng biết bao", "Một bữa cơm đạm bạc mà sao có vẻ ngon lành thế!"…

b. Luận điểm "Những chuyến tham quan, du lịch đem đến cho ta nhiều niềm vui" gợi lên nhiều cảm xúc:

- Mong muốn hít thở không khí trong lành, thoáng đãng.

- Khát khao khám phá thiên nhiên, xã hội, hiểu thêm về quê hương, đất nước, con người.

- Niềm vui hòa nhập cùng thiên nhiên, xã hội.

- Khát vọng đóng góp, cống hiến cho Tổ quốc.

c. Đoạn trích (SGK Ngữ văn 8, tr. 109) thể hiện cảm xúc qua thủ pháp miêu tả, kể chuyện đan xen với giọng văn nhẹ nhàng, truyền cảm. Tuy nhiên, mỗi người có cách viết và cảm nhận riêng, nên hoàn toàn có thể thêm hoặc thay đổi các yếu tố biểu cảm phù hợp với phong cách cá nhân.

Câu 3: Nhiều bài thơ đã học như "Cảnh khuya" (Hồ Chí Minh), "Khi con tu hú" (Tố Hữu), "Quê hương" (Tế Hanh) đều thấm đẫm tình yêu thiên nhiên và quê hương đất nước.

Bài làm:

Mỗi bài thơ là một dòng tâm sự, một bức tranh thiên nhiên được cảm nhận qua đôi mắt tinh tế của tác giả. Dù mỗi tác phẩm có nét chấm phá riêng, đều toát lên tình yêu sâu sắc với thiên nhiên và quê hương.

Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
("Cảnh khuya")
Những hình ảnh ấy hiện lên qua thi phẩm của Bác là thiên nhiên tươi đẹp được cảm nhận bằng tâm hồn lạc quan, bên dưới là tinh thần yêu nước sâu sắc: "Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà".

"Muốn đạp tan phòng hè ôi" – câu thơ thể hiện khao khát tự do, khát vọng cống hiến của người chiến sĩ cách mạng, mượn tiếng con tu hú để giãi bày nỗi lòng.

Bài "Quê hương" của Tế Hanh vang lên vị mặn nồng của biển cả, là tình yêu và nhớ thương quê hương da diết, qua những hình ảnh đời thường chân chất của người dân vùng biển.

Thiên nhiên và tình yêu quê hương luôn là chủ đề mới mẻ, bất tận trong mỗi tác phẩm thơ ca.

(Sưu tầm)

LUYỆN TẬP TRÊN LỚP
Câu 1:

Các luận điểm ban đầu còn rời rạc, cần sắp xếp lại hợp lý để hình thành bố cục mạch lạc hơn:

Mở bài: Đặt vấn đề: Tham quan, du lịch mang lại điều gì cho học sinh?

Thân bài: Trình bày các lợi ích thiết thực:

• Mở rộng tri thức: Bổ sung hiểu biết từ thực tế, vượt ra khỏi trang sách, khơi dậy sự tò mò và đam mê học tập.
• Bồi dưỡng cảm xúc: Gắn kết tình yêu thiên nhiên, con người và truyền thống dân tộc.
• Giải trí lành mạnh: Giúp học sinh thư giãn, gắn bó tập thể, nâng cao tinh thần đoàn kết.
• Chăm sóc sức khỏe: Các hoạt động ngoài trời giúp tăng cường thể lực và tinh thần.

Kết bài: Khẳng định vai trò quan trọng của du lịch trong giáo dục toàn diện cho học sinh.

Câu 2:

a. Trong đoạn văn của Ru-xô, yếu tố biểu cảm được lồng ghép qua cả cách thể hiện gián tiếp (so sánh đi bộ - đi xe) và trực tiếp (những cảm thán như “ta hân hoan biết bao”).

b. Luận điểm về niềm vui trong các chuyến đi có thể khơi dậy cảm xúc sống động: mong muốn khám phá, tận hưởng không khí trong lành, hòa mình vào thiên nhiên và xã hội.

c. Đoạn trích trong SGK cho thấy sự phối hợp giữa kể chuyện, miêu tả và giọng văn truyền cảm – một yếu tố quan trọng trong biểu cảm.

Câu 3:

Thơ ca là lời thì thầm của tâm hồn thi sĩ, là bức tranh của thiên nhiên và quê hương qua lăng kính cảm xúc. Từ ánh trăng, tiếng suối trong thơ Bác đến lời khao khát tự do trong “Khi con tu hú”, từ tình yêu quê biển nồng nàn của Tế Hanh – tất cả đều là khúc ca chan chứa tình cảm với đất nước. Thiên nhiên trở thành biểu tượng sống động cho tình yêu và trách nhiệm công dân.

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Trong bài văn nghị luận, yếu tố biểu cảm được thể hiện rõ qua:

– Những từ ngữ gợi cảm xúc sâu sắc;
– Các câu cảm thán chứa đựng tâm tình;
– Giọng điệu tự nhiên, truyền cảm trong từng câu văn.

2. Dù là phụ trợ, yếu tố biểu cảm vẫn đóng vai trò làm tăng hiệu quả thuyết phục và sức hút cho bài văn. Tuy nhiên, cần sử dụng vừa đủ, đúng lúc, đúng chỗ, để không lấn át nội dung chính là hệ thống luận điểm và luận cứ. Việc lạm dụng có thể khiến văn bản trở nên rời rạc, thiếu tập trung, làm loãng đi giá trị cốt lõi của lập luận.

Trong những đoạn văn trích dẫn, yếu tố biểu cảm hiện diện nhẹ nhàng qua nhịp câu, cách ngắt đoạn, nhưng vẫn đảm bảo giữ vững mạch tư duy và ý tưởng chính. Đó là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa lý trí và cảm xúc trong văn nghị luận.

II. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG

Câu 1. Việc tổ chức các luận điểm trong bài văn nghị luận cần có sự mạch lạc, chặt chẽ:

– Trình bày theo trình tự hợp lí để làm nổi bật luận điểm trung tâm;
– Phân chia rõ ràng giữa ý lớn và ý nhỏ, thể hiện sự nhất quán trong lập luận.

Ví dụ về đề tài: "Ích lợi của những chuyến tham quan, du lịch đối với học sinh" có thể dàn ý như sau:

Mở bài: Nêu lên vấn đề – sự cần thiết và vai trò của các chuyến đi thực tế.

Thân bài:
– Mở rộng tầm nhìn, làm giàu tri thức;
– Nuôi dưỡng cảm xúc và tình yêu thiên nhiên, con người;
– Gắn kết bạn bè, tạo nên môi trường học tập thân thiện;
– Tăng cường sức khỏe thể chất và tinh thần.

Kết bài: Khẳng định giá trị nhiều mặt của các chuyến tham quan trong đời sống học đường.

Câu 2.
a) Trong đoạn trích từ "Đi bộ ngao du", Ru-xô vận dụng hai cách biểu cảm:
– Gián tiếp: tạo sự đối lập giữa những hình ảnh (cỗ xe êm ái >< bước chân thong dong), khơi gợi cảm giác tự do;
– Trực tiếp: bộc lộ cảm xúc mạnh mẽ bằng những từ như: "ta hân hoan biết bao", "sung sướng biết bao", "bữa cơm đạm bạc mà sao ngon lành đến thế"...

b) Luận điểm "Những chuyến tham quan, du lịch đem đến cho ta nhiều niềm vui" đánh thức nhiều cảm xúc:
– Mong muốn hòa mình vào không gian thiên nhiên tươi đẹp;
– Khát vọng được khám phá, trải nghiệm và học hỏi;
– Tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc;
– Lòng biết ơn và ý chí cống hiến cho Tổ quốc.

c) Trong đoạn trích SGK tr.109, những cảm xúc được thể hiện đậm nét qua miêu tả, kể chuyện và lối viết duyên dáng, nhẹ nhàng. Người viết có thể điều chỉnh giọng điệu, cách thể hiện để phù hợp với cảm xúc cá nhân, miễn là không xa rời nội dung chính.

Câu 3. Khi đưa yếu tố biểu cảm vào bài viết, cần lưu ý:
– Xuất phát từ tình cảm thật, cảm xúc chân thành;
– Lựa chọn từ ngữ, câu văn phù hợp, tự nhiên;
– Không lạm dụng, mà sử dụng như một điểm nhấn tinh tế nhằm làm nổi bật tư tưởng.