Top 6 bài soạn mẫu về tác phẩm "Tây Tiến" (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) hay nhất

I. Tác giả và tác phẩm "Tây Tiến"

- Quang Dũng (1921 – 1988)

- Quê quán: Hà Nội

- Phong cách nghệ thuật: giọng thơ linh hoạt, đầy sự mạnh mẽ nhưng cũng lãng mạn, mềm mại, phóng khoáng; tâm hồn tự do, thi sĩ, tài hoa...
- Tác phẩm nổi bật: Mây đầu ô, Nhớ Tây Tiến

II. Tìm hiểu tác phẩm "Tây Tiến"

Thể loại: Thơ tự do

Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- Bài thơ in trong tập "Mây đầu ô", được sáng tác khi Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác, nỗi nhớ về đơn vị cũ Tây Tiến đã thôi thúc ông viết lên những dòng thơ đầy tâm trạng.

Phương thức biểu đạt: Biểu cảm

Bố cục: 3 phần
- Phần 1: Cảnh thiên nhiên Tây Tiến hùng vĩ
- Phần 2: Cảnh sông nước Châu Mộc, tình quân dân đầm ấm
- Phần 3: Hình ảnh người lính Tây Tiến trong gian khổ

Giá trị nội dung:
- Vẻ đẹp thiên nhiên Tây Bắc hoang sơ, kỳ vĩ
- Hình ảnh người lính Tây Tiến dũng cảm, kiên cường
- Nỗi nhớ của tác giả dành cho đồng đội, cho mảnh đất đã qua

Giá trị nghệ thuật:
- Nghệ thuật trùng điệp, phối thanh trong thơ tự do
- Sử dụng biện pháp tu từ đặc sắc, mang lại sức sống cho mỗi câu chữ

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm "Tây Tiến"

Bức tranh thiên nhiên Tây Tiến
- Hai câu thơ đầu thốt lên nỗi nhớ da diết về Tây Tiến: “Tây Tiến ơi”, “nhớ chơi vơi” – như một sự kêu gọi, khắc khoải không thôi. Hình ảnh thiên nhiên Tây Bắc trong bài thơ là sự kết hợp của vẻ hoang sơ, dữ dội cùng một chút lãng mạn kỳ diệu.
- Sự hiểm trở của địa hình: các từ như “khúc khuỷu”, “thăm thẳm”, “heo hút” kết hợp với điệp từ “dốc” thể hiện sự khó khăn, thử thách của con đường hành quân.
- Hình ảnh nhân hóa “súng ngửi trời” thể hiện những thử thách mà người lính phải vượt qua, mà trong đó cũng ẩn chứa một sự hóm hỉnh đặc trưng của quân đội.
- Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc không chỉ hùng vĩ mà còn vô cùng nguy hiểm, “thác gầm thét”, “cọp trêu người” khiến con người đối diện với sự hoang dại của đất trời.
- Tuy nhiên, thiên nhiên vẫn có những lúc dịu dàng, như những làn khói bốc lên từ nhà Pha Luông, hay hương vị của mùa Mai Châu, thể hiện sự sống ấm áp và hiền hòa.
- Người lính hiện lên là những con người kiên cường, không bao giờ lùi bước: “dãi dầu không bước nữa”, “gục lên súng mũ bỏ quên đời”. Cái chết được thể hiện không bi thương mà như một sự nghỉ ngơi sau một hành trình đầy gian khổ.
- Thiên nhiên Tây Bắc là những thử thách khắc nghiệt nhưng cũng là nơi bồi đắp sức mạnh tinh thần cho người lính Tây Tiến.

Kỉ niệm về tình quân dân, thiên nhiên Tây Bắc
- Đêm liên hoan ấm áp tình quân dân: Không khí rực rỡ với hội đuốc hoa, âm thanh khèn man điệu, sắc màu tươi thắm của xiêm áo; những gương mặt e ấp, duyên dáng.
- Khung cảnh sông nước Châu Mộc huyền bí, thiêng liêng; lao động bình dị nhưng vô cùng thanh thoát, như “dáng người trên độc mộc”, “trôi dòng nước lũ hoa đong đưa”.
- Quang Dũng đã vẽ lên một bức tranh thiên nhiên đầy lãng mạn, đầy sự ấm áp, dịu dàng của con người Tây Bắc.

Hình tượng người lính Tây Tiến
- Người lính Tây Tiến là hình ảnh của sự hi sinh anh dũng, mang vẻ đẹp kiêu hùng nhưng cũng bi tráng: “đoàn binh không mọc tóc”, “dữ oai hùm”. Họ là những con người mạnh mẽ, luôn chiến đấu trong điều kiện khắc nghiệt nhất.
- Họ mang trong mình một tâm hồn lãng mạn, trái tim yêu thương: “Mắt trừng gửi mộng”/ “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”. Họ tìm thấy động lực chiến đấu trong những hình ảnh quê hương, gia đình, tình yêu.
- Hình ảnh người lính trở nên bi tráng qua sự hi sinh: “rải rác biên cương mồ viễn xứ”, “chẳng tiếc đời xanh”. Cái chết của họ không bi thảm mà như một phần của lý tưởng chiến đấu cao cả.
- Quang Dũng thể hiện một cách chân thật và cảm động tình cảm trân trọng, ngưỡng mộ đối với những người lính Tây Tiến.

* Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 8 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2):
- Tây Bắc là một vùng đất đầy thử thách và người lính trong kháng chiến chống Pháp phải vượt qua những chặng đường đầy gian nan. Đây là những thử thách mà chỉ có những người lính kiên cường, anh dũng mới có thể đối diện và chiến đấu đến cùng.

* Đọc văn bản

Tưởng tượng:
- Từ láy “chơi vơi” gợi lên sự rộng lớn, vô tận của nỗi nhớ. Đó là nỗi nhớ dằng dặc, không gian vô định về một nơi mà tác giả đã từng gắn bó và giờ đây đã ra đi mãi mãi.

2. Tưởng tượng:
- Thiên nhiên Tây Bắc hiện lên hoang dại nhưng cũng rất thơ mộng qua những từ ngữ như “khúc khuỷu, thăm thẳm, thác gầm thét”. Cảnh vật tưởng chừng nguy hiểm nhưng lại mang trong mình một vẻ đẹp kỳ vĩ.

3. Suy luận:
- Người lính Tây Tiến hiện lên qua hình ảnh gian khổ, kiên cường, nhưng trong lòng họ vẫn tràn ngập tình yêu quê hương và lý tưởng chiến đấu cao cả.

* Sau khi đọc

- Bài thơ "Tây Tiến" là bức tranh về thiên nhiên hùng vĩ và những người lính dũng cảm trong cuộc kháng chiến chống Pháp, là sự kết hợp giữa vẻ đẹp bi tráng và lãng mạn.

Câu 1:
- Bố cục bài thơ thể hiện dòng cảm xúc theo thời gian: từ những hoài niệm về quá khứ đến hiện thực gian khổ của người lính.

Câu 2:
- Các dòng thơ bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả như: “Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi”, “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”. Những câu thơ này làm nổi bật cảm xúc nhớ nhung da diết về quê hương.

Câu 3:
- Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hiện lên hùng vĩ, dữ dội nhưng cũng đầy thơ mộng, qua những từ ngữ đặc sắc như “thăm thẳm”, “khúc khuỷu”, “thác gầm thét”. Hình ảnh người lính Tây Tiến là biểu tượng của sự kiên cường và anh dũng trong cuộc hành quân gian khổ.

Câu 4:
- Người lính Tây Tiến trong đoạn 3 mang vẻ đẹp bi tráng, hào hùng nhưng cũng đầy bi thương. Sự hi sinh của họ đã trở thành một phần lịch sử của dân tộc, gắn liền với lý tưởng cao cả.

Câu 5:
- Bài thơ giúp ta hiểu hơn về cuộc sống gian khổ của người lính trong chiến tranh, cũng như sự cống hiến và hi sinh của họ cho tổ quốc. Bài thơ còn là sự thể hiện tình cảm mãnh liệt của tác giả đối với đồng đội và mảnh đất Tây Bắc yêu thương.

- Vai trò của ký ức trong thi ca: Ký ức là chất liệu quan trọng trong thi ca, mang lại những cảm xúc chân thật và sâu sắc, giúp thi phẩm trở nên sống động và đầy sức truyền cảm.

- Vai trò của ký ức trong đời sống tinh thần: Là nơi lưu giữ những kỷ niệm đẹp, giúp con người cảm nhận được tình cảm, sự gắn bó và nuôi dưỡng tâm hồn qua từng khoảnh khắc.

* Trước khi đọc:

Câu hỏi (trang 8 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):

Bạn có những hiểu biết gì về vùng đất Tây Bắc và những người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp? Hãy chia sẻ cùng mọi người.

Trả lời:

- Theo những gì em tìm hiểu từ sách báo, internet:

+ Tây Bắc là một vùng núi cao, hiểm trở, nơi thiên nhiên hoang sơ và khắc nghiệt.

+ Những người lính trong kháng chiến chống Pháp là những con người đầy nhiệt huyết, kiên cường, dũng cảm, lạc quan và yêu đời.

* Đọc văn bản:

Tưởng tượng: Từ láy “chơi vơi” giúp bạn cảm nhận thế nào về nỗi nhớ của nhà thơ?

Trả lời:

- Từ láy “chơi vơi” gợi lên một nỗi nhớ mênh mang, vô tận, không xác định được thời gian và không gian.

2. Tưởng tượng: Đoạn thơ này giúp bạn hình dung về thiên nhiên rừng núi như thế nào?

Trả lời:

- Hình ảnh thiên nhiên Tây Bắc được thể hiện qua những từ ngữ “khúc khuỷu, thăm thẳm, thác gầm thét, cọp trêu người, Mai Châu thơm nếp xôi”.

=> Thiên nhiên nơi đây vừa dữ dội, vừa huyền bí, hoang sơ, đầy thử thách và hiểm nguy đối với những người lính.

3. Suy luận: Bạn cảm nhận thế nào về hình ảnh người lính trong đoạn thơ? Qua đó, tác giả muốn gửi gắm tình cảm gì với người lính Tây Tiến?

Trả lời:

- Hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên qua những chi tiết: không mọc tóc, xanh màu lá, dữ oai hùm, mơ Hà Nội dáng kiều thơm,...

=> Người lính Tây Tiến vừa kiên cường, mạnh mẽ, vừa mang trong mình một tâm hồn lãng mạn, yêu đời, tràn đầy lạc quan.

* Sau khi đọc:

Nội dung chính: Bài thơ Tây Tiến (Quang Dũng) là khúc ca về nỗi nhớ da diết và niềm tự hào của nhà thơ dành cho những người đồng đội thân yêu, những chiến sĩ Tây Tiến kiên cường, dũng cảm, hào hoa và giàu lòng yêu nước, những người đã chiến đấu và hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc.

Trả lời câu hỏi:

Câu 1 (trang 9 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):

Xác định bố cục bài thơ và nội dung chính của từng đoạn. Từ đó, chỉ ra mạch cảm xúc của bài thơ.

Trả lời:

- Bố cục bài thơ:

+ Phần 1 (Khổ 1, 14 câu đầu): Miêu tả cuộc hành quân gian khổ, vượt qua thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ nhưng cũng đầy thơ mộng và trữ tình.

+ Phần 2 (khổ 2, 8 câu tiếp): Những kỷ niệm đẹp về đêm liên hoan thắm tình quân dân.

+ Phần 3 (khổ 3, 8 câu tiếp): Chân dung người lính Tây Tiến với vẻ đẹp bi tráng và lãng mạn.

+ Phần 4 (khổ cuối): Lời thề, lời hẹn ước của người lính Tây Tiến.

- Mạch cảm xúc của bài thơ: Một chuỗi những kỷ niệm, nỗi nhớ và tình cảm sâu sắc dành cho những người đồng đội.

Câu 2 (trang 9 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):

Liệt kê các dòng thơ bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả và nêu tác dụng của chúng. Xác định chủ thể trữ tình và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

Trả lời:

- Các dòng thơ trực tiếp bộc lộ tình cảm của tác giả:

+ Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!

+ Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.

+ Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói.

- Tác dụng: Các dòng thơ này thể hiện trực tiếp tình cảm nhớ nhung da diết của tác giả, làm nổi bật sự nhớ nhung trong bài thơ, dễ dàng chạm đến trái tim người đọc.

- Chủ thể trữ tình: Quang Dũng, trong vai người lính Tây Tiến, nhưng là chủ thể trữ tình ẩn, không trực tiếp xưng danh.

- Cảm hứng chủ đạo: Cảm hứng về vẻ đẹp hào hùng, bi tráng và lãng mạn của người lính Tây Tiến.

Câu 3 (trang 9 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):Phân tích bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong đoạn 1. Chỉ ra một số nét đặc sắc trong cách sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp của đoạn thơ.

Trả lời:

* Bức tranh thiên nhiên trong đoạn 1:

- Hoang dã, dữ dội, hiểm trở:

+ Địa hình trùng điệp, độ cao ngất trời: khúc khuỷu, thăm thẳm, súng ngửi trời, ngàn thước lên cao ngàn thước xuống.

+ Linh thiêng, huyền bí, âm vang: gầm thét, oai linh.

- Thơ mộng, trữ tình: Mường Lát hoa về trong đêm sương, Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.

* Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong đoạn 1:

- Đối mặt với gian khổ, nguy hiểm: mưa rừng, sương đêm, thác gầm, cọp đe dọa.

- Bi tráng, hiên ngang, sẵn sàng hi sinh: dãi dầu không bước nữa, bỏ quên đời.

- Tinh nghịch, hồn nhiên: hình ảnh súng ngửi trời thể hiện sự nghịch ngợm của người lính.

- Tình cảm, lãng mạn: nhớ về hình ảnh cơm khói, nếp xôi thơm mùi hương.

* Đặc sắc trong cách sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp của đoạn thơ:

- Sử dụng thanh trắc hoặc thanh bằng để tạo cảm giác về sự gian khổ, hiểm trở của thiên nhiên hoặc sự yên bình, bình dị.

- Biện pháp đối: đối hình ảnh, đối thanh điệu, sử dụng từ láy để làm nổi bật biểu cảm.

- Nhịp thơ: đa dạng, chuyển nhịp linh hoạt từ nhanh sang chậm.

Câu 4 (trang 9 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):

Phân tích vẻ đẹp của hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3. So với đoạn 2, vẻ đẹp của người lính có gì khác?

Trả lời:

- Vẻ đẹp của người lính Tây Tiến trong đoạn 3:

+ Hình ảnh “không mọc tóc”, “quân xanh màu lá” tái hiện thực tế khắc nghiệt của người lính trong chiến tranh.

+ Mặc dù vậy, họ vẫn mạnh mẽ, oai hùng, khí thế dũng mãnh “dữ oai hùm”.

+ Lí tưởng chiến đấu cao đẹp, vĩ đại: “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”.

+ Lãng mạn và khát khao về những điều bình dị: “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”.

- So với đoạn 2:

+ Người lính trong đoạn 2 sống với niềm vui, tình cảm và những ước mơ của lứa tuổi. Trong đoạn 3, họ trở lại với gian khổ và sự tàn khốc của chiến tranh.

Câu 5 (trang 9 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):

Bài thơ Tây Tiến giúp bạn hiểu thêm về:

Trả lời:

1. 1. Bài thơ giúp em cảm nhận sâu sắc về cuộc sống chiến đấu gian khổ, lòng dũng cảm, sự hy sinh của những người lính Tây Tiến, cùng với đó là ước mơ, lí tưởng chiến đấu vì Tổ quốc.
   2. Những kỷ niệm sâu sắc đó là một phần ký ức thiêng liêng, vĩnh cửu trong hồn thơ Quang Dũng.

I. Tác giả

Tiểu sử - Cuộc đời

- Quang Dũng (1921 - 1988), tên khai sinh là Bùi Đình Diệm, sinh ra tại làng Phượng Trì, huyện Đan Phượng, Hà Tây (nay là Hà Nội).

- Ông là một trong những tác giả tiêu biểu của thế hệ thơ chiến đấu trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Pháp, với nhiều tác phẩm đặc sắc về cả thơ ca, văn chương, và hội họa.

- Quang Dũng không chỉ là nhà thơ mà còn là một nghệ sĩ đa tài, với khả năng viết văn, sáng tác nhạc và vẽ tranh, mang đến những tác phẩm đậm chất lãng mạn, sâu sắc.

Sự nghiệp sáng tác

Phong cách sáng tác

- Ông có phong cách thơ phóng khoáng, lãng mạn, pha chút bi tráng, mang đậm màu sắc của tình yêu đất nước, tình cảm nhân văn sâu sắc.

Tác phẩm chính

- Mây đầu ô (1986)

- Thơ văn Quang Dũng (1988)

II. Tác phẩm Tây Tiến

Thể loại: Thơ 7 chữ

Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Bài thơ được viết khi Quang Dũng đã chuyển sang công tác ở một đơn vị khác, nhưng những ký ức về Tây Tiến và tình đồng đội đã thôi thúc ông ghi lại những cảm xúc trong một thời gian dài xa cách.

- Được in trong tập thơ Mây đầu ô (1986), bài thơ nhanh chóng chiếm được cảm tình của độc giả bởi vẻ đẹp bi tráng và lãng mạn, phản ánh chân thật một giai đoạn lịch sử đầy cam go.

Phương thức biểu đạt: Biểu cảm + Tự sự

Tóm tắt tác phẩm Tây Tiến

Bài thơ “Tây Tiến” (Quang Dũng) là nỗi nhớ khắc khoải về người đồng đội, về đoàn quân Tây Tiến hào hùng, với những hình ảnh đẹp về sự dũng cảm, lòng yêu nước và tình cảm sâu sắc của những người chiến sĩ trong kháng chiến.

Bố cục tác phẩm Tây Tiến

Bài thơ chia làm 4 phần:

- Phần 1: Miêu tả chặng đường hành quân gian khổ của binh đoàn Tây Tiến, vượt qua những địa hình hiểm trở, giữa thiên nhiên vừa hùng vĩ vừa dữ dội.

- Phần 2: Kỷ niệm ấm áp về tình quân dân và bức tranh thiên nhiên miền Tây đầy thơ mộng.

- Phần 3: Chân dung người lính Tây Tiến, mạnh mẽ nhưng không kém phần lãng mạn, đầy bi tráng.

- Phần 4: Lời thề gắn bó với Tây Tiến, một tình cảm thiêng liêng và vĩnh cửu.

Giá trị nội dung tác phẩm Tây Tiến

- Bài thơ tái hiện một giai đoạn lịch sử oanh liệt, khắc họa hình ảnh người lính Tây Tiến dũng cảm, chịu đựng gian khổ nhưng vẫn giữ vững tình yêu và lý tưởng cách mạng, đấu tranh trong một thiên nhiên đầy thử thách nhưng cũng vô cùng thi vị.

Giá trị nghệ thuật tác phẩm Tây Tiến

- Quang Dũng sử dụng kết hợp tinh tế giữa bút pháp lãng mạn và hiện thực, với ngôn từ trau chuốt, hình ảnh đậm chất thơ, làm toát lên một vẻ đẹp vừa bi tráng vừa sâu lắng của thời đại.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Tây Tiến

Khái quát về bài thơ

- Tây Tiến là tên gọi của một đơn vị quân đội được thành lập vào năm 1947, với nhiệm vụ bảo vệ biên giới Việt - Lào, chống quân xâm lược Pháp.

- Từ đơn vị Tây Tiến, đa phần là những người Hà Nội, với nhiều học sinh, sinh viên nhiệt huyết tham gia chiến đấu. Quang Dũng đã viết bài thơ này để tưởng nhớ những người đồng đội cũ, những chiến sĩ đã cùng ông chiến đấu và hy sinh vì nền độc lập của đất nước.

Đường hành quân của đoàn quân Tây Tiến giữa thiên nhiên Tây Bắc

- Mở đầu bài thơ là nỗi nhớ sâu lắng của Quang Dũng với Tây Tiến, thể hiện qua từ láy “chơi vơi” - nỗi nhớ da diết và khắc khoải không bao giờ nguôi.

- Thiên nhiên Tây Bắc được khắc họa sống động qua những địa danh xa xôi như “Sài Khao”, “Mường Lát”, gợi lên không gian hoang sơ và hiểm trở, với những từ ngữ mạnh mẽ, như “khúc khuỷu”, “thăm thẳm”, “heo hút”, mô tả địa hình chông chênh, khó khăn.

- Đặc biệt, hình ảnh “súng ngửi trời” mang đến vẻ vừa nguy hiểm vừa hóm hỉnh, như một minh chứng cho sức mạnh và sự kiên cường của người lính trong hoàn cảnh khắc nghiệt.

- Nỗi gian truân của cuộc hành quân được diễn tả qua nhịp thơ mạnh mẽ, “Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống”, như phản ánh sự mạo hiểm và gian khổ không ngừng nghỉ.

- Tuy nhiên, bài thơ cũng không thiếu những khoảnh khắc ấm áp, với “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”, một hình ảnh đầy yên bình và thi vị.

Kỷ niệm đẹp về tình quân dân và vẻ đẹp thiên nhiên Tây Bắc

- Bức tranh tình quân dân thắm thiết, ấm áp được Quang Dũng vẽ lên qua đêm liên hoan văn nghệ đầy sôi động, với hình ảnh người lính và người dân Tây Bắc hòa mình trong không khí vui tươi, lạc quan.

- Thiên nhiên Tây Bắc hiện lên huyền bí, thiêng liêng qua hình ảnh “chiều sương”, “hồn lau nẻo bến bờ”, nơi có những con người mộc mạc, lao động giản dị nhưng cũng đầy sức sống, như “dáng người trên độc mộc” hay “hoa đong đưa” trên dòng nước lũ.

Hình tượng người lính Tây Tiến

- Người lính Tây Tiến không chỉ dũng cảm, kiên cường mà còn lãng mạn, yêu đời, với “Mắt trừng gửi mộng/Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”, thể hiện khát khao sống và yêu thương trong những gian khó.

- Hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên vừa mạnh mẽ lại vừa mong manh, như sự giằng xé giữa hy sinh và sống sót, giữa thực tế đau thương và lý tưởng cao đẹp.

Tóm tắt nội dung chính

Bài thơ là một bức tranh sống động về thiên nhiên Tây Bắc và hình ảnh những người lính Tây Tiến, đồng thời thể hiện nỗi nhớ da diết của tác giả về những kỷ niệm khó quên.

Trước khi đọc

Bạn đã từng nghe về vùng đất Tây Bắc và những người lính kiên cường trong cuộc kháng chiến chống Pháp chưa? Hãy cùng chia sẻ những cảm nhận và hiểu biết của bạn.

Phương pháp giải:

Hãy chia sẻ cảm nhận và hiểu biết cá nhân về vùng đất và con người Tây Bắc.

Lời giải chi tiết:

Khi nghĩ về Tây Bắc, tôi liên tưởng đến chiến dịch Điện Biên Phủ huyền thoại với những chiến công oanh liệt. Tây Bắc không chỉ có phong cảnh hùng vĩ mà còn là mảnh đất giàu truyền thống văn hóa của các dân tộc thiểu số. Trong cuộc kháng chiến, nơi đây đã đóng góp vô cùng quan trọng vào chiến thắng vẻ vang của dân tộc, trở thành một phần trong những tác phẩm thi ca, nhạc họa, khắc sâu hình ảnh như một huyền thoại.

Đọc văn bản

Câu 1 (trang 8, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Từ láy “chơi vơi” gợi lên cảm nhận gì về nỗi nhớ của tác giả?

Phương pháp giải:

Trình bày cảm nhận của bạn về từ láy này.

Lời giải chi tiết:

Từ láy “chơi vơi” làm tôi cảm nhận được nỗi nhớ da diết, không rõ ràng nhưng luôn thường trực, dâng lên một cảm giác mong mỏi và khắc khoải.

Câu 2 (trang 8, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Đoạn thơ này vẽ nên hình ảnh thiên nhiên Tây Bắc như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ khổ thơ đầu để cảm nhận.

Lời giải chi tiết:

Hình ảnh thiên nhiên Tây Bắc trong thơ hiện lên qua những từ ngữ đặc sắc như “khúc khuỷu”, “thăm thẳm”, “thác gầm thét” và “cọp trêu người”. Những từ này khắc họa thiên nhiên hùng vĩ, hiểm trở, đầy thử thách, nhưng cũng ẩn chứa nét đẹp lãng mạn và thơ mộng của vùng đất này.

Câu 3 (trang 9, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Bạn cảm nhận thế nào về hình ảnh người lính trong đoạn thơ này? Qua đó, tác giả thể hiện tình cảm gì đối với người lính Tây Tiến?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ khổ thơ ba và chú ý đến miêu tả về người lính Tây Tiến.

Lời giải chi tiết:

Hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên với những nét khắc khổ nhưng cũng đầy kiêu hãnh: “không mọc tóc”, “màu lá xanh”, “dữ oai hùm”, và những mơ tưởng về Hà Nội đầy thơ mộng. Dù phải đối mặt với nhiều gian khổ, họ vẫn giữ vững khí phách và tình yêu quê hương, thể hiện sự ngưỡng mộ và biết ơn sâu sắc đối với sự hy sinh của họ.

Sau khi đọc

Câu 1 (trang 9, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Xác định bố cục bài thơ và mạch cảm xúc của từng đoạn. Mạch cảm xúc của bài thơ như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ toàn bộ bài thơ và phân tích bố cục hợp lý.

Lời giải chi tiết:

Bài thơ chia thành bốn phần:

+ Phần 1: Khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc và cuộc hành quân vất vả của người lính.

+ Phần 2: Không khí vui tươi trong đêm liên hoan và vẻ đẹp sông nước Tây Bắc.

+ Phần 3: Chân dung người lính Tây Tiến.

+ Phần 4: Lời thề gắn bó với Tây Tiến.

Mạch cảm xúc của bài thơ là sự hoài niệm, những kỷ niệm không thể phai mờ về quá khứ, kết thúc bằng sự trở về với thực tại.

Câu 2 (trang 9, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Liệt kê các dòng thơ bộc lộ trực tiếp tình cảm của tác giả và nêu tác dụng của chúng. Xác định chủ thể trữ tình và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ toàn bộ bài và chú ý các dòng thơ thể hiện tình cảm tác giả.

Lời giải chi tiết:

- Các dòng thơ:

+ “Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi”

+ “Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói”

+ “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”

Tác dụng: Các dòng thơ này thể hiện tình cảm yêu mến, nhớ nhung sâu sắc của tác giả đối với thiên nhiên Tây Bắc và những người lính Tây Tiến.

- Chủ thể trữ tình: Người lính Tây Tiến.

- Cảm hứng chủ đạo: Cảm hứng lãng mạn, bi tráng, thể hiện tinh thần yêu nước và sự hy sinh của người lính.

Câu 3 (trang 10, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Phân tích bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong đoạn 1. Chỉ ra đặc sắc trong việc sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần và nhịp.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn 1 và chú ý đến các miêu tả thiên nhiên và người lính Tây Tiến.

Lời giải chi tiết:

Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc được khắc họa qua các từ ngữ mạnh mẽ như “dốc thăm thẳm”, “thác gầm thét” và “ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống”, tạo nên một không gian hiểm trở và kỳ vĩ. Thiên nhiên hoang sơ và dữ dội kết hợp với những hình ảnh thơ mộng như “Mường Lát hoa về trong đêm hơi” đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên đầy ấn tượng.

Câu 4 (trang 10, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Phân tích vẻ đẹp của hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3. Hình ảnh người lính này có gì khác với đoạn 2?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn 3 và so sánh với đoạn 2.

Lời giải chi tiết:

Vẻ đẹp người lính Tây Tiến trong đoạn 3 hiện lên qua những hình ảnh khắc khổ nhưng đầy khí phách, như “không mọc tóc” và “quân xanh màu lá”. Những hình ảnh này thể hiện sự gian khổ và hy sinh của họ. So với đoạn 2, nơi người lính hiện lên với sự vui tươi trong đêm liên hoan, thì đoạn 3 miêu tả sự vất vả, hi sinh của họ trong cuộc sống chiến đấu khắc nghiệt.

Câu 5 (trang 10, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)

Đề bài: Bài thơ Tây Tiến giúp bạn hiểu thêm những gì về:

Phương pháp giải:

Đọc kỹ bài thơ và chia sẻ cảm nhận của bạn.

Lời giải chi tiết:

Bài thơ giúp tôi hiểu thêm về hình ảnh anh bộ đội và con người Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp. Họ phải chịu đựng nhiều gian khổ, bệnh tật nhưng vẫn giữ vững ý chí, vượt qua mọi thử thách. Họ là những người anh hùng, bất khuất, dũng cảm, luôn chiến đấu vì nền độc lập tự do của Tổ quốc.

* Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 8 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Bạn hiểu thế nào về vùng đất Tây Bắc và những người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp? Hãy chia sẻ những suy nghĩ của bạn.

Trả lời:

Khi nhắc đến Tây Bắc và những người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp, tôi nhớ đến chiến dịch Điện Biên Phủ. Chiến thắng vĩ đại này đã làm rung chuyển nền tảng thực dân Pháp, khẳng định sức mạnh của dân tộc và là dấu mốc lịch sử quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập của đất nước.

* Đọc văn bản

Tưởng tượng: Từ láy “chơi vơi” đã giúp bạn cảm nhận ra sao về nỗi nhớ của tác giả?

Trả lời:

- Từ láy “chơi vơi” gợi lên cảm giác lững lờ, da diết, nỗi nhớ không rõ ràng nhưng vẫn luôn khắc khoải trong lòng tác giả.

Tưởng tượng: Đoạn thơ này giúp bạn hình dung thế nào về thiên nhiên vùng núi rừng?

Trả lời:

- Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hiện lên đầy ấn tượng với sự hoang dã, hiểm trở, nhưng cũng đầy chất thơ, như một miền đất vừa mộc mạc, vừa kỳ bí.

Suy luận: Bạn cảm nhận thế nào về hình ảnh người lính trong đoạn thơ? Qua đó, tác giả muốn thể hiện tình cảm gì đối với người lính Tây Tiến?

Trả lời:

- Hình ảnh người lính trong đoạn thơ là sự khắc họa của một người chiến sĩ dũng cảm, trải qua gian khó, thử thách, nhưng luôn giữ vững ý chí kiên cường, và trái tim đầy lãng mạn, yêu đời.

* Sau khi đọc

Nội dung chính:

Bài thơ mô tả hình ảnh người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp: họ vừa mạnh mẽ, vừa lãng mạn, đầy kiêu hãnh và cũng vô cùng nhân văn.

Trả lời câu hỏi:

Câu 1 (trang 9 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Phân tích bố cục bài thơ và nội dung từng phần, mạch cảm xúc trong tác phẩm.

Trả lời:

- * Bố cục và nội dung:

- Đoạn 1: Mô tả khung cảnh Tây Bắc và những khó khăn, vất vả của cuộc hành quân.

- Đoạn 2: Những kỷ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm hội, cảnh vật thơ mộng của sông nước.

- Đoạn 3: Chân dung người lính Tây Tiến, đầy dũng khí và lãng mạn.

- Đoạn 4: Lời thề gắn bó mãi mãi với miền Tây.

* Mạch cảm xúc của bài thơ là sự hồi tưởng, xen lẫn hoài niệm, từ đó lại quay về thực tại đầy chất hiện thực.

Câu 2 (trang 9 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Liệt kê những câu thơ bộc lộ cảm xúc, tình cảm của tác giả và tác dụng của chúng.

Trả lời:

- * Các câu thơ bộc lộ cảm xúc:

- Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!

Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi

- Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi

* Chủ thể trữ tình: người lính Tây Tiến.

* Cảm hứng chủ đạo: lãng mạn và bi tráng, thể hiện sự ngưỡng mộ và tiếc nuối.

Câu 3 (trang 10 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Phân tích bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong đoạn 1. Chỉ ra những đặc sắc về hình ảnh, từ ngữ, vần điệu.

Trả lời:

- * Bức tranh thiên nhiên:

- Thiên nhiên hoang dã, hiểm trở, núi rừng đầy thử thách, nhưng cũng rất huyền bí, thơ mộng.

- * Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến:

- Những khó khăn mà họ phải đối mặt, đồng thời là sự kiên cường, bất khuất vượt qua gian khổ.

- Sử dụng các biện pháp đối trong thơ, vần điệu hài hòa tạo nên cảm xúc và nhịp điệu đặc biệt.

Câu 4 (trang 10 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Phân tích vẻ đẹp người lính Tây Tiến trong đoạn 3. Sự khác biệt với đoạn 2.

Trả lời:

- * Vẻ đẹp người lính Tây Tiến:

- Những hình ảnh mạnh mẽ, giản dị nhưng cũng đầy vẻ đẹp lãng mạn, thể hiện ý chí không chịu khuất phục.

- * So sánh với đoạn 2:

- Đoạn 2 là những kỷ niệm vui vẻ, tươi sáng trong khi đoạn 3 thể hiện sự gian khổ, đối diện với hiểm nguy.

Câu 5 (trang 10 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Bài thơ Tây Tiến giúp bạn hiểu thêm điều gì?

Trả lời:

- Bài thơ giúp tôi cảm nhận sâu sắc về những chiến sĩ trong cuộc kháng chiến chống Pháp, về vẻ đẹp của tinh thần kiên cường, bất khuất, và tình yêu quê hương, đất nước trong những hoàn cảnh gian khó.

* Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 8 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Bạn biết gì về vùng đất Tây Bắc và những người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp? Hãy chia sẻ với mọi người.

Trả lời:

- Hiểu biết về Tây Bắc: Tây Bắc không chỉ là nơi gắn liền với những khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, mà còn là vùng đất có bề dày lịch sử, nơi mà các thế hệ người dân đã trải qua bao thử thách để đóng góp vào cuộc kháng chiến trường kỳ. Vùng đất này từng chứng kiến những trận chiến ác liệt, như chiến dịch Điện Biên Phủ – một sự kiện lịch sử không thể quên. Không chỉ nổi bật về địa lý và lịch sử, Tây Bắc còn là nơi hội tụ của nhiều nền văn hóa dân tộc, mỗi dân tộc đều mang những sắc thái văn hóa riêng biệt. Mặc dù còn nhiều khó khăn, Tây Bắc ngày nay đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ, hòa cùng sự phát triển của đất nước.

* Đọc văn bản

Tưởng tượng: Từ láy “chơi vơi” giúp bạn cảm nhận như thế nào về nỗi nhớ của nhà thơ?

Trả lời:

- Từ láy “chơi vơi” gợi lên hình ảnh một nỗi nhớ sâu sắc, một sự trôi nổi giữa những cảm xúc không thể rõ ràng, chỉ có thể cảm nhận bằng tâm hồn. Đó là một nỗi nhớ thổn thức, không xác định, nhưng đầy mạnh mẽ và ám ảnh.

Tưởng tượng: Đoạn thơ này giúp bạn hình dung như thế nào về thiên nhiên rừng núi?

Trả lời:

- Thiên nhiên Tây Bắc hiện lên thật huyền bí, có sự hoang sơ, khắc nghiệt nhưng cũng vô cùng thơ mộng. Những ngọn núi hiểm trở, những thác nước dữ dội lại hòa quyện với vẻ đẹp mơ màng của mây, sương và những cánh hoa dại, tạo nên một bức tranh thiên nhiên vừa dữ dội, vừa dịu dàng như một bản tình ca bất tận.

Suy luận: Bạn cảm nhận như thế nào về hình ảnh người lính trong đoạn thơ? Tình cảm của tác giả đối với người lính Tây Tiến như thế nào?

Trả lời:

- Hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên với sự khắc nghiệt của cuộc chiến, những đau đớn, thiếu thốn, nhưng lại dũng cảm, kiên cường. Từ “không mọc tóc” đến “xanh màu lá dữ oai hùm” là hình ảnh của những người lính chiến đấu đến giọt máu cuối cùng, không tiếc tuổi thanh xuân, nhưng trong trái tim họ vẫn còn cháy bỏng một tình yêu đối với quê hương, đất nước: “mơ Hà Nội dáng kiều thơm”. Tình cảm của tác giả là sự thấu hiểu, thương yêu và biết ơn sâu sắc đối với những người lính đã hy sinh cho Tổ quốc.

* Sau khi đọc

Nội dung chính văn bản Tây Tiến: Bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng khắc họa hình ảnh người lính Tây Tiến trong khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, dữ dội nhưng cũng đắm chìm trong vẻ đẹp lãng mạn, thơ mộng. Hình tượng người lính hiện lên không chỉ trong đau thương, gian khổ mà còn chứa đựng vẻ đẹp bi tráng, lãng mạn, đại diện cho những con người dũng cảm, hy sinh vì tổ quốc.

Câu 1 (trang 9 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Xác định bố cục bài thơ và nội dung chính của từng đoạn. Từ đó, chỉ ra mạch cảm xúc của bài thơ.

Trả lời:

- Bố cục bài thơ:

+ Phần 1 (Khổ 1, 14 câu đầu): Hình ảnh những cuộc hành quân gian khổ giữa thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, vừa dữ dội, vừa đầy thơ mộng.

+ Phần 2 (Khổ 2, 8 câu tiếp): Những kỷ niệm đẹp của đêm liên hoan đậm tình quân dân và vẻ đẹp thơ mộng, huyền ảo của Tây Bắc.

+ Phần 3 (Khổ 3, 8 câu tiếp): Hình ảnh người lính Tây Tiến với vẻ đẹp bi tráng và lãng mạn, kiên cường.

+ Phần 4 (Khổ cuối): Lời thề Tây Tiến, một lời hứa mãi mãi gắn bó với những người đồng đội và mảnh đất đã chứng kiến bao nhiêu sự hy sinh.

- Mạch cảm xúc của bài thơ: Toàn bộ bài thơ là nỗi nhớ da diết khôn nguôi của nhà thơ Quang Dũng về những người đồng đội, về cuộc chiến đầy gian khổ mà anh đã trải qua. Từ khung cảnh thiên nhiên đầy thử thách đến những kỷ niệm đẹp của tình quân dân và hình ảnh người lính Tây Tiến, bài thơ khép lại với lời thề gắn bó mãi mãi với những năm tháng không thể nào quên.

Câu 2 (trang 9 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Liệt kê các dòng thơ trực tiếp bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả và nêu tác dụng của chúng. Xác định chủ thể trữ tình và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

Trả lời:

- Các dòng thơ trực tiếp bộc lộ tình cảm của tác giả:

+ “Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.”

+ “Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói.”

+ “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.”

- Tác dụng: Những dòng thơ này giúp người đọc cảm nhận sâu sắc tình cảm tha thiết, nhớ nhung của tác giả đối với Tây Tiến. Cảm xúc bao trùm bài thơ là sự khắc khoải, da diết về đoàn quân Tây Tiến, một tình yêu thương mãnh liệt.

- Chủ thể trữ tình: Nhà thơ Quang Dũng, người thổi hồn vào những lời thơ với nỗi nhớ, niềm tự hào và tình cảm mãnh liệt dành cho quân đội Tây Tiến.

- Cảm hứng chủ đạo: Cảm hứng ngợi ca vẻ đẹp bi tráng, lãng mạn của người lính Tây Tiến, những người đã hy sinh một cách anh dũng, với lòng yêu nước vô bờ bến.

Câu 3 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Phân tích bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong đoạn 1. Chỉ ra một số nét đặc sắc trong cách sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp của đoạn thơ.

Trả lời:

- Hình ảnh thiên nhiên: Tây Bắc hiện lên với những cảnh vật khắc nghiệt nhưng cũng đầy quyến rũ: “sương lấp, hoa về, thác gầm thét, mưa xa khơi”. Tất cả đều góp phần tạo nên một vẻ đẹp huyền bí, vừa dữ dội, vừa thơ mộng.

- Hình ảnh con người: Đoàn quân Tây Tiến xuất hiện qua những ký ức, với vẻ đẹp lãng mạn, bi tráng: “đoàn quân mỏi, anh bạn dãi dầu không bước nữa”. Mỗi người lính đều mang trong mình tinh thần kiên cường, một trái tim yêu đời, yêu đất nước.

- Đặc sắc trong sử dụng từ ngữ và vần nhịp:

+ Từ ngữ tạo hình sắc nét: “khúc khuỷu, thăm thẳm, heo hút”.

+ Biện pháp tu từ tinh tế: điệp từ, đảo ngữ, nhân hoá, tất cả đều góp phần tạo nên một bài thơ trữ tình, vừa thấm đẫm chất bi tráng lại vừa mang đậm vẻ đẹp lãng mạn.

Câu 4 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Phân tích vẻ đẹp của hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3. Vẻ đẹp của người lính trong đoạn này có gì khác so với đoạn 2?

Trả lời:

- Vẻ đẹp người lính trong đoạn 3: Được thể hiện qua sự kiên cường, dũng cảm, chịu đựng khó khăn. “Không mọc tóc, quân xanh màu lá” là biểu tượng của sự chiến đấu không khoan nhượng. Họ là những người lính giàu lý tưởng, yêu đời, nhưng cũng sẵn sàng hy sinh vì tổ quốc.

- Sự khác biệt với đoạn 2:

+ Đoạn 2: Người lính Tây Tiến hiện lên với vẻ đẹp lãng mạn, yêu đời, không ngại khó khăn.

+ Đoạn 3: Người lính mang vẻ đẹp bi tráng, đầy hy sinh nhưng vẫn giữ vững tinh thần chiến đấu.

Câu 5 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Bài thơ “Tây Tiến” giúp bạn hiểu thêm những gì về:

Trả lời:

Bài thơ giúp em hiểu thêm về những gian khổ, hy sinh của người lính trong cuộc chiến. Nó mở ra một thế giới của những người chiến sĩ với tâm hồn kiên cường, lý tưởng sáng ngời, và một tình yêu sâu sắc dành cho đất nước. Cảm hứng của bài thơ là nỗi nhớ nhung không dứt của nhà thơ đối với đoàn quân Tây Tiến, một di sản tinh thần vĩ đại của dân tộc.

b. Những ký ức về cuộc chiến và người lính Tây Tiến là một kho tàng thiêng liêng, là nguồn cảm hứng bất tận cho văn học và đời sống.