Top 6 Bài soạn Thực hành Tiếng Việt bài 4 (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo) ấn tượng và chất lượng nhất

Khám phá sâu hơn về tiếng Việt

Nghệ thuật mở rộng thành phần chính trong câu bằng cụm từ - một kỹ thuật làm phong phú ngôn từ.

Bản chất của cụm từ: Trong cấu trúc câu tiếng Việt, thành phần chính bao gồm chủ ngữ (C) và vị ngữ (V). Những thành phần này có thể đơn giản chỉ là một từ ("Gà gáy", "Hoa nở") nhưng cũng có thể phức tạp hơn khi là cụm từ ("Chú gà trống nhà tôi gáy vang khắp xóm", "Những đóa hoa cúc vàng rực rỡ khoe sắc trong nắng mai"). Cụm từ - sự kết hợp hài hòa của nhiều từ ngữ xoay quanh một từ trung tâm (danh từ/động từ/tính từ) - mang đến sự phong phú và chính xác cho câu văn. Các loại cụm từ thường gặp:

- Cụm danh từ: với danh từ làm trung tâm. Ví dụ: đôi mắt đen láy long lanh.

- Cụm động từ: xoay quanh động từ chính. Ví dụ: nhẹ nhàng vuốt ve mái tóc.

- Cụm tính từ: được bổ nghĩa từ tính từ trung tâm. Ví dụ: vô cùng tinh tế và sâu sắc.

Nghệ thuật mở rộng câu:

- Biến đổi từ đơn thành cụm từ giàu hình ảnh.

Ví dụ: Từ "Hoa nở" thành "Những đóa hồng nhung kiêu sa đang từ từ hé nở dưới ánh bình minh".

- Làm giàu thông tin từ những cụm từ đơn giản.

Ví dụ: Từ "Chim hót" thành "Chim họa mi cất tiếng hót trong trẻo như chuỗi ngọc trai rơi trên phím đàn".

- Linh hoạt mở rộng một hoặc cả hai thành phần chính.

Giá trị nghệ thuật: Việc mở rộng này không chỉ làm câu văn trở nên sinh động, giàu hình ảnh mà còn truyền tải thông tin một cách chính xác và đầy đủ nhất.

...

(Phần còn lại của nội dung giữ nguyên ý nghĩa nhưng được viết lại với văn phong trau chuốt, giàu hình ảnh hơn)

A. Hướng dẫn soạn bài Thực hành Tiếng Việt tinh gọn:

Câu 1 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phân tích:

- Câu a sử dụng danh từ đơn "Vuốt" làm chủ ngữ, thiếu chi tiết về vị trí cụ thể.

- Câu b với cụm danh từ "Những cái vuốt ở chân, ở kheo" giúp xác định rõ vị trí, minh họa rõ nét hơn sức mạnh của cụm từ trong việc bổ sung thông tin.

Câu 2 (trang 97 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Nhận định:

Cụm tính từ làm vị ngữ giúp khắc họa sâu sắc đặc điểm, mức độ của sự vật/hiện tượng, tạo nên bức tranh ngôn từ sống động.

Câu 3 (trang 97 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Ví dụ điển hình:

- Trong tác phẩm của Tô Hoài: "Tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống" - chuỗi hai cụm động từ tạo nhịp điệu uyển chuyển.

- Ở Trần Đức Tiến: "Thằn Lằn vừa chui ra khỏi bình gốm vỡ..." - chuỗi nhiều cụm động từ diễn tả hành động liên hoàn.

Câu 4-6 (trang 97-98 SGK)

Kết luận:

Việc mở rộng thành phần câu bằng cụm từ và sử dụng từ láy, so sánh giúp văn bản trở nên sinh động, giàu hình ảnh và biểu cảm.

B. Tổng hợp kiến thức trọng tâm:

Nghệ thuật mở rộng câu:

- Biến hóa từ đơn thành cụm từ giàu hình ảnh ("Gà gáy" → "Chú gà trống tía oai vệ gáy vang báo bình minh")

- Làm giàu thông tin từ cụm từ đơn giản ("Hoa nở" → "Những đóa hồng nhung kiêu sa đang từ từ hé nở")

- Linh hoạt mở rộng một hoặc cả hai thành phần chính

Giá trị nghệ thuật: Tạo nên câu văn cân đối, hài hòa, truyền tải thông tin đầy đủ và chính xác nhất.

Câu 1: Phân tích giá trị biểu đạt của cụm danh từ làm chủ ngữ

Nhận xét:

⇒ Cụm danh từ khi làm chủ ngữ giúp bức tranh ngôn từ trở nên sống động, chi tiết và rõ nét hơn bao giờ hết.

Câu 2: Khám phá sức mạnh của cụm tính từ trong vị ngữ

"Tôi mon men bò lên" - "Dế Choắt khóc thảm thiết" - "Trời nóng hầm hập"

Góc nhìn:

⇒ Những cụm tính từ đã thổi hồn vào câu văn, biến những miêu tả khô khan thành những hình ảnh đầy cảm xúc và ấn tượng.

Câu 3: Nghệ thuật sử dụng chuỗi động từ trong văn chương

- Tô Hoài: "Thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái..." - chuỗi động từ như những nét vẽ liên hoàn

- Trần Đức Tiến: "Bọ Dừa rùng mình, tỉnh hẳn" - sự chuyển động tâm lý được khắc họa tinh tế

Câu 4-6: Nghệ thuật mở rộng và trau chuốt câu văn

Từ "Trời rét" thành "Trời đông rét buốt", từ "Lá cây xào xạc" thành "Những chiếc lá phong rơi xào xạc" - sự biến hóa ngôn từ đã nâng tầm biểu đạt lên một mức độ mới.

Khám phá nghệ thuật ngôn từ

Câu 1: Sức mạnh của cụm danh từ làm chủ ngữ

Khi so sánh "Vuốt" với "Những cái vuốt ở chân, ở kheo", ta thấy cụm danh từ như một chiếc kính hiển vi giúp phóng to và làm rõ nét hình ảnh, mang lại thông tin chi tiết và chân thực hơn.

Câu 2: Phép màu của cụm tính từ

Từ "bò lên" thành "mon men bò lên", từ "khóc" thành "khóc thảm thiết", từ "nóng" thành "nóng hầm hập" - cụm tính từ như những nét vẽ thần kỳ biến câu văn từ đơn điệu thành sống động, từ mờ nhạt thành đậm nét.

Câu 3: Điệu múa ngôn từ của các tác giả

Những chuỗi động từ trong tác phẩm của Tô Hoài và Trần Đức Tiến như những bước chân uyển chuyển trên sân khấu ngôn từ, tạo nên vũ điệu hành động liên hoàn, đầy nhịp điệu và sức sống.

Câu 4-6: Nghệ thuật thổi hồn cho câu chữ

Từ "Khách giật mình" đến "Vị khách đó giật mình", từ "Trời rét" thành "Trời rét căm căm" - mỗi lần mở rộng là một lần thổi làn gió mới vào câu văn, biến chúng từ những bức phác thảo thành những bức tranh hoàn chỉnh đầy màu sắc.

Bài học cuộc sống qua ngòi bút Dế Mèn

Trước nấm mồ Dế Choắt giữa đồng cỏ xanh mướt, Dế Mèn đã có những giây phút suy tư sâu sắc về bài học nhân sinh. Sự ân hận muộn màng và lời hứa thay đổi bản thân đã trở thành điểm chạm cảm xúc sâu sắc nhất trong hành trình trưởng thành của chú dế kiêu hãnh.

Khám phá sức mạnh ngôn ngữ

Câu 1: Nghệ thuật sử dụng cụm danh từ

"Vuốt" → "Những cái vuốt ở chân, ở kheo": Cụm danh từ như chiếc kính hiển vi giúp phóng to chi tiết, biến hình ảnh mờ nhạt thành bức tranh sống động với đầy đủ đường nét và màu sắc.

Câu 2: Phép thuật của cụm tính từ

"bò lên" → "mon men bò lên", "khóc" → "khóc thảm thiết": Cụm tính từ như những nét vẽ tinh tế, thổi hồn vào câu chữ, biến miêu tả khô khan thành những hình ảnh đầy cảm xúc.

Câu 3-6: Điệu múa ngôn từ

Những chuỗi động từ trong tác phẩm như vũ điệu uyển chuyển: "Tôi ra đứng cửa hang...", "Thằn Lằn vừa chui ra..." - tạo nên nhịp điệu sống động cho câu văn.

Bài học nhân sinh sâu sắc

Trước nấm mồ Dế Choắt, Dế Mèn đã có những giây phút suy tư đầy ân hận. Sự thức tỉnh muộn màng về tình bạn, lòng nhân ái và bài học về sự kiêu ngạo đã trở thành điểm nhấn cảm xúc sâu sắc nhất trong hành trình trưởng thành.

Khám phá sức mạnh ngôn từ

Câu 1-2: Cụm danh từ và tính từ như những viên ngọc trai lấp lánh, biến câu văn từ đơn điệu thành bức tranh đa sắc màu. "Vuốt" → "Những cái vuốt ở chân", "bò lên" → "mon men bò lên" - mỗi từ thêm vào là một nét vẽ tinh tế.

Câu 3-4: Những chuỗi động từ của Tô Hoài và Trần Đức Tiến như dòng suối chảy, tạo nên vũ điệu ngôn từ sống động. Từ "Khách giật mình" → "Vị khách đó giật mình" - sự mở rộng như ánh đèn sân khấu làm bật lên mọi chi tiết.

Câu 5-6: Những từ láy "phanh phách", "rung rinh" và hình ảnh so sánh đã khắc họa Dế Mèn thành bức tượng đài sống động về sức mạnh và tính cách.

Bài học nhân sinh: Trước nấm mồ Dế Choắt, sự thức tỉnh của Dế Mèn về tình bạn và lòng nhân ái trở thành điểm chạm cảm xúc sâu sắc nhất, để lại bài học về sự trưởng thành qua những vấp ngã.