Top 6 bài soạn xuất sắc về "Dọc đường xứ Nghệ" (Ngữ văn 7 - SGK Cánh Diều) hấp dẫn nhất

Tiểu sử tác giả

• Tiểu sử

- Tên thật: Bùi Sơn Tùng (1928-2021), sinh tại làng Hoa Lũy (nay là Kim Lũy), Diễn Châu, Nghệ An.

• Sự nghiệp

- Là nhà văn Việt Nam nổi tiếng với các tác phẩm về lãnh tụ Hồ Chí Minh và các danh nhân cách mạng, văn hóa.

- Các tác phẩm tiêu biểu: Búp sen xanh, Bên khung cửa sổ, Nhớ nguồn, Kỷ niệm tháng năm…

Giới thiệu tác phẩm

• Thông tin chung
• Xuất xứ

- Trích từ tiểu thuyết Búp sen xanh

• Cấu trúc (3 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến “không cam chịu nộp mình cho giặc”): Câu chuyện tình sử Mị Châu - Trọng Thủy và đền thờ Thục Phán.

- Phần 2 (tiếp theo đến “có chứa trọng quyền cao đó, con ạ”): Câu chuyện về vùng Ba Hòn và đền Quả Sơn.

- Phần 3 (còn lại): Câu chuyện về đền thờ Nguyễn Du.

• Thể loại: Tiểu thuyết lịch sử
• Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm
• Giá trị nội dung, nghệ thuật

Giá trị nội dung

- Câu chuyện kể về hành trình của cha con cụ Phó Bảng qua các địa danh, mỗi nơi gắn liền với một câu chuyện lịch sử, qua đó giáo dục các con những phẩm chất làm người quý báu.

- Bài học: Thấu hiểu lịch sử, yêu đất nước và tôn trọng nguồn cội, phát huy giá trị đạo đức qua mỗi câu chuyện.

Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật kể chuyện lôi cuốn, gửi gắm những bài học sâu sắc về lịch sử và nhân sinh.

- Lối viết tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm tinh tế.

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 27 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Nhà văn Sơn Tùng (1928-2021), tên thật là Bùi Sơn Tùng, quê Nghệ An. Ông là nhà văn nổi tiếng với các tác phẩm về Hồ Chí Minh và các danh nhân cách mạng, văn hóa Việt Nam.

Đọc hiểu

* Nội dung chính: 

- Văn bản "Dọc đường xứ Nghệ" kể về hành trình của Bác Hồ khi còn nhỏ, cùng anh trai theo cha đi thăm bạn bè qua nhiều vùng đất quê hương.

* Trả lời câu hỏi giữa bài: 

Câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Côn nhìn ngôi đền cổ kính, những tòa từ trên đỉnh núi xuống dưới chân núi, sát đường Thiên lí.

- Côn bất ngờ khi nhìn về phía tây, đối diện với ngôi đền, dãy núi hiện lên như những hình vẽ thay đổi liên tục theo trí tưởng tượng của Côn.

- Côn nói với cha: “Thưa cha, con muốn biết về sự tích của ngôi đền và tên các hòn núi kia.”

- Côn ngạc nhiên hỏi: “Thành Cổ Loa ở đâu thưa cha?”

Câu 2 (trang 29 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Côn chỉ trích sự nham hiểm của vua Triệu, và sự tin người của Mị Châu.

- Côn ca ngợi sự trượng nghĩa dù phải chết cũng không đầu hàng giặc, và sự công minh của vua Thục.

Câu 3 (trang 30 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Các địa danh đều chứa đựng những câu chuyện lịch sử, nguyện vọng của dân tộc, khắc họa hình dáng của non sông Việt Nam.

* Trả lời câu hỏi cuối bài: 

Câu 1 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Câu chuyện kể theo ngôi thứ ba, giúp người kể có cái nhìn khách quan và toàn diện về các sự kiện.

Câu 2 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Côn là cậu bé có suy nghĩ sâu sắc, ham học hỏi, luôn đưa ra những nhận định đúng đắn về các nhân vật và sự kiện trong câu chuyện.

Câu 3 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Cụ Phó Bảng giáo dục các con về đạo đức qua những câu chuyện lịch sử, bồi dưỡng phẩm chất làm người qua các địa danh mà ông và con đã trải qua.

- Cụ Phó Bảng là người hiểu biết, thẳng thắn, yêu nước và luôn quan tâm giáo dục thế hệ trẻ.

Câu 4 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Văn bản khắc họa giá trị văn hóa dân gian qua các địa danh, mỗi nơi đều chứa đựng câu chuyện, bài học về đạo đức và tinh thần dân tộc. Đây là những giá trị cần được bảo tồn và phát huy.

I. Tác giả của 'Dọc đường xứ Nghệ'

- Sơn Tùng, tên thật là Bùi Sơn Tùng (sinh năm 1928 tại Nghệ An, mất ngày 22 tháng 7 năm 2021 tại Hà Nội),

- Ông là nhà văn nổi bật của Việt Nam, chuyên viết về những lãnh tụ, danh nhân cách mạng và văn hóa, trong đó tác phẩm Búp sen xanh viết về cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những cuốn tiểu thuyết nổi tiếng nhất của ông.

II. Khám phá tác phẩm 'Dọc đường xứ Nghệ'

• Thể loại: Tiểu thuyết
• Xuất xứ và bối cảnh sáng tác:

- Đoạn trích “Dọc đường xứ Nghệ” là một phần trong cuốn tiểu thuyết lịch sử Búp sen xanh

- Búp sen xanh là tác phẩm kể về cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh, từ những năm tháng thiếu thời đến lúc trưởng thành, với những dấu ấn sâu sắc về lòng yêu nước và sự nghiệp cách mạng.

• Phương thức biểu đạt: Tự sự
• Tóm tắt:

Đoạn trích kể lại chuyến đi về xứ Nghệ của ba cha con Phó bảng, nơi ông dạy các con về những địa danh lịch sử, phong cảnh đất nước, cũng như những câu chuyện gắn liền với mỗi nơi. Qua đó, ta thấy được sự ham học hỏi của hai cậu bé, đặc biệt là Côn với những nhận xét tinh tế về đất nước và con người.

• Bố cục:

Văn bản được chia thành 4 phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “nộp mình cho giặc”: Ông Phó bảng kể cho các con nghe về đền thờ Thục Phán An Dương Vương và câu chuyện tình sử Mỵ Châu – Trọng Thủy.

- Phần 2: Tiếp đến “khát vọng quê hương”: Câu chuyện về hòn Hai Vai.

- Phần 3: Tiếp đó đến “có chức trọng quyền cao đó, con ạ”: Câu chuyện về đền Quả Sơn.

- Phần 4: Những suy tư về cuộc sống của ba cha con.

• Giá trị nội dung:

“Dọc đường xứ Nghệ” tôn vinh sự hiểu biết sâu rộng của cụ Phó bảng về địa lý và lịch sử dân tộc, đồng thời ca ngợi sự ham học hỏi của hai cậu bé Côn và Khiêm, đặc biệt là Côn, với những suy tư sâu sắc. Văn bản cũng phản ánh vẻ đẹp thiên nhiên đất nước và khát vọng lớn lao của nhân dân.

• Giá trị nghệ thuật:

- Câu chuyện được kể một cách chân thực, sinh động và gần gũi.

- Lối viết giản dị, tự nhiên, dễ tiếp cận với người đọc.

III. Phân tích chi tiết tác phẩm 'Dọc đường xứ Nghệ'

• Cụ Phó bảng

Vốn hiểu biết sâu rộng:

- Mỗi nơi ông đi qua, ông đều kể cho các con nghe những truyền thuyết và sự kiện lịch sử gắn liền với các địa danh đó.

- Ông giải thích tường tận những sự kiện lịch sử quan trọng của dân tộc, giúp các con thấu hiểu thêm về quá khứ.

Giáo dục tình yêu quê hương:

- Đền thờ Thục Phán An Dương Vương: Phó bảng dạy các con về khí tiết của vua Thục, một người không chịu đầu hàng giặc mà tự kết liễu đời mình khi nhận ra lỗi lầm của mình.

- Giới thiệu về hòn Hai Vai, hòn Trống Thủng, núi Cờ Rách: Phó bảng nhấn mạnh rằng chính nhân dân đã tạo nên tên đất nước và những ước vọng cao đẹp của họ.

- Đền Quả Sơn thờ quan Lý Nhật Quang: Phó bảng chỉ ra rằng không phải quan nào cũng tham nhũng, mà vẫn có những quan tốt bụng, vì dân mà hành động.

- Thăm mộ Đại thi hào Nguyễn Du: Phó bảng truyền cảm hứng yêu văn chương và nghệ thuật cho các con.

→ Qua đó, ta thấy được trí tuệ và lòng yêu nước sâu sắc của cụ Phó bảng. Ông dạy các con qua những câu chuyện giản dị, từ đó lan tỏa tình yêu quê hương đất nước.

• Cậu bé Nguyễn Sinh Côn (Chủ tịch Hồ Chí Minh)

Ham học hỏi:

- Côn luôn hỏi cha về các địa danh lịch sử và phong cảnh quê hương.

- Mỗi câu chuyện của cha, Côn đều rút ra bài học quý giá về đất nước và con người.

Tinh thần dân tộc:

- Khi nghe cha kể về Mỵ Châu và Trọng Thủy:

+ Côn nhận ra âm mưu của nhà Thục và sự cả tin của Mỵ Châu.

+ Côn tôn trọng vua Thục vì khí tiết của ông, dù ông đã thất bại trong việc bảo vệ đất nước.

→ Côn, dù còn nhỏ tuổi, đã hiểu thấu những vấn đề lớn lao của dân tộc.

Chuẩn bị

- Sơn Tùng (1928-2021), tên thật là Bùi Sơn Tùng, quê Nghệ An, là một nhà văn nổi tiếng với các tác phẩm viết về cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những tác phẩm tiêu biểu của ông là Búp sen xanh, Bên khung cửa sổ, Nhớ nguồn, Kỷ niệm tháng năm…

- Búp sen xanh là tiểu thuyết lịch sử viết về cuộc đời Hồ Chí Minh từ thuở thiếu thời. Đoạn trích trong SGK kể lại hành trình của Bác Hồ cùng anh trai đi thăm bạn bè của cha qua nhiều vùng đất quê hương.

Đọc hiểu

Câu 1: Chú ý đến những câu hỏi của cậu bé Côn trong phần (1):

- “Thưa cha, con muốn biết sự tích của ngôi đền và tên các hòn núi kia.”

- “Thành Cổ Loa ở đâu, thưa cha?”

- “Chuyện Mị Châu – Trọng Thủy thật tuyệt… không chịu nộp mình cho giặc.”

→ Côn là cậu bé ham học hỏi, có hiểu biết sâu sắc.

Câu 2: Côn phê phán điều gì và coi trọng giá trị nào qua câu chuyện về An Dương Vương?

- Phê phán sự cả tin của vua nhà Triệu, không đề phòng mưu kế của giặc.

- Coi trọng sự tự trọng và khí tiết của vua An Dương Vương, dù phải chết cũng không chịu đầu hàng giặc.

Câu 3: Ý nghĩa của các địa danh trong câu chuyện này là gì?

- Các địa danh được nhắc đến không chỉ là những địa điểm lịch sử mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa sâu sắc của dân tộc.

Trả lời câu hỏi:

Câu 1: Truyện được kể theo ngôi thứ ba, giúp câu chuyện trở nên khách quan và dễ dàng truyền tải thông điệp một cách rõ ràng.

Câu 2: Những câu hỏi và lý giải về sự kiện lịch sử cho thấy Côn là cậu bé có tâm hồn sâu sắc, ham học hỏi và luôn chú ý đến những giá trị tinh thần của dân tộc.

Câu 3: Cụ Phó bảng giáo dục các con về lòng yêu nước qua những câu chuyện giản dị về lịch sử và con người, giúp các con trưởng thành trong suy nghĩ và tình cảm.

Câu 4: Câu chuyện 'Dọc đường xứ Nghệ' là một bài học quý giá về lịch sử và đạo đức, khơi gợi lòng tự hào về truyền thống và khát vọng học hỏi, tu dưỡng để trở thành con người tốt đẹp hơn.

Trước khi đọc bài Dọc đường xứ Nghệ

Khám phá trước văn bản Dọc đường xứ Nghệ và tìm hiểu về tác giả Sơn Tùng - một trong những nhà văn tiêu biểu của Việt Nam.

Lời giải

Sơn Tùng, tên thật là Bùi Sơn Tùng (1928 – 2021), người con của Nghệ An. Các tác phẩm của ông thường xuyên hướng về vị lãnh tụ Hồ Chí Minh, cũng như những nhân vật lịch sử và cách mạng. Một vài tác phẩm nổi bật gồm: Bên khung cửa sổ (1974), Cong người và con đường (1976), Nguyễn Hữu Tiến (1981), Vườn nắng (1997), Bông sen vàng (2000)... Ông được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động vào năm 2011, nhờ những đóng góp to lớn cho nền văn học và xã hội.

Đọc hiểu bài Dọc đường xứ Nghệ

Trả lời câu hỏi giữa bài

Câu 1 (Trang 29, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Cậu bé Côn đánh giá như thế nào về An Dương Vương và những giá trị mà cậu coi trọng qua đó?

Lời giải

Cậu bé Côn phê phán sự gian manh của vua nhà Triệu, trong khi vua Thục lại thiếu sự đề phòng đối với âm mưu của kẻ thù. Côn cũng nhận ra sự thật thà, dễ tin của Mị Châu. Đặc biệt, cậu ngưỡng mộ hành động tự vẫn của vua Thục nhằm bảo vệ đất nước khỏi sự xâm lược, chứ không đầu hàng giặc.

Câu 2 (Trang 30, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Ý nghĩa của các địa danh trong văn bản này là gì?

Lời giải

Những địa danh được đề cập trong văn bản mang đến tính chân thực và hợp lý về nguồn gốc của chúng, giúp người đọc hiểu sâu hơn về sự hình thành và lịch sử của các địa danh ấy.

Câu 3 (Trang 31, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Câu vè bà ngoại cậu bé Côn đọc có ý nghĩa gì?

Lời giải

Câu vè nhắc nhở về sự vô thường của quyền lực. Dân thì vĩnh cửu, còn quan thì chỉ một thời gian ngắn. Nếu quan chăm lo cho dân, sẽ được người đời kính trọng, ngược lại, nếu bất công với dân, sẽ bị họ căm ghét và quên lãng.

Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 (Trang 32, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Câu chuyện được kể theo ngôi thứ mấy và tác dụng của ngôi kể đó?

Lời giải

Câu chuyện được kể theo ngôi thứ ba. Điều này giúp câu chuyện trở nên khách quan, thể hiện tất cả suy nghĩ và cảm xúc của các nhân vật một cách toàn diện, từ đó người đọc có cái nhìn sâu sắc hơn về các sự kiện và nhân vật trong truyện.

Câu 2 (Trang 32, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Những câu hỏi và lý giải của cậu bé Côn thể hiện điều gì về tính cách của cậu?

Lời giải

Cậu bé Côn là một nhân vật hiếu học, luôn tò mò về quá khứ và các sự kiện lịch sử. Tính cách của cậu thể hiện rõ sự khát khao tìm hiểu, yêu mến đất nước, và quan tâm đến những giá trị lớn lao của dân tộc.

Câu 3 (Trang 32, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nhân vật cụ Phó bảng giáo dục con cái như thế nào? Em nhận xét gì về tính cách của cụ Phó bảng?

Lời giải

Cụ Phó bảng giáo dục con cái qua những câu chuyện lịch sử, giúp các con hiểu và trân trọng những giá trị dân tộc. Cụ là một người cha uyên bác, ân cần, luôn sẵn sàng chia sẻ những hiểu biết của mình để các con có thể rút ra bài học cho bản thân. Đây là một người cha mẫu mực, đáng để học hỏi.

Câu 4 (Trang 32, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Câu chuyện Dọc đường xứ Nghệ của cha con cụ Phó bảng gợi cho em những suy nghĩ gì?

Lời giải

Câu chuyện gợi em suy nghĩ về lòng biết ơn đối với các thế hệ đi trước, những người đã hy sinh để đất nước được hòa bình hôm nay. Sự hy sinh của họ khiến chúng ta không thể không kính trọng và học hỏi, đồng thời nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm xây dựng tương lai, bằng cách sống có ích và không hoài phí.

I. Giới thiệu tác giả Sơn Tùng

Sơn Tùng, sinh ngày 8 tháng 8 Âm lịch năm Mậu Thìn (tức ngày 21 tháng 8 năm 1928), tại làng Hoa Lũy (nay là Kim Lũy), Diễn Kim, Diễn Châu, Nghệ An, là một nhân vật nổi bật trong văn học Việt Nam. Làng Hoa Lũy, một vùng bãi ngang ven biển, là nơi chứng kiến những năm tháng hình thành của ông. Dù sinh trưởng trong một gia đình nhà nho nghèo nhưng lại đầy lòng yêu nước, gia đình ông có mối liên hệ đặc biệt với Hồ Chí Minh. Bà nội của Sơn Tùng, cụ Hà Thị Tự, là cháu họ bà nội Hồ Chí Minh, và ông nội của ông cũng có mối quan hệ gần gũi với gia đình Hồ Chí Minh. Sơn Tùng, với những tác phẩm đậm chất lịch sử, đặc biệt là tiểu thuyết 'Búp sen xanh', đã trở thành một biểu tượng văn hóa khi kể về thời kỳ đầu của Hồ Chí Minh, được tái bản tới 30 lần và dịch ra nhiều thứ tiếng.

Ngày 14 tháng 7 năm 2011, Sơn Tùng vinh dự được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Tuy nhiên, vào năm 2010, ông đã bị liệt nửa người do tai biến mạch máu não và phải sống trong hoàn cảnh khó khăn, dù luôn có sự chăm sóc tận tình của vợ, bà Phan Hồng Mai. Sau hơn 11 năm chống chọi với bệnh tật, Sơn Tùng qua đời vào lúc 23h05 ngày 22 tháng 7 năm 2021, ở tuổi 93.

II. Khái quát tác phẩm 'Dọc đường xứ Nghệ'

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Trích từ tiểu thuyết 'Búp sen xanh'.

- Một số nét về 'Búp sen xanh': 'Búp sen xanh' là tiểu thuyết lịch sử mô tả thời kỳ thơ ấu và tuổi trẻ của Hồ Chí Minh. Tác phẩm đưa người đọc trở lại làng quê Nghệ An vào đầu thế kỷ 20, nơi đây gắn liền với những cảnh sắc thiên nhiên, những câu dân ca, và những truyền thuyết của quê hương.

2. Thể loại

Tiểu thuyết lịch sử là thể loại văn học kể lại những sự kiện có thật, kết hợp giữa nhân vật có thật và các yếu tố hư cấu. Nguồn gốc thể loại này bắt nguồn từ thế kỷ 19, trong bối cảnh của Chủ nghĩa Lãng mạn châu Âu.

3. Bố cục

(3 phần)

- Phần 1: Câu chuyện tình sử Mị Châu - Trọng Thủy và đền thờ Thục Phán.

- Phần 2: Câu chuyện về vùng Ba Hòn và đền Quả Sơn.

- Phần 3: Câu chuyện về đền thờ Nguyễn Du.

4. Giá trị nội dung

- Những câu chuyện lịch sử mà cụ Phó Bảng kể cho con qua mỗi địa danh đều mang một bài học sâu sắc về lòng yêu nước và phẩm chất đạo đức làm người. Qua đó, tác giả muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

- Bài học rút ra là mỗi người phải biết yêu quý đất nước, hiểu về lịch sử, đồng thời phát huy những phẩm chất tốt đẹp để trở thành công dân có ích cho xã hội.

5. Đặc sắc nghệ thuật

- Nghệ thuật kể chuyện lôi cuốn, hấp dẫn, kết hợp giữa miêu tả và biểu cảm để tạo nên những đoạn văn sâu sắc, đầy cảm xúc.

- Phong cách viết tự sự kết hợp với sự miêu tả sống động, đưa người đọc vào không gian lịch sử đặc trưng của xứ Nghệ.

III. Câu hỏi vận dụng kiến thức 'Dọc đường xứ Nghệ'

Câu hỏi 1: Ý nghĩa của các địa danh được nhắc tới ở đây là gì?

Lời giải:

- Các địa danh như hòn Hai Vai, hòn Trống Thủng, núi Cờ Rách, và vùng Ba Hòn đều mang đậm dấu ấn lịch sử và gắn liền với những câu chuyện dân gian, truyền thuyết của người dân nơi đây. Những địa danh này không chỉ phản ánh vẻ đẹp thiên nhiên mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc về lòng yêu nước, về sự hy sinh và cống hiến của cha ông.

Câu hỏi 2: Cậu bé Côn phê phán điều gì và coi trọng giá trị gì qua sự đánh giá về An Dương Vương?

Lời giải:

- Cậu bé Côn phê phán sự không trung thực của An Dương Vương trong mối quan hệ với My Châu. Tuy nhiên, cậu cũng rất coi trọng hành động dũng cảm của vua An Dương Vương khi tự xử án mình, nhảy xuống biển để chuộc lại lỗi lầm, thể hiện tinh thần thượng tôn nghĩa vụ và trách nhiệm với quốc gia.

Câu hỏi 3: Ý nghĩa câu vè mà bà ngoại cậu bé Côn đã đọc là gì?

Lời giải:

- Câu vè mà bà ngoại Côn đọc thể hiện một triết lý sâu sắc về cuộc sống, rằng mọi thứ trong xã hội đều thay đổi theo thời gian, và chỉ có người dân là mãi mãi. Do đó, những người làm quan phải luôn giữ lòng trung thực và công minh, vì khi hết thời gian công tác, họ sẽ trở thành người dân và bị đánh giá bằng những hành động trong suốt thời gian họ đương nhiệm.

Chuẩn bị

(trang 27, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Đọc trước văn bản 'Dọc đường xứ Nghệ' và tìm hiểu thêm thông tin về nhà văn Sơn Tùng.

Phương pháp giải:

Tham khảo sách báo, internet.

Lời giải chi tiết:

- Tên thật: Bùi Sơn Tùng (1928-2021), sinh tại làng Hoa Lũy (nay là Kim Lũy), Diễn Châu, Nghệ An.

- Là nhà văn Việt Nam nổi tiếng với các tác phẩm về lãnh tụ Hồ Chí Minh và các danh nhân cách mạng, văn hóa.

- Các tác phẩm tiêu biểu: 'Búp sen xanh', 'Bên khung cửa sổ', 'Nhớ nguồn', 'Kỷ niệm tháng năm'…

Đọc hiểu 1

Câu 1 (trang 29, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Cậu bé Côn phê phán điều gì và coi trọng giá trị nào ở nhân vật vua Thục?

Lời giải chi tiết:

Cậu bé Côn phê phán sự không đề phòng sự gian dối, bội ước của vua nhà Triệu, nàng Mị Châu lại ruột để ngoài da. Cậu coi trọng sự công tư phân minh khi An Dương Vương tự chém con gái và tự xử án mình bằng hành động nhảy xuống biển về tội để mất nước chứ không cam chịu nộp mình cho giặc.

Đọc hiểu 2

Câu 2 (trang 30, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Ý nghĩa của các địa danh được nhắc tới ở đây là gì?

Lời giải chi tiết:

Các địa danh được nhắc tới trong đoạn trích có ý nghĩa gợi nhớ về nguồn gốc hình thành và lịch sử của các địa danh ấy.

Cuối bài 1

Câu 1 (trang 31, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Câu chuyện được kể theo ngôi kể nào? Nêu tác dụng của việc sử dụng ngôi kể ấy trong văn bản 'Dọc đường xứ Nghệ'.

Lời giải chi tiết:

Câu chuyện được kể theo ngôi kể thứ ba. Ngôi kể này giúp người kể có thể linh hoạt miêu tả các sự kiện từ nhiều góc độ khác nhau, giúp độc giả cảm nhận được chiều sâu và sự phong phú của câu chuyện.

Cuối bài 2

Câu 2 (trang 31, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Những câu hỏi và cách lý giải về sự kiện lịch sử cho thấy Côn là cậu bé có tâm hồn, suy nghĩ như thế nào? Em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật này?

Lời giải chi tiết:

Côn là một cậu bé yêu quê hương đất nước, ham học hỏi và tìm hiểu về cội nguồn. Cậu bé có tinh thần trọng nghĩa khinh tài, có cái nhìn lịch sử sắc bén và đặc biệt là lòng yêu nước, thương dân. Côn là hình mẫu của thế hệ trẻ cần cù, thông minh và giàu lòng yêu nước.

Cuối bài 3

Câu 3 (trang 31, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trong đoạn trích, quan Phó bảng đã giáo dục các con tu dưỡng làm người bằng cách nào? Em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật quan Phó bảng?

Lời giải chi tiết:

Quan Phó bảng giáo dục các con tu dưỡng làm người thông qua các bài học lịch sử và những câu chuyện từ quá khứ. Cách ông dạy con cho thấy ông là người yêu nước, có tầm hiểu biết sâu rộng về lịch sử và luôn sống với sự điềm tĩnh và nhẹ nhàng. Tính cách của ông là mẫu mực của người cha, người thầy luôn hướng dẫn con mình với tình yêu thương và sự kiên nhẫn.

Cuối bài 4

Câu 4 (trang 31, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Văn bản 'Dọc đường xứ Nghệ' gợi cho em những suy nghĩ gì?

Lời giải chi tiết:

Câu chuyện 'Dọc đường xứ Nghệ' của cha con cụ Phó bảng khiến em suy nghĩ về truyền thống dân tộc, về cách học hỏi và giữ gìn những giá trị văn hóa lịch sử. Những câu chuyện lịch sử gắn liền với những địa danh cũng nhắc nhở em về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc tiếp nối và phát huy những truyền thống đó.

Chuẩn bị

Hiển thị nội dung

Yêu cầu (trang 27 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Đọc trước văn bản 'Dọc đường xứ Nghệ' và tìm hiểu thêm về nhà văn Sơn Tùng.

- 'Búp sen xanh' là tiểu thuyết lịch sử kể về cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh, từ những năm tháng niên thiếu gắn bó với gia đình, quê hương, đến thời thanh niên đi tìm đường cứu nước. Đoạn trích dưới đây kể về tuổi thơ của Bác Hồ, lúc còn là cậu bé Nguyễn Sinh Côn, cùng anh trai theo cha - Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, đi thăm bạn bè, khám phá các vùng đất quê hương.

Trả lời:

- Nhà văn Sơn Tùng: Tên thật là Bùi Sơn Tùng (1928-2021), quê ở làng Hoa Lũy (nay là Kim Lũy), Diễn Kim, Diễn Châu, Nghệ An. Ông là một trong những nhà văn nổi tiếng của Việt Nam với nhiều tác phẩm về lãnh tụ Hồ Chí Minh và các danh nhân cách mạng, văn hóa. Tác phẩm 'Búp sen xanh' của ông là tiểu thuyết nổi tiếng nhất về Chủ tịch Hồ Chí Minh, được tái bản nhiều lần và dịch ra nhiều ngôn ngữ. Ngày 14/7/2011, nhà văn Sơn Tùng được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.

- Tác phẩm 'Búp sen xanh': Đây là tiểu thuyết đầu tiên viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng là tác phẩm lịch sử nổi bật của nhà văn Sơn Tùng. Tác phẩm kể về hành trình hình thành và phát triển của Hồ Chí Minh từ thuở thiếu thời cho đến khi Người lên đường tìm đường cứu nước. Tác phẩm được chia thành 3 chương: 'Thời thơ ấu', 'Thời niên thiếu', và 'Tuổi hai mươi'.

- Đoạn trích 'Dọc đường xứ Nghệ': Câu chuyện kể về tuổi thơ của Bác Hồ. Khi còn là cậu bé Nguyễn Sinh Côn, Bác cùng anh trai Nguyễn Sinh Khiêm theo cha vào Huế. Sau khi đỗ Phó bảng, ông Sắc vinh quy về quê. Đoạn trích trong SGK kể lại chuyến thăm của gia đình ông Sắc đến thăm bạn bè, và hai cậu con trai được cha cho đi cùng.

Đọc hiểu

* Nội dung chính:

- Văn bản 'Dọc đường xứ Nghệ' kể lại chuyến đi thăm bạn bè của ông Nguyễn Sinh Sắc, trong đó có hai con trai theo cùng.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chú ý những quan sát, câu hỏi của cậu bé Côn trong phần 1.

Trả lời:

Những câu hỏi của cậu bé Côn là:

- Thưa cha, con muốn biết về sự tích ngôi đền này, và tên các hòn núi kia, trông lạ mắt quá cha ạ.

- Thành Cổ Loa ở đâu, thưa cha?

Câu 2 (trang 29 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Cậu bé Côn phê phán điều gì và coi trọng giá trị nào ở nhân vật vua Thục?

Trả lời:

- Cậu bé Côn phê phán: Nhà Triệu nước Tàu gian xảo, chàng Trọng Thủy làm theo mẹo của cha, vua nước ta không đề phòng, Mị Châu ruột để ngoài da… sao giữ nước được?

- Cậu bé Côn coi trọng: Vua nhà Thục trọng chữ tín, dù phải tự chém con mình và tự xử án mình, để mất nước còn hơn nộp mình cho giặc.

Câu 3 (trang 30 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Ý nghĩa của các địa danh được nhắc tới ở đây là gì?

Trả lời:

- Các địa danh như hòn Hai Vai, hòn Trống Thủng, núi Cờ Rách, vùng Ba Hòn đều mang ý nghĩa đặc trưng riêng, gắn liền với hình dáng tự nhiên của chúng. Hòn Hai Vai là núi giống người cụt đầu, núi Cờ Rách là dãy núi dài, sát chân trời, tượng trưng cho khát vọng của con người.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Câu chuyện được kể theo ngôi kể nào? Tác dụng của ngôi kể ấy trong văn bản 'Dọc đường xứ Nghệ' là gì?

Trả lời:

- Câu chuyện được kể theo ngôi thứ ba, giúp người kể linh hoạt và tự do miêu tả những gì xảy ra với nhân vật, các sự kiện lịch sử được trình bày mạch lạc và cảm xúc qua từng chi tiết nhỏ, từ ngọn núi, ngôi đền đến các địa danh.

Câu 2 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Những câu hỏi và cách lí giải về sự kiện lịch sử cho thấy Côn là cậu bé có tâm hồn và suy nghĩ như thế nào? Em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật này?

Trả lời:

- Những câu hỏi của Côn cho thấy cậu bé có tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, nhưng cũng rất thông minh và ham học hỏi. Côn tôn trọng người lớn và luôn tìm tòi, học hỏi để hiểu biết thêm về lịch sử.

Câu 3 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Trong đoạn trích, cụ Phó bảng đã giáo dục các con tu dưỡng làm người bằng cách nào? Em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật quan Phó bảng?

Trả lời:

- Cụ Phó bảng giáo dục các con từ những trải nghiệm thực tế, qua những câu chuyện lịch sử, giúp các con hiểu biết và tự sửa chữa khi cần thiết. Tính cách của cụ Phó bảng rất điềm tĩnh, sáng tạo trong cách dạy con, luôn ân cần và tỉ mỉ.

Câu 4 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Văn bản 'Dọc đường xứ Nghệ' gợi cho em những suy nghĩ gì?

Trả lời:

- Câu chuyện gợi cho em suy nghĩ về những địa danh lịch sử và những nhân vật nổi tiếng như Lý Nhật Quang, về cách đối đãi với dân chúng, và đặc biệt là phương pháp giáo dục qua trải nghiệm. Cũng từ đó, em cảm nhận được tầm quan trọng của việc học hỏi, thảo luận và giáo dục trong cuộc sống.

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 27 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Nhà văn Sơn Tùng (1928-2021), tên thật là Bùi Sơn Tùng, quê ở Nghệ An. Ông là một cây bút lão luyện với các tác phẩm nổi bật về Chủ tịch Hồ Chí Minh và những danh nhân văn hóa, cách mạng Việt Nam.

Đọc hiểu

* Nội dung chính:

- Văn bản 'Dọc đường xứ Nghệ' kể về tuổi thơ của Bác Hồ, khi cậu bé Nguyễn Sinh Côn cùng anh trai theo cha là Nguyễn Sinh Sắc đi thăm bạn bè qua nhiều vùng quê của đất nước.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Côn tần ngần đứng ngắm ngôi đền cổ kính với những tòa tháp từ trên đỉnh núi rủ xuống, sát bên đường Thiên Lý.

- Côn càng ngạc nhiên hơn khi đứng trên dốc nhìn về phía tây, đối diện ngôi đền, nơi có dãy núi xa xôi in bóng những hình vẽ kỳ thú, mỗi lần ngắm lại, những hình ảnh đó lại thay đổi trong tưởng tượng của Côn.

- Côn hỏi cha: “Thưa cha, con muốn biết sự tích ngôi đền này và tên các hòn núi kia, trông thật lạ mắt.”

- Côn tiếp tục thắc mắc: “Thành Cổ Loa ở đâu, thưa cha?”

Câu 2 (trang 29 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Cậu bé Côn phê phán sự tàn độc của vua nước Triệu, sự ngây thơ của Mị Châu.

- Côn tỏ ra kính trọng những giá trị đạo đức, coi trọng tinh thần trượng nghĩa của vua Thục, người dù phải hy sinh bản thân cũng không để đất nước rơi vào tay giặc.

Câu 3 (trang 30 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Những địa danh nhắc đến trong bài đều ẩn chứa những câu chuyện lịch sử, phản ánh khát vọng và nguyện vọng của nhân dân, được khắc họa rõ nét qua hình dáng của sông, núi Việt Nam.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Câu chuyện được kể theo ngôi thứ ba.

- Tác dụng của việc sử dụng ngôi kể này là giúp người kể có cái nhìn tổng quan về mọi sự kiện và diễn biến, đồng thời mang lại tính khách quan cho câu chuyện.

Câu 2 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Những câu hỏi của Côn cho thấy cậu bé có một tâm hồn rất sâu sắc, hiểu biết và thấu đáo. Mỗi câu chuyện cậu kể đều mang lại những suy nghĩ chính xác và một cái nhìn sáng suốt về lịch sử, nhân vật.

- Điều này cũng cho thấy Côn là một cậu bé ham học hỏi, luôn tò mò và thấu hiểu sâu sắc thế giới xung quanh.

Câu 3 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Trong đoạn trích, cụ Phó bảng đã giáo dục các con tu dưỡng làm người qua việc kể cho các con nghe những sự tích về các địa danh, giúp các con hiểu rõ hơn về những bài học lịch sử và triết lý nhân sinh.

- Cụ Phó bảng là người có trí thức uyên thâm, tính cách cương trực, thẳng thắn và rất yêu quê hương đất nước.

Câu 4 (trang 32 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Văn bản gợi cho em suy nghĩ về giá trị văn hóa dân gian, gắn liền với những địa danh có thực. Mỗi địa danh đều mang trong mình một câu chuyện lịch sử, một bài học về đạo lý làm người và tinh thần dân tộc. Nó chứng tỏ những địa danh đó không phải ngẫu nhiên mà có, mà là sản phẩm của con người với những khát vọng cao đẹp. Vì thế, chúng ta cần trân trọng và bảo vệ những giá trị văn hóa đó.