Top 6 Bài văn cảm nhận hay nhất về những câu ca dao chan chứa tình cảm gia đình

Những câu ca dao viết về tình cảm gia đình chiếm một vị trí quan trọng trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, phản ánh vẻ đẹp tâm hồn của người lao động qua từng lời ca, điệu hát. Dưới đây là những câu ca tiêu biểu:

Công cha như núi ngất trời,

Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông.

Núi cao biển rộng mênh mông,

Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!

Chiều chiều ra đứng ngõ sau,

Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.

Ngó lên nuộc lạt mái nhà,

Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu.

Anh em nào phải người xa,

Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân.

Yêu nhau như thể tay chân,

Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy.

Những câu ca dao này là những lời răn dạy nhẹ nhàng của thế hệ đi trước, là lời nhắn gửi đầy yêu thương về công cha nghĩa mẹ, tình anh em, lòng hiếu kính với tổ tiên. Bằng hình ảnh so sánh, ẩn dụ gần gũi, giàu biểu cảm, những lời ca ấy đã khắc sâu đạo lý làm người vào tâm khảm bao thế hệ.

Hình tượng núi cao, biển rộng là sự khái quát kỳ vĩ, mang vẻ đẹp thiêng liêng để ví von công cha nghĩa mẹ. Từ cánh võng đong đưa đến từng lời ru ngân nga, tình mẫu tử phụ tử được truyền tải bằng ngôn từ đậm chất nhân văn.

Ở câu ca về người con gái xa quê, hình ảnh ngõ sau hoang vắng và khung cảnh buổi chiều gợi nỗi niềm khắc khoải, xót xa của người phụ nữ phải rời xa vòng tay mẹ cha. Đó không chỉ là nỗi nhớ, mà còn là sự day dứt vì không thể ở bên phụng dưỡng đấng sinh thành.

Lời ca nói về ông bà tổ tiên lại mộc mạc mà sâu lắng. Những vật dụng quen thuộc như nuộc lạt mái nhà trở thành biểu tượng của lòng biết ơn sâu nặng, của mối liên hệ gắn bó bền chặt trong dòng máu gia tộc.

Và khi nói đến tình anh em, ca dao đã dùng hình ảnh tay chân để ví von — một sự ví von vừa gần gũi vừa giàu hình ảnh. Qua đó khuyên nhủ con người sống yêu thương, đoàn kết để báo hiếu cha mẹ, giữ trọn đạo lý gia đình.

Tất cả những lời ca ấy đều được thể hiện bằng thể lục bát mượt mà, dễ đi vào lòng người. Ca dao, dân ca không chỉ là di sản quý báu mà còn là dòng chảy tâm hồn nuôi dưỡng nhân cách, tình cảm của mỗi người dân Việt Nam.

Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, ca dao chiếm vị trí quan trọng với số lượng đồ sộ và nội dung phong phú, phản ánh sinh động nhiều khía cạnh cuộc sống. Đây là những lời tâm tình chân thành, giản dị của người xưa. Bên cạnh các chủ đề về tình yêu đôi lứa và lao động sản xuất, ca dao về tình cảm gia đình cũng chiếm phần lớn, thể hiện sự sâu sắc của mối quan hệ ruột thịt cùng lòng biết ơn công lao sinh dưỡng của cha mẹ.

Ca dao về tình cảm gia đình thật đa dạng và giàu cảm xúc, từ tình yêu thương của cha mẹ đến lòng kính trọng, biết ơn của con cái, hay sự gắn bó đùm bọc giữa anh em ruột thịt. Những câu ca dao ấy như thấu tỏ đời sống nội tâm của mỗi thành viên trong gia đình. Tiêu biểu là bài ca dao sau, nói về công ơn trời biển của cha mẹ:

“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”

Bài ca dao khắc họa công ơn sinh thành to lớn và thiêng liêng, không thể đo đếm, đầy tình cảm chân thật mà các bậc sinh thành dành cho con. Tình cha cao lớn, bền vững như núi Thái Sơn, vững chãi, mênh mông. Tình mẹ thì dạt dào, trong sáng như dòng nước nguồn chảy ra, tự nhiên và dịu dàng vô cùng.

Hình ảnh núi Thái Sơn và nước trong nguồn không ngẫu nhiên mà được chọn lựa, ẩn chứa dụng ý nghệ thuật sâu sắc. Tình cha thầm lặng, bền bỉ như đá núi, tình mẹ chan chứa, êm dịu như nước nguồn. Sự phân biệt này giúp ta cảm nhận rõ nét sự khác biệt nhưng đồng thời hòa quyện hài hòa giữa tình cha và tình mẹ.

Từ công lao ấy, ca dao cũng nhắc nhở con cái phải biết kính trọng, yêu thương và báo đáp công ơn dưỡng dục để xứng đáng là con ngoan, cháu hiền.

“Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều”

Hai câu ca dao này thể hiện tấm lòng thương nhớ da diết của người con gái lấy chồng xa, không thể về thăm cha mẹ thường xuyên, chỉ có thể nhìn về quê hương trong nỗi đau xót, bất lực. Hình ảnh chiều tà như nhấn sâu cảm xúc buồn man mác, nỗi nhớ nhà day dứt.

“Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ
Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha”

Hai câu ca dao vừa nói lên tình thương vô bờ của cha mẹ, vừa khắc họa sự hy sinh thầm lặng của cha mẹ vì con cái. Cha gánh vác trách nhiệm gia đình, vất vả nhọc nhằn, mẹ luôn chăm sóc, che chở, dành trọn tấm lòng yêu thương vô điều kiện.

Qua những câu ca dao về tình cảm gia đình, ta thấm thía tấm lòng bao la của cha mẹ và nâng cao ý thức hiếu thảo, sống sao cho tròn đạo làm con, đền đáp công ơn sinh thành dưỡng dục.

Những câu ca dao về tình cảm gia đình chiếm một phần lớn trong kho tàng ca dao, dân ca Việt Nam, khắc họa đời sống tinh thần phong phú và tươi đẹp của người lao động. Dưới đây là một số câu ca dao tiêu biểu nhất:

“Công cha như núi ngất trời, nghĩa mẹ như nước biển Đông. Núi cao biển rộng, đảo chín chữ trong lòng!”

“Buổi chiều, tôi ra đứng ở ngõ sau. Tìm về quê mẹ lòng đau một chiều. Nhìn lên nóc nhà nhớ ông bà vô cùng. Anh em cách xa, cùng chú bác, cùng một nhà. Yêu nhau như thể tay chân, anh em hòa hợp, hai thân vui vẻ.”

Nội dung các câu ca dao này thường là lời dặn dò ân cần của ông bà, cha mẹ dành cho con cháu hoặc thể hiện lòng hiếu thảo của con cháu đối với ông bà, cha mẹ. Nghệ thuật được vận dụng khéo léo qua các hình ảnh so sánh và ẩn dụ quen thuộc, đậm đà bản sắc dân gian.

Câu đầu tiên nhấn mạnh công ơn sinh thành và dưỡng dục bao la của cha mẹ, đồng thời khơi gợi trách nhiệm và bổn phận báo hiếu của người con: Đó là lời ru dịu dàng của bà, của mẹ trên chiếc võng đung đưa giữa trưa hè oi ả hay trong những đêm đông giá rét. Giai điệu lời ru như lời thủ thỉ thiết tha, chứa chan tình cảm sâu sắc. Các bài hát ru thường gắn bó mật thiết với các mối quan hệ trong gia đình và xã hội, và không có bài hát ru nào trên đời này lại thể hiện sự gần gũi, ấm áp, thiêng liêng như vậy.

Ca dao - dân ca như tiếng lòng dân gian vang vọng từ trái tim đến đôi môi, là thơ trữ tình ngời sáng tâm hồn người lao động Việt Nam. Cây đàn ca dao - dân ca ngân lên muôn sắc điệu, gắn liền với truyền thống tôn vinh gia đình và tình nghĩa ruột thịt. Trong kho tàng ấy, những bài ca về tình cảm gia đình luôn thấm đượm sự sâu sắc và ngôn từ tinh tế, đặc biệt là bốn bài hát tiêu biểu trong chùm ca dao dưới đây:

- Công cha như núi ngất trời...

- Chiều chiều ra đứng ngõ sau...

- Ngó lên nóc lạt mái nhà...

- Anh em nào phải người xa...

Những lời ca ấy vang lên như lời ru ân tình, lời dặn dò của mẹ với con, của con gái xa xứ hướng về quê nhà, của cháu nói với ông bà, hay lời răn dạy đầy yêu thương của cha mẹ, ông bà dành cho con cháu. Chúng không chỉ là bản hòa ca tình cảm gia đình chân thành, ấm áp mà còn thấm đẫm nét thiêng liêng, bền vững qua nhiều thế hệ. Đặc biệt, bài ca đầu và bài ca cuối khiến lòng người lay động sâu sắc.

Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước biển Đông.
Núi cao biển rộng mênh mông,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!

Khúc dạo đầu của bài hát ru vang lên nhẹ nhàng như lời ru ngọt ngào, nhắc nhở về công ơn trời biển của cha mẹ và bổn phận hiếu thảo của con cái. Mẹ là người đã dâng trọn tình thương qua những dòng sữa ngọt ngào, không chỉ nuôi dưỡng thân xác mà còn thấm đẫm tâm hồn con trẻ. Hình ảnh núi cao, biển rộng vĩnh hằng được nhắc đi nhắc lại như minh chứng cho công ơn không thể đong đếm ấy. Những điệp từ, từ láy cùng giọng lục bát dịu dàng tạo nên lời ru chan chứa tình cảm, như một lời nhắn nhủ sâu sắc của mẹ dành cho con.

Câu cuối "Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!" dù mang ý nghĩa ẩn dụ sâu xa, vẫn lay động lòng người về tình nghĩa cha mẹ mênh mông. Chín chữ tượng trưng cho những công lao sinh dưỡng, dạy dỗ được khắc sâu trong lòng con, mở rộng ra vô tận như núi non biển cả. Bố cục chặt chẽ, hòa quyện giữa hình ảnh và nhạc điệu khiến bài hát ru không chỉ dạy bảo mà còn thấm đẫm xúc cảm.

Song song với bài ru về công cha nghĩa mẹ, ca dao Việt Nam còn vang lên những bài ca ru về tình anh em keo sơn gắn bó, như lời dặn dò: "Anh em nào phải người xa, cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân." Lời ca mộc mạc mà sâu sắc, nhấn mạnh sự gần gũi, gắn bó trong gia đình, được ví von như tay chân không thể tách rời. Lời ru ấy như nhắn nhủ con cháu phải giữ gìn tình thân, hòa thuận để đem lại niềm vui, hạnh phúc cho cha mẹ.

Ca dao - dân ca, tiếng hát của trái tim, đã và đang tiếp tục nuôi dưỡng, vun đắp tình yêu thương, nghĩa tình gia đình, như một nền tảng vững chắc cho những tình cảm lớn lao khác: tình quê hương, đất nước, đồng bào và nhân loại.

Kho tàng văn học dân gian chứa đựng những câu ca dao, dân ca trữ tình mang đậm sắc thái dân gian, hòa quyện giữa lời và nhạc, phản ánh sinh động cuộc sống con người. Bài hát về tình cảm gia đình trong sách Văn lớp 7 là một ví dụ tiêu biểu cho thể loại này.

“Công cha như núi ngất trời,
Nghĩ mẹ như nước ở ngoài biển Đông.
Núi cao biển rộng mênh mông,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!”

Ca dao thể hiện tình yêu thương sâu sắc của cha mẹ dành cho con cái, đồng thời nhắc nhở con cháu về truyền thống hiếu thảo thiêng liêng của dân tộc. Hình ảnh so sánh “công cha” với “núi cao” và “nghĩa mẹ” với “biển rộng” đã khắc họa rõ nét sự vĩ đại, bao la của tình cảm ấy. Câu “Cù lao chín chữ” là lời nhắc nhở ghi nhớ công ơn to lớn của cha mẹ nuôi dưỡng con nên người.

Người cha là trụ cột vững chắc trong gia đình, là chỗ dựa tin cậy cho vợ con. Người mẹ vừa dịu dàng vừa nghiêm khắc, luôn dõi theo từng bước chân, lời nói và suy nghĩ của con, đồng thời trao gửi những lời khuyên quý báu để con đi đúng đường.

Hằng ngày, mẹ âm thầm chịu đựng vất vả, lo toan từng bữa cơm, tấm áo cho các con. Bên cạnh đó, mẹ truyền đạt những kinh nghiệm quý giá và kiến thức cuộc sống bằng mồ hôi và nước mắt để con có hành trang vững bước vào đời.

Với nhịp điệu nhẹ nhàng, sâu lắng và thiết tha, từng câu thơ như ngấm sâu vào tâm hồn người đọc, vang vọng mãi trong lòng. Bài ca dao giúp ta thấu hiểu đạo làm con là bổn phận thiêng liêng, cao quý nhất. Khi cha mẹ không còn, đó là ngày buồn nhất trong cuộc đời mỗi người.

Ca dao dân ca là những sáng tác dân gian kết hợp lời và nhạc, mang theo hơi thở của cuộc sống và tâm hồn con người. Nội dung ca dao dân ca vô cùng đa dạng, bao quát mọi khía cạnh trong đời sống, đặc biệt phản ánh sâu sắc tình cảm giữa con người với nhau, cùng quê hương, đất nước. Trong đó, những câu ca dao về tình cảm gia đình luôn chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc như lòng biết ơn cha mẹ, nỗi nhớ của người con gái khi đi lấy chồng xa, tình cảm kính trọng với ông bà, và sự gắn bó bền chặt giữa anh em ruột thịt.

Đầu tiên là tình cảm của con cái đối với công ơn sinh dưỡng của cha mẹ:

“Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!”

Qua ca dao, ta như nghe lời ru ngọt ngào, thiết tha của người mẹ dành cho con, nhắc nhớ về công lao trời biển của cha mẹ. Hình ảnh so sánh “Công cha – núi ngất trời”, “Nghĩa mẹ – nước ngoài biển Đông” dùng cái vô hình để ví cái hữu hình, lấy bề rộng, chiều cao vô tận của thiên nhiên làm thước đo cho công ơn vĩ đại. Thành ngữ “Cù lao chín chữ” là biểu tượng cho nỗi vất vả, tận tụy không thể đong đếm của cha mẹ, thôi thúc con cái phải luôn biết kính trọng và yêu thương họ.

Trong tình cảm gia đình còn có nỗi lòng của cô gái khi phải rời xa quê hương, mẹ cha:

“Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều”

Những từ ngữ giản dị nhưng gợi nỗi nhớ da diết, khoảng thời gian “chiều chiều” kéo dài như nỗi buồn sâu thẳm trong lòng người con gái. Cảnh ngõ sau vắng lặng càng làm tăng thêm cảm giác cô đơn, xa cách, “ruột đau chín chiều” như đau nhói từng cõi lòng, là nỗi nhớ thương và cả sự xót xa khi không thể kề cận chăm sóc cha mẹ lúc tuổi già.

Tiếp theo là tình cảm của con cháu đối với ông bà:

“Ngó lên nuộc lạt mái nhà
Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu”

Đây là sự kính trọng và nhớ thương sâu sắc dành cho ông bà, những người đã xây dựng và vun đắp gia đình. Hình ảnh “ngó lên” biểu thị sự tôn kính, “nuộc lạt mái nhà” như biểu tượng gắn bó bền chặt, thân thương. Sự tương quan “bao nhiêu – bấy nhiêu” thể hiện nỗi nhớ nhung mãnh liệt, nhắc nhở mỗi người dù đi đâu cũng phải ghi nhớ và trân trọng tổ tiên, huyết thống gia đình.

Cuối cùng là tình nghĩa anh em ruột thịt:

“Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hòa thuận hai thân vui vầy”

Tình anh em bền chặt, không thể tách rời, cùng chung dòng máu và mái nhà. Hình ảnh tay chân gợi lên sự gắn kết khăng khít, không thể rời xa. Ca dao nhắc nhở anh em phải biết thương yêu, đùm bọc và hòa thuận, để cha mẹ vui lòng và gia đình thêm ấm áp.

Những câu ca dao, dân ca về tình cảm gia đình chính là những bài học quý giá, nhắc nhở ta trân trọng và gìn giữ tình thân thiêng liêng trong gia đình.