Top 7 bài phân tích sâu sắc tản văn 'Cõi lá' của Đỗ Phấn (Ngữ văn 11)

Nhà thơ Chế Lan Viên từng viết: 'Khi ta ở chỉ là nơi đất ở/Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn' - đó là mối quan hệ máu thịt giữa con người với mảnh đất mình gắn bó. Đỗ Phấn, một người con của Hà Nội, đã gửi trọn tình yêu thương vào trang viết 'Cõi lá', nơi mỗi câu chữ đều thấm đẫm hồn cốt Thủ đô.

Xuất thân là họa sĩ, Đỗ Phấn đến với văn chương như một duyên phận. Ông tự nhận mình là 'kẻ ngoại đạo', nhưng chính cái chất 'tay ngang' ấy lại tạo nên một giọng văn đặc biệt - giản dị mà sâu lắng. Qua các tác phẩm như 'Ngồi lê đôi mách với Hà Nội', 'Bâng quơ một thời Hà Nội', ông đã vẽ nên bức tranh Hà Nội bằng ngôn từ, nơi mỗi góc phố đều mang trong mình những ký ức đẹp đẽ. Và 'Cõi lá' (2008) chính là một trong những bức tranh xuân Hà Nội đẹp nhất từ ngòi bút của ông.

Tản văn mở đầu bằng cảm xúc bất chợt trước mùa xuân đến muộn: 'Bẽ bàng mùa xuân đến muộn'. Hai chữ 'bẽ bàng' như nốt nhạc trầm khởi đầu bản giao hưởng xuân. Khi nắng đã 'chao chát' trên lộc non, lòng người bỗng 'rộn ràng' lạ thường. Cụm từ 'Oà thức' được đặt ở đầu câu như tiếng reo vui bật ra từ tận đáy lòng, hòa cùng nhịp đập của thiên nhiên đang cựa mình thức giấc.

Đỗ Phấn không tả xuân bằng những hình ảnh sáo mòn. Với ông, mùa xuân hiện lên qua sắc lá - thứ ngôn ngữ riêng của đất trời Hà Nội. Những cây bồ đề trên phố Trần Nhân Tông được miêu tả với 'khoảng trời trong veo màu thạch lựu'. Màu đỏ ấy không chói chang mà óng ánh như ngọc quý, 'đu đưa trong gió' tạo nên khúc nhạc xuân tinh khôi. Đó là món quà vô giá mà tháng Giêng ban tặng cho phố phường.

Điều làm nên nét độc đáo của Hà Nội, theo Đỗ Phấn, chính là 'cõi lá' bốn mùa. Lá rơi quanh năm, mỗi mùa một vẻ, khiến người ta ngỡ như một ngày ở đây chứa đủ bốn mùa. Những chiếc lá không đơn thuần là hiện tượng tự nhiên, mà đã trở thành tri kỷ, là nỗi nhớ da diết của những người con xa xứ. Chúng vỗ về tâm hồn người trong nhịp sống hối hả, trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại.

Bằng giọng văn vừa tinh tế vừa gần gũi, Đỗ Phấn đã thổi hồn vào từng trang viết. 'Cõi lá' không chỉ là tản văn về mùa xuân, mà còn là bức thư tình gửi đến Hà Nội - nơi mỗi con phố, mỗi tán cây đều mang trong mình những câu chuyện đẹp như cổ tích.

'Cõi Lá' của Đỗ Phấn là bản tình ca về Hà Nội, nơi mỗi chiếc lá đều thủ thỉ câu chuyện của riêng mình. Tác phẩm đưa người đọc vào hành trình khám phá vẻ đẹp tinh tế của thiên nhiên và tình yêu sâu đậm dành cho mảnh đất kinh kỳ.

Ngay từ những dòng đầu tiên, tác giả đã dẫn ta vào thế giới giao mùa đầy bất ngờ. Ánh nắng xuân 'chao chát' trên những lộc non như bản nhạc khúc chiết, hòa cùng tiếng chim én ríu ran - bản giao hưởng của đất trời. Không gian mùa xuân hiện lên sống động qua từng chi tiết: từ những chiếc lá non 'đu đưa trong gió' tựa tiếng chuông chùa vi vu, đến hình ảnh trẻ thơ nô đùa dưới tán cây như những thiên thần bé nhỏ.

Đỗ Phấn không dừng lại ở bức tranh thiên nhiên. Ông khéo léo đan cài vào đó mối quan hệ máu thịt giữa con người và cây lá. Hình ảnh người Hà Nội 'vòng xe qua đoạn phố chật chội chỉ để ngắm sắc lá ngọt ngào như mật chảy tháng Giêng' đã nói lên tất cả. Qua đó, ta thấy được tình yêu tha thiết của tác giả dành cho từng góc phố, từng thân cây của Hà Thành.

Tác phẩm không chỉ là lời tụng ca thiên nhiên, mà còn là thông điệp sâu sắc về sự hòa hợp giữa con người và môi trường. Đỗ Phấn đã vẽ nên một Hà Nội đẹp đến nao lòng - nơi truyền thống và hiện đại đan xen, nơi mỗi chiếc lá đều mang trong mình hồn cốt của đất kinh kỳ. Đó chính là thành công lớn nhất của 'Cõi Lá' - tác phẩm đã chạm đến trái tim người đọc bằng tình yêu Hà Nội thuần khiết nhất.

Trong 'Cõi lá', Đỗ Phấn đã biến tản văn thành bức tranh thủy mặc về Hà Nội, nơi mỗi nét chữ đều thấm đẫm tình yêu với mảnh đất kinh kỳ. Tác phẩm là hành trình khám phá vẻ đẹp bất tận của thiên nhiên và con người Thủ đô qua lăng kính của một tâm hồn nghệ sĩ đa cảm.

Mở đầu tác phẩm bằng hai chữ 'bẽ bàng', Đỗ Phấn đã khéo léo diễn tả cảm xúc khi mùa xuân đến muộn. Nhưng rồi khi 'nắng chao chát trên lộc non', lòng người bỗng 'rộn ràng' lạ thường. Cách ngắt câu đột ngột như nhịp thở gấp gáp của đất trời khi xuân về, tạo nên khúc giao hưởng mùa xuân sống động.

Điểm độc đáo trong ngòi bút Đỗ Phấn là cách ông miêu tả mùa xuân qua sắc lá. Những cây bồ đề trên phố Trần Nhân Tông hiện lên với 'khoảng trời trong veo màu thạch lựu' - sắc đỏ không chói chang mà óng ánh như ngọc quý. Từng chiếc lá 'đu đưa trong gió' tạo nên khúc nhạc xuân tinh khôi, như tiếng chuông chùa vọng về từ cõi u tịch.

Tác giả đặc biệt dành tình cảm cho những cây xà cừ - biểu tượng của sức sống Hà Nội. Dù đôi khi 'giận hờn' vì những phiền toái chúng mang lại trong mùa mưa bão, nhưng ông vẫn không giấu nổi sự ngưỡng mộ trước vẻ đẹp 'thơ mộng và lãng mạn' của chúng. Hình ảnh những đứa trẻ 'ríu rít dưới gốc cây như thiên thần bước ra từ lá' đã khắc họa mối quan hệ khăng khít giữa con người và thiên nhiên.

Qua từng trang viết, Đỗ Phấn đã vẽ nên bức tranh đa sắc về Hà Nội - nơi những con phố cổ kính, ngôi đền rêu phong hòa quyện cùng tán lá xanh tươi. Mùa xuân hiện lên rực rỡ với sắc hoa khoe màu, với nhịp sống sôi động nhưng vẫn giữ được nét thanh lịch đặc trưng của đất kinh kỳ.

'Cõi lá' không đơn thuần là tản văn về thiên nhiên, mà còn là bức thư tình gửi đến Hà Nội - nơi mỗi gốc cây, mỗi tán lá đều mang trong mình hồn cốt của một thời đã xa. Bằng ngôn ngữ tinh tế và hình ảnh giàu sức gợi, Đỗ Phấn đã chạm đến trái tim độc giả bằng tình yêu thuần khiết nhất dành cho Thủ đô.

Theo: luatduonggia.vn

Đỗ Phấn - người nghệ sĩ đã thổi hồn vào từng trang viết, biến mảnh đất Hà Nội thành bức tranh sống động trong tâm thức độc giả. Qua ngòi bút tài hoa, ông dệt nên những áng văn đẫm chất hoài niệm về vẻ đẹp kinh kỳ xưa. Tiêu biểu là kiệt tác "Cõi lá" - bản tình ca xuân ngập tràn thi vị, nơi từng câu chữ như cành lộc non mơn mởn dưới nắng xuân vàng.

Mở đầu tác phẩm là khung cảnh xuân sang chậm rãi, như điệu valse duyên dáng của tạo hóa. Khi nắng hè chớm vẽ những đường nét sắc sảo trên lộc biếc, mùa xuân mới thực sự hiện hình qua điệu múa tinh khôi của ánh sáng. Cả thành phố bừng tỉnh trong niềm hân hoan: "Òa thức cùng xôn xao lá cành" - câu văn như nốt nhạc ngân vang khúc giao mùa.

Đỗ Phấn không chỉ tái hiện vẻ đẹp thiên nhiên mà còn khắc họa tinh tế những nhân chứng lịch sử - những ngôi nhà cổ như trang sử bằng gỗ đá, lặng lẽ kể câu chuyện trăm năm. Mỗi mái ngói rêu phong là cuốn nhật ký thầm thì những ký ức vàng son, mỗi con phố nhỏ như dải lụa thời gian vắt ngang lòng phố thị.

Bằng tình yêu sâu nặng với Hà Nội, nhà văn đã biến "Cõi lá" thành bảo tàng ký ức sống động. Từng trang sách thấm đẫm hương sắc đất kinh kỳ, khi thì dịu dàng như cơn gió heo may, lúc lại sâu lắng như tiếng chuông chùa vọng giữa đêm thu. Tác phẩm không đơn thuần là áng văn mà còn là tấm bản đồ tâm hồn, dẫn lối độc giả khám phá vẻ đẹp đa chiều của Hà thành.

Theo luatduonggia.vn

"Khi ta ở, đất chỉ là nơi chốn/Khi ta đi, đất hóa tâm hồn thơ" - hai câu thơ của Chế Lan Viên như tấm gương phản chiếu mối giao cảm kỳ diệu giữa con người và mảnh đất mình gắn bó. Trong dòng chảy văn chương đương đại, Đỗ Phấn nổi lên như một "phù thủy ngôn từ" biến những hạt bụi Hà Thành thành viên ngọc quý qua kiệt tác "Cõi lá".

Xuất thân từ hội họa, Đỗ Phấn mang đến văn đàn một phong cách độc đáo - nét vẽ bằng chữ. Ông viết về Hà Nội bằng thứ tình yêu nguyên bản của kẻ ngoại đạo, không qua trường lớp nào ngoài trường đời. Từ "Ngồi lê đôi mách với Hà Nội" đến "Cõi lá", mỗi tác phẩm là một bức tranh đa sắc về kinh kỳ, nơi cái đẹp và cái xấu đan xen thành ký ức nghệ thuật.

"Cõi lá" mở đầu bằng khúc dạo đầu xuân muộn: "Bẽ bàng mùa xuân đến hẹn trễ/Nắng chao chát vẽ vàng lộc biếc". Hai từ láy "bẽ bàng", "chao chát" như nốt luyến láy trong bản giao hưởng mùa. Động từ "Òa thức" được đặt ở vị trí đắc địa, trở thành điểm nhấn của bức tranh chữ - khoảnh khắc vạn vật bừng tỉnh sau giấc ngủ đông.

Đỗ Phấn không tả xuân bằng lối mòn. Ông phát hiện mùa xuân ẩn trong "khoảng trời thạch lựu" của chín cây bồ đề đường Trần Nhân Tông. Những tán lá đỏ như ngọc thạch lựu, đan cài thành bức rèm thiên nhiên kỳ ảo. Tiếng lá xào xạc trong gió được ví như "chuông chùa huyền hoặc", đưa tâm hồn phiêu du về cõi thanh tịnh.

Nhà văn khám phá vòng đời kỳ lạ của lá Hà Nội - thứ "lịch treo" độc đáo: "Cây cơm nguội vàng và cây bàng đỏ... cách nhau cả một mùa thu". Những dấu chấm lửng như nhịp đếm thời gian chậm rãi. Đặc biệt xúc động là hình ảnh người em xa xứ hai mươi năm vẫn day dứt câu hỏi: "Lá ven hồ đã rụng chưa?". Phải chăng, lá cây chính là thước đo thời gian của tâm hồn?

Với cây xà cừ, Đỗ Phấn dùng ngòi bút hài hước: "Như người đàn bà phổng phao nhạt hoét". Nhưng sau vẻ "vô duyên" ấy lại ẩn chứa sự mỏng manh đáng yêu: "Chỉ cần heo may sớm đã rụng lá ngập lối". Đó là mùa thu quyến rũ từng bước chân người.

Khép lại tản văn là triết lý nhân sinh sâu sắc: "Trong cõi lá xuân Hà Nội, gương mặt ai cũng trẻ lại". Phải chăng, những tán cây cổ thụ chính là "liều thuốc trường xuân" cho tâm hồn đô thị? "Cõi lá" không chỉ là áng văn, mà còn là bản tình ca bằng chữ dành tặng Hà Nội - nơi mỗi chiếc lá đều mang hồn phố.

Đỗ Phấn đã hoàn thành sứ mệnh của người nghệ sĩ: biến ký ức cá nhân thành di sản tập thể. Như lời nhận xét tinh tế: "Đọc văn ông, người ta nhớ lại cả một quãng đời với độ chính xác của ký ức được ướp bằng ngôn từ".

Như lời nhận định sâu sắc của nhà văn Lê Minh Khuê: "Đỗ Phấn yêu Hà Nội bằng cách khắc họa vẻ đẹp xưa cũ, để ta thêm nâng niu giữ gìn". Quả thật, từng trang viết của ông đều thấm đẫm hoài niệm về một Hà Nội thanh lịch, mà "Cõi lá" chính là bản tình ca xuân rung động nhất.

Đỗ Phấn - nghệ sĩ đa tài với hành trình kỳ lạ: từ hội họa trở về văn chương. Tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật năm 1980, dạy học 9 năm rồi bất ngờ cầm bút viết văn năm 2005. Cái nhìn của họa sĩ đã giúp ông phát hiện vẻ đẹp ẩn mình trong những điều bình dị: từ vòi nước công cộng đến gánh bún đậu mắm tôm. Mỗi chi tiết nhỏ đều trở thành "mảnh ghép ký ức" tạo nên bức tranh Hà Nội toàn cảnh - vừa cổ kính vừa đôn hậu.

"Cõi lá" mở đầu bằng khúc dạo đầu xuân muộn đầy thi vị: "Bẽ bàng mùa xuân đến hẹn trễ/Khi nắng đã chao chát vẽ vàng lộc biếc". Cụm từ "Òa thức" như nốt nhấn trong bản giao hưởng mùa - khoảnh khắc vạn vật bừng tỉnh sau giấc ngủ đông. Những chiếc lá non đong đưa "như tiếng chuông chùa huyền hoặc", lũ trẻ tan trường tựa "thiên thần bước ra từ lá". Đặc biệt xúc động là hình ảnh người em xa xứ hai mươi năm vẫn day dứt câu hỏi: "Lá ven hồ đã rụng chưa?" - minh chứng cho sức sống bền bỉ của ký ức.

Những cây cổ thụ Hà Nội hiện lên với vẻ đẹp đầy nghịch lý: thân cây "u sần mấu cục" nhưng vẫn kiên cường đồng hành cùng thành phố qua bao thăng trầm. Kết thúc tác phẩm là chi tiết đầy triết lý: "Gương mặt ai cũng trẻ lại trong cõi lá xuân" - phải chăng thiên nhiên chính là liều thuốc trường xuân cho tâm hồn đô thị?

Qua "Cõi lá", Đỗ Phấn không chỉ viết về Hà Nội mà còn thổi hồn vào từng trang sách, biến ký ức cá nhân thành di sản chung của mọi người con đất Thăng Long. Như chính ông từng tâm niệm: "Những điều đẹp đẽ và cả xấu xí của nơi mình sống đều trở thành tiền đề sáng tạo".

Nhà phê bình Đỗ Ngọc Thống từng nhận xét tinh tế về Đỗ Phấn - một tâm hồn song trùng: vừa là nghệ sĩ đắm say với vẻ đẹp Hà Nội, vừa là công dân đau đáu trước những đổi thay của đô thị. Chính sự giằng xé này đã tạo nên chiều sâu cho những trang viết về Thủ đô.

Xuất thân từ hội họa, Đỗ Phấn mang đến văn chương cái nhìn tạo hình độc đáo. Ông tự nhận mình là "tay ngang" nhưng chính tình yêu Hà Nội đã biến ông thành bậc thầy tản văn. "Cõi lá" (2008) là kiệt tác kết tinh phong cách: vừa lãng mạn say đắm, vừa sắc sảo trong phê phán hiện thực.

Tác phẩm mở đầu bằng khúc dạo đầu xuân muộn đầy thi vị. Những câu văn ngắt nhịp đột ngột như bắt trọn khoảnh khắc thiên nhiên bừng tỉnh: "Nắng chao chát vẽ vàng lộc biếc/Oà thức cùng xôn xao lá cành". Đỗ Phấn phát hiện vẻ đẹp trong từng chi tiết nhỏ: màu thạch lựu óng ả của lá non, âm thanh xào xạc tựa "tiếng chuông chùa huyền hoặc", bọn trẻ chơi đùa như "thiên thần bước ra từ lá".

Đặc biệt xúc động là hình ảnh những cây cổ thụ - nhân chứng lịch sử thầm lặng. Cây xà cừ được miêu tả với sự "giận hờn" đầy yêu thương: thân hình đồ sộ nhưng mềm yếu trước làn gió heo may. Chúng trở thành biểu tượng cho sức sống bền bỉ của Hà Nội - vừa kiên cường trước bão giông, vừa dịu dàng rủ lá mỗi thu về.

"Cõi lá" không đơn thuần là tác phẩm văn chương, mà là bản giao hưởng bằng ngôn từ về tình yêu Hà Nội. Qua ngòi bút tài hoa của Đỗ Phấn, mỗi chiếc lá trở thành trang sử sống động, mỗi gốc cây là nhân chứng lịch sử, và mùa xuân Hà Nội hiện lên như bức tranh thủy mặc đầy thi vị.