Tuyển chọn 6 bài phân tích sâu sắc nhất về tác phẩm 'Những đứa trẻ' của đại văn hào M. Go-rơ-ki dành cho học sinh lớp 9

I. NHỮNG TRI THỨC TRỌNG TÂM

1. Mác-xim Go-rơ-ki (1868-1936) - bút danh của A-lếch-xây Pê-scốp - xuất thân từ gia đình lao động nghèo tại Ni-giơ-ni Nô-vơ-gô-rốt. Mồ côi cha từ nhỏ, ông sống cùng ông bà ngoại và sau này trở thành tác giả của bộ ba tiểu thuyết tự truyện nổi tiếng: 'Thời thơ ấu' (1913-1914), 'Kiếm sống' (1916) và 'Những trường đại học của tôi' (1923).

2. Nội dung cốt lõi: Sau một tuần xa cách, ba anh em nhà hàng xóm lại tìm đến nhân vật 'tôi'. Trong cuộc trò chuyện cảm động, khi được hỏi về mẹ, những đứa trẻ bỗng trở nên u buồn. Nhân vật 'tôi' đã an ủi chúng bằng những câu chuyện cổ tích ấm áp của bà ngoại. Đột ngột, người cha xuất hiện và ngăn cấm mối quan hệ này. Thế nhưng tình bạn trong sáng ấy vẫn âm thầm tiếp diễn với những chia sẻ vui buồn.

II. PHÂN TÍCH TÁC PHẨM

1. Bố cục đoạn trích gồm ba mạch chính:

- Khúc dạo đầu: Tình bạn hồn nhiên tuổi thơ

- Biến cố: Sự ngăn cấm từ thế giới người lớn

- Cao trào: Sức sống bền bỉ của tình bạn

Xuyên suốt tác phẩm là hệ thống hình ảnh nghệ thuật đặc sắc: những đứa trẻ, chim chóc, cổ tích, người dì ghẻ và bà ngoại hiền hậu - tạo nên mạch liên kết nghệ thuật chặt chẽ, để lại dư âm sâu lắng.

2. Bối cảnh xã hội: Mặc dù là hàng xóm, gia đình A-li-ô-sa và nhà đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp cách biệt bởi địa vị xã hội. A-li-ô-sa miêu tả ba đứa trẻ 'mặc áo cánh xám, đội mũ giống nhau, khuôn mặt tròn và đôi mắt xám ngắt' - hình ảnh đồng nhất đến mức chỉ phân biệt được qua dáng vóc.

Tình cờ cứu đứa trẻ rơi xuống giếng, A-li-ô-sa được mời sang chơi. Cảnh ngộ thiếu thốn tình thương đã gắn kết những tâm hồn trẻ thơ. Khi kể về người mẹ đã khuất, 'chúng co cụm vào nhau như đàn gà con' - chi tiết đầy ám ảnh được Go-rơ-ki khắc họa xúc động.

3. Nghệ thuật xây dựng hình tượng:

- Khoảnh khắc các em nhỏ xích lại gần nhau khi nhắc đến mẹ đã khuất thể hiện sự đồng cảm sâu sắc

- Cảnh lặng lẽ rút lui khi đại tá xuất hiện phản ánh sự áp chế của thế giới người lớn

4. Đặc sắc nghệ thuật: Sự đan xen tài tình giữa hiện thực và cổ tích. Khi bọn trẻ nhắc đến 'mẹ khác', A-li-ô-sa liên tưởng ngay đến mụ dì ghẻ độc ác. Khi nói về 'mẹ đẻ', cậu lại chìm vào không gian cổ tích với hình ảnh người bà hiền hậu được miêu tả qua lời kể đầy chất liệu dân gian: 'ngày xửa ngày xưa'... Chính nghệ thuật kể chuyện độc đáo này đã làm nên sức hấp dẫn đặc biệt cho tác phẩm.

I. Khái quát tác phẩm

1. Tác giả Maksim Gorky

- Nhà văn kiệt xuất người Nga thế kỷ XX

- Cây đại thụ của chủ nghĩa hiện thực văn học

2. Tác phẩm

- Trích chương 9 tiểu thuyết 'Thời thơ ấu' (1913-1914)

- Bức tranh thu nhỏ về tuổi thơ trong trẻo

II. Phân tích chi tiết

Câu 1: Bố cục nghệ thuật

1. Khúc dạo đầu: Tình bạn hồn nhiên giữa những tâm hồn trẻ thơ

2. Biến cố: Bức tường ngăn cách từ thế giới người lớn

3. Cao trào: Sức sống mãnh liệt của tình bạn vượt qua rào cản

Hệ thống hình ảnh lặp lại (trẻ thơ, chim chóc, cổ tích) tạo mạch liên kết chặt chẽ, để lại dư âm sâu lắng.

Câu 2: Hoàn cảnh đặc biệt

- A-li-ô-sa: Mồ côi cha, sống trong thế giới của bà ngoại

- Ba đứa trẻ: Mồ côi mẹ, sống với dì ghẻ lạnh lùng

- Cả bốn đều khát khao tình thương ấm áp

Sự khác biệt giai cấp (con đại tá vs cậu bé nghèo) chính là nguyên nhân sâu xa của sự ngăn cấm.

Câu 3: Hình tượng trẻ thơ

- Ba đứa trẻ hiện lên với vẻ ngoan ngoãn, thuần khiết

- Ẩn sau vẻ ngoài sang trọng là nỗi cô đơn khôn tả

- Chỉ thực sự hạnh phúc khi được chia sẻ với A-li-ô-sa

Câu 4: Nghệ thuật đan xen

Gorky tài tình kết hợp hai thế giới:

- Hiện thực khắc nghiệt (người mẹ mất, dì ghẻ)

- Cổ tích thần tiên (người bà nhân hậu)

Tạo nên bức tranh đa sắc màu vừa chân thực vừa mộng mơ.

Khám phá tác phẩm kinh điển

Về tác giả Mác-xim Go-rơ-ki

Bậc thầy văn chương Nga (1868-1936) với bút danh mang nghĩa "Cay đắng" - A-lếch-xây Pê-crốp. Xuất thân từ tuổi thơ bất hạnh: mồ côi cha từ lúc lên ba, sống cùng ông bà ngoại và sớm phải bươn chải kiếm sống. Ông để lại cho nhân loại bộ ba tiểu thuyết tự truyện đặc sắc: 'Thời thơ ấu', 'Kiếm sống', 'Những trường đại học của tôi' cùng tiểu thuyết 'Người mẹ' - tác phẩm tiêu biểu về sự thức tỉnh cách mạng.

Tác phẩm đặc sắc

Đoạn trích 'Những đứa trẻ' (trích chương IX 'Thời thơ ấu') kể về mối tình bạn vượt qua rào cản giai cấp giữa A-li-ô-sa và ba đứa trẻ nhà đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp. Mối quan hệ đặc biệt nảy sinh từ sự kiện A-li-ô-sa cứu đứa trẻ rơi xuống giếng, bất chấp sự cấm đoán của người cha đại tá.

Phân tích chi tiết

1. Bố cục nghệ thuật: Ba mạch chính đan xen - tình bạn hồn nhiên, sự ngăn cấm phũ phàng, và sức sống bền bỉ của tình bạn. Hệ thống hình ảnh lặp lại (trẻ thơ, chim chóc, cổ tích) tạo nên mạch liên kết chặt chẽ, để lại dư âm sâu lắng.

2. Hoàn cảnh éo le: A-li-ô-sa - cậu bé nghèo mồ côi cha, sống với ông bà ngoại; ba đứa trẻ nhà đại tá - sống trong nhung lụa nhưng thiếu vắng tình thương. Chính sự đồng cảm về nỗi cô đơn đã xóa nhòa khoảng cách giai cấp.

3. Hình tượng trẻ thơ: Được khắc họa qua lăng kính tinh tế của A-li-ô-sa - những tâm hồn non nớt bị kìm hãm trong khuôn phép, chỉ thực sự tỏa sáng khi được tự do chia sẻ. Hình ảnh "co cụm như gà con" khi nhắc đến mẹ đã khuất là chi tiết đầy ám ảnh.

4. Nghệ thuật đan xen: Go-rơ-ki tài tình kết hợp hai thế giới - hiện thực nghiệt ngã (người mẹ mất, dì ghẻ) và cổ tích thần tiên (người bà nhân hậu). Sự hòa quyện này tạo nên chiều sâu triết lý: dù cuộc đời có khắc nghiệt, tình yêu thương vẫn có sức mạnh cứu rỗi những tâm hồn bé nhỏ.