Tuyển tập 13 bài phân tích sâu sắc nhất về thi phẩm 'Nói với con' của Y Phương

Tình cảm gia đình - đề tài muôn thuở của văn chương, được Y Phương tái hiện bằng góc nhìn mới mẻ qua 'Nói với con'. Khác biệt hoàn toàn với những tác phẩm trước đó, bài thơ là cuộc trò chuyện giản dị mà sâu lắng giữa cha và con, thấm đẫm tinh thần dân tộc.

Những vần thơ mộc mạc nhưng chứa chan tình cảm: 'Chân phải bước tới cha/Chân trái bước tới mẹ' không chỉ khắc họa hình ảnh đứa trẻ chập chững tập đi mà còn là biểu tượng cho hành trình trưởng thành dưới sự dìu dắt của cha mẹ.

Y Phương đưa ta về với không gian núi rừng đậm chất dân tộc qua hình ảnh 'người đồng mình' cần cù lao động, lạc quan yêu đời. Những câu thơ 'Cao đo nỗi buồn/Xa nuôi chí lớn' trở thành triết lý sống sâu sắc, dạy con cách đối mặt nghịch cảnh mà không quên nguồn cội.

Điểm độc đáo của bài thơ nằm ở cách người cha truyền dạy bài học làm người: sống mạnh mẽ nhưng không mất đi tình cảm gia đình, tự hào về quê hương dù nghèo khó. Đây chính là thông điệp nhân văn vượt thời gian của tác phẩm.

Y Phương - nhà thơ dân tộc Tày với bút danh Hứa Vinh Sước, sinh năm 1948 tại Trùng Khánh, Cao Bằng. Trải qua những năm tháng quân ngũ (1968-1981), ông chuyển về công tác tại Sở Văn hóa - Thông tin và sau này trở thành Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh. Thơ ông là tiếng nói chân thành, mạnh mẽ mang đậm hồn cốt miền núi.

Bài thơ 'Nói với con' là khúc tâm tình đặc sắc về tình phụ tử, được thể hiện qua lăng kính độc đáo của người dân tộc. Tác phẩm mở đầu bằng hình ảnh đứa trẻ chập chững những bước đi đầu đời trong vòng tay cha mẹ: 'Chân phải bước tới cha/Chân trái bước tới mẹ'. Những vần thơ giản dị mà thấm thía, gợi lên khung cảnh gia đình ấm áp, tràn ngập yêu thương.

Y Phương đưa người đọc vào thế giới của 'người đồng mình' - những con người cần cù, lạc quan giữa núi rừng: 'Đan lờ cài nan hoa/Vách nhà ken câu hát'. Qua đó, nhà thơ khéo léo truyền tải bài học về lòng tự hào dân tộc, sức sống bền bỉ và tình yêu quê hương sâu nặng.

Phần cuối bài thơ chứa đựng những lời dạy sâu sắc của người cha: 'Sống trên đá không chê đá gập ghềnh/Sống trong thung không chê thung nghèo đói'. Đó không chỉ là lời nhắn nhủ con cái mà còn là triết lý sống mạnh mẽ, kiên cường trước nghịch cảnh.

Bằng ngôn ngữ mộc mạc mà giàu hình ảnh, Y Phương đã tạo nên một tác phẩm vừa mang tính cá nhân sâu sắc, vừa có giá trị phổ quát. 'Nói với con' xứng đáng là bài ca bất hủ về tình cha con, về nguồn cội và lẽ sống cao đẹp.

Y Phương - nhà thơ dân tộc Tày, đã thổi hồn vào 'Nói với con' bằng chất thơ mộc mạc mà sâu lắng. Hai mươi tám câu thơ tự do như dòng suối chảy, có câu ngắn gọn hai chữ, có câu dài mười chữ, tất cả đều thấm đẫm tình cha và bản sắc miền núi.

Bài thơ là bức tranh đa sắc về tình phụ tử và niềm tự hào dân tộc. Những câu thơ 'Người đồng mình' vang lên như điệp khúc, khắc họa hình ảnh cộng đồng dân tộc Tày cần cù, khéo léo: 'Đan lờ cài nan hoa/Vách nhà ken câu hát'. Y Phương đã biến công việc lao động thường ngày thành nghệ thuật, biến cuộc sống lam lũ thành bản trường ca lạc quan.

Đặc biệt sâu sắc là những lời dạy con về lẽ sống: 'Sống trên đá không chê đá gập ghềnh/Sống trong thung không chê thung nghèo đói'. Đó không chỉ là lời răn dạy con cái mà còn là triết lý sống kiên cường, bám trụ với quê hương dù gian khó.

Bài thơ khép lại bằng lời nhắn nhủ đầy xúc động: 'Con ơi tuy thô sơ da thịt/Lên đường/Không bao giờ nhỏ bé được/Nghe con'. Hai tiếng 'nghe con' chứa đựng cả biển trời tình phụ tử, là sợi dây kết nối giữa truyền thống và hiện đại, giữa cha và con, giữa cá nhân và cộng đồng.

Qua 'Nói với con', Y Phương không chỉ viết cho riêng con mình mà còn viết cho tất cả chúng ta - những người đang trên hành trình tìm về cội nguồn và khẳng định bản sắc.

“Con cựa mình trong giấc ngủ say nồng

Cha dịu dàng thì thầm: ‘Ngủ thêm đi con!’

Vầng trăng khuyết còn đang chờ tỏa sáng

Gió mơn man ru giấc mộng bình yên

Hơi ấm tay cha vòng ôm con thơ bé”.

(Hai bàn tay em – Huy Cận)

Tình cha ấm áp chẳng kém phần thiết tha so với tình mẫu tử thiêng liêng. Bài thơ "Nói với con" của Y Phương cất lên từ mạch nguồn cảm xúc ấy - lời tâm tình dịu ngọt của người cha miền núi gửi gắm cho đứa con thân yêu.

“Cha dắt con trên bãi cát mênh mông

Ánh trăng bàng bạc đổ tràn vai áo

Cha lặng nhìn về chân trời xa thẳm

Con ngây thơ với cánh buồm ước mơ

‘Cha cho con buồm trắng nhé!

Để con đi...’ (Những cánh buồm)

Qua ngòi bút giản dị mà sâu lắng, Y Phương đã khắc họa nên bức tranh đẹp đẽ về tình phụ tử. Những lời thơ mộc mạc nhưng thấm đẫm tình yêu thương, là hành trang tinh thần cha trao cho con về cội nguồn dân tộc.

Từng bước chân chập chững đầu đời của con:

“Chân phải bước về phía cha

Chân trái ngoảnh lại tìm mẹ

Mỗi tiếng bi bô là niềm vui bất tận

Nụ cười con thơ ấm áp cả gian nhà”.

Những khoảnh khắc đong đầy hạnh phúc ấy đã trở thành kỷ niệm thiêng liêng:

“Nghe tin con tập đi

Cha thao thức suốt đêm dài

Lặng thầm đếm từng bước nhỏ

Dõi theo con từng phút giây”.

Con lớn lên trong lao động cần cù, giữa thiên nhiên hùng vĩ:

“Người đồng mình đan lờ cài hoa núi

Vách nhà ken tiếng hát say sưa

Rừng cho hoa thơm ngát

Con đường mở lối cho yêu thương”.

Cha mong con sống mạnh mẽ như sông suối quê hương:

“Người đồng mình dẫu gian nan vẫn thủy chung

Lên thác xuống ghềnh không hề nao núng

Dẫu đói nghèo vẫn không chê quê cha đất tổ

Sống hiên ngang như núi rừng bất khuất”.

Lời nhắn nhủ cuối cùng thật giản dị mà sâu sắc:

“Con ơi dù đời có phong ba

Hãy giữ lấy phẩm chất người đồng mình

Mạnh mẽ tiến bước trên đường đời

Đừng bao giờ tự hạ mình, con nhé!”

Bài thơ là khúc ca ngọt ngào về tình phụ tử, là hành trang tinh thần vô giá cha trao cho con trước ngưỡng cửa cuộc đời.

Tình cảm gia đình và niềm tự hào quê hương luôn là mạch nguồn cảm hứng bất tận trong thi ca. Từ hình ảnh người mẹ Tà ôi địu con lên nương trong "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" của Nguyễn Khoa Điềm đến lời ru ngọt ngào trong "Con cò" của Chế Lan Viên, mỗi tác phẩm đều thấm đẫm tình yêu thương vô bờ.

Y Phương - nhà thơ dân tộc Tày với phong cách thơ hồn nhiên, chân chất đã góp vào dòng chảy ấy một áng thơ độc đáo: "Nói với con". Bài thơ là lời tâm tình đầy trìu mến của người cha miền núi, truyền cho con tình yêu quê hương và niềm tự hào về phẩm chất cao đẹp của "người đồng mình".

Mở đầu bài thơ là khung cảnh gia đình ấm áp:

"Chân phải bước về phía cha

Chân trái ngoảnh lại tìm mẹ

Mỗi tiếng bi bô là niềm vui vô tận

Nụ cười con thơ ấm áp cả gian nhà"

Những bước chân chập chững đầu đời của con luôn có cha mẹ dõi theo, nâng đỡ. Đó là tình yêu thiêng liêng nhất, là cội nguồn nuôi dưỡng tâm hồn con.

Không chỉ có gia đình, con còn lớn lên trong tình yêu thương của quê hương:

"Người đồng mình đan lờ cài hoa núi

Vách nhà ken tiếng hát say sưa

Rừng cho hoa thơm ngát

Con đường mở lối cho yêu thương"

Cuộc sống lao động của người miền núi hiện lên thật đẹp qua những hình ảnh giản dị mà giàu sức gợi. Đó là bức tranh quê hương với những con người cần cù, tài hoa, sống hòa hợp với thiên nhiên.

Người cha dạy con về phẩm chất kiên cường của "người đồng mình":

"Người đồng mình dẫu gian nan vẫn thủy chung

Lên thác xuống ghềnh không hề nao núng

Dẫu đói nghèo vẫn không chê quê cha đất tổ

Sống hiên ngang như núi rừng bất khuất"

Lời dạy của cha thật mộc mạc mà sâu sắc, khắc họa rõ nét hình ảnh những con người miền núi với ý chí sắt đá, tấm lòng thủy chung với quê hương.

Bài thơ khép lại bằng lời nhắn gửi đầy tin tưởng:

"Con ơi dù đời có phong ba

Hãy giữ lấy phẩm chất người đồng mình

Mạnh mẽ tiến bước trên đường đời

Đừng bao giờ tự hạ mình, con nhé!"

"Nói với con" không chỉ là lời tâm tình của người cha dành cho con, mà còn là bài học về lòng tự hào dân tộc, về sức mạnh vượt qua gian khó. Y Phương đã gửi gắm vào đó tất cả tình yêu thương và niềm tin vào thế hệ tiếp nối.

Tình cảm gia đình - mạch nguồn thiêng liêng luôn khơi gợi cảm hứng bất tận trong trái tim người nghệ sĩ. Giữa muôn vàn cách cảm nhận độc đáo về đề tài này, bài thơ 'Nói với con' của Y Phương vẫn tỏa sáng như một viên ngọc quý với lời thủ thỉ đầy triết lý từ trái tim người cha dành cho đứa con thân yêu.

Khổ thơ mở đầu hiện lên như bức tranh ấm áp: 'Chân phải bước tới cha/ Chân trái bước tới mẹ'. Mỗi bước chập chững của con đều được đón đợi bằng tình yêu thương vô bờ. Nhịp thơ 2/3 nhịp nhàng cùng phép điệp cấu trúc khéo léo đã dệt nên giai điệu hạnh phúc, nơi mỗi tiếng cười con trẻ là niềm vui bất tận của cha mẹ.

Bảy câu tiếp theo mở ra không gian rộng lớn hơn - quê hương yêu dấu với 'người đồng mình' chất phác. Hình ảnh 'Đan lờ cài nan hoa/Vách nhà ken câu hát' không chỉ thể hiện bàn tay tài hoa mà còn bật lên tinh thần lạc quan giữa cuộc sống lam lũ. Thiên nhiên ở đây không đơn thuần là cảnh vật, mà là người mẹ hiền ấp ủ, nuôi dưỡng tâm hồn con trẻ.

Người cha với lòng tự hào sâu sắc đã khắc họa bức chân dung đẹp đẽ về 'người đồng mình': kiên cường vượt 'thác ghềnh', thủy chung với mảnh đất nghèo, và trên hết là ý thức 'tự đục đá kê cao quê hương'. Những câu thơ chứa đựng cả triết lý sống sâu sắc, như lời nhắn nhủ con hãy giữ vững cốt cách, tiếp nối truyền thống cha ông.

Kết thúc bài thơ, hai tiếng 'Con ơi' vang lên đầy trìu mến, chất chứa niềm tin yêu và hy vọng. Lời nhắn nhủ 'Lên đường/Không bao giờ nhỏ bé được' như hành trang tinh thần vững chắc cho con bước vào đời. Bài thơ không chỉ là lời cha dạy con mà còn là bài học về lòng tự tôn dân tộc, về tình yêu quê hương đất nước.

Bằng ngôn ngữ mộc mạc mà sâu lắng, hình ảnh giản dị mà đa tầng ý nghĩa, Y Phương đã tạo nên một tác phẩm giàu sức lay động. Bài thơ như dòng suối mát lành nuôi dưỡng tâm hồn, nhắc nhở mỗi chúng ta về cội nguồn sinh dưỡng - gia đình và quê hương.

Y Phương - nhà thơ của núi rừng Tây Bắc, đã gửi gắm vào thơ ca hồn cốt mộc mạc mà sâu lắng của người dân tộc Tày. "Nói với con" chính là khúc tâm tình thiêng liêng nhất, nơi người cha gửi trọn niềm hạnh phúc khi lần đầu được ẵm con vào lòng, cùng những triết lý sống đúc kết từ núi rừng quê hương.

Bài thơ mở ra bằng hình ảnh đứa trẻ chập chững những bước đi đầu đời: "Chân phải bước tới cha/Chân trái bước tới mẹ". Mỗi bước chân nhỏ như khắc họa vòng tay ấm áp của gia đình - nơi con lớn lên trong tình yêu thương vô điều kiện. Nhịp thơ nhẹ nhàng như lời ru, phép điệp cấu trúc tạo nên giai điệu hạnh phúc viên mãn.

Không gian quê hương hiện lên qua hình ảnh "người đồng mình" chất phác: "Đan lờ cài nan hoa/Vách nhà ken câu hát". Cuộc sống lao động trở nên thi vị nhờ đôi bàn tay tài hoa và tâm hồn lạc quan. Thiên nhiên ở đây không đơn thuần là cảnh vật, mà như người mẹ hiền ôm ấp, nuôi dưỡng tâm hồn con bằng những gì tinh túy nhất.

Người cha với niềm tự hào sâu sắc đã khắc họa bức chân dung đáng ngưỡng mộ về đồng bào mình: kiên cường vượt "thác ghềnh", thủy chung với mảnh đất nghèo, và trên hết là ý thức "tự đục đá kê cao quê hương". Những câu thơ chứa đựng triết lý sống sâu sắc, như lời nhắn nhủ con hãy giữ vững cốt cách, tiếp nối truyền thống cha ông.

Kết thúc bài thơ, lời căn dặn "Lên đường/Không bao giờ nhỏ bé được" vang lên như tiếng chuông thức tỉnh, tiếp thêm sức mạnh để con tự tin bước vào đời. Bằng ngôn ngữ giản dị mà đầy ám ảnh, Y Phương đã tạo nên một tác phẩm vượt thời gian - nơi tình cha con hòa quyện cùng tình yêu quê hương đất nước thiêng liêng.

Quê hương - hai tiếng thiêng liêng ấy đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận trong thi ca. Như Đỗ Trung Quân từng viết: "Quê hương là chùm khế ngọt", hay Ngô Hữu Đoàn với quan niệm quê hương bao gồm cả những ngọt ngào lẫn chua cay. Và Y Phương, bằng chất giọng mộc mạc đặc trưng của người dân tộc Tày, đã gửi gắm tình yêu quê hương sâu nặng qua bài thơ "Nói với con" - một bản tình ca về cội nguồn và lẽ sống.

Bài thơ mở ra bằng hình ảnh đứa trẻ chập chững những bước đi đầu đời: "Chân phải bước tới cha/Chân trái bước tới mẹ". Mỗi bước chân nhỏ đều thấm đẫm tình yêu thương vô bờ của cha mẹ. Nhịp thơ nhẹ nhàng như lời ru, phép điệp cấu trúc khéo léo tạo nên giai điệu hạnh phúc viên mãn.

Không gian quê hương hiện lên qua hình ảnh "người đồng mình" chất phác: "Đan lờ cài nan hoa/Vách nhà ken câu hát". Những động từ "đan, cài, ken" không chỉ diễn tả công việc lao động mà còn gợi lên sự gắn bó cộng đồng. Thiên nhiên nơi đây không đơn thuần là cảnh vật, mà như người mẹ hiền ấp ủ, nuôi dưỡng tâm hồn con trẻ bằng những gì tinh túy nhất.

Người cha với lòng tự hào sâu sắc đã khắc họa bức chân dung đáng ngưỡng mộ về đồng bào mình: kiên cường vượt "thác ghềnh", thủy chung với mảnh đất nghèo, và trên hết là ý thức "tự đục đá kê cao quê hương". Những câu thơ chứa đựng triết lý sống sâu sắc, như lời nhắn nhủ con hãy giữ vững cốt cách, tiếp nối truyền thống cha ông.

Kết thúc bài thơ, lời căn dặn "Lên đường/Không bao giờ nhỏ bé được" vang lên đầy nghiêm nghị mà trìu mến. Bằng ngôn ngữ giản dị mà đầy ám ảnh, Y Phương đã tạo nên một tác phẩm vượt thời gian - nơi tình cha con hòa quyện cùng tình yêu quê hương đất nước thiêng liêng, nhắc nhở mỗi chúng ta về trách nhiệm gìn giữ và phát huy những giá trị cội nguồn.

Trong sâu thẳm trái tim mỗi người con đất Việt, hình ảnh quê hương luôn chiếm giữ một vị trí thiêng liêng. Y Phương - nhà thơ dân tộc Tày xứ Cao Bằng - đã gửi gắm tình yêu quê hương qua những lời thủ thỉ chan chứa yêu thương trong thi phẩm "Nói với con" (1980). Tác phẩm ra đời trong bối cảnh đất nước vừa thoát khỏi chiến tranh, đời sống nhân dân còn vô vàn khó khăn, đặc biệt là đồng bào miền núi.

Bằng ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng, Y Phương đã vẽ nên bức tranh gia đình ấm áp với hình ảnh đứa trẻ chập chững những bước đi đầu đời: "Chân phải bước tới cha/Chân trái bước tới mẹ". Đứa con không chỉ được nuôi dưỡng bằng tình yêu thương của cha mẹ, mà còn được bao bọc bởi nghĩa tình của "người đồng mình" - những con người cần cù, khéo léo với công việc "đan lờ cài nan hoa", sống lạc quan giữa núi rừng gian khó.

Qua lời tâm tình với con, nhà thơ khắc họa vẻ đẹp kiên cường của quê hương: "Cao đo nỗi buồn/Xa nuôi chí lớn". Những con người "thô sơ da thịt" nhưng tâm hồn không hề nhỏ bé, họ tự đục đá dựng nhà, bền bỉ vượt qua đói nghèo để "kê cao quê hương". Bài thơ là hành trang tinh thần quý giá người cha trao cho con: sống thủy chung với cội nguồn, kiên cường trước nghịch cảnh, và luôn tự hào về truyền thống dân tộc.

"Nói với con" không chỉ là lời nhắn gửi gia đình mà còn là bản hùng ca về sức sống mãnh liệt của con người và văn hóa miền núi. Tác phẩm đã chạm đến trái tim độc giả bằng sự chân thành, giản dị và chiều sâu triết lý nhân sinh.

Y Phương (1948-2022), tên khai sinh Hứa Vĩnh Sước, là ngọn núi hùng vĩ trong thơ ca dân tộc Tày. Chất thơ ông như dòng suối trong lành, chảy từ tâm hồn mộc mạc của người miền sơn cước, mang theo cả hương thơm của đất trời Cao Bằng. "Nói với con" - viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân tộc - đã kết tinh tài năng và tâm hồn ấy.

Bài thơ là khúc tâm tình đầy ắp yêu thương của người cha dành cho con, qua đó bày tỏ tình yêu quê hương sâu nặng. Những vần thơ giản dị như lời ăn tiếng nói hàng ngày, nhưng chứa đựng cả triết lý nhân sinh sâu sắc về cội nguồn, về sức mạnh cộng đồng.

Y Phương mở đầu bằng hình ảnh đứa trẻ chập chững những bước đi đầu đời: "Chân phải bước tới cha/Chân trái bước tới mẹ". Đó không chỉ là khoảnh khắc thiêng liêng của tình phụ tử, mà còn là bức tranh gia đình ấm áp, nơi con lớn lên trong vòng tay yêu thương.

Nhà thơ dẫn dắt con về với cộng đồng qua hình ảnh "người đồng mình" - những con người cần cù, khéo léo với công việc "đan lờ cài nan hoa", sống lạc quan giữa núi rừng. Họ không chỉ lao động mà còn sáng tạo nghệ thuật, biến cuộc sống khó khăn thành bản hòa ca của niềm vui.

Qua lời thơ, Y Phương khắc họa vẻ đẹp kiên cường: "Cao đo nỗi buồn/Xa nuôi chí lớn". Những con người "thô sơ da thịt" ấy đã "tự đục đá kê cao quê hương", viết nên bản anh hùng ca về ý chí vượt khó. Bài thơ khép lại bằng lời nhắn nhủ đầy tin yêu: "Lên đường/Không bao giờ nhỏ bé được".

"Nói với con" không chỉ là lời tâm tình gia đình, mà còn là bản tình ca về quê hương, là bài học làm người sâu sắc, được chuyển tải bằng ngôn ngữ thơ đậm chất dân tộc, vừa giản dị vừa hàm súc.

Y Phương - nhà thơ mang giai điệu núi rừng Tây Bắc, với hồn thơ chân chất nhưng đầy chiều sâu triết lý. "Nói với con" chính là khúc tâm tình đong đầy yêu thương, nơi người cha gửi gắm bao điều thiêng liêng nhất qua từng câu chữ mộc mạc.

Bài thơ như dòng suối trong veo chảy từ trái tim người cha đến trái tim người con. Thể thơ tự do phóng khoáng trở thành nhịp cầu cảm xúc, đưa ta vào thế giới của tình phụ tử thiêng liêng, nơi những lời dạy về cội nguồn được truyền tải qua hình ảnh giản dị mà sâu lắng.

Những vần thơ đầu vẽ nên khung cảnh ấm áp:
"Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ"
Mỗi bước chân con đều in dấu yêu thương, mỗi tiếng cười đều ngân vang hạnh phúc gia đình. Y Phương khéo léo dệt nên bức tranh tuổi thơ con đầy ắp tình yêu thương.

Rồi bài thơ mở ra không gian văn hóa cộng đồng đậm chất dân tộc:
"Người đồng mình thương lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa"
Những hình ảnh lao động giản dị trở thành biểu tượng cho sự gắn kết cộng đồng, cho nghĩa tình sâu nặng của quê hương. Qua đó, người cha nhắn nhủ con phải biết trân trọng cội nguồn, gìn giữ những giá trị truyền thống.

Trong dòng chảy văn học viết về tình cảm gia đình, "Nói với con" của Y Phương nổi lên như viên ngọc quý hiếm khắc họa tình phụ tử - mảng đề tài ít được khai thác. Bài thơ là khúc tâm tình đầy ắp yêu thương của người cha dân tộc Tày, qua đó làm bật lên vẻ đẹp tâm hồn và sức sống mãnh liệt của con người miền núi.

Bằng chất giọng đặc trưng "thổ cẩm" đầy ngọt ngào, Y Phương đã dệt nên bức tranh đa sắc về hành trình trưởng thành của con: từ vòng tay ấm áp gia đình đến không gian rộng lớn của quê hương nghĩa tình. Những vần thơ mở đầu như bức họa sinh động:
"Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ"
Mỗi bước chân con đều đong đầy tình yêu thương, mỗi tiếng cười đều ngân vang hạnh phúc đơn sơ mà thiêng liêng.

Bài thơ nâng tầm thành bản hùng ca về "người đồng mình" - những con người lao động cần cù:
"Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát"
Những động từ "đan", "cài", "ken" không chỉ miêu tả công việc mà còn thổi hồn vào đó tình đoàn kết cộng đồng. Thiên nhiên núi rừng hiện lên như người mẹ thứ hai:
"Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng"

Người cha truyền cho con bài học làm người sâu sắc:
"Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói"
Triết lý sống mạnh mẽ ấy được chuyển tải qua hình ảnh giản dị mà đầy sức gợi. Điệp khúc "người đồng mình" vang lên như lời tự hào dân tộc, khẳng định:
"Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương"

Kết thúc bài thơ, hai tiếng "nghe con" chứa đựng cả biển trời tâm sự. Y Phương đã tạo nên kiệt tác nghệ thuật độc đáo bằng thể thơ tự do phóng khoáng, ngôn ngữ "thổ cẩm" đậm chất dân tộc, đưa người đọc vào thế giới tình cảm vừa gần gũi vừa thiêng liêng.