10 lễ hội truyền thống nổi bật ở Việt Nam

Lễ hội Ka-tê là sự kiện văn hóa quan trọng nhất của cộng đồng dân tộc Chăm, diễn ra tại tỉnh Ninh Thuận. Lễ hội này (hay còn gọi là lễ tưởng niệm đấng cha) được tổ chức tại tháp Pôklông Garai vào ngày 1-7 âm lịch, tương ứng với khoảng thời gian từ 25-9 đến 5-10 Dương lịch. Đây là dịp để tưởng nhớ các anh hùng dân tộc, tổ tiên, thần linh, cũng như các vua Pôklông Garai và Prôme. Mọi người từ các vùng lân cận tụ họp quanh các tháp để tham gia nghi lễ. Các thầy cúng tiến hành cúng tế ngoài sân trước khi đưa vào trong đền. Cùng lúc đó, các bà bóng sẽ thực hiện nghi thức tắm rửa, thay áo cho vua Pôklông.

Đặc biệt, lễ hội còn có các màn biểu diễn nghệ thuật đặc sắc của thanh niên Chăm. Âm thanh du dương của kèn Samanai và nhịp điệu sôi động của trống Ginăng đã tạo ra không khí hứng khởi, đưa người tham gia vào một không gian thiêng liêng và huyền bí. Những điệu múa của các thiếu nữ Chăm như đưa người tham dự lạc vào cõi mộng. Lễ hội Ka-tê chính là khoảnh khắc thiêng liêng, giúp khơi dậy sức sống mạnh mẽ cho các tháp Chăm cổ kính, như thổi hồn vào văn hóa đa dạng và phong phú của đất nước Việt Nam.

Lễ hội Chùa Hương hay còn gọi là Trẩy hội Chùa Hương, là một trong những lễ hội nổi bật của Việt Nam, diễn ra tại Mỹ Đức, Hà Nội. Nằm trong khu thắng cảnh Hương Sơn, lễ hội này được coi là một hành trình về miền đất Phật, nơi mà Quan Thế Âm Bồ Tát đã hiện thân và tu hành. Đây là một trong những lễ hội có sự tham gia đông đảo nhất của các phật tử trong cả nước. Lễ hội diễn ra từ mùng 6 tháng Giêng cho đến hết tháng 3 âm lịch hằng năm.

Lễ hội không chỉ diễn ra ở Chùa Hương mà còn lan rộng ra các địa điểm quanh khu vực Hương Sơn, thuộc huyện Mỹ Đức. Với thời gian tổ chức kéo dài nhất trong năm, lễ hội này đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người dân. Chùa Hương, theo truyền thống, được xem là cõi Phật, nơi thờ Phật bà Quan Âm. Phần lễ tại chùa là những nghi thức Phật giáo trang nghiêm, còn phần hội là sự hội tụ của hàng vạn du khách từ khắp nơi đến hành hương, chiêm bái, cầu phúc và cầu may cho gia đình, đất nước.

Lễ hội Gò Đống Đa diễn ra tại Gò Đống Đa, thuộc quận Đống Đa, Hà Nội vào ngày mùng 5 Tết âm lịch mỗi năm. Đây là lễ hội tổ chức để tưởng niệm chiến thắng vang dội và tri ân công lao to lớn của vua Quang Trung.

Lễ hội diễn ra với những hoạt động đặc sắc, trong đó nổi bật là hội trống, chuông báo hiệu cuộc rước thần chiến thắng, tái hiện khí thế mạnh mẽ của quân Tây Sơn ngày ấy. Các thanh niên từ các làng như Khương Thương, Thịnh Hào tham gia cuộc rước trong trang phục truyền thống, theo sau là cờ, biểu ngữ và kiệu. Đặc biệt, đoàn rước có hình tượng “con rồng lửa” làm từ rơm, tượng trưng cho sức mạnh và khí thế của một dân tộc chiến thắng. Chùa Đống Quang, đối diện với Gò Đống Đa, là nơi diễn ra lễ cầu siêu, dâng hương để tưởng nhớ các anh hùng, nghĩa sĩ đã hy sinh vì tổ quốc. Sau phần nghi lễ, người dân tham gia các trò chơi dân gian đầy sôi động như múa rồng, múa lân, đấu vật, chơi cờ, và chọi gà.

Lễ hội cầu ngư là lễ hội đặc sắc của ngư dân làng Thái Dương Hạ, thị trấn Thuận An, huyện Phú Vang, Thừa Thiên Huế. Diễn ra vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch hàng năm, lễ hội này nhằm tưởng nhớ Trương Quý Công, vị thành hoàng của làng, người đã có công dạy nghề đánh cá và giúp dân làng vượt qua nghèo khó, phát triển nghề ghe mành buôn bán.

Lễ hội cầu ngư chỉ tổ chức ba năm một lần, vì vậy, nó được tổ chức với quy mô lớn và trang trọng. Trong ngày lễ, có những trò chơi tái hiện lại nghề đánh cá của ngư dân, mang đậm bản sắc văn hóa biển cả. Lễ hội bắt đầu với buổi lễ Nghinh ông (đón cá ông, cá voi) trang nghiêm, cùng với những lễ vật dâng cúng, hương và đèn. Sau đó, các tàu thuyền được trang trí lộng lẫy, rước lễ trên biển. Lễ hội cầu ngư thể hiện khát vọng bình yên và thịnh vượng của ngư dân, những người hàng ngày phải đối mặt với sóng gió của biển khơi. Họ cầu mong mưa thuận gió hòa, để có một mùa cá bội thu và cuộc sống ấm no.

Hội đua voi được tổ chức hàng năm vào tháng 3 âm lịch, thường diễn ra tại Buôn Đôn hoặc những cánh rừng thưa ven sông Xrêpôk, Đắk Lắk. Đây là lễ hội đặc sắc, chỉ diễn ra trong một ngày với các hoạt động nổi bật như đua voi tốc độ, voi bơi qua sông Xrêpôk, và voi đá bóng. Số lượng voi tham gia dao động từ 15 đến 18 con. Lễ hội đua voi không chỉ là dịp để tôn vinh tinh thần thượng võ mà còn khẳng định tài nghệ thuần dưỡng voi của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên.

Du khách tham gia lễ hội còn được thưởng thức các món ăn đặc sắc mang đậm bản sắc Tây Nguyên, và có cơ hội cưỡi voi tham quan các buôn làng, trải nghiệm cảm giác cưỡi voi lội qua sông Xrêpôk. Trước khi cuộc đua bắt đầu, tiếng tù và vang lên, và các tốp voi theo sự điều khiển của các quản tượng, được xếp vào vị trí xuất phát. Lễ hội diễn ra trong không gian núi rừng hoang dã, đậm chất Tây Nguyên, mang đến một bầu không khí náo nhiệt và hòa mình vào thiên nhiên kỳ vĩ nơi đây.

Lễ hội bà Chúa Xứ là một trong những lễ hội quan trọng nhất của người dân Đông Nam Bộ, diễn ra từ đêm 23 đến ngày 27 tháng 4 âm lịch hàng năm, tại miếu bà Chúa Xứ trên núi Sam, tỉnh An Giang. Các hoạt động trong lễ hội gồm văn nghệ, múa bóng và nghi thức tắm Bà vào đêm 23. Lễ hội thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương, đến không chỉ để tham gia lễ hội dân gian mà còn để cầu tài, cầu lộc.

Trong lễ hội, tượng bà Chúa Xứ được đưa xuống từ vị trí cao và được tắm bằng nước mưa pha với nước hoa, một nghi lễ thiêng liêng và đầy trang trọng. Ngoài ra, du khách còn được chiêm ngưỡng phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp của núi Sam và tham quan các di tích lịch sử nổi tiếng như Lăng Thoại Ngọc Hầu, Chùa Tây An.

Lễ hội Căm Mường là một nét văn hóa đặc sắc của người dân tộc Lự ở Lai Châu, thể hiện sự tôn kính đối với các vị thần linh như thần sông, thần núi, thần khe, thần suối và thần rồng. Họ tin rằng cuộc sống sung túc, đủ đầy của mình phụ thuộc vào sự che chở của các thần. Chính vì vậy, lễ hội này được tổ chức để dâng lên các vị thần những lễ vật tạ ơn và cầu nguyện cho năm mới đầy đủ, bình an.

Đây là lễ hội mang đậm bản sắc của vùng cao, thu hút nhiều du khách trong dịp đầu xuân. Mâm lễ vật dâng thần tuy giản dị nhưng đầy tỉ mỉ, bao gồm hoa quả, rượu thịt và đặc biệt là 18 chiếc thuyền giấy, mỗi chiếc mang màu sắc tượng trưng cho sự phồn vinh: màu xanh đại diện cho núi rừng bạt ngàn và màu vàng tượng trưng cho mùa lúa chín, một năm mùa màng bội thu.

Tết Nguyên Đán, còn gọi là Tết Âm lịch hay Tết Cổ truyền, là lễ hội quan trọng nhất của người Việt, bắt đầu vào ngày mùng 1 tháng Giêng âm lịch. Đây là dịp đặc biệt đánh dấu sự chuyển giao của năm cũ sang năm mới, với các hoạt động chuẩn bị cúng Táo Quân vào 23 tháng Chạp và cúng Tất Niên vào 29 hoặc 30 tháng Chạp. Trước ngày Tết, người dân miền Bắc và miền Trung đi sắm đào, quất, trong khi miền Nam thì sắm mai để trang trí nhà cửa, đón năm mới. Tết Nguyên Đán cũng là dịp để các gia đình đoàn tụ, tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên, cùng nhau chuẩn bị bánh chưng, bánh tét, dọn dẹp nhà cửa, và thăm hỏi bạn bè, người thân.

Trong những ngày đầu năm, mọi người đều quay quần bên nhau, thăm chùa, cầu bình an và hái lộc đầu xuân. Đây là thời gian để các thế hệ trong gia đình sum vầy, cùng kể chuyện, chia sẻ niềm vui và chúc phúc cho nhau. Những buổi tối quây quần bên nồi bánh chưng, dưới ánh đèn ấm áp, mang đến một không khí đoàn viên trọn vẹn.

“Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba.” Mỗi năm, vào ngày này, hàng triệu trái tim hướng về Đền Hùng, nơi đã ghi dấu công lao vĩ đại của các Vua Hùng trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Giỗ Tổ Hùng Vương, được tổ chức vào ngày 10/3 âm lịch, là dịp để toàn dân nhớ về cội nguồn, tri ân các bậc tiền nhân. Lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa lịch sử, mà còn là dịp để củng cố niềm tự hào dân tộc, cùng nhau bảo vệ và xây dựng đất nước.

Ngày Giỗ Tổ là dịp để những người con Việt Nam, dù ở bất kỳ đâu, trở về Đền Hùng, tham gia vào các hoạt động tưởng nhớ công đức Vua Hùng, một ngày lễ lớn của dân tộc. Các cơ quan, đoàn thể và người dân đều dành thời gian tưởng niệm, làm cho ngày này trở thành một dịp quan trọng không thể thiếu trong lịch sử văn hóa của Việt Nam.

Lễ hội Gióng là một trong những lễ hội lớn của đồng bằng Bắc Bộ, diễn ra tại làng Phù Đổng, Gia Lâm, Hà Nội, nhằm tưởng nhớ và tôn vinh công lao của Thánh Gióng – vị anh hùng bất tử của dân tộc. Với chiến công đánh tan quân giặc Ân, Thánh Gióng đã mở đầu cho trang sử vàng trong công cuộc bảo vệ tổ quốc. Lễ hội diễn ra vào ngày 9 tháng 4 âm lịch hàng năm, là dịp để người dân thể hiện lòng biết ơn đối với vị anh hùng dân tộc.

Công tác chuẩn bị cho lễ hội bắt đầu từ đầu tháng 3 âm lịch, với các hoạt động luyện tập, tập dượt và trang trí. Vào ngày chính hội, có lễ rước từ đền Mẫu đến đền Thượng, múa hát thờ, tái hiện lại trận đánh lừng danh chống giặc Ân. Sau đó, là lễ khao quân, hát chèo và kết thúc vào ngày 10 tháng 4 với lễ duyệt quân và lễ tạ ơn Thánh Gióng.