12 Bài văn thuyết minh ấn tượng về mâm ngũ quả ngày Tết không thể bỏ lỡ

Vào những ngày giáp Tết, dù là nơi phố thị sầm uất hay miền quê yên bình, mỗi gia đình Việt đều không thể thiếu mâm ngũ quả trên bàn thờ tổ tiên. Đó không chỉ là một phần của nghi lễ cúng bái, mà còn là biểu trưng của lòng thành kính, niềm tin và khát vọng cho một năm mới bình an, no đủ.

Không ai rõ phong tục này có từ bao giờ, nhưng có thể hiểu rằng trong một đất nước bốn mùa trái ngọt, thì hoa quả chính là lộc trời, là tinh túy của thiên nhiên được con người gìn giữ, chăm bón. Dâng lên ông bà tổ tiên những trái ngọt đầu xuân là một phong tục đậm chất nhân văn, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”.

Tối 30 Tết, mâm ngũ quả được trân trọng bày lên mâm bồng sơn son thếp vàng hoặc đĩa lớn kê cao trang nghiêm. Các loại quả được chọn kỹ lưỡng không chỉ để đẹp mắt mà còn mang ý nghĩa thiêng liêng về thành quả lao động và khát vọng sống tốt đẹp. Mỗi vùng miền lại có những lựa chọn trái cây khác nhau, phản ánh nét văn hóa đặc trưng riêng biệt.

Ở miền Bắc, người ta thường chọn bưởi, chuối, đào, hồng và quýt. Trong khi đó, mâm ngũ quả miền Nam lại quen thuộc với mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài – tượng trưng cho “cầu sung vừa đủ xài”. Cách bày trí khéo léo, hài hòa giữa màu sắc và hình khối tạo nên một tổng thể sống động, ấm cúng cho gian nhà ngày Tết.

Mâm ngũ quả không chỉ đẹp ở hình thức mà còn sâu sắc ở ý nghĩa. Nó là sự kết hợp giữa tín ngưỡng, triết lý và thẩm mỹ truyền thống. Hiểu về mâm ngũ quả cũng là tìm về cội nguồn, là cách nhắc nhở thế hệ mai sau luôn nhớ đến gốc rễ tổ tiên, gìn giữ nét đẹp văn hóa dân tộc trong mỗi độ xuân về.

Tết Nguyên Đán là dịp lễ trọng đại trong năm, khi mà khắp mọi miền đất nước cùng hòa nhịp trong không khí đoàn viên, hân hoan đón xuân. Ngoài bánh chưng, bánh tét, hoa mai, hoa đào, thì mâm ngũ quả là biểu tượng không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên mỗi gia đình Việt.

Không chỉ là vật phẩm trang trí mang tính thẩm mỹ, mâm ngũ quả còn hàm chứa những giá trị văn hóa và tâm linh sâu sắc. Hoa trái mùa xuân là kết tinh của lao động, thiên nhiên và lòng thành kính, được con cháu dâng lên tổ tiên để cầu mong một năm an lành, thịnh vượng. Đó là nét đẹp nhân văn đậm đà truyền thống dân tộc, được gìn giữ và tiếp nối qua bao thế hệ.

Gọi là "ngũ quả" bởi "ngũ" tượng trưng cho con số năm – biểu trưng cho thuyết ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ, còn "quả" là thành quả, là kết tinh của những nỗ lực suốt một năm. Mâm ngũ quả thể hiện mong ước đạt được ngũ phúc: phúc, quý, thọ, khang, ninh – những giá trị cốt lõi trong đời sống người Việt.

Thông thường, mâm ngũ quả được đặt trang trọng ở vị trí trung tâm bàn thờ. Tùy theo phong tục từng vùng miền mà cách chọn và sắp xếp trái cây cũng khác nhau: miền Nam ưa chuộng mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung với mong cầu "cầu vừa đủ xài sung túc"; miền Bắc chọn chuối, bưởi, quýt, hồng đào tượng trưng cho phúc lộc dồi dào; miền Trung giản dị với chuối, xoài, nho, ổi, quýt. Dù cách bày biện khác biệt, nhưng tựu chung vẫn là tấm lòng chân thành hướng về cội nguồn.

Mỗi quả trong mâm đều được chọn lựa kỹ càng: quả phải căng mọng, không dập nát, màu sắc tươi tắn, hài hòa. Chuối thường được đặt ở trung tâm như đôi tay nâng đỡ những loại quả khác, gợi hình ảnh ấm áp và đùm bọc. Hình chóp của mâm ngũ quả mang ý nghĩa thịnh vượng, phát đạt, vươn tới tầm cao mới trong năm mới.

Bên cạnh mâm ngũ quả, các lễ vật khác như bánh chưng, trà, rượu, mứt và hoa cúc vàng cũng được sắp xếp trang nghiêm, thể hiện trọn vẹn lòng hiếu kính và tinh thần sum vầy. Dù giàu hay nghèo, dù ở thành thị hay nông thôn, không gian thờ cúng ngày Tết luôn mang đậm hơi ấm gia đình và truyền thống.

Mâm ngũ quả là nét đẹp không thể phai mờ trong đời sống văn hóa người Việt. Dẫu cho thời gian trôi qua, truyền thống ấy vẫn sống mãi trong lòng mỗi người con đất Việt, là cầu nối thiêng liêng giữa hiện tại và quá khứ.

"Xuân đã về rồi
Ngũ quả bày ra
Bên cạnh bánh chưng
Chuối xanh, na ngọt
Xoài tròn, mận chín
Thanh long rực rỡ
Quýt, lê điểm thêm
Bé lựa năm quả
Xếp thành một mâm"

Trong triết học phương Đông cổ đại, ngũ hành gồm kim, mộc, thủy, hỏa, thổ là nền tảng tạo nên vạn vật. Tư tưởng này thấm đẫm trong văn hóa Việt Nam, thể hiện rõ nét qua phong tục trưng bày mâm ngũ quả trên bàn thờ tổ tiên mỗi dịp Tết đến xuân về.

Mâm ngũ quả truyền thống không chỉ là biểu tượng của ngũ hành, mà còn là cầu nối giữa tâm linh và đời sống thường nhật. Theo dân gian, 'ngũ quả' còn gắn liền với 'ngũ cốc' - năm loại hạt quý báu do Thần Nông truyền dạy: gạo, nếp, lúa mì, mè, đậu. Tuy nhiên, người Việt lại chọn năm loại trái cây tiêu biểu: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, thơm. Những tên gọi này kết thành lời chúc đơn sơ mà sâu sắc: "Cầu vừa đủ xài thơm", gửi gắm niềm mong ước an lành, no đủ.

Không chỉ mang tính biểu trưng, mâm ngũ quả còn là minh chứng sống động cho truyền thống kính trọng tổ tiên, sự biết ơn với đất trời, và khát vọng sống ấm no, hạnh phúc của người dân Việt.

Để bày mâm ngũ quả đẹp mắt, người ta chọn các loại quả có màu sắc rực rỡ và tượng trưng ngũ hành: xanh của bưởi, dừa, mãng cầu; đỏ của mận, quýt, sung; vàng của xoài, đu đủ... Tất cả hòa quyện tạo nên một tác phẩm nghệ thuật đầy sức sống trên bàn thờ ngày Tết.

Một nải chuối được đặt làm chân đế vững chắc, phía sau là các quả lớn như bưởi, dừa, dưa hấu. Các loại quả nhỏ hơn như quýt, cam, mận, mãng cầu được sắp xếp xen kẽ xung quanh, tạo hình đan xen chặt chẽ, mang ý nghĩa gắn kết và đủ đầy.

Bên cạnh mâm ngũ quả còn có các lễ vật như bánh chưng, bánh tét, trà, rượu, bánh mứt, bình hoa cúc hoặc hoa lay ơn đỏ, và không thể thiếu một cành mai vàng hay đào đỏ – biểu tượng linh thiêng của mùa xuân.

Mâm ngũ quả không chỉ tô điểm cho không khí Tết thêm rực rỡ, mà còn thể hiện chiều sâu văn hóa, tín ngưỡng và đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc. Đây là truyền thống quý báu cần được gìn giữ và truyền lại cho các thế hệ mai sau.

Mỗi độ Tết đến Xuân về, bên cạnh bánh chưng xanh, câu đối đỏ và những lời chúc năm mới tràn đầy ý nghĩa, thì mâm ngũ quả là hình ảnh quen thuộc và không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên của mọi gia đình Việt Nam. Giống như sự tích Lang Liêu dâng bánh chưng, bánh giầy, mâm ngũ quả biểu trưng cho lòng thành kính và truyền thống 'uống nước nhớ nguồn' thiêng liêng.

Theo quan niệm ngũ hành của Khổng giáo, mâm ngũ quả tượng trưng cho năm yếu tố Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, là nền tảng tạo nên vũ trụ. Tùy theo vùng miền mà cách bày trí mâm ngũ quả có sự khác biệt, từ đó phản ánh sự đa dạng văn hóa và tính sáng tạo phong phú của người Việt.

Số 5 trong mâm ngũ quả tượng trưng cho Phú – Quý – Thọ – Khang – Ninh – những điều tốt lành con người luôn hướng đến trong năm mới. Sự phối hợp màu sắc của các loại quả cũng thể hiện ước nguyện về tài lộc từ năm phương hội tụ. Nải chuối xanh biểu trưng cho Đông phương, bưởi vàng cho Trung phương, hồng đỏ cho Nam phương, lê trắng cho Tây phương, và quả màu sẫm đại diện cho Bắc phương.

Tại miền Bắc, người dân thường chọn chuối xanh, bưởi, hồng, quýt, lê… để sắp xếp mâm ngũ quả theo thuyết ngũ hành: Kim – trắng, Mộc – xanh, Thủy – đen, Hỏa – đỏ, Thổ – vàng. Ý nghĩa mỗi loại quả gắn liền với lời cầu chúc: phật thủ như bàn tay Phật che chở; chuối thể hiện sự đoàn viên; sung – biểu tượng sung túc; hồng, quất đem lại may mắn; lê tượng trưng cho sự thăng tiến.

Người miền Trung, dù sống trên mảnh đất khắc nghiệt, vẫn không quên truyền thống. Mâm ngũ quả nơi đây không quá cầu kỳ, thiên về tấm lòng thành kính. Sự giao thoa văn hóa hai miền thể hiện rõ qua sự hiện diện của chuối, đu đủ, mãng cầu, xoài… dù đôi khi trái cây không đầy đủ như những vùng trù phú khác.

Ở miền Nam, mâm ngũ quả mang tính dân dã và đầy sáng tạo. Quan niệm kiêng kỵ chuối, quýt, lê… được thay thế bằng những loại quả phát âm tượng trưng cho ước nguyện 'Cầu – Sung – Vừa – Đủ – Xài'. Các loại quả như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung thường xuất hiện trên mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam như lời chúc dí dỏm mà đầy ý nghĩa.

Dẫu khác biệt trong cách bày biện, mâm ngũ quả ba miền vẫn thống nhất ở giá trị tâm linh và lòng hiếu kính. Mâm ngũ quả không chỉ là biểu tượng văn hóa, mà còn là minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của truyền thống dân tộc giữa thời đại hiện đại hóa hôm nay.

Trong mỗi dịp Tết đến xuân về, bước chân vào bất kỳ gia đình Việt nào cũng dễ dàng bắt gặp hình ảnh mâm ngũ quả trang trọng trên bàn thờ tổ tiên.

Mâm ngũ quả không đơn thuần là vật trang trí ngày Tết, mà còn là biểu tượng thiêng liêng thể hiện tấm lòng thành kính và những mong cầu tốt đẹp cho năm mới. Dù quen thuộc nhưng không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa sâu xa đằng sau từng loại quả được chọn.

Ở miền Nam, mâm ngũ quả thường gồm mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung – thể hiện lời chúc “cầu vừa đủ xài sung”. Ba trái thơm được xếp làm chân đế, tượng trưng cho sự vững chãi. Người miền Nam thường kiêng chuối vì âm đọc gợi sự “chúi nhủi”, biểu hiện điều không may. Tương tự, quả cam cũng không được dùng bởi liên tưởng đến câu “quýt làm cam chịu”.

Trái lại, người miền Bắc không quá khắt khe trong việc lựa chọn. Các loại quả đa dạng như bưởi, chuối, quýt, hồng, thậm chí cả ớt... đều được bày biện sao cho hài hòa, đẹp mắt. Nải chuối xanh đặt ở đáy mâm nâng đỡ các loại quả khác, ở giữa thường là quả bưởi lớn, tạo điểm nhấn trang trọng.

Theo quan niệm dân gian, “quả” chính là kết tinh của công sức, mồ hôi, nước mắt suốt một năm lao động. Dâng cúng ngũ quả vào thời khắc giao thừa là cách người Việt bày tỏ lòng biết ơn trời đất, cầu mong một năm mới an lành, bội thu.

Dù mỗi vùng miền có sự khác biệt trong cách lựa chọn và sắp xếp, mâm ngũ quả vẫn giữ nguyên giá trị cốt lõi: thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên và khát vọng về một tương lai đủ đầy, thịnh vượng. Truyền thống đẹp đẽ ấy đã ăn sâu vào tâm thức người Việt và chắc chắn sẽ được gìn giữ qua bao thế hệ.

“Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.”

Mỗi độ xuân về, người Việt lại náo nức chuẩn bị Tết cổ truyền với đầy đủ phong vị truyền thống. Một trong những biểu tượng không thể thiếu là mâm ngũ quả trang trọng trên bàn thờ tổ tiên. Đây không chỉ là hình ảnh đẹp trong đời sống tâm linh mà còn là kết tinh văn hóa của mỗi vùng miền.

Tùy theo tập tục và thổ nhưỡng từng nơi, mâm ngũ quả có sự khác biệt: người miền Nam thường bày mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung với ước vọng "cầu vừa đủ xài sung túc"; trái dưa hấu ruột đỏ, vỏ xanh được xem là biểu tượng không thể thiếu, thể hiện lòng trung hậu. Trong khi đó, miền Bắc ưa chuộng chuối, bưởi, đào, hồng và quýt, bày biện theo cách chuối ở dưới cùng, bưởi đặt chính giữa nâng đỡ các loại quả còn lại.

Người Huế lại dung hòa hai miền trong cách bày trí: sử dụng chuối mật tròn đầy, kết hợp với mãng cầu, sung, dừa, xoài, đu đủ - vừa giữ nét Bắc, vừa thấm đẫm ảnh hưởng Nam. Miền Nam thì kiêng kỵ chuối vì âm “chúi” gợi điều không may, hay cam vì sợ câu “quýt làm cam chịu”.

Mỗi loại quả mang một ý nghĩa riêng: chuối và phật thủ tượng trưng cho sự che chở; bưởi, dưa hấu mang lại ngọt lành và may mắn; hồng, quýt biểu thị cho sự thành đạt; lê, lựu, đào, mai, táo... đều chất chứa thông điệp hạnh phúc, thịnh vượng. Những loại quả như thanh long, sung, xoài, đu đủ... thể hiện khát vọng sống đủ đầy, hanh thông.

Ngày nay, mâm ngũ quả có thể trở thành mâm “lục”, “thất”, “thập” quả, phong phú cả về sắc màu lẫn ý nghĩa. Nhưng cốt lõi vẫn là sự giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa hồn quê và lòng người Việt xa xứ. Không chỉ đẹp mắt, mâm ngũ quả còn làm sáng rực không gian Tết, thổi hồn truyền thống vào từng gia đình Việt.

Xin chào các bạn! Không khí Tết đã lan tỏa khắp nơi rồi phải không nào? Mỗi dịp xuân về lại mang theo biết bao cảm xúc hân hoan, rộn ràng. Người người tấp nập sắm sửa, nhà nhà trang hoàng đón Tết, cùng nhau gói bánh chưng, chuẩn bị những món ăn truyền thống và quây quần bên nhau đón giao thừa. Trong không gian rực rỡ ấy, mâm ngũ quả trên bàn thờ tổ tiên luôn hiện hữu như một phần không thể thiếu.

Mâm ngũ quả là nét đẹp văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt, tượng trưng cho lòng thành kính và khát vọng một năm mới tốt lành. Thường gồm năm loại quả, tuỳ theo vùng miền và quan niệm phong thủy mà cách bày trí có thể khác nhau. Những loại quả phổ biến như chuối xanh, bưởi, phật thủ, đu đủ, sung, cam, quýt, đào… đều mang một ý nghĩa riêng biệt. Chuối được xếp dưới cùng như vòng tay che chở, bưởi hay phật thủ đặt ở trung tâm làm điểm nhấn, các loại quả khác xen kẽ tạo nên sự cân bằng về màu sắc và hình khối, tượng trưng cho ngũ hành hòa hợp, cầu chúc một năm sung túc và an khang.

Trong khoảnh khắc giao thoa giữa năm cũ và năm mới, bên mâm ngũ quả thơm hương, chiếc bánh chưng vuông vức và khói nhang trầm mặc, mỗi gia đình lại gửi gắm những ước mong chân thành nhất. Nải chuối biểu trưng cho sự đùm bọc, phật thủ là bàn tay linh thiêng chở che, bưởi thể hiện sự tròn đầy, sung là sung túc, đủ đầy. Mỗi quả là một thông điệp, một lời nguyện cầu bình an. Ngay cả số lẻ quả trong mâm cũng là ẩn dụ cho sự sinh sôi, phát triển không ngừng.

Tuy nhiên, theo dòng chảy thời gian, nhiều nét đẹp truyền thống đang dần phai nhạt. Mâm ngũ quả không chỉ đơn thuần là vật trang trí, mà còn là cội nguồn văn hóa cần được trân trọng và gìn giữ. Hãy cùng nhau giữ vững bản sắc ấy, để mỗi độ xuân về, chúng ta lại được sống trong những giá trị truyền thống thiêng liêng của dân tộc.

Vào mỗi dịp Tết cổ truyền, mâm ngũ quả hiện diện trang trọng trên bàn thờ gia tiên, thể hiện lòng thành kính và đạo lý uống nước nhớ nguồn của người Việt. Ngũ quả – biểu trưng cho Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ – năm yếu tố ngũ hành tạo nên vũ trụ theo quan niệm phương Đông, gắn liền với truyền thống và tín ngưỡng lâu đời.

Tuỳ theo phong tục và điều kiện tự nhiên từng vùng miền, cách lựa chọn và bày biện mâm ngũ quả cũng có phần khác biệt. Màu sắc rực rỡ, hình dáng đa dạng và ý nghĩa phong phú của các loại trái cây làm cho không gian Tết thêm phần sinh động, linh thiêng. Đây không chỉ là vật phẩm dâng cúng mà còn là biểu tượng cho công lao lao động vất vả, thành quả một năm làm lụng của người dân.

Ở miền Bắc, mâm ngũ quả thường có chuối, bưởi, đào, hồng, quýt. Chuối đặt ở dưới làm nền nâng đỡ những loại quả khác, tạo thế vững vàng. Trên nền chuối xanh là bưởi hoặc phật thủ vàng óng, xung quanh điểm xuyết hồng đỏ, quýt vàng, táo xanh, ớt đỏ… tạo nên một tổng thể hài hòa, giàu tính thẩm mỹ.

Miền Trung đất hẹp người đông, thiên nhiên khắc nghiệt, hoa trái không phong phú. Người dân nơi đây thường tận dụng những gì sẵn có, với tấm lòng thành dâng lên tổ tiên. Do tiếp nhận văn hóa từ cả hai miền, mâm ngũ quả miền Trung cũng đa dạng, có thể gồm: chuối, dừa, mãng cầu, sung, xoài, đu đủ… phản ánh nét dung hòa văn hóa đặc trưng.

Người miền Nam lại rất chú trọng vào phát âm và ý nghĩa. Tránh chuối vì gần âm “chúi nhủi”, tránh cam vì câu “cam làm quýt chịu”. Thay vào đó, họ chọn mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung – ẩn dụ “Cầu sung vừa đủ xài”. Dưa hấu ruột đỏ vỏ xanh là phần không thể thiếu, thể hiện sự viên mãn và trung hậu.

Dẫu ngày nay trái cây dồi dào và có thể biến mâm ngũ quả thành mâm “thập quả”, nhưng khái niệm “ngũ quả” vẫn lưu giữ trọn vẹn trong tâm thức dân tộc. Mâm ngũ quả không chỉ làm đẹp cho ngày Tết mà còn chứa đựng chiều sâu triết lý, tín ngưỡng và mỹ học – nơi kết tinh hồn dân tộc qua từng mùa xuân.

Mâm ngũ quả là nét văn hóa truyền thống không thể thiếu trong mỗi dịp Tết cổ truyền của người Việt, vừa là lễ vật dâng lên tổ tiên vừa gửi gắm những lời cầu chúc bình an, may mắn và thịnh vượng cho năm mới. Mỗi miền Bắc, Trung, Nam lại có cách lựa chọn và sắp xếp các loại quả đặc trưng mang ý nghĩa riêng biệt, thể hiện sâu sắc tâm linh và tín ngưỡng của từng vùng đất.

Mâm ngũ quả truyền thống gồm năm loại quả khác nhau, tượng trưng cho nguyện vọng của gia chủ qua màu sắc và tên gọi, đồng thời thể hiện ước mong ngũ phúc lâm môn: Phúc, Quý, Thọ, Khang, Ninh – năm điều tốt đẹp mà người Việt luôn khát vọng có được.

Tùy theo điều kiện khí hậu và tập quán địa phương, các loại trái cây được chọn lựa đa dạng, ngày nay mâm ngũ quả có thể được mở rộng lên thành bát, cửu hay thập quả nhưng tên gọi “ngũ quả” vẫn giữ nguyên giá trị truyền thống sâu sắc. Sự phong phú ấy không làm mất đi bản sắc mà còn làm giàu thêm nét đẹp văn hóa đặc trưng.

Dù mỗi miền có cách bài trí khác nhau, mâm ngũ quả vẫn là biểu tượng linh thiêng thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, sự kết nối nguồn cội và khát vọng một năm mới an khang, hạnh phúc, đủ đầy. Chính nơi đây hội tụ hồn quả, hương cây – những nét đẹp văn hóa độc đáo của người Việt, gói gọn trong ý nguyện hòa bình, an lành và sung túc.

Kính chào các bạn, hôm nay tôi rất hân hạnh được đại diện cho người dân Việt Nam giới thiệu một nét văn hóa đặc sắc của quê hương tôi. Vào mỗi dịp Tết đến xuân về, bên cạnh câu đối đỏ, bánh chưng xanh và hoa mai, mâm ngũ quả luôn là biểu tượng không thể thiếu, thể hiện tấm lòng thành kính và khát vọng một năm mới an lành, thịnh vượng. Hãy cùng lắng nghe những điều thú vị về mâm ngũ quả nhé.

Theo tài liệu cổ, trong phong thủy nông nghiệp, “ngũ quả” – tức năm loại quả khác nhau – được dùng để dự báo mùa màng bội thu hay thất bát. Qua thời gian, tập tục này đã trở thành truyền thống sâu sắc, nơi người Việt dâng lên tổ tiên những sản vật kết tinh từ công sức lao động suốt một năm. Tại sao lại là “ngũ quả”? Bởi “quả” biểu trưng cho sự sung túc: hạt trong quả tượng trưng cho các vì sao, phần thịt bao bọc tượng trưng cho vũ trụ, hàm chứa ý nghĩa sinh sôi, vĩnh hằng và tái sinh.

Sự kết hợp của số “ngũ” – mang ý nghĩa phát triển, sinh sôi – và “quả” tạo nên biểu tượng đầy sức sống. Dù ngày nay nhiều gia đình không còn quá khắt khe về số lượng, nhưng mâm ngũ quả vẫn được trân trọng như biểu tượng của lòng hiếu kính và thẩm mỹ tinh tế. Ở miền Bắc, người ta thường chọn năm loại quả tượng trưng cho ngũ hành: Kim (trắng), Mộc (xanh), Thủy (đen), Hỏa (đỏ), Thổ (vàng), cùng mong ước “ngũ phúc lâm môn” – Phúc, Lộc, Thọ, Khang, Ninh.

Miền Trung – vùng đất khô hạn, chịu ảnh hưởng Bắc – Nam – có cách bày mâm đa dạng, giản dị theo điều kiện thực tế. Miền Nam lại có những loại quả mang ý nghĩa gần âm độc đáo như mãng cầu (cầu), đu đủ (đủ), dừa/dưa (vừa), xoài (xài), sung (sung túc), tạo nên câu cầu chúc phúc lộc trọn vẹn. Họ cũng tránh những loại quả mang ý nghĩa không may mắn để giữ gìn phong thủy và tâm linh.

Việc chọn quả cũng đòi hỏi sự tỉ mỉ: quả phải tươi, chắc, không trầy xước; dưa hấu phải có tiếng kêu trầm khi búng; quýt nên chọn quả có phần đáy lõm, bưởi cầm nặng tay. Người ta thường mua quả từ ngày 27, 28 Tết để đảm bảo mâm ngũ quả tươi lâu, chuối phải xanh đủ cứng để nâng đỡ các loại quả khác, tránh rửa quả để giữ độ tươi lâu.

Mâm ngũ quả không chỉ là vật phẩm tâm linh mà còn góp phần làm không khí ngày Tết thêm phần ấm áp, rực rỡ, thể hiện triết lý sâu sắc và tính thẩm mỹ của người Việt. Dù mỗi miền có nét riêng, mâm ngũ quả vẫn là tinh hoa văn hóa dân tộc, luôn được người Việt khắp nơi, kể cả kiều bào xa quê, trân trọng giữ gìn và phát huy.

Hy vọng qua bài viết này, các bạn đã hiểu thêm về truyền thống độc đáo này và có thể mang những giá trị ấy vào dịp Tết của chính mình. Xin chào và hẹn gặp lại các bạn trong những dịp chia sẻ tiếp theo về quê hương thân yêu.

Trong mỗi gia đình người Việt, mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết không chỉ tô điểm cho không gian thêm sinh động mà còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về tâm linh và ước nguyện. Theo triết lý ngũ hành, năm loại quả trên mâm tượng trưng cho kim, mộc, thủy, hỏa, thổ – năm yếu tố tạo nên vũ trụ, hòa quyện trong nét văn hóa phương Đông.

Tuỳ theo vùng miền, mâm ngũ quả có sự biến đổi về chủng loại và màu sắc, thể hiện đặc trưng địa phương và quan niệm riêng biệt. Chuối xanh tượng trưng cho mùa xuân và sự che chở, quả Phật thủ vàng đặt giữa mang ý nghĩa phúc lộc, cùng các quả đỏ, trắng, đen đại diện cho bốn mùa còn lại tạo nên một bức tranh hài hòa, đầy ẩn ý.

Người miền Nam chuộng các loại quả như mãng cầu, đu đủ, sung thể hiện sự đủ đầy và vững chắc, trong khi người miền Bắc thường sắp xếp đa dạng với chuối đặt dưới cùng, bưởi ở giữa, xen lẫn cam, hồng. Mâm ngũ quả còn ẩn chứa giá trị y học dân gian, với các loại quả mang trong mình dược tính chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe.

Ngày nay, mâm ngũ quả không chỉ đơn thuần là năm loại trái cây mà đã phát triển thành những bày biện phong phú, thể hiện lòng hiếu kính tổ tiên và thẩm mỹ độc đáo của người Việt. Nó là biểu tượng văn hóa tinh thần, là lời gửi gắm của gia đình về sự hòa hợp, sung túc và trọn vẹn trong năm mới.

Hằng năm, mỗi khi Tết đến, trên bàn thờ gia đình không thể thiếu mâm ngũ quả truyền thống.

Ngày xưa, người ta thường dùng mâm bồng - một chiếc đĩa gỗ sơn son thếp vàng, đường kính khoảng 30cm, chân đế cao 15cm với hình rồng, phượng tinh xảo - để bày biện ngũ quả. Mâm ngũ quả được đặt trên mâm bồng hoặc đĩa sứ, sành tạo nên vẻ trang nghiêm, linh thiêng.

Ngày nay, ngũ quả thường được dâng trên các chiếc đĩa tròn hoặc bầu dục, thậm chí là mâm nhỏ, vừa giữ truyền thống vừa tô điểm cho không gian Tết thêm rực rỡ, ấm cúng. Mâm ngũ quả tượng trưng cho sự sum vầy, no đủ, báo hiệu một năm mới an lành và tràn đầy may mắn.

Trong tâm thức người Việt, mâm ngũ quả dâng lên Mẫu Thượng Ngàn mang ý nghĩa sâu sắc với con số 5 – biểu tượng của sự cân bằng, hòa hợp giữa ngũ hành, ngũ sắc, ngũ vị và may mắn trọn vẹn. Những loại quả như phật thủ – hình bàn tay Phật, nải chuối – biểu trưng cuộc sống phù du, quả bưởi – tròn đầy, quả hồng – rạng rỡ, quả cam – phồn thực đều chứa đựng những thông điệp riêng biệt về cuộc sống và sự sinh sôi.

Để tăng thêm vẻ đẹp, các quả thường giữ nguyên cành lá xanh mướt, cùng những loại quả đặc trưng theo vùng miền như táo, sung, vả, khế, ổi, quýt hay dưa hấu được thêm vào, khiến mâm ngũ quả càng phong phú và bắt mắt hơn. Tại miền Nam, mâm ngũ quả thường lớn hơn, điểm xuyết thêm mãng cầu, dừa, đu đủ, sung, dứa, xoài tạo nên bức tranh màu sắc đa dạng, sinh động.

Hòa quyện trong hương thơm nồng nàn của Tết, những quả hồng chín mọng, cam đỏ rực, bưởi xanh mướt lặng lẽ đi vào lòng người như lời nhắn gửi ấm áp về sự đoàn viên, hạnh phúc. Mâm ngũ quả không chỉ là vật phẩm cúng bái mà còn là biểu tượng của cuộc sống, của tâm hồn và truyền thống quê hương được lưu giữ qua từng thế hệ.