Top 10 làng nghề mây tre đan nổi bật tại Việt Nam

Vùng đất được xem là cái nôi của nghề dệt cũng là nơi mây tre đan phát triển mạnh mẽ. Mây tre đan Thạch Cầu ở Nam Trực – Nam Định có lịch sử tồn tại từ ngàn đời nay.

Làng nghề mây tre đan Thạch Cầu tại thôn Thạch Cầu, xã Nam Tiến, huyện Nam Trực (Nam Định) đã có mặt qua nhiều thế hệ. Từ những đứa trẻ đến các cụ già trong làng, ai cũng thành thạo công việc đan tre, nứa, duy trì nghề truyền thống đã có mặt từ hàng trăm năm trước.

Câu ca “Thúng Thạch Cầu đứng đầu thiên hạ” là minh chứng cho niềm tự hào của người dân nơi đây về nghề đan mây tre, giúp duy trì và phát triển nghề truyền thống của Thạch Cầu suốt hàng trăm năm qua.

Làng Ngọc Động, Duy Tiên, là nơi mây tre đan truyền thống phát triển mạnh mẽ, thu hút ngày càng nhiều người về mua sản phẩm và giao thương nguyên liệu.

Làng mây tre đan Ngọc Động, thuộc xã Hoàng Đông, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, là một trong những làng nghề mây tre đan nổi bật của Việt Nam. Làng nghề này có tuổi đời khá lâu và nổi bật với sản phẩm được chế tác từ mây và giang, khác với những làng nghề sử dụng tre và nứa. Từ hai loại cây này, các nghệ nhân tài ba đã cho ra đời những sản phẩm đa dạng như ghế mây, khau, lọ, đĩa, bát,... mang đậm dấu ấn riêng biệt.

Những sản phẩm mây xiên giang của Ngọc Động nổi bật với kết cấu bền vững, có thể chịu được mọi điều kiện thời tiết mà không bị biến dạng. Các sản phẩm như giỏ, va ly, khay, đĩa, thậm chí thạp lớn đều có độ cứng vượt trội, chịu được trọng lượng mà không bị bẹp, mang lại giá trị lâu dài cho người sử dụng.

Mây tre đan Liên Khê tại huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên, nổi bật là một trong những làng nghề mây tre đan xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam. Làng nghề này đã được hình thành từ những năm 90 của thế kỷ XX và phát triển mạnh mẽ cho đến nay. Dù ban đầu gặp nhiều khó khăn và thử thách, nhưng với niềm đam mê và sự kiên trì của người dân nơi đây, nghề mây tre đan đã vượt qua thử thách và ngày càng phát triển rộng rãi, lan tỏa với nhiều cơ sở nhỏ trong xã Liên Khê.

Sản phẩm mây tre đan Liên Khê hiện nay không chỉ được biết đến trong nước mà còn xuất khẩu sang nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ. Những sản phẩm này được yêu thích bởi sự kết hợp giữa giá trị thẩm mỹ và tính ứng dụng cao, trở thành lựa chọn lý tưởng để trang trí không gian nội thất mang đậm đà bản sắc văn hóa Việt. Những đơn hàng xuất khẩu ngày càng nhiều, chứng tỏ sức hấp dẫn và chất lượng vượt trội của sản phẩm nơi đây.

Đặc biệt, trong lần đầu tiên tham gia Festival nghề truyền thống Huế 2019, mây tre đan Liên Khê đã giới thiệu nhiều mẫu mã sản phẩm phong phú như khay đựng đồ ăn, thùng cắm ô, giá đựng, chậu hoa, giỏ đựng đồ, hộp giấy ăn,... Với vẻ đẹp mộc mạc, tinh tế, những sản phẩm này hy vọng sẽ từng bước chiếm được vị trí vững chắc trên thị trường, đồng thời được du khách yêu thích và biết đến nhiều hơn.

Ban đầu chỉ là một làng nghề nhỏ, lạc hậu, với các sản phẩm mây tre gia dụng giản đơn, làng Bao La (xã Quảng Phú, Quảng Điền, Thừa Thiên - Huế) đã có sự chuyển mình mạnh mẽ, sáng tạo những sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo, phục vụ cho nhu cầu cuộc sống hàng ngày không chỉ trong nước mà còn vươn ra toàn cầu.

Làng nghề mây tre đan Bao La là một trong những làng nghề truyền thống có lịch sử hơn 600 năm tại Thừa Thiên - Huế. Đến nay, làng nghề này đã tạo ra nhiều công ăn việc làm, góp phần nâng cao đời sống cho người dân tại địa phương.

Với niềm tự hào, mây tre đan Bao La ở Quảng Phú - Quảng Điền - Thừa Thiên Huế được biết đến là nơi sản xuất thúng bền và chất lượng nhất Việt Nam. Những chiếc thúng của Bao La không chỉ gần gũi với người dân nông thôn trong các mùa thu hoạch mà còn là biểu tượng của sự cần cù, chịu khó trong lao động. Các sản phẩm từ tre, nứa như thúng, nia, giần, sàng... luôn là những vật dụng thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày của người dân Việt Nam.

Ngày xưa có câu: “Gốm sứ Bát Tràng - Lụa làng Vạn Phúc - Tre trúc Thu Hồng - Đúc đồng Ngũ Xã…” Vậy là tre trúc Thu Hồng đã gắn liền với câu ca ấy, tượng trưng cho một làng nghề truyền thống nổi tiếng. Nằm bên dòng sông Cà Lồ uốn lượn, Làng Thu Hồng thuộc thôn Thu Thủy, xã Xuân Thu, huyện Sóc Sơn, Hà Nội, đã tựa vào những bụi tre trúc xanh tươi, phát triển nghề truyền thống này.

Ngày xưa, người dân Thu Hồng sống bám theo dòng sông, làm nghề thủ công đơn giản, chỉ cưa đục những sản phẩm phục vụ cho gia đình. Nhưng với đôi bàn tay khéo léo, họ đã dần biến những sản phẩm ấy thành hàng hóa quý giá, chinh phục thị trường trong nước và quốc tế.

Với nguyên liệu chính là tre, trúc, các nghệ nhân Thu Hồng tạo ra những vật dụng như rổ, rá, thúng, bàn, ghế... những sản phẩm vừa hữu ích vừa mang tính thẩm mỹ cao. Từ việc sử dụng các cây tre bối, gốc tre, đến công đoạn đục đẽo tỉ mỉ, người thợ Thu Hồng luôn giữ được sự bền chắc và đẹp mắt trong mỗi sản phẩm.

Trong suốt hơn 300 năm tồn tại, dù có lúc nghề có nguy cơ mai một, nhưng với niềm đam mê và sự sáng tạo không ngừng, các sản phẩm tre trúc Thu Hồng lại sống dậy, từ những chiếc bàn ghế dân dã cho đến những công trình kiến trúc lớn. Dân làng Thu Hồng vẫn tiếp tục làm nghề, gìn giữ và phát triển cái nghề thủ công truyền thống này.

Làng nghề mây tre đan Triệu Xá, thuộc xã Triệu Đề, huyện Lập Thạch (Vĩnh Phúc), đã trở thành một biểu tượng của sự bền bỉ và sáng tạo trong ngành nghề truyền thống. Được công nhận là làng nghề từ năm 2006, nơi đây vẫn giữ gìn và phát triển những sản phẩm mây tre đan có tính thẩm mỹ cao, thu hút du khách đến tham quan và tìm hiểu.

Truyền thống làm nghề tại Triệu Xá đã có từ rất lâu, khi những người dân trong làng học nghề từ các làng nghề nổi tiếng ở Hà Tây (nay thuộc Hà Nội) và Hưng Yên. Ban đầu, những sản phẩm được làm ra chỉ phục vụ nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống, như rổ, rá, thúng, mủng… Tuy nhiên, qua bàn tay khéo léo của người thợ, nghề mây tre đan đã phát triển thành các sản phẩm mỹ nghệ tinh xảo, có giá trị cao.

Nghề mây tre đan ở Triệu Xá không đòi hỏi nhiều kỹ năng phức tạp, ai cũng có thể tham gia, từ trẻ em đến người già. Vào mùa vụ rảnh rỗi, khắp các ngôi nhà trong làng đều vang lên tiếng đan lát, từ những gia đình nhỏ đến các thế hệ nối tiếp. Đặc biệt, các em nhỏ từ sáu, bảy tuổi đã biết cách làm những sản phẩm đơn giản. Ông Tạ Đức Trung, một người thợ lâu năm, chia sẻ: “Nghề này nhìn thì đơn giản nhưng đòi hỏi sự kiên trì và tỉ mỉ. Nếu chăm chỉ, một người có thể làm được 15 - 20 sản phẩm trong 2 đến 3 ngày”.

Hiện nay, bên cạnh những đơn hàng từ các khách hàng quen thuộc, Triệu Xá còn thu hút nhiều khách du lịch đến tham quan và tìm hiểu nghề mây tre đan. Du khách có thể trải nghiệm quy trình làm sản phẩm và mua những món đồ thủ công xinh xắn làm quà lưu niệm. Đây là một hướng phát triển đầy tiềm năng, không chỉ giúp bảo tồn nghề truyền thống mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương.

Hợp tác xã mây tre đan Vân Sơn, thành lập vào năm 2013, đã vươn lên mạnh mẽ trong khi nhiều doanh nghiệp mây tre đan khác gặp khó khăn. Chỉ sau một thời gian ngắn hoạt động, HTX này đã khẳng định được tên tuổi, trở thành một trong những cái tên được tin cậy trong ngành sản xuất mây tre đan trên cả nước. Thành công của Vân Sơn không chỉ giúp tạo việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương, mà còn thổi luồng sinh khí mới vào nền kinh tế tập thể còn non trẻ ở huyện miền núi Tuyên Hóa.

Với nhiều năm phát triển, quy mô sản xuất của HTX Vân Sơn không ngừng mở rộng, trang thiết bị máy móc hiện đại được cập nhật, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm. Các sản phẩm mây tre đan Vân Sơn đã có mặt tại nhiều thị trường lớn từ Hà Nội cho đến tận miền Nam, được người tiêu dùng ưa chuộng vì tính thẩm mỹ cao và độ bền vượt trội.

Đặc biệt, mức thu nhập của người lao động trong HTX ngày càng cải thiện, với mức thu nhập trung bình trên 54 triệu đồng/người/năm. Để mở rộng sản xuất và tạo thêm cơ hội việc làm, HTX Vân Sơn còn tổ chức các lớp dạy nghề cho lao động nông thôn ở nhiều địa phương trong huyện, đồng thời xây dựng các tổ hợp tác liên kết để cung cấp nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm.

Thuộc xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, Hà Nội, Làng nghề mây tre đan Phú Vinh là một trong những làng nghề lâu đời nhất Việt Nam, có từ thế kỉ XVII. Nơi đây nổi bật với những sản phẩm mây tre đan tinh xảo, đa dạng về mẫu mã, từ vật dụng sinh hoạt hàng ngày đến những món đồ mỹ nghệ cầu kỳ. Du khách đến Phú Vinh không chỉ được chiêm ngưỡng những sản phẩm tuyệt đẹp mà còn có cơ hội trải nghiệm nghề thủ công truyền thống này.

Sản phẩm mây tre đan tại đây được chế tác một cách tỉ mỉ, kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại, tạo ra những sản phẩm vừa đẹp mắt vừa hữu dụng. Những món đồ như khay, đĩa, rổ, rá đã trở nên quen thuộc, nhưng người thợ làng nghề còn làm ra những đồ lưu niệm độc đáo, đòi hỏi tay nghề cao như khung ảnh, tranh chân dung, hoành phi, câu đối, hay các sản phẩm nội thất như bàn ghế, đèn ngủ, bình hoa… Mỗi sản phẩm đều mang đậm dấu ấn sáng tạo và kỹ thuật điêu luyện của người thợ nơi đây.

Không chỉ dừng lại ở việc tạo ra những sản phẩm đơn giản, mộc mạc, Làng Phú Vinh còn là nơi mà tình yêu và đam mê với nghề thủ công được thể hiện qua từng sản phẩm. Từ đôi tay khéo léo của người dân, những vật dụng bình thường bỗng trở thành tác phẩm nghệ thuật. Sự sáng tạo không ngừng đã giúp làng nghề phát triển mạnh mẽ, tạo công ăn việc làm cho người lao động và đưa các sản phẩm mây tre đan Phú Vinh vươn xa ra thế giới.

Làng nghề mây tre đan Tăng Tiến, nằm tại xã Tăng Tiến, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, đã trải qua hơn 300 năm hình thành và phát triển. Đây là nơi sản xuất những sản phẩm mây tre đan nổi tiếng, đạt chất lượng vượt trội như đệm, gối, túi xách, và mành… Các sản phẩm ở đây được làm bằng tay tỉ mỉ, giữ được độ bền và tính thẩm mỹ cao, không bị mối mọt hay phai màu theo thời gian, khiến thương hiệu của làng nghề ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng.

Với sự nổi tiếng và uy tín lâu dài, Tăng Tiến đã trở thành điểm đến thu hút không chỉ những thương lái trong nước mà còn cả khách du lịch quốc tế, những người yêu thích sản phẩm từ mây, tre – những biểu tượng quen thuộc của văn hóa Việt. Các sản phẩm từ Tăng Tiến không chỉ dừng lại ở phạm vi trong nước mà đã được xuất khẩu ra khắp các châu lục như Á, Âu, Mỹ và Châu Phi, mở rộng thị trường và nâng cao giá trị làng nghề.

Làng nghề mây tre đan Ninh Sở, tọa lạc tại Thường Tín, Hà Nội, là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời, với lịch sử phát triển gắn liền với đất nước qua nhiều giai đoạn khó khăn. Mây tre đan ở Ninh Sở không chỉ đơn thuần là những vật dụng nông thôn như nơm, giỏ bắt tôm cá mà còn là sản phẩm của sự sáng tạo, khéo léo trong công việc, góp phần nâng cao đời sống cho người dân địa phương qua nhiều thế hệ. Dù cuộc sống có thay đổi, nghề mây tre vẫn giữ vững vai trò quan trọng, đặc biệt là tại các vùng kinh tế khó khăn.

Đến nay, nghề đan tre ở Ninh Sở đã được nâng tầm thành một nghệ thuật tinh xảo. Những người thợ ở đây không chỉ làm ra các vật dụng cần thiết mà còn sáng tạo ra các bức tranh, hình ảnh sống động, từ những sợi mây, tre, giang. Sản phẩm mây tre đan Ninh Sở đã góp mặt tại các triển lãm mỹ nghệ trong nước từ những năm 1920 và đã từng được trưng bày tại triển lãm thủ công mỹ nghệ Paris năm 1931. Với sản phẩm ngày càng tinh tế, Ninh Sở không chỉ thu hút khách trong nước mà còn xuất khẩu ra các quốc gia châu Á, châu Âu.