Top 10 Nghi Thức Giao Tiếp Của Người Nhật

Người Nhật rất chú trọng đến cách xưng hô, và thay vì gọi tên trực tiếp, họ thường sử dụng hậu tố kính ngữ (-san) kèm theo họ của người đối diện. Nếu bạn đã từng xem phim Nhật, chắc hẳn bạn sẽ thấy từ 'san' được dịch là “Mr.”, “Mrs.”, hay “Ms.” Đây là hình thức kính ngữ phổ biến nhất trong giao tiếp, và nó có sự phân biệt về giới tính nhưng không liên quan đến tình trạng hôn nhân. Đặc biệt, có nhiều cách để thể hiện sự kính trọng qua kính ngữ trong tiếng Nhật. Một số hình thức kính ngữ phổ biến bao gồm kính ngữ tiền tố và hậu tố.

Chẳng hạn, từ 'San' là kính ngữ thông dụng dùng cho tất cả mọi người, từ người lạ cho đến đồng nghiệp và bạn bè. Trong khi đó, 'Sama' được sử dụng để tôn trọng người có địa vị cao, như khách hàng hay cấp trên. Người Nhật Bản rất coi trọng việc tôn trọng khách hàng, và các nhân viên cửa hàng luôn sử dụng họ của khách hàng khi giao tiếp. Cũng giống như vậy, khi xưng hô với bạn bè hay người thân, bạn có thể thay đổi hậu tố để thể hiện sự thân mật hơn, với '-kun' cho nam và '-chan' cho nữ.

Nước hoa là một phần không thể thiếu trong nhiều nền văn hóa, nhưng đối với người Nhật, điều này lại có phần khác biệt. Dù một số người vẫn yêu thích nước hoa, đa số người Nhật không chuộng chúng. Sở dĩ có sự khác biệt này là do khí hậu đặc trưng và lối sống sạch sẽ của người Nhật. Họ thường xuyên tắm rửa và duy trì sự tinh khiết trong cơ thể, nên mùi cơ thể tự nhiên của họ ít hơn so với người phương Tây. Truyền thống này không chỉ liên quan đến thói quen mà còn do điều kiện khí hậu ẩm ướt ở Nhật Bản. Bên cạnh đó, người Nhật cũng rất chuộng mùi thơm nhẹ nhàng của xà phòng sau khi tắm, thay vì mùi nồng nàn của nước hoa.

Trái lại, một số người Nhật có thể cảm thấy khó chịu nếu tiếp xúc với mùi nước hoa hoặc chất khử mùi quá mạnh, đặc biệt là trong không gian kín như trên tàu điện hay xe buýt. Thậm chí, trong văn hóa Nhật Bản, có thuật ngữ gọi là “sume-hara” để chỉ hành động gây phiền phức cho người khác bằng mùi. Vì vậy, nếu bạn dùng nước hoa, hãy lưu ý đến lượng vừa phải, tránh làm người khác khó chịu.

Rót đồ uống cho người ngồi cạnh bạn là một hành động thể hiện sự kính trọng sâu sắc trong những buổi tụ họp tại Nhật Bản. Đây là một cử chỉ mang đậm tính xã giao và lòng tôn kính. Trong những cuộc gặp gỡ xã hội, đặc biệt là khi có sự hiện diện của những người cấp cao, hãy đảm bảo rằng bạn không bắt đầu ăn hoặc uống trước họ. Điều này thường được áp dụng trong môi trường làm việc, nơi người quản lý hoặc giám đốc là người khởi xướng bữa ăn. Tương tự, trong gia đình, người cha hoặc con trai cả sẽ là người mở đầu bữa ăn.

Việc từ chối thức ăn có thể bị coi là thiếu tôn trọng, không chỉ riêng ở Nhật Bản. Dù bạn không thích món ăn đó, bạn vẫn nên nhận và có thể không ăn hết mà không làm mất lòng chủ nhà. Tương tự, nếu được mời thức uống mà bạn không yêu thích, chỉ cần để lại ly mà không uống hết, người Nhật sẽ không thay rượu hoặc thức uống của bạn nếu bạn chưa uống cạn. Nếu rượu không hợp khẩu vị, bạn có thể yêu cầu đổi sang trà ô long. Đừng quên nói “kanpai” trước khi nhấp ngụm, đây là cách chúc mừng trong văn hóa Nhật Bản.

Người Nhật tự hào về ẩm thực tinh tế của họ, và mỗi món ăn đều được chuẩn bị tỉ mỉ để mang đến hương vị và sắc màu hoàn hảo. Việc yêu cầu nấu món ăn theo sở thích cá nhân thường được coi là không phù hợp và thiếu tôn trọng. Đặc biệt, chỉ có thể từ chối món ăn nếu bạn có dị ứng hoặc kiêng thực phẩm đó vì lý do sức khỏe. Ngoài ra, hãy nhớ rằng trong các bữa ăn, bạn nên ăn cơm trước, tiếp theo là các món ăn khác và cuối cùng lại ăn cơm. Gạo được sử dụng như một cách để làm sạch khẩu vị, giúp bạn cảm nhận được trọn vẹn hương vị của món ăn.

Tại Nhật Bản, hầu hết các nhà hàng và quán cà phê đều có khu vực dành riêng để bạn đặt khay, đĩa và các dụng cụ ăn uống đã qua sử dụng. Nếu không có khu vực đó, bạn cần sắp xếp lại đĩa và dụng cụ ăn uống một cách gọn gàng, đặt đũa lên giá đỡ và đậy nắp đĩa nếu có. Đặc biệt, việc hủy đặt chỗ vào phút cuối là không nên, nhất là tại các nhà hàng sang trọng, vì điều này sẽ làm lãng phí công sức chuẩn bị của cả nhà hàng.

Tiền boa là một truyền thống phổ biến ở nhiều quốc gia, thường được coi là cách thể hiện lòng biết ơn đối với dịch vụ tốt. Tuy nhiên, ở Nhật Bản, nếu bạn để lại tiền boa, rất có thể bạn sẽ gặp nhân viên đuổi theo để trả lại. Mặc dù Nhật Bản nổi tiếng với văn hóa omotenashi (lòng hiếu khách) và dịch vụ xuất sắc, nhưng tiền boa lại không phải là một thói quen ở đất nước này.

Trên thực tế, tiền boa không được chấp nhận ở Nhật Bản, dù bạn đang ở nhà hàng, khách sạn, tiệm làm tóc hay thậm chí là trên taxi. Việc đưa tiền boa có thể gây ra sự khó xử hoặc bị coi là xúc phạm. Để thể hiện lòng biết ơn, chỉ cần nói “arigato” (cảm ơn) là đủ. Bạn không nên đưa tiền mặt mà có thể thể hiện sự cảm kích bằng những hành động khác giúp đỡ doanh nghiệp hoặc nhân viên phục vụ.

Để bày tỏ sự tri ân, bạn có thể để lại phản hồi chân thành và mang tính xây dựng về chất lượng dịch vụ. Điều này sẽ giúp các nhà hàng hoặc khách sạn cải thiện và tiếp tục cung cấp dịch vụ tốt hơn. Ngoài ra, bạn cũng có thể mua các sản phẩm đặc trưng như áo thun hoặc cốc làm quà lưu niệm, giúp quảng bá cho nơi bạn yêu thích.

Việc tham quan các địa điểm linh thiêng và cầu nguyện đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa Nhật Bản, đặc biệt là vào dịp năm mới. Người dân Nhật Bản xếp hàng dài trước các đền thờ để cầu chúc một năm mới an lành. Trong những không gian tâm linh này, việc giữ thái độ tôn kính và cư xử kín đáo là điều tối quan trọng. Trước khi bước qua cổng torii, bạn nên cúi đầu nhẹ để thể hiện sự kính trọng. Đồng thời, hãy lưu ý đi dọc theo con đường dẫn đến đền thờ, tránh đi ngay giữa lối đi vì đó là khu vực dành riêng cho các vị thần.

Khi vào đền thờ, hãy cúi đầu nhẹ một lần nữa để thể hiện sự tôn trọng. Sau đó, nhẹ nhàng ném một đồng xu vào hộp tiền đặt trước bạn. Nhiều người Nhật tin rằng đồng xu 5 yên mang lại may mắn trong việc tìm kiếm nửa kia, vì từ “go-en” đồng âm với “mối quan hệ” trong tiếng Nhật. Mặc dù đây chỉ là một truyền thuyết, nhưng nó vẫn là một phần thú vị của văn hóa Nhật Bản. Nếu có chuông, hãy rung chuông 2-3 lần để báo hiệu sự hiện diện của bạn với thần linh. Cúi sâu hai lần (đến mức tạo thành góc 90 độ), vỗ tay hai lần, tay trái đưa ra phía trước, và cuối cùng cúi đầu một lần nữa để kết thúc nghi thức. Đừng quên cảm ơn các vị thần vì sự che chở và may mắn.

Các cơ sở suối nước nóng thường trang bị khăn tắm lớn và nhỏ cho khách, tuy nhiên một số nơi yêu cầu khách mang theo đồ dùng cá nhân, hoặc tính phí bổ sung cho dịch vụ này. Hình xăm tại các onsen (suối nước nóng) có thể gây ảnh hưởng đến việc tắm, bởi trong quá khứ, các băng nhóm Yakuza thường sử dụng hình xăm để đánh dấu, dẫn đến việc nhiều cơ sở cấm người có hình xăm sử dụng dịch vụ. Từ năm 2015, các onsen đã nghiêm ngặt hơn trong việc kiểm soát khách có hình xăm. Bên cạnh đó, việc uống rượu trong khi tắm tại suối nước nóng, dù là ngoài trời hay trong nhà, đều bị cấm để đảm bảo sự an toàn cho mọi người.

Những cơ sở lưu trú như khách sạn hay ryokan truyền thống mở các khu vực onsen của mình cho khách tham quan, miễn là có thanh toán phí sử dụng. Trước khi ngâm mình vào suối nước nóng, khách cần phải tắm sạch sẽ, một tập quán mà người Nhật luôn tuân thủ nghiêm ngặt. Điều này không chỉ giúp đảm bảo vệ sinh mà còn tạo sự tôn trọng đối với những người sử dụng chung. Du khách có thể tắm nhanh dưới vòi sen để tránh xà phòng làm ô nhiễm nguồn nước. Các khu vực suối nước nóng thường được phân chia riêng biệt cho nam và nữ, nhưng một số cơ sở có thể có quy định sử dụng chung.

Việc nói quá nhiều hay vội vàng chen vào câu chuyện của người khác là hành động thường gặp, nhưng lại có thể gây khó chịu, đặc biệt khi bạn ngắt lời người Nhật Bản trong khi họ chưa dứt lời. Điều này được coi là thiếu tôn trọng trong văn hóa giao tiếp Nhật Bản, nhất là khi giao tiếp với người lớn tuổi. Thái độ kiên nhẫn và lắng nghe người khác nói hết câu là nguyên tắc quan trọng cần tuân thủ. Trong giao tiếp, người Nhật sẽ không bao giờ ngắt lời bạn, vì vậy bạn cũng nên thể hiện sự tôn trọng tương tự, để luôn để dành không gian cho câu trả lời của người đối diện.

Để tránh nói quá nhiều hoặc ngắt lời, một trong những cách tốt nhất chính là rèn luyện kỹ năng lắng nghe. Lắng nghe một cách chăm chú là một nghệ thuật, và không khó để bất kỳ ai cũng có thể làm chủ. Một trong những mẹo đơn giản nhưng hiệu quả là đợi một vài giây sau khi người khác ngừng nói. Đây là khoảnh khắc tốt nhất để bạn có thể tiếp lời, chia sẻ suy nghĩ hoặc hỏi thêm những câu hỏi mở để duy trì cuộc trò chuyện.

Sự khiêm tốn luôn được trân trọng tại Nhật Bản, vì vậy thể hiện sự khoe khoang hay tự cao là điều không bao giờ được khuyến khích. Dù là người xuất sắc và nhận vô vàn lời khen ngợi, người Nhật thường giữ cho mình thái độ khiêm nhường và luôn tin rằng họ còn rất nhiều điều cần phải cải thiện. Không chỉ thế, văn hóa xin lỗi ở Nhật Bản cũng nổi bật và rất quan trọng trong các mối quan hệ hàng ngày.

Người Nhật luôn sẵn sàng nói xin lỗi khi cảm thấy mình đã làm sai hay gây bất tiện cho người khác. Mỗi lời xin lỗi đều có một mức độ và cách thức thể hiện khác nhau. “Sumimasen” là lời xin lỗi nhẹ nhàng, lịch sự dành cho người quen và người lạ, trong khi “Gomen” thường được sử dụng trong các mối quan hệ gần gũi như bạn bè hay gia đình. Thậm chí, một số người sẽ mang theo món quà nhỏ để bày tỏ sự hối lỗi. Cách thức xin lỗi không chỉ phụ thuộc vào lời nói mà còn vào giọng điệu, ngôn ngữ cơ thể, và sự chân thành trong từng cử chỉ.

Với nền văn hóa lâu đời và những truyền thuyết đặc sắc, việc tặng quà cho người Nhật Bản không chỉ đơn thuần là một hành động xã giao mà còn chứa đựng nhiều tín ngưỡng và quy tắc cần chú ý. Từ các con số, màu sắc đến hình ảnh các loài động vật, mỗi chi tiết đều mang một ý nghĩa sâu xa, có thể gây thiện cảm hoặc vô tình xúc phạm. Ví dụ, con số 4, 9 và 43 thường bị coi là không may, vì vậy bạn không nên tặng những món quà có liên quan đến những con số này (chẳng hạn như 4 chiếc bánh hoặc 4 bông hoa).

Trao đổi quà tặng không chỉ là một nét đẹp văn hóa mà còn là một phần quan trọng trong các mối quan hệ kinh doanh và xã hội tại Nhật Bản. Đặc biệt, vào dịp cuối năm hoặc giữa năm, việc trao quà là dịp để bày tỏ lòng biết ơn giữa các thầy cô, học trò, đồng nghiệp và đối tác. Khi đến thăm một gia đình Nhật Bản, bạn cũng nên mang theo một món quà nhỏ (như bánh quy, bánh kem hoặc hoa) để thể hiện sự kính trọng. Lưu ý, khi tặng quà, bạn cần dùng cả hai tay để trao đi (cả khi nhận). Và nếu là quà của cá nhân, bạn nên đợi đến cuối chuyến thăm để trao tặng, không phải ngay từ lúc đầu như ở một số quốc gia phương Tây.