Top 15 Sự Thật Thú Vị Về Loài Chim Yến

Thời gian sinh sản của chim Yến thường kéo dài từ tháng 3 đến giữa tháng 4 mỗi năm. Trong giai đoạn này, chim đực sẽ tìm bạn đời và cùng nhau lựa chọn vị trí lý tưởng để xây tổ chuẩn bị cho việc đẻ trứng. Trong suốt ngày, chúng sẽ đi kiếm ăn và chỉ quay về tổ vào lúc chiều muộn, khoảng 18h. Sau khi nghỉ ngơi một lúc, chúng sẽ bắt đầu công việc xây tổ bằng nước bọt.

Quá trình làm tổ diễn ra liên tục từ tối muộn cho đến sáng sớm, kéo dài từ 3 đến 4 giờ sáng hôm sau. Mới đầu, chúng chỉ làm khoảng 12 sợi mỗi ngày, nhưng càng gần ngày sinh sản, số sợi làm mỗi ngày càng tăng lên đến 15 sợi. Tổ được xây dựng trong suốt 50 ngày liên tục.

Sau khi tổ hoàn tất, cả hai con sẽ giao phối vào ban đêm, thường vào các khung giờ 21h-23h hoặc từ 1h-3h sáng. Mỗi ngày, chúng giao phối khoảng 3-4 lần trước khi đẻ trứng. Khoảng 8-10 ngày sau, chim Yến sẽ giao phối một lần nữa để chuẩn bị cho đợt trứng tiếp theo, và từ đó bắt đầu chăm sóc đàn con của mình.

Trong giai đoạn ấp trứng, chỉ có một con chịu trách nhiệm, trong khi con còn lại đi kiếm ăn. Chúng sẽ thay phiên nhau ấp trứng mỗi ngày từ 4 đến 5 lần. Sau khoảng 3 tuần, trứng sẽ nở ra chim non. Lúc này, cả bố và mẹ sẽ cùng nhau kiếm thức ăn rồi quay về sưởi ấm đàn con. Khi chim non lớn dần, bố mẹ sẽ chỉ còn nhiệm vụ cung cấp thức ăn mà không cần sưởi ấm nữa.

Chúng ta thường quen với việc thưởng thức tổ yến mà ít khi chú ý đến loài chim tạo ra chúng. Trên thế giới có nhiều loài chim yến, tuy nhiên tại Việt Nam, có bốn loài phổ biến sau đây:

• Chim Yến Trắng: Đây là loài chim yến hiếm, chỉ có ở Đông Nam Á. Chúng xây tổ chủ yếu bằng nước bọt, vì vậy tổ của chúng có giá trị cao hơn các loài khác. Chim yến trắng có kích thước nhỏ, chỉ dài khoảng 13 cm, với bộ lông ngực màu xám và lông sau nhạt hơn. Đặc biệt, trên lưng chúng không có vệt trắng và đuôi có hình bầu.
• Chim Yến Đen: Mặc dù không được đánh giá cao như chim yến trắng, tổ của chim yến đen cũng chứa nước bọt, nhưng có lẫn nhiều lông hơn. Sau khi thu hoạch, người ta phải dùng kỹ thuật đặc biệt để tách lông, sau đó đông lạnh và sấy khô để tạo ra tổ yến tinh chế.
• Chim Yến Ấn Độ: Đây là loài chim yến có giá trị thấp nhất vì tổ của chúng chỉ chứa một nửa là nước bọt, phần còn lại là cỏ, rêu và lông. Sau khi thu hoạch, tổ yến Ấn Độ cần được xử lý kỹ lưỡng để loại bỏ tạp chất và làm khô, từ đó tạo thành tổ yến chất lượng cao. Chim Yến Ấn Độ có màu lông đồng đều ở hai bên và đuôi hơi chẻ. Loài chim này chủ yếu sống ở Ấn Độ và Sri Lanka.
• Chim Yến Nhà: Đây là loài chim được nuôi phổ biến vì giá trị kinh tế của tổ yến chúng tạo ra. Phần lớn tổ của chim yến nhà được làm từ nước bọt, và tùy thuộc vào kỹ thuật thu hoạch, chúng có thể được xử lý để loại bỏ tạp chất. Chim yến nhà sống ở nhiều nơi và thường ưa thích môi trường có nhiệt độ khoảng 28°C.

Chim yến trưởng thành chủ yếu ăn các loại côn trùng nhỏ bay lượn trong không trung như ong, kiến cánh, ruồi muỗi, phù du, nhện, và các loài bọ nhỏ. Những loài này có trọng lượng từ 0,01 đến 0,72g, giúp chim dễ dàng săn bắt trong khi bay lượn.

Các loại côn trùng trong khẩu phần của chim yến được phân bổ như sau:

• Kiến (thuộc bộ cánh màng) chiếm khoảng 61,1%
• Mối (bộ cánh đều) chiếm khoảng 14,7%
• Ruồi (bộ hai cánh) chiếm 7,8%
• Các loài côn trùng khác chiếm tỷ lệ nhỏ còn lại

Ong và kiến là thức ăn chủ yếu của chim yến, chiếm từ 50-70% khẩu phần. Bên cạnh đó, chúng còn ăn mối, ruồi muỗi, bọ rầy, bọ rùa, bọ xít nhỏ, chuồn chuồn kim, bướm đêm, cánh tơ và cào cào. Chim yến thường săn mồi khi bay ở độ cao khoảng 30m, tùy theo sự phân bố của côn trùng trên không trung. Chúng cũng đặc biệt yêu thích những loài cây cung cấp nhiều côn trùng, chẳng hạn như cây táo nhơn, cây sung và các khu vực có nhiều nguồn thức ăn phong phú khác.

Chim yến con thường được bố mẹ mớm mồi cho ăn, tương tự như cách cho con bú của loài khác. Chim bố mẹ sẽ trộn enzyme và kháng thể vào trong nước bọt, rồi tạo thành cục mồi để chim con ăn. Thức ăn của chim yến con rất đa dạng và phong phú. Loại thức ăn chủ yếu mà chim con tiếp nhận là những con côn trùng có lớp vỏ kitin mỏng. Tỷ lệ bọ rầy nâu và bọ rầy xanh chiếm khoảng 50%, ruồi muỗi chiếm 20%, và ong kiến chiếm 7%. Mỗi lần ăn, chim yến con nhận được khoảng 250 đến 350 con côn trùng nhỏ trong cục mồi của mình.

Trong điều kiện nuôi dưỡng nhân tạo, chim yến con thường được cho ăn trứng và ấu trùng ong kiến non. Một số người nuôi cũng bổ sung thêm sâu hay dế cắt nhỏ vào khẩu phần ăn. Trong khoảng 5 đến 6 tuần đầu, chim yến con sẽ được cả hai bố mẹ mớm mồi. Ban đầu, cục mồi sẽ có trọng lượng khoảng 0,6 – 1g, và sau đó tăng lên từ 1,5 – 1,7g. Các bữa ăn được chia cách khoảng 30 phút. Đối với chim yến con nuôi trong điều kiện này, mỗi ngày sẽ được cho ăn từ 3 đến 4 lần, bao gồm 3 lần vào ban ngày và 1 lần vào khoảng 8 giờ tối. Sau khi được chăm sóc đầy đủ, chim yến con sẽ phát triển khỏe mạnh và có thể bay được khi đến tuổi trưởng thành.

Trong một nghiên cứu gần đây với sự tham gia của hơn 80 loài chim, chim yến đã ghi danh mình là một trong những loài chim bay nhanh nhất thế giới, với tốc độ bay có thể đạt tới 130-160 km/h. Dù sở hữu đôi cánh ngắn và cong, chúng có khả năng bay liên tục suốt nhiều giờ mà không cần nghỉ ngơi. Tuy nhiên, điểm yếu lớn nhất của chúng chính là đôi chân ngắn ngủn và yếu ớt, khiến chúng không thể đậu trên các vật thể như dây điện hay ăng-ten như nhiều loài chim khác. Chính vì vậy, tên gọi khoa học Apodidae, có nghĩa là “không chân”, cũng phản ánh đặc trưng này.

Trong họ Yến, loài chim yến đuôi nhọn họng trắng giữ kỷ lục về tốc độ bay. Chúng có thể bay với tốc độ lên đến 170 km/h, nhờ vào kiểu bay vỗ cánh đặc biệt. Loài chim này sinh sống chủ yếu trên các ngọn đồi đá ở Trung Á và miền Nam Siberia. Với đôi chân ngắn, chúng không thể dùng để giữ con mồi, mà chủ yếu dùng để bám vào các bề mặt thẳng đứng như vách đá, khe đá hay hốc cây rỗng. Loài chim này sống gần như suốt đời trên không trung, với một cuộc sống di cư không ngừng nghỉ từ các khu vực phía nam tiểu lục địa Ấn Độ, Đông Nam Á và Úc, đến Tây Âu, bao gồm các quốc gia như Na Uy, Thụy Điển, và Anh. Yến đuôi nhọn họng trắng chính là biểu tượng cho loài chim bay nhanh nhất trong tự nhiên.

Để thành công trong việc nuôi chim yến, một yếu tố quan trọng là nhận diện và phòng tránh các kẻ thù tự nhiên của chúng. Việc này không chỉ giúp đảm bảo sự phát triển ổn định mà còn duy trì chất lượng tổ yến. Dưới đây là những kẻ thù có thể đe dọa đàn chim yến:

• Dơi: Trong một số trường hợp, dơi có thể xâm nhập và chiếm lĩnh các nhà yến, làm cản trở sự phát triển của chim yến.
• Chuột: Loài gặm nhấm này không chỉ phá hoại thức ăn mà còn làm hỏng tổ, ảnh hưởng đến chất lượng yến.
• Kiến: Dù nhỏ bé, nhưng loài côn trùng này có khả năng phá hoại các tổ yến, khiến chúng trở nên yếu ớt và mất giá trị.
• Gián: Loài gián cũng là một mối đe dọa lớn đối với chim yến, khiến môi trường sống của chúng bị ô nhiễm và không an toàn.
• Rắn: Rắn không chỉ là mối nguy hiểm đối với chim non mà còn có thể tấn công và ăn thịt chim yến.
• Rết: Mặc dù chủ yếu ăn côn trùng, nhưng rết cũng có thể xâm nhập vào tổ yến và phá hoại nó.
• Tắc Kè: Loài bò sát này có khả năng săn bắt chim non, là một mối nguy tiềm ẩn lớn cho đàn chim yến.
• Nhện: Một số loài nhện có khả năng tiết ra độc tố, tấn công và phá hoại cả đàn yến.
• Chim Cú, Chim Heo: Là những loài chim săn mồi, chúng có thể tiêu diệt chim yến và làm suy giảm số lượng trong đàn.
• Mối Mọt: Là những loài côn trùng tàn phá tổ yến, đặc biệt là trong môi trường có độ ẩm cao.
• Bọ Chét: Mặc dù không gây nguy hiểm trực tiếp đến chim yến, nhưng bọ chét có thể gây phiền toái và ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng.

Chim yến đặc biệt yêu thích những môi trường có độ ẩm cao, nơi chúng có thể sinh trưởng và phát triển mạnh mẽ. Nhiệt độ lý tưởng cho chim yến dao động từ 27 đến 29 độ C, với độ ẩm khoảng 85%. Môi trường này không chỉ tạo điều kiện lý tưởng cho sự sinh sản mà còn giúp chim yến tạo ra những tổ yến chất lượng cao, năng suất lớn. Nếu môi trường sống không đáp ứng đủ các yếu tố này, chim yến sẽ di cư tìm kiếm nơi khác để duy trì sự sống và phát triển của mình.

Chim yến ưa thích những không gian tối tăm và yên tĩnh. Điều này giúp chúng tránh xa sự xâm lấn của các loài động vật săn mồi như diều hâu hay rắn rết, đồng thời tạo ra một không gian an toàn cho quá trình sinh sản và làm tổ. Những khu vực tối không chỉ giúp chúng tránh sự làm phiền từ con người mà còn bảo vệ đàn yến khỏi những mối nguy hiểm từ thiên nhiên.

Thêm vào đó, chim yến cũng tìm đến những khu vực gần ao, hồ, sông, suối để dễ dàng tìm kiếm nguồn thức ăn dồi dào. Những loài côn trùng nhỏ như ong, ruồi, và muỗi là những món ăn ưa thích của chim yến, và những nơi có nguồn nước thường có sự phong phú về loài côn trùng này. Do đó, nếu bạn muốn xây dựng một nhà yến, lựa chọn những vị trí gần nguồn nước sẽ là một quyết định sáng suốt để thu hút chim yến đến sinh sống và sinh sản hiệu quả.

Chim yến là một loài chim rất trung thành, sống thành cặp và gắn bó với bạn đời suốt đời. Trong suốt mùa sinh sản, chim đực và chim cái cùng nhau xây tổ và chăm sóc tổ của mình. Chúng sẽ không rời xa nhau trừ khi tổ của chúng gặp nguy hiểm hay bị phá hoại. Đây là một biểu hiện rõ ràng của sự trung thành, khi mà cả đôi chim đều cam kết sống chung bên nhau trong suốt cuộc đời.

Không chỉ trung thành, chim yến còn sở hữu một giác quan vô cùng nhạy bén, đặc biệt là khứu giác. Mùi lạ dù là nhỏ nhất cũng không thể qua được sự nhạy cảm của chúng. Đây là lý do vì sao chim yến thường chọn những nơi mà đồng loại đã từng sinh sống, bởi mùi đặc trưng của bầy đàn khiến chúng cảm thấy an toàn và yên tâm hơn. Loài chim này có thể dễ dàng nhận biết sự thay đổi trong không gian sống của mình chỉ qua mùi hương.

Điều đặc biệt ở chim yến là chúng không bao giờ đậu như các loài chim khác. Bạn sẽ không thấy chúng đậu trên cành cây hay dây điện. Thay vào đó, chim yến chỉ treo mình trên vách đá hoặc thanh tổ, bởi vì đôi chân yếu ớt không cho phép chúng đứng lâu. Tuy vậy, khả năng bay của chim yến lại vô cùng ấn tượng. Chúng có thể bay với tốc độ lên đến 160 km/h và bay liên tục mà không hề cảm thấy mệt mỏi. Mỗi ngày, chim yến có thể bay hơn 50 km, chứng tỏ sự bền bỉ và mạnh mẽ của chúng.

Nhiều người thường cho rằng yến đảo tự nhiên có chất lượng vượt trội hơn so với yến nhà, bởi hương vị đặc trưng mà chúng mang lại. Tuy nhiên, thực tế, chim yến sống trong nhà cũng kiếm ăn ngoài tự nhiên, giống như yến đảo, với nguồn thức ăn chính là các loài côn trùng bay lượn và những giọt sương mai tinh khiết. Nhà yến được xây dựng để tái tạo một môi trường sống giống như ngoài đảo, giúp duy trì quần thể chim yến mà không cần tác động đến quy trình sinh sản hay việc cho ăn.

Vì phải đối mặt với điều kiện thời tiết khắc nghiệt, tổ yến đảo thường có bề mặt không đồng đều, với màu sắc vàng đậm đặc trưng, càng đậm thì tổ càng lâu năm. Tổ yến đảo nhỏ gọn, hình tròn, chân tổ cứng và chắc chắn, không bằng phẳng, vì tổ thường bám vào các vách đá gồ ghề. Điều này tạo nên một hình dạng tự nhiên không thể nào hoàn hảo như tổ yến trong nhà.

Tổ yến trong nhà, ngược lại, thường có màu trắng ngà, lớn hơn, lông nhiều hơn và bề mặt phẳng hơn. Mặc dù chất lượng không thể so với yến đảo, nhưng việc khai thác tổ yến trong nhà lại dễ dàng hơn nhiều so với việc thu thập từ ngoài đảo.

Điều đáng lưu ý là giá trị của yến đảo cao hơn hẳn so với yến nhà, bởi việc khai thác yến ngoài đảo đòi hỏi nhiều công sức và vất vả hơn rất nhiều, trong khi việc thu hoạch tổ yến trong nhà lại khá đơn giản và dễ dàng.

Chim yến, không chỉ được yêu thích tại Việt Nam mà còn trên toàn thế giới, là loài chim sở hữu một loại nước bọt đặc biệt, chứa đựng nguồn dưỡng chất vô cùng quý giá, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người. Chính vì thế, yến được nuôi với số lượng lớn để khai thác tổ yến, hay còn gọi là 'nước bọt yến', một sản phẩm mang giá trị cao.

Tổ yến có thể mang lại nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe con người, trong đó phải kể đến:

• Hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch, giúp ngăn ngừa các bệnh lý nguy hiểm.
• Chống oxy hóa và làm chậm quá trình lão hóa da, duy trì làn da tươi trẻ.
• Thúc đẩy hệ tiêu hóa khỏe mạnh, giúp ăn ngon miệng, cải thiện sự thèm ăn.
• Giảm ho, tiêu đờm và làm dịu viêm họng hiệu quả.
• Bổ khí huyết, cải thiện lưu thông máu và nâng cao trí nhớ.
• Kích thích sự phát triển thể chất của trẻ, đồng thời giúp phòng ngừa béo phì.

Với những giá trị tuyệt vời này, tổ yến đã trở thành một món quà sức khỏe quý giá, góp phần mang lại lợi ích kinh tế cao cho những hộ nuôi chim yến trên toàn quốc.

Chim yến và chim én thường xuyên bị nhầm lẫn với nhau vì vẻ ngoài tương đồng và thói quen sống gần gũi. Tuy nhiên, giữa chúng lại tồn tại những đặc điểm khác biệt rõ rệt mà không phải ai cũng nhận ra.

Vậy đâu là những điểm khác biệt dễ nhận thấy giữa hai loài chim này?

• Chim yến sở hữu đôi chân rất ngắn, khiến chúng không thể di chuyển linh hoạt như nhiều loài chim khác. Ngược lại, chim én có đôi chân dài và khỏe, dễ dàng di chuyển.
• Chim én thường có kích thước lớn hơn, bộ lông màu xanh đậm và chiếc mỏ lớn hơn so với chim yến.
• Chim én ưa thích bay ở độ cao thấp, trong khi chim yến bay ở tầm cao và có khả năng bay liên tục trong nhiều giờ.
• Đặc biệt, chim yến sử dụng nước bọt để xây tổ, còn chim én lại chọn bùn đất để tạo ra tổ của mình.

Chim yến mang đến nhiều điều thú vị, không chỉ bởi vẻ đẹp bay lượn mà còn bởi những đặc điểm đặc trưng không phải loài chim nào cũng có:

• Chim yến là một trong số ít loài chim có khả năng săn mồi ngay khi đang bay. Thậm chí, chúng có thể ngủ và giao phối trong khi đang lượn trên bầu trời.
• Loài chim này có nhiều loại khác nhau, với những cách xây tổ độc đáo: một số làm tổ bằng lông, một số dùng cỏ hoặc rơm rạ, còn lại sử dụng nước bọt. Đặc biệt, chính nước bọt này tạo nên tổ yến – một món ăn không chỉ thơm ngon mà còn vô cùng bổ dưỡng.
• Chim yến là biểu tượng của sự trung thành. Chúng thường chỉ có một bạn đời trong suốt cuộc đời. Loài chim này nổi bật với tình yêu bền vững và sự sắt son.
• Được các chuyên gia công nhận, tổ yến là thực phẩm giàu dinh dưỡng, có khả năng bổ sung dưỡng chất, làm đẹp da và nâng cao hệ miễn dịch. Ngoài ra, tổ yến còn có thể giúp giảm nguy cơ phát triển các bệnh ung thư hoặc HIV/AIDS.
• ...

Chim Yến, thuộc họ Apodidae, được chia thành hai phân họ chính: 13 loài chim Cypseloidinae (chim Yến nguyên thủy) và 79 loài chim Apodinae (chim Yến hiện đại). Tên khoa học của loài chim này xuất phát từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là “không có chân” (apous), vì chân của chúng vô cùng ngắn, khiến chúng gần như không thể đứng mà chỉ bay lượn trong không trung.

Chim Yến là loài chim bay mạnh mẽ nhất, một số loài như Yến thông thường, thậm chí có thể ngủ và giao phối khi đang bay. Những loài lớn như Yến đuôi nhọn họng trắng là một trong những loài bay nhanh nhất trong vương quốc động vật.

Loài chim quý giá này chủ yếu sống ở các quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á, cùng với các vùng có khí hậu ôn đới và nhiệt đới. Tại Việt Nam, những nơi nuôi dưỡng chim Yến nhiều nhất là các tỉnh phía Nam như Khánh Hòa, Kiên Giang, Bình Thuận. Với giá trị kinh tế to lớn, loài chim này đã giúp nhiều gia đình tại đây có cuộc sống thịnh vượng, mang lại nguồn thu nhập hàng tỷ đồng.

Kích thước: Chim Yến có kích thước rất đa dạng, tùy thuộc vào loài. Loài chim Yến nhỏ nhất, Yến lùn, có trọng lượng chỉ khoảng 6g và dài 10cm, trong khi loài Yến lớn nhất, Yến đuôi nhọn, có trọng lượng lên tới 190g và dài khoảng 25cm.

Ngoại hình: Một trong những điểm dễ nhận diện nhất của chim Yến là đôi chân ngắn ngủn của chúng. Khi chúng đậu trên các vách đá hoặc bề mặt thẳng đứng, bạn mới có thể thấy được đôi chân này. Chính vì vậy, chim Yến gần như chỉ dành thời gian bay lượn, hiếm khi đứng trên mặt đất như các loài chim khác. Lông của chúng thường có màu đen hoặc nâu, với thân hình thon dài và sải cánh rộng, giúp chúng bay lượn dễ dàng và săn mồi khi đang bay.

Tập tính: Mặc dù chân của chim Yến rất ngắn, nhưng vuốt chân của chúng lại rất sắc và công, giúp chúng bám vững trên các bề mặt thẳng đứng như vách đá hay tường. Chúng sử dụng nước bọt để xây tổ trên những bề mặt này và bắt đầu quá trình sinh sản. Loài chim này sống thành bầy đàn đông đúc, luôn tạo thành những nhóm lớn khi di chuyển.

Môi trường sống: Chim Yến ưa thích môi trường nhiệt đới và ôn đới gió mùa. Chúng có thể sống ở nhiều nơi như thảo nguyên, hẻm núi, đồng cỏ, sa mạc, hay cả trong đô thị. Loài chim này có thể được tìm thấy ở những nơi cao, khoảng 4000m so với mực nước biển, và gần các nguồn nước.

Chim Yến sử dụng nước bọt của chính mình để xây tổ, một chất kết dính tuyệt vời giúp gắn kết tổ chim với các bề mặt như cành cây, lá hoặc các mặt thẳng đứng như vách đá, hẻm núi, hay tường. Nước bọt này không chỉ giúp tổ chim bền chắc mà còn linh hoạt bám dính vào nhiều chất nền khác nhau.

Thông thường, chim Yến chỉ bắt tay vào việc làm tổ khi mùa sinh sản đang đến gần, với quy trình rất đặc biệt như sau:

• Con đực sẽ gọi mời con cái đến chung sống cùng trước mùa sinh sản, và sau đó cả hai cùng nhau xây dựng tổ cho việc đẻ trứng.
• Trong giai đoạn sinh sản, tuyến nước bọt của chim Yến sẽ phát triển mạnh mẽ, phình ra ở hai bên má. Chúng sẽ tiết ra nước bọt, dùng mỏ kéo dài thành những sợi dài và sau đó bắt đầu bện chúng lại để tạo thành tổ.
• Quá trình làm tổ này kéo dài khoảng 45-50 ngày. Trong thời gian này, chim Yến sẽ thay phiên nhau đi kiếm ăn và quay lại tổ để tiếp tục công việc làm tổ. Thông thường, nước bọt sẽ khô sau khoảng 2-3 tiếng.
• Khi gần đến lúc con cái chuẩn bị đẻ trứng, quá trình làm tổ sẽ được đẩy nhanh để hoàn thiện tổ chim. Tổ chim sẽ hoàn thành ngay trước khi con cái bắt đầu sinh nở.