Top 8 thông tin quan trọng bạn cần biết về loài khỉ đầu chó

Theo các nhà sinh vật học, khỉ đầu chó là loài ăn tạp, thức ăn chủ yếu bao gồm trái cây, hạt, côn trùng và ấu trùng. Chuối là món khoái khẩu của chúng, trong khi khoai, sắn và ngũ cốc được xem như những món đặc sản. Chính vì vậy, khỉ thường xuyên gây phiền phức bằng cách ăn trộm hoa màu tại các nương rẫy.

Tuy nhiên, tập tính ăn uống còn phụ thuộc vào từng loài và môi trường sống. Ví dụ, khỉ đột thích ăn cây dương xỉ, trong khi khỉ đột vùng núi thường ăn măng và cần tây hoang dã. Ở rừng nhiệt đới, chúng còn ăn thêm động vật thân mềm, cá, giáp xác, thằn lằn, chim và các động vật gặm nhấm nhỏ khác. Nói chung, khỉ ăn tất cả những gì không độc và có thể tìm hoặc bắt được.

Hành vi giao phối của khỉ đầu chó rất đa dạng, phụ thuộc vào vị trí trong cấu trúc xã hội của đàn. Trong mỗi nhóm, con đực có thể giao phối với bất kỳ con cái nào và thường phải cạnh tranh với các con đực khác để chiếm được cảm tình. Để thu hút bạn đời, con đực thường đến gần, chăm sóc và mang thức ăn cho con cái. Khi con cái đồng ý, chúng sẽ biểu lộ bằng cách quay phần hậu môn bị sưng đỏ, dấu hiệu rõ ràng cho sự chấp thuận.

Thời gian mang thai kéo dài khoảng 6 tháng, khi sinh ra, con non có màu đen và cân nặng khoảng 400 gram. Các con cái trong đàn sẽ thay nhau chăm sóc con non chu đáo. Sau một năm, khỉ con sẽ cai sữa và bắt đầu tự lập. Khỉ đầu chó đạt tuổi trưởng thành về giới tính trong khoảng từ 2 đến 8 năm tuổi, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong vòng đời của chúng.

Khỉ đầu chó phải cảnh giác với nhiều kẻ thù đáng gờm như cá sấu sông Nile, các loài mèo lớn như sư tử, báo cheetah và cả linh cẩu. Trong số đó, báo đốm là mối đe dọa chủ yếu đối với khỉ con, vì chúng khó săn bắt con đực trưởng thành hơn.

Khi đối mặt với nguy hiểm, những con khỉ đực trưởng thành thường thể hiện sự uy nghi bằng cách nhăn mặt, nhe răng nanh và thực hiện những cử chỉ đe dọa đặc trưng, nhằm xua đuổi kẻ thù ra khỏi lãnh thổ an toàn của mình.

Khỉ đầu chó có tuổi thọ trung bình dao động từ 10 đến 46 năm. Chúng được xem là loài biết “lập kế hoạch” khi sinh sản khá chậm, khoảng 3-4 năm mới có một thế hệ con non. Mỗi khỉ con được chăm sóc kỹ lưỡng trong 3-4 năm trước khi bắt đầu tách khỏi vòng tay cha mẹ và hòa nhập vào cộng đồng bầy đàn rộng lớn.

Giống như nhiều loài linh trưởng khác, khỉ đầu chó sống thành bầy với lãnh thổ riêng biệt, ít khi xâm phạm lẫn nhau. Môi trường sinh sống phổ biến của chúng thường là các vùng núi đá, hang động, cây cao rợp bóng mát và đặc biệt là những khu vực có nhiều cây ăn trái. Một số loài lại thích nghi và tồn tại ở những nơi có khí hậu khắc nghiệt và địa hình mở rộng, tạo nên sự đa dạng đáng kinh ngạc trong tập tính sinh tồn.

Thông thường, chỉ sau khoảng 3 tháng, những con khỉ đầu chó cái mới bắt đầu vệ sinh và chải chuốt bộ lông cho các con đực trong đàn. Tuy nhiên, ở những đàn không còn thành viên đực cũ, việc chăm sóc này diễn ra sớm hơn rất nhiều, giúp các thành viên mới trở nên ôn hòa và dễ dàng hòa nhập.

Thậm chí, các con đực còn dành thời gian chải lông cho nhau, mặc dù đây không phải là nhiệm vụ phổ biến của chúng. Trong cộng đồng khỉ đầu chó, tất cả đều coi nhau như bạn bè thân thiết, tạo nên một môi trường sống hòa thuận và đầy tình cảm.

Điều đáng chú ý là trong suốt thời gian chung sống, đàn khỉ đầu chó duy trì sự hòa bình, loại bỏ những hành vi hung hăng để giữ gìn sự gắn kết và ổn định trong nhóm.

Khỉ đầu chó, với tên khoa học là Papio và tên tiếng Anh là Baboon, bao gồm 5 loài đặc trưng đã tồn tại hơn hai triệu năm:

• Khỉ đầu chó Hamadryas (Papio hamadryas), phân bố từ Biển Đỏ tại Eritrea đến Ethiopia, Djibouti, Somalia, vùng Tây Nam Ả Rập, Yemen và Ả Rập Saudi.
• Khỉ đầu chó Guinea (Papio papio), sinh sống tại Guinea, Sénégal, Gambia, Nam Mauritania và Tây Mali.
• Khỉ đầu chó Olive (Papio anubis), chủ yếu xuất hiện tại vùng xích đạo châu Phi.
• Khỉ đầu chó Vàng (Papio cynocephalus), phân bố từ Kenya, Tanzania đến Zimbabwe và Botswana.
• Khỉ đầu chó Chacma (Papio ursinus), cư trú từ khu vực Bắc Nam Phi tới Angola, Zambia và Mozambique.

Khỉ đầu chó, hay còn gọi là khỉ chó, thuộc bộ Linh trưởng, gồm 5 loài phân bố rộng rãi từ rừng xavan châu Phi đến vùng Trung Đông. Là một trong những loài khỉ có kích thước lớn nhất thế giới, con đực có thể nặng đến 37 kg và cao 1 mét, chưa kể phần đuôi dài. Kích thước và trọng lượng có sự khác biệt tùy theo từng loài.

Chúng sở hữu mõm giống loài chó, thân hình vạm vỡ, hàm răng chắc khỏe với những chiếc răng nanh sắc bén, đôi mắt gần nhau tạo nét đặc trưng. Bộ lông dày phủ khắp cơ thể, trừ khuôn mặt và vùng mông trần trụi, giúp khỉ ngồi thoải mái. Con đực nổi bật với bờm trắng lớn. Đặc điểm dị hình giới tính thể hiện rõ qua kích cỡ cơ thể, màu sắc và sự phát triển của răng nanh.

Dù có thể sinh tồn ở nhiều môi trường đa dạng như rừng mưa nhiệt đới hay rừng cây tán rộng, khỉ đầu chó chủ yếu cư trú tại các vùng bán hoang mạc, thảo nguyên khô cằn và rừng cây bụi. Phần lớn thời gian trong ngày của chúng dành cho việc kiếm ăn, nghỉ ngơi và di chuyển trên mặt đất.

Chúng thường sống và di chuyển dưới đất, nhưng ban đêm sẽ trú ngụ trên cây để tránh nguy hiểm. Khỉ đầu chó thường xuất hiện ở các khu thảo nguyên mở và các khu rừng rộng lớn trải dài khắp châu Phi.

Khỉ đầu chó là loài có tính xã hội cao, sống theo bầy đàn với hệ thống phân cấp rõ ràng, trong đó từng thành viên và con thống trị được xác định qua cách giao tiếp phức tạp. Các con đực trong đàn có thể giao phối với bất kỳ con cái nào, thứ tự này dựa vào vị trí thứ hạng xã hội. Để chiếm được cảm tình của khỉ cái, con đực thường chăm sóc, chải lông hoặc mang thức ăn đến cho bạn tình.

Một đàn khỉ đầu chó thường có khoảng hơn 50 thành viên, có thể tăng lên tới 250 tùy thời điểm trong năm. Chúng hoạt động và săn mồi bất kể ngày hay đêm, thậm chí có thể xâm nhập vào nhà người để bắt gia súc như cừu và dê, như từng ghi nhận ở Nam Phi.