Top 9 giống nhãn nổi bật nhất Việt Nam với giá trị kinh tế cao

Nhãn tiêu da bò bắt nguồn từ Huế, được nhân giống và trồng phổ biến ở các tỉnh phía Nam, là đặc sản miền Tây. Cây nhãn phát triển mạnh, chịu hạn tốt. Lá bóng, đỉnh nhọn nhẹ, mép hơi gợn sóng. Quả nặng 8-9 gam, cùi dày, dai, màu trắng đục, tỷ lệ cùi 65%, vị ngọt dịu và ít thơm. Vỏ quả vàng sậm như da bò, tên gọi cũng từ đó mà ra.
Nhãn tiêu da bò trồng tại nơi đây cho trái to, chất lượng vượt trội. Vào mùa, vườn nhãn trĩu quả nặng 1,5-2kg/chùm, tạo nên cảnh đẹp mắt. Quả có vỏ mỏng, cùi dày và hột nhỏ, ăn thấy ngọt thanh và thơm mát. Cây càng già quả càng dày cùi, ngọt đậm hơn. Nhãn tiêu da bò giàu dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất hơn các loại khác, thích hợp làm chè, ăn tươi hoặc làm mứt, rất được yêu thích mùa hè. Theo y học cổ truyền, nhãn này có công dụng bổ huyết, kiện tỳ, ích khí, chữa mất ngủ và giảm hồi hộp, thật sự là loại trái cây giá trị cao.

Nhãn xuồng cơm vàng phát triển mạnh mẽ tại miền Nam, là giống cây chịu hạn tốt với lá bóng mượt, đỉnh tù và mép cong nhẹ xuống. Quả nặng từ 17-18 gam, cùi trắng trong, dày, dai và ráo nước với tỷ lệ cùi trên 60%. Vị ngọt thơm nhẹ, hạt nguyên vẹn, vỏ quả vàng sáng như da bò. Giống nhãn này mang lại hiệu quả kinh tế bền vững trong 30-40 năm với doanh thu trung bình 400 triệu đồng/ha/năm. Cây cao từ 5 đến 10 mét, thân xám xù xì, tán lá rộng xanh tươi quanh năm, lá kép hình lông chim gồm 5-9 lá chét dài từ 7-20 cm. Quả có hình dáng xuồng, bề mặt điểm các chấm nhỏ màu nâu đen, thịt quả trắng vàng, giòn và dễ rụng.

Mùa thu hoạch rộ vào tháng 7-8. Nhãn xuồng cơm vàng chịu rét tốt hơn nhiều so với các cây họ vải, thích nghi với đa dạng loại đất và ít sâu bệnh, công chăm sóc nhẹ nhàng. Hoa thường nở cuối tháng 4 âm lịch, thu hoạch từ tháng 6 âm lịch. Mỗi cây có thể cho từ vài chục đến hơn 100kg quả, thậm chí 200kg nếu chăm sóc kỹ lưỡng. Từ năm 2012, nhiều vườn nhãn xuồng cơm vàng tại xã Khánh Hòa đã phát triển mạnh nhờ năng suất ổn định và chi phí đầu tư thấp. Với quả to, giòn, ngọt và mẫu mã bắt mắt, sản phẩm này luôn được thị trường ưa chuộng với giá cả hấp dẫn.

Tại Hưng Yên, nhãn Miền Thiết được xem là tinh hoa vượt trội hơn cả so với nhãn lồng truyền thống. Giống nhãn này được đặt tên theo hai người sáng tạo ra nó - ông Miền và bà Thiết, mang lại tỷ lệ ra hoa, đậu quả rất ổn định. Quả to, cùi dày, thơm ngọt, có giá trị kinh tế lớn. Ngoài Hưng Yên, nhãn Miền Thiết cũng được trồng ở nhiều vùng miền như Mộc Châu, Sơn La, Điện Biên, Nghệ An, Hải Phòng, nhưng chỉ Hưng Yên mới giữ được hương vị đỉnh cao, khiến thương hiệu “nhãn Hưng Yên” trở nên bất bại.
Những đợt thu hoạch được chia làm ba: trà sớm (tháng 7-8), trà trung (cuối tháng 8 đến tháng 9) và trà muộn (tháng 9-11). Dù là quả muộn, cùi nhãn vẫn căng mọng, thơm nức và ngọt đậm đà.
Ưu điểm của nhãn Miền Thiết còn nằm ở tính thuần chủng cao, tỷ lệ ra hoa, đậu quả ổn định, quả to, cùi dày và vị thơm ngon đặc biệt. Ngoài giá trị dinh dưỡng, nhãn còn mang lại lợi ích cho sức khỏe: theo y học cổ truyền, cùi nhãn vị ngọt, tính ấm, giúp bổ tâm an thần. Nhiều nghiên cứu hiện đại cũng chỉ ra nhãn giúp chậm lão hóa, cải thiện giấc ngủ, tăng cường sức đề kháng, giảm mỡ máu, và hỗ trợ lưu thông máu. Nhãn Miền Thiết có thể được thưởng thức tươi hoặc chế biến thành các món ngon đặc sản như chè nhãn lồng hạt sen đặc trưng miền Bắc.

Bên cạnh nhãn lồng danh tiếng, vùng Hưng Yên còn nổi bật với giống nhãn Hương Chi – một lựa chọn yêu thích của nhiều nhà vườn. Đặc điểm của cây là chiều cao thấp cùng tán tròn rộng, thuận tiện cho việc chăm sóc và phòng ngừa sâu bệnh. Quả nhãn Hương Chi cỡ trung bình từ 13 đến 14 gam, vỏ mỏng, hạt nhỏ, cùi giòn tan với hương thơm quyến rũ và hình thức bắt mắt. Giống nhãn này bắt nguồn từ vườn nhà cụ Hương Chi tại phường Hồng Châu, thị xã Hưng Yên, do đó mang tên gọi đầy tự hào. Một điểm mạnh nổi bật của nhãn Hương Chi là khả năng ra hoa nhiều đợt, giúp năng suất ổn định dù thời tiết không thuận lợi – nếu đợt hoa đầu thất bại, cây vẫn tiếp tục nở hoa ở các đợt sau.

Chùm quả nhãn Hương Chi thường rất sai, mỗi chùm nặng khoảng 1 kg, thậm chí có thể đạt 2-3 kg. Khi chín, cùi quả dày, giòn, dễ tách, màu sắc bắt mắt, hạt nhỏ và vỏ mỏng. Tại Bắc Giang, giống nhãn này đã được nhân rộng với hiệu quả kinh tế cao, song song với việc được các doanh nghiệp trong nước hỗ trợ thu mua và tiêu thụ, góp phần nâng tầm thương hiệu nhãn Hương Chi như vải thiều Lục Ngạn.

Nhãn sông Mã – viên ngọc quý của mảnh đất Sơn La, mang hương vị ngọt ngào, vỏ mỏng manh và kích thước quả lớn, khiến mỗi lần thưởng thức là một trải nghiệm dịu dàng, thanh mát hơn hẳn các loại nhãn khác. Với diện tích trồng lên đến 6.736 ha và sản lượng gần 30.000 tấn, huyện Sông Mã đã trở thành vùng trồng nhãn lớn nhất cả nước, vượt xa cả Hưng Yên. Hằng năm, ngày Hội nhãn Sông Mã được tổ chức như một lễ hội tôn vinh đặc sản địa phương, quy tụ sự đồng lòng của chính quyền, người dân và các hợp tác xã cùng doanh nghiệp nhằm nâng cao giá trị cho loại quả này.

Thiên nhiên ưu ái vùng đất với đất pha cát phù sa từ dòng sông Mã cùng khí hậu nóng ẩm lý tưởng đã tạo điều kiện cho cây nhãn phát triển tốt. Quả nhãn ở đây nổi bật với vỏ mỏng, cùi dày, hạt nhỏ và vị ngọt thơm tinh tế, chiếm được lòng tin của người tiêu dùng trong nước và từng bước vươn ra thị trường quốc tế, đặc biệt là Trung Quốc – thị trường đầy tiềm năng ưa chuộng chất lượng và mẫu mã nhãn sông Mã. Sơn La đã và đang thực hiện chuyển đổi giống, ưu tiên ghép các giống nhãn lồng Hưng Yên, nhãn chín muộn và các giống mới, giúp cải tạo hơn 80% diện tích trồng, nâng cao năng suất và chất lượng. Nhờ đó, nhãn Sơn La ngày càng được đánh giá cao, trở thành niềm tự hào của vùng đất Tây Bắc.

Nhãn muộn Hà Tây không chỉ nổi bật với năng suất vượt trội mà còn chinh phục người thưởng thức bằng hương vị đậm đà, thơm ngọt tinh tế. Năm 2007, giống nhãn này đã được Bộ Nông Nghiệp công nhận và trao tặng thương hiệu danh giá, khẳng định chất lượng tuyệt hảo của nó.

Ưu điểm nổi bật của nhãn muộn Hà Tây là quả to, cùi dày mọng nước cùng hàm lượng đường cao, tạo nên vị ngọt dịu dàng khó quên. Vỏ mỏng nhẹ, dễ bóc khiến mỗi quả nhãn trở thành món quà hấp dẫn. Trung bình, một kilogram có thể chứa đến khoảng 105 quả nhỏ xinh. Thời gian thu hoạch kéo dài và muộn nhất trong các giống nhãn, lên đến 50 ngày, giúp kéo dài mùa vụ và tăng giá trị kinh tế.

Bên cạnh đó, nhãn muộn Hà Tây còn nổi bật với khả năng chống chịu sâu bệnh hiệu quả, khả năng chịu úng tốt và thích nghi đa dạng với nhiều vùng đất khác nhau mà vẫn giữ được chất lượng và năng suất cao. Chính đặc điểm thu hoạch muộn giúp giống nhãn này có giá trị thương mại vượt trội, mở rộng cơ hội phát triển kinh tế bền vững cho người trồng.

Hưng Yên từ lâu đã được biết đến như quê hương của nhãn lồng trứ danh. Cây nhãn với lá xanh đậm, dày và hơi quăn nhẹ ở mép, tạo nên nét đặc trưng riêng biệt. Quả nhãn lồng trung bình nặng khoảng 11-12 gram, với cùi dày chiếm đến 62-63% trọng lượng, mang sắc vàng óng ánh, vị ngọt đậm đà, giòn tan và thơm nức. Đây chính là món quà quý giá của đất tổ, từng được tiến vua và ghi danh tại chùa Hiến - biểu tượng văn hóa của Hưng Yên.

Những ngày mùa xuân se lạnh, hoa nhãn nở rộ trong sương mù, lan tỏa hương thơm dịu dàng, khiến lòng người say đắm. Khi hè về, tháng 7 là lúc nhãn lồng chín rộ, tạo nên khung cảnh trĩu quả rực rỡ khiến bất cứ ai ngang qua cũng không khỏi ngỡ ngàng và muốn chạm tay vào từng chùm quả đung đưa trong gió.

Cây nhãn lồng phát triển tốt với tán lá cao rộng, thân gỗ vững chãi và cành lá xanh mướt. Lá nhãn hình lông chim mọc so le, hoa có màu vàng nhạt tinh tế. Cây có khả năng chịu rét tốt hơn so với nhiều loại cây ăn quả khác và không quá kén đất trồng, thích hợp với đất thịt pha cát giàu dinh dưỡng có độ pH từ 4,5 đến 6,0. Phương pháp trồng chủ yếu hiện nay là chiết cành và ghép, cây cho quả từ năm thứ 3 trở đi với tuổi thọ dài lâu. Nhãn lồng ưa ẩm nhưng lại rất nhạy cảm với ngập úng, cần được tưới nước đều đặn theo mùa, tăng cường vào mùa khô và hạn chế để cây bị ngập vào mùa mưa.

Hưng Yên nổi tiếng với nhiều giống nhãn đa dạng, trong đó nhãn đường phèn được xem là loại đặc sắc nhất. Mặc dù quả nhỏ và vẻ ngoài khiêm tốn, nhưng nhãn đường phèn lại chinh phục vị giác bởi lớp cùi dày giòn tan, ngọt sắc và hương thơm nồng nàn khó quên. Khi bóc tách lớp vỏ mỏng, từng múi quả vàng óng, căng mọng hiện ra như một tác phẩm nghệ thuật tự nhiên, mang đến trải nghiệm thưởng thức tuyệt vời.

Cây nhãn đường phèn sinh trưởng khỏe mạnh, chịu hạn tốt và được trồng nhiều không chỉ ở Hưng Yên mà còn lan rộng đến Quảng Ngãi. Lá cây có hình bầu, gân nổi rõ và mép hơi quăn, quả nhỏ với trọng lượng trung bình từ 7 đến 11 gam. Đây là loại nhãn quý, được những thực khách sành ăn săn lùng và trân trọng như một sản vật đặc biệt.

Vào mỗi mùa nhãn tháng 6, người ta lại nô nức tìm về Hưng Yên để thưởng thức hương vị ngọt ngào khó quên của nhãn đường phèn – loại nhãn được người xưa gọi là “nhãn chúa”, “nhãn tổ”. Giá trị của nó cao gấp ba lần nhãn thường, dù vậy vẫn khan hiếm trên thị trường. Những cây nhãn đạt giải nhất có thể cho sản lượng tới 2,5 tạ, còn khi mất mùa chỉ khoảng 1,5 tạ, góp phần làm nên giá trị kinh tế quý báu của vùng đất này.

Nhãn cùi là loại cây phát triển mạnh mẽ với lá xanh đậm và mép lá quăn rõ rệt. Quả nhãn cùi mang hình cầu hơi dẹt, lớp vỏ nâu vàng đặc trưng, trọng lượng từ 7 đến 11 gam, cùi chiếm khoảng 57-58%. Mặc dù ngọt và thơm nhẹ hơn nhãn lồng hay nhãn đường phèn, nhưng nhãn cùi lại là lựa chọn hàng đầu để sấy khô làm long nhãn xuất khẩu. Nhãn cùi vân – một trong những giống nhãn cùi cổ truyền – nổi bật với vỏ vàng nhẵn và cùi trắng đục dày, có những vân nổi rõ như vẩy tê tê, tạo nên hình ảnh độc đáo như những đám mây lồng vào nhau. Vị ngọt sắc, giòn tan khiến mỗi lần thưởng thức trở nên say đắm.

Giống nhãn này thường được thu hoạch rộ vào tháng 6 âm lịch. Đặc điểm đặc biệt là cây thường phát triển theo tự nhiên, không ưa chăm sóc công nghiệp nên năng suất không cao bằng các loại nhãn phổ biến khác. Dù diện tích trồng nhãn ở tỉnh lên tới 4.845 ha, nhưng các giống quý như nhãn đường phèn hay nhãn cùi cổ chỉ chiếm chưa đến 1%, nên rất hiếm gặp trên thị trường. Nhãn cùi vân đạt tiêu chuẩn VietGAP và từng giành giải Nhì tại "Cuộc thi nhãn ngon tỉnh Hưng Yên 2020", minh chứng cho giá trị và chất lượng đặc biệt của giống nhãn này.