Bánh giầy hay bánh dày: Tên gọi nào mới là chính xác?

29/04/2025

Nội dung bài viết

Nhiều người vẫn còn phân vân giữa việc gọi là “bánh giầy” hay “bánh dày”. Vậy, từ ngữ nào mới phản ánh đúng nhất bản chất của món bánh đặc trưng này? Hãy cùng tìm hiểu và xem những lý giải giúp bạn sử dụng từ ngữ một cách chính xác.

Bánh giầy, bánh dày là gì?

Bánh giầy là một món bánh truyền thống đặc trưng của người Việt, tượng trưng cho lòng hiếu kính của con cháu đối với tổ tiên và đất trời. Món bánh này thường được dâng lên trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương để thể hiện lòng tri ân.

Bánh giầy có hình dáng tròn dẹt, được chế biến từ gạo nếp giã mịn. Bánh có thể có nhân đậu xanh hoặc sợi dừa, mang lại vị ngọt hoặc mặn. Một số vùng nổi tiếng với bánh giầy như làng Gàu phố Hiến (Văn Giang – Hưng Yên) và Quán Gánh (Nhị Khê – Thường Tín – Hà Tây), nơi giữ gìn và phát huy nghề làm bánh giầy truyền thống.

Bánh giầy là món ăn đặc trưng của người Việt, mang đậm ý nghĩa văn hóa và truyền thống. Đây là loại bánh không thể thiếu trong những dịp lễ quan trọng, đặc biệt là vào ngày Giỗ Tổ Hùng Vương.

Sự tích về bánh chưng, bánh giầy là một phần trong kho tàng huyền thoại dân gian Việt Nam, gắn liền với câu chuyện về các vua Hùng và sự ra đời của những món ăn mang ý nghĩa đặc biệt đối với dân tộc.

Theo truyền thuyết, vào thời Hùng Vương thứ 6, vua Hùng muốn tổ chức một bữa tiệc đầu xuân để lựa chọn người kế thừa ngôi vua. Ông yêu cầu các con dâng lên những món ăn độc đáo, mang ý nghĩa để cúng tổ tiên.

Con trai thứ 18 của vua, Tiết Liêu, nổi tiếng với đức tính hiền hòa, hiếu thảo và sống mồ côi mẹ từ nhỏ. Nhờ sự giúp đỡ của một vị thần, Tiết Liêu được dạy về lòng quý trọng hạt gạo và cách dùng bánh như một biểu tượng của trời đất và công ơn sinh thành.

Dưới sự chỉ bảo của thần linh, Tiết Liêu đã sáng tạo ra bánh chưng và bánh giầy để dâng lên lễ cúng tổ tiên. Khi vua nghe về câu chuyện và ý nghĩa sâu sắc của món bánh, ông vô cùng cảm động và chọn Tiết Liêu làm người kế thừa ngôi vua.

Kể từ đó, tục lệ làm bánh chưng và bánh giầy để dâng cúng tổ tiên, trời đất vào dịp Tết Nguyên Đán đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa dân tộc.

Sự tích về bánh chưng và bánh giầy là một câu chuyện huyền thoại gắn liền với truyền thống kính tổ, hiếu thảo và lòng tôn kính đối với trời đất của người Việt.

Bánh giầy hay bánh dày: đâu mới là cách gọi đúng?

Theo các chuyên gia ngôn ngữ, việc sử dụng từ “bánh giầy” hay “bánh dày” vẫn luôn là một chủ đề gây tranh cãi. Mỗi cách gọi đều có những lý giải riêng, nhưng cái tên nào mới chính xác nhất lại phụ thuộc vào cách hiểu và sự thống nhất trong cộng đồng.

Theo Trần Chút, phó hiệu trưởng Trường ĐH Văn Hiến, nghiên cứu của ông chỉ ra rằng từ 'bánh giầy' là một sự biến âm của từ cổ 'bánh chì' trong tiếng Việt. Cụ thể, âm 'ch' ngày xưa dần chuyển thành 'gi', còn âm 'i' trở thành 'ây'. Vì vậy, viết 'bánh giầy' chính là cách viết chính xác nhất.

GS.TS Nguyễn Đức Dân, giảng viên tại Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn, ĐH Quốc gia TP.HCM, cũng khẳng định rằng cách viết 'bánh giầy' là hoàn toàn chính xác, theo các chỉ dẫn trong từ điển tiếng Việt. Bên cạnh đó, GS.TS Nguyễn Đức Tồn, Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học, cũng đồng thuận rằng không có sự thay đổi nào về cách viết này.

Các chuyên gia ngôn ngữ đều đồng ý rằng 'bánh giầy' là cách viết đúng đắn, bảo tồn giá trị của ngôn ngữ và truyền thống.

Từ điển tiếng Việt cũng ghi nhận rằng 'bánh giầy' là cách viết chuẩn xác, phù hợp với các quy tắc ngữ âm của tiếng Việt.

Theo một số từ điển tiếng Việt nổi tiếng, như Từ điển tiếng Việt tường giải của Nguyễn Văn Đạm, 'bánh giầy' là loại bánh được làm từ xôi giã nhuyễn, có hình dạng tròn, dẹt. Một số từ điển khác như của Minh Tân và Thanh Nghị cũng giải thích rằng bánh giầy có thể có nhân đậu xanh.

Đại từ điển tiếng Việt của Nguyễn Như Ý cung cấp thêm thông tin chi tiết về 'bánh giầy', mô tả bánh có hình tròn, màu trắng, rất dẻo và mịn, được làm từ xôi giã nhuyễn, thường ăn kèm với giò chả. Đây là loại bánh truyền thống, đã được ghi nhận qua nhiều thế hệ từ điển, và không có các biến thể như 'bánh dày', 'bánh dầy', hay 'bánh giày'.

'Nước xốt' hay 'nước sốt' – đâu là cách viết đúng đắn trong tiếng Việt?

Các từ điển tiếng Việt chỉ ghi nhận chính thức 'bánh giầy', không có các biến thể như 'bánh dày', 'bánh dầy' hay 'bánh giày'.

Dù vậy, khi nhắc đến 'Bánh Dầy', 'Bánh Giầy', hay 'Bánh Dày', 'Bánh Giày', người Việt đều hiểu ngay đó là món bánh truyền thống gắn liền với sự tích Lang Liêu. Tuy nhiên, trong văn viết, cần tuân thủ quy tắc chính tả để tránh các biến thể. Theo các chuyên gia ngôn ngữ, cách viết đúng đắn là 'Bánh Giầy'.

Mua bột nếp làm bánh giầy tại Tripi: