Bí quyết giúp bạn nhớ lại những điều đã lãng quên

27/02/2025

Nội dung bài viết

Đã bao giờ bạn bước vào một căn phòng và đột nhiên không thể nhớ nổi mình đến đó để làm gì? Hoặc có những lúc bạn muốn diễn đạt điều gì đó nhưng từ ngữ cứ trốn tránh mãi? Bộ não của chúng ta, với khả năng tiếp nhận, xử lý và lưu trữ thông tin khổng lồ, đôi khi cũng gặp trục trặc khiến ta quên mất những điều tưởng chừng rất quen thuộc. May mắn thay, có những phương pháp đơn giản giúp bạn khơi gợi lại ký ức đã lãng quên.

Các bước thực hiện

Khơi gợi ký ức

Nắm vững các giai đoạn lưu giữ thông tin. Để ghi nhớ một điều gì đó, não bộ của chúng ta cần trải qua ba giai đoạn: tiếp nhận, củng cố và tái hiện (hay còn gọi là nhớ lại). Nếu một trong các giai đoạn này gặp vấn đề, bạn sẽ khó lòng nhớ lại được điều mình muốn.

Trong giai đoạn tiếp nhận, thông tin mới được lưu trữ tạm thời trong trí nhớ ngắn hạn trước khi bị loại bỏ hoặc được mã hóa thành trí nhớ dài hạn. Nếu bạn không chú ý đủ, chẳng hạn như không để ý nơi đặt kính trước khi rời phòng, khả năng cao là bạn sẽ quên mất vị trí đó khi quay lại.
Trong giai đoạn củng cố, thông tin được chuyển vào trí nhớ dài hạn. Quá trình này dễ dàng hơn nếu thông tin có liên quan đến ký ức hiện có, mang ý nghĩa đặc biệt (như sự kiện lịch sử hoặc cá nhân), hoặc gắn liền với ấn tượng giác quan mạnh mẽ.
Trong giai đoạn tái hiện, thông tin được lưu trữ được gợi nhớ thông qua việc kích hoạt các đường dẫn thần kinh đã hình thành. Đây là lúc bạn cảm thấy 'sắp nhớ ra' và có thể áp dụng một số kỹ thuật để khơi gợi thông tin.

Quay lại những bước đi trước đó. Nghiên cứu cho thấy nhiều ký ức mang tính 'phụ thuộc bối cảnh', nghĩa là chúng ta dễ nhớ lại thông tin hơn khi ở trong môi trường tương tự nơi thông tin được tiếp nhận.

Ví dụ, nếu bạn vừa nghĩ về điều gì đó trong phòng khách nhưng lại quên mất khi vào bếp, hãy thử quay lại phòng khách. Khung cảnh quen thuộc có thể giúp bạn khơi gợi lại thông tin đã lãng quên.

Khôi phục dòng suy nghĩ. Nếu không thể trở lại bối cảnh cũ, hãy thử hình dung lại khung cảnh, hành động và mối liên hệ giữa các ý tưởng trong đầu lúc đó. Vì nhiều ký ức được lưu trữ dưới dạng các đường mòn thần kinh chồng chéo, việc tái hiện dòng suy nghĩ có thể kích hoạt các ý tưởng liên quan, giúp bạn nhớ lại điều đã quên.

Tái hiện môi trường ban đầu. Ví dụ, nếu bạn đang nghe một bài hát hoặc truy cập một trang web khi có ý tưởng mà giờ đã quên, hãy quay lại với bài hát hoặc trang web đó. Điều này có thể giúp bạn tìm lại thông tin đã mất.

Suy nghĩ hoặc nói về một chủ đề khác. Vì bộ não chứa đựng vô số thông tin với các đường mòn thần kinh đan xen, chúng ta dễ bị mắc kẹt trong những thông tin liên quan nhưng 'sai', chẳng hạn như nhớ tất cả các diễn viên đóng vai Người Dơi trừ người bạn đang tìm kiếm. Việc chuyển sang suy nghĩ về một chủ đề khác có thể giúp 'thiết lập lại' quá trình truy xuất thông tin.

Thư giãn. Căng thẳng có thể cản trở khả năng nhớ lại ngay cả những thông tin đơn giản. Nếu gặp khó khăn khi cố nhớ điều gì đó, đừng ép bản thân quá mức; hãy hít thở sâu và thả lỏng để tâm trí bình tĩnh trước khi thử nhớ lại.

Nâng cao khả năng ghi nhớ

Tạo ra các 'gợi ý đặc biệt' để ghi nhớ thông tin. Khả năng mã hóa và lưu trữ thông tin vào trí nhớ dài hạn sẽ hiệu quả hơn nếu thông tin đó được liên kết với một yếu tố đặc biệt, đóng vai trò như 'gợi ý' hoặc điểm khởi đầu. Bất kỳ thứ gì cũng có thể trở thành gợi ý, nhưng việc chủ động kết nối thông tin mới với những gì đã có sẵn trong trí nhớ sẽ là một chiến lược hiệu quả.

Ví dụ, nếu một người bạn nhắc đến ngày sinh nhật sắp tới của họ trong lúc trò chuyện tại quán cà phê, hãy liên kết thông tin đó với một sự kiện bạn luôn nhớ rõ: 'Ngọc nói sinh nhật của cô ấy là ngày 7 tháng 6, tức là sau sinh nhật của mẹ mình một tuần.'
Gợi ý cũng có thể liên quan đến giác quan. Ví dụ, mùi hương có thể khơi gợi ký ức sống động, như mùi bánh nướng gợi nhớ về những lần về thăm bà. Nếu ký ức đó gắn liền với một mùi hương cụ thể – như mùi cà phê hoặc bánh quế trong quán – hãy thử tái hiện lại mùi hương đó để kích hoạt ký ức.

Liên kết ký ức với một địa điểm cụ thể. Ký ức thường gắn chặt với bối cảnh ban đầu mà bạn tiếp nhận thông tin. Bạn có thể tận dụng sự liên kết này để mã hóa thông tin dễ dàng hơn.

Ví dụ, bạn có thể liên kết thông tin cần nhớ với địa điểm bằng cách nói thành lời: 'Khi mình và Ngọc gặp nhau tại quán cà phê mới trên đường Nguyễn Trãi, Ngọc nói sinh nhật của cậu ấy là ngày 7 tháng 6.'

Nhắc lại thông tin ngay lập tức. Nếu bạn thường quên tên người mới quen, hãy thử nhắc lại tên họ ngay sau khi nghe. Kết hợp thông tin đó với nhiều gợi ý nhất có thể – như diện mạo, trang phục, hoặc nơi gặp gỡ – sẽ giúp bạn dễ dàng nhớ lại sau này.

Ví dụ, nếu được giới thiệu với một người tên Masako tại buổi tiệc, hãy nhìn họ, mỉm cười, bắt tay và nói: 'Rất vui được gặp bạn, Masako. Màu áo xanh của bạn thật đẹp!' Việc kết hợp thông tin giác quan sẽ giúp củng cố ký ức.

Xây dựng 'lâu đài trí nhớ'. Lâu đài trí nhớ là một kỹ thuật ghi nhớ dựa trên việc tạo ra các liên kết giữa thông tin và bối cảnh tưởng tượng. Ngay cả Sherlock Holmes cũng sử dụng phương pháp này!

Kỹ thuật này đòi hỏi sự luyện tập, nhưng nó rất hữu ích trong việc lưu trữ thông tin quan trọng, nhờ vào việc tạo ra những liên tưởng sáng tạo, thậm chí phi lý giữa địa điểm và ký ức.

Tránh học tập trong môi trường căng thẳng. Dù không phải lúc nào cũng có thể lựa chọn, nhưng nếu bạn tránh được việc học trong điều kiện áp lực cao – chẳng hạn như thức đêm trước ngày thi – khả năng ghi nhớ của bạn sẽ được cải thiện đáng kể.

Dành thời gian nghỉ ngơi đầy đủ. Giấc ngủ, đặc biệt là giai đoạn REM (chuyển động mắt nhanh), đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý, củng cố và lưu trữ thông tin. Thiếu ngủ sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của các tế bào thần kinh, khiến não bộ khó mã hóa và truy xuất thông tin.

Uống đủ nước. Đôi khi, việc làm một hành động đơn giản như uống nước có thể giúp bạn thư giãn và bất chợt nhớ lại điều đã quên.

Lời khuyên hữu ích

Nói thành lời về việc bạn sắp làm khi di chuyển từ phòng này sang phòng khác. Ví dụ, nếu bạn định vào phòng ngủ để lấy thuốc vitamin, hãy vừa đi vừa nhắc nhở bản thân: 'Mình đang đi lấy vitamin.'
Sử dụng sổ kế hoạch hoặc ứng dụng di động để ghi chú các thông tin quan trọng như lịch hẹn khám bệnh hoặc ngày sinh nhật. Ngay cả những người có trí nhớ siêu phàm cũng cần sự hỗ trợ đôi lúc!
Để nhớ lại một sự kiện, hãy tái hiện lại âm thanh, địa điểm và khung cảnh liên quan. Điều này giúp não bộ dễ dàng khơi gợi ký ức.
Cố gắng nhớ lại những gì bạn đang làm và tiếp tục cho đến khi không thể nhớ thêm được nữa. Đôi khi, điều bạn cần nhớ sẽ bất chợt xuất hiện.
Viết những điều cần nhớ vào nơi bạn thường xuyên nhìn thấy hoặc nhờ người khác nhắc nhở bạn.

Lưu ý quan trọng

Các sản phẩm hỗ trợ trí nhớ như ginkgo biloba được nhiều người tin dùng, nhưng bằng chứng về hiệu quả thực sự của chúng còn hạn chế. Hơn nữa, chúng có thể gây ra tác dụng phụ như loãng máu hoặc xuất huyết.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi