Bí quyết xác định hướng Bắc chính xác mà không cần la bàn
22/02/2025
Nội dung bài viết
Nếu bạn đang lạc giữa thiên nhiên hoang dã mà không có la bàn, đừng lo lắng! Có nhiều cách giúp bạn nhận biết hướng Bắc cả vào ban ngày lẫn ban đêm. Chỉ cần quan sát mặt trời, bóng nắng, và các vì sao, bạn sẽ dễ dàng tìm ra hướng Bắc và tiếp tục hành trình của mình.
Hướng dẫn chi tiết
Phương pháp sử dụng bóng cọc vào ban ngày

Tìm một chiếc que dài khoảng 60 cm. Nếu bạn đang ở giữa thiên nhiên, hãy tìm một cành cây thẳng với chiều dài ít nhất 60 cm. Chiếc que này sẽ tạo bóng rõ ràng, giúp bạn xác định hướng Bắc dễ dàng hơn. Que càng dài, bóng càng rõ và dễ quan sát.
- Đường kính của que có thể thay đổi, nhưng khoảng 1,3 cm thường là lý tưởng. Trong điều kiện trời nhiều mây, một chiếc que dày hơn sẽ tạo bóng dễ nhìn hơn.
Lưu ý: Phương pháp này yêu cầu que phải thẳng. Một chiếc que cong sẽ khiến bóng bị lệch, dẫn đến việc xác định hướng không chính xác.

Cắm que thẳng đứng trên mặt đất bằng phẳng và thoáng. Đảm bảo que được cắm thẳng đứng. Nếu đất cứng, hãy dùng dao hoặc công cụ khác để tạo lỗ nhỏ. Quan sát bóng của que – đây chính là bóng bạn sẽ sử dụng để xác định hướng.
- Dùng đất hoặc đá để cố định que.
- Bóng cần đổ trên mặt đất phẳng, không có cỏ hoặc chướng ngại vật. Nếu cần, hãy dọn sạch khu vực xung quanh.

Đặt một hòn đá tại đầu bóng của que. Hòn đá này đánh dấu vị trí ban đầu của bóng. Vì mặt trời di chuyển từ đông sang tây, bóng sẽ di chuyển ngược lại, và vị trí ban đầu của bóng sẽ là điểm cực tây.
- Mặt trời di chuyển khiến bóng thay đổi, vì vậy đánh dấu vị trí ban đầu là bước quan trọng.

Chờ khoảng 20 phút. Thời gian này giúp mặt trời di chuyển đủ để bóng thay đổi vị trí. Nếu bóng chưa di chuyển rõ rệt, hãy chờ thêm 10 phút.
- Nếu không có đồng hồ, hãy quan sát bóng và đánh dấu khi nó di chuyển.

Đánh dấu vị trí mới của bóng. Khi mặt trời di chuyển, bóng sẽ dịch chuyển về hướng đông. Hãy đặt một hòn đá hoặc que nhỏ tại đầu bóng mới để đánh dấu.
- Sử dụng vật nặng hoặc chắc chắn để đánh dấu, tránh bị gió thổi bay. Nếu mất cả hai vị trí, bạn sẽ cần bắt đầu lại.

Kẻ một đường thẳng nối hai hòn đá. Khi mặt trời di chuyển về hướng tây, bóng sẽ dịch chuyển về phía đông. Đường thẳng nối hai hòn đá sẽ tạo thành trục đông – tây, giúp bạn xác định hướng bắc dễ dàng.
- Bạn có thể dùng que hoặc vạch một đường thẳng trên mặt đất để nối hai điểm này.

Đánh dấu “T” tại vị trí ban đầu và “Đ” tại vị trí mới. Điều này tạo thành một la bàn đơn giản, giúp bạn ghi nhớ các hướng.
- Hãy nhớ thứ tự các hướng: bắc, đông, nam, tây theo chiều kim đồng hồ. Cụm từ “Bắt Được Nai Tơ” sẽ giúp bạn ghi nhớ dễ dàng.

Đặt chân trái lên “T” và chân phải lên “Đ” để xác định hướng bắc. Khi đứng ở tư thế này, hướng trước mặt bạn là bắc, và sau lưng là nam. Đây chính là hướng bắc thực, được xác định bằng mặt trời thay vì từ trường.
- Bạn có thể đánh dấu “B” trước mặt và “N” sau lưng để theo dõi hướng.
- Phương pháp này áp dụng được ở cả hai bán cầu. Ở bắc bán cầu, mặt trời sẽ ở sau lưng; ở nam bán cầu, mặt trời sẽ ở trước mặt.
Sử dụng đồng hồ kim và mặt trời để xác định hướng

Tháo đồng hồ và cầm nằm ngang trước mặt. Quan sát vị trí của kim giờ và kim phút trên mặt đồng hồ.
- Phương pháp này chỉ hiệu quả với đồng hồ kim truyền thống. Đồng hồ điện tử không thể áp dụng.

Hướng kim giờ về phía mặt trời nếu bạn ở bắc bán cầu. Tại bắc bán cầu, mặt trời nằm về hướng nam. Xoay đồng hồ sao cho kim giờ chỉ về phía mặt trời là bước đầu tiên để xác định trục bắc – nam.

Tìm điểm giữa giữa kim giờ và vạch 12 giờ. Ở bắc bán cầu, điểm giữa này đánh dấu trục bắc – nam. Hướng bắc thực sẽ là hướng ngược lại với mặt trời.
- Một số đồng hồ có vòng xoay điều chỉnh để xác định hướng. Nếu có, hãy điều chỉnh mũi tên vào điểm giữa này.
- Lưu ý rằng phương pháp này không hoàn toàn chính xác do sự khác biệt về múi giờ, nhưng vẫn giúp bạn xác định hướng đại khái.

Hướng vạch 12 giờ về phía mặt trời nếu bạn ở nam bán cầu. Sau đó, tìm điểm giữa giữa kim giờ và vạch 12 giờ để xác định trục bắc – nam.
- Ở nam bán cầu, hướng bắc thực là hướng chỉ về phía mặt trời.

Sử dụng vạch 1 giờ thay vì vạch 12 giờ trong thời gian áp dụng giờ mùa hè. Tùy thuộc vào thời điểm và khu vực, giờ mùa hè có thể được áp dụng. Phương pháp này tương tự, nhưng bạn cần dùng vạch 1 giờ thay vì vạch 12 giờ.
- Giờ mùa hè thường được áp dụng từ tháng 3 đến tháng 10 ở nhiều nơi.
Xác định hướng bắc bằng cách tìm sao Bắc Đẩu ở bắc bán cầu

Xác định vị trí của chòm sao Đại Hùng. Còn được gọi là Gấu Lớn (Ursa Major), chòm sao này là chìa khóa để tìm sao Bắc Đẩu (Polaris), ngôi sao chỉ hướng bắc thực ở bắc bán cầu. Đây là một chòm sao lớn và dễ nhận biết trên bầu trời quang đãng.
- Chòm sao Đại Hùng có hình dạng giống một chiếc gáo múc nước lớn, với những ngôi sao sáng nhất trên bầu trời. Hãy tìm hình dáng này để xác định vị trí của nó.
- Lưu ý rằng sao Bắc Đẩu không phải là ngôi sao sáng nhất, vì vậy hãy dựa vào chòm sao Đại Hùng để tìm ra nó.

Tìm rìa ngoài của chòm Đại Hùng. Rìa ngoài của chòm sao này tạo thành đầu chiếc gáo, được tạo bởi hai ngôi sao sáng. Hai ngôi sao này được gọi là “sao chỉ” vì chúng chỉ thẳng đến sao Bắc Đẩu.

Vẽ một đường tưởng tượng từ hai “sao chỉ” hướng ra ngoài. Đường này sẽ kéo dài qua đầu chiếc gáo, và sao Bắc Đẩu nằm ở điểm cuối của đường kẻ.
- Sao Bắc Đẩu là ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Tiểu Hùng (Little Dipper). Nếu bạn thấy nó thuộc về một chòm sao nhỏ hình chiếc gáo, bạn đã tìm đúng sao Bắc Đẩu.

Đứng hướng về phía sao Bắc Đẩu. Khi bạn quay mặt về phía sao Bắc Đẩu, bạn đang hướng về phía bắc thực. Từ đó, bạn có thể xác định các hướng còn lại.
- Nếu bạn đối diện hướng bắc, bên phải sẽ là đông, bên trái là tây, và sau lưng là nam.

Ước lượng khoảng cách nếu bầu trời nhiều mây. Khi thời tiết không thuận lợi, bạn vẫn có thể ước lượng vị trí của sao Bắc Đẩu bằng cách nhân khoảng cách giữa hai “sao chỉ” lên 6 lần.
- Khoảng cách đến sao Bắc Đẩu gấp khoảng 6 lần khoảng cách giữa hai ngôi sao chỉ. Hãy dùng cách này để xác định vị trí gần đúng của sao Bắc Đẩu.
Xác định hướng nam bằng các ngôi sao ở nam bán cầu

Xác định vị trí của chòm sao Nam Thập Tự. Ở nam bán cầu, sao Bắc Đẩu không thể giúp bạn xác định hướng. Thay vào đó, hãy tìm chòm sao Nam Thập Tự, một chòm sao luôn hiện diện trên bầu trời nam bán cầu.
- Chòm sao này gồm bốn ngôi sao sáng tạo thành hình dạng một con diều khi bạn nối các điểm của chúng.

Tìm hai “sao chỉ” bên ngoài chòm sao Nam Thập Tự. Hai ngôi sao này sáng hơn và gần như song song với hai ngôi sao gần nhau nhất trong chòm sao Nam Thập Tự.
- Hai “sao chỉ” nằm trong số những ngôi sao sáng nhất trên bầu trời nam bán cầu. Nếu khó tìm thấy chòm sao Nam Thập Tự, hãy bắt đầu bằng việc tìm hai ngôi sao này.

Vẽ một đường tưởng tượng nối hai ngôi sao xa nhất của chòm sao Nam Thập Tự. Bắt đầu từ Gacrux và Acrux, hai ngôi sao nằm ở hai đầu của chòm sao, hãy tưởng tượng một đường thẳng kéo dài ra ngoài theo cùng một góc.
- Bạn có thể dùng một chiếc que thẳng để dễ hình dung đường kẻ này.
- Tùy vào thời điểm trong năm, đường kẻ này có thể hướng xuống mặt đất do chòm sao xoay theo trái đất.

Vẽ một đường tưởng tượng từ điểm giữa của hai “sao chỉ” và kéo dài ra ngoài. Đường này sẽ cắt ngang đường kẻ từ chòm sao Nam Thập Tự, và giao điểm của hai đường này chính là hướng nam thực.
- Bạn có thể sử dụng các điểm mốc tự nhiên, như một cái cây cao, để đánh dấu giao điểm và xác định hướng nam chính xác.

Xoay người 180 độ để lưng hướng về phía nam, từ đó xác định hướng bắc một cách chính xác. Khi đã định vị được hướng nam, bạn chỉ cần quay ngược lại để tìm hướng bắc. Hãy đảm bảo xoay đúng 180 độ, nếu không bạn sẽ dễ dàng lệch hướng và không thể tìm được phương bắc thực sự.
Lời khuyên hữu ích
- Khi bị lạc ở nơi hoang dã, hãy nhớ rằng việc giữ nguyên vị trí là chiến lược sinh tồn tốt nhất. Điều này giúp đội cứu hộ dễ dàng xác định vị trí của bạn và đảm bảo an toàn cho bạn. Nếu bạn di chuyển, việc tìm kiếm sẽ trở nên khó khăn hơn và thời gian cứu hộ có thể bị kéo dài.
Du lịch
Ẩm thực
Khám phá
Đi Phượt
Vẻ đẹp Việt Nam
Chuyến đi