Cách chấm dứt nôn ói và tiêu chảy
27/02/2025
Nội dung bài viết
Khi cơ thể xuất hiện triệu chứng nôn và tiêu chảy, đó là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang nỗ lực loại bỏ các tác nhân gây hại. Ví dụ, nôn mửa có thể giúp đào thải độc tố từ ngộ độc thực phẩm hoặc làm sạch virus trong dạ dày khi bạn mắc cúm dạ dày. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có thể do nhiễm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, nhiễm độc tố, ăn phải thức ăn ôi thiu, dùng thuốc hoặc tiêu thụ thực phẩm khó tiêu hóa. Mặc dù nôn và tiêu chảy có thể tự khỏi, nhưng tình trạng mất nước nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm, đặc biệt đối với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người cao tuổi.
Các bước thực hiện
Kiểm soát nôn mửa và tiêu chảy bằng chế độ ăn uống phù hợp
Bổ sung đủ nước. Hãy uống nhiều nước lọc để bù lại lượng nước đã mất. Bạn cũng có thể dùng các loại trà thảo mộc như trà hoa cúc La Mã, cỏ ca ri hoặc trà gừng, hoặc nước ngọt hương gừng không ga để giảm cảm giác buồn nôn. Đồng thời, tránh các loại đồ uống có thể gây kích ứng dạ dày và ruột, làm trầm trọng thêm tình trạng tiêu chảy. Cần tránh:
- Cà phê
- Trà đen
- Đồ uống chứa caffeine
- Soda
- Đồ uống có cồn, vì chúng làm tăng nguy cơ mất nước.
Tăng cường chất xơ. Để giảm tiêu chảy, hãy bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ như gạo lứt, lúa mạch, ngũ cốc nguyên hạt hoặc nước ép rau củ tươi (ví dụ: cà rốt, cần tây). Chất xơ giúp hấp thụ nước, làm phân cứng hơn, từ đó giảm tiêu chảy. Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, chứa axit (như nước cam, cà chua, thực phẩm lên men), sô cô la, kem và trứng.
- Để chuẩn bị bữa ăn giàu chất xơ, bạn có thể nấu ngũ cốc với nước gà hầm hoặc nước miso. Lượng nước cần gấp đôi lượng ngũ cốc. Ví dụ, ½ cốc lúa mạch cần 1-2 cốc nước gà hầm.
Sử dụng men vi sinh. Bạn có thể dùng men vi sinh theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc bác sĩ. Men vi sinh giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, hỗ trợ chống lại vi khuẩn có hại khi bị tiêu chảy. Một số nguồn men vi sinh tốt bao gồm:
- Sữa chua chứa men vi sinh sống
- Nấm men (Saccharomyces boulardii)
Lợi khuẩn Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus acidophilus và bifidobacteria.
Chọn thức ăn dễ tiêu hóa. Nếu chán ăn, hãy thử bánh quy mặn để giảm buồn nôn. Khi muốn ăn, ưu tiên thực phẩm từ chế độ ăn BRAT. Chuối, gạo, sốt táo và bánh mì nướng (ngũ cốc nguyên hạt) giúp phân cứng hơn và bổ sung dưỡng chất bị mất.
- Tránh thực phẩm từ sữa vì chúng kích thích nhu động ruột, làm tiêu chảy nặng hơn.
- Nếu nôn nhiều, tránh thức ăn rắn và liên hệ bác sĩ.
Uống trà thảo mộc. Trà gừng hoặc trà thảo mộc giúp làm dịu dạ dày và đường ruột. Một số loại trà có tính kháng khuẩn và kháng virus. Chọn trà gừng hoặc nước gừng nguyên chất, không ga. Trà gừng an toàn cho phụ nữ mang thai, đang cho con bú và trẻ em trên 2 tuổi.
- Bạn có thể dùng trà từ lá dâu tằm, lá mâm xôi, việt quất hoặc carob. Tránh trà việt quất nếu đang dùng thuốc chống đông máu hoặc bị tiểu đường.
- Uống trà cúc La Mã (cho mọi lứa tuổi) hoặc trà cỏ ca ri (cho người lớn). Pha 1 thìa cà phê cúc La Mã hoặc cỏ ca ri vào cốc nước nóng, uống 5-6 cốc mỗi ngày.
Sử dụng thuốc và các phương pháp điều trị khác
Dùng thuốc trị tiêu chảy. Tiêu chảy thường tự khỏi, nhưng bạn có thể sử dụng thuốc không kê đơn để kiểm soát triệu chứng. Các loại thuốc như bismuth subsalicylate hoặc psyllium (chứa chất xơ) có thể giúp ngăn tiêu chảy. Người lớn có thể dùng 2,5–30g psyllium mỗi ngày, chia thành nhiều liều.
- Bismuth subsalicylate còn có tác dụng ngăn "tiêu chảy du lịch" và có tính kháng khuẩn nhẹ.
- Psyllium an toàn cho phụ nữ mang thai và đang cho con bú.
Sử dụng gừng để giảm nôn mửa. Gừng có thể giúp giảm nôn mửa do ngộ độc thực phẩm, viêm dạ dày ruột và các nguyên nhân khác. Liều dùng khuyến nghị là 1.000–4.000 mg gừng mỗi ngày, chia thành 4 liều (250–1.000 mg mỗi lần). Gừng từ lâu đã được dùng để điều trị buồn nôn do hóa trị, mang thai và các nguyên nhân khác.
- Nghiên cứu cho thấy gừng giúp ức chế các thụ thể não và ruột liên quan đến cảm giác buồn nôn, đặc biệt hiệu quả sau phẫu thuật.
Pha trà gừng tại nhà. Rửa sạch 5 cm gừng tươi, cạo vỏ và bào nhỏ để lấy khoảng 1 thìa súp. Cho gừng vào 2 cốc nước sôi, đun nhỏ lửa khoảng 1 phút, sau đó ủ trong 3–5 phút. Thêm mật ong nếu thích và uống 4–6 cốc mỗi ngày.
- Ưu tiên dùng gừng tươi thay vì nước ngọt hương gừng, vì chúng thường chứa nhiều chất tạo ngọt, có thể làm tăng cảm giác buồn nôn.
Pha trà thảo mộc giảm buồn nôn. Một số loại thảo mộc như bạc hà, đinh hương và quế được cho là có tác dụng giảm buồn nôn do nhiễm virus hoặc vi khuẩn. Để pha trà, hãy ngâm 1 thìa cà phê bột hoặc lá thảo mộc khô trong nước sôi, thêm mật ong và chanh để tăng hương vị.
- Bạc hà
- Đinh hương
- Quế
Thử liệu pháp hương thơm. Thoa một giọt tinh dầu bạc hà hoặc chanh lên cổ tay và thái dương. Cả hai loại tinh dầu này đều được sử dụng rộng rãi để giảm buồn nôn nhờ khả năng thư giãn và tác động lên vùng não kiểm soát cảm giác buồn nôn.
- Kiểm tra kích ứng da trước khi sử dụng. Nếu xuất hiện mẩn đỏ hoặc ngứa, hãy chuyển sang loại tinh dầu khác hoặc phương pháp khác.
- Chỉ sử dụng tinh dầu nguyên chất. Nến thơm hoặc dầu thơm thường không chứa đủ lượng tinh dầu cần thiết để mang lại hiệu quả.
Thực hành kiểm soát hơi thở. Nằm ngửa, kê gối dưới đầu gối và cổ để tạo tư thế thoải mái. Đặt tay lên bụng dưới lồng ngực, khép các ngón tay để cảm nhận rõ chuyển động. Hít thở sâu và chậm bằng cơ hoành, phình bụng lên khi hít vào. Cách thở này giúp hấp thụ nhiều không khí hơn so với thở bằng ngực.
- Nghiên cứu cho thấy hít thở sâu có kiểm soát giúp giảm buồn nôn, đặc biệt hiệu quả sau phẫu thuật.
Phòng ngừa nôn mửa và tiêu chảy ở trẻ nhỏ
Đảm bảo trẻ được bổ sung đủ nước. Trẻ nhỏ dễ bị mất nước khi nôn mửa và tiêu chảy. Hãy cho trẻ uống nhiều nước hoặc các loại chất lỏng khác như:
- Đá bào (không dùng cho trẻ sơ sinh)
- Kem que (không dùng cho trẻ sơ sinh)
- Nước nho trắng
- Sinh tố kem tuyết
- Sữa mẹ (nếu trẻ đang bú)
Cho trẻ ăn thức ăn nhẹ nhàng. Với trẻ trên 1 tuổi, có thể cho trẻ ăn nước gà hầm, nước rau củ quả hầm hoặc nước trái cây pha loãng theo tỉ lệ 1:1.
- Tránh đồ uống nhiều đường như soda hoặc nước ép nguyên chất để không làm tiêu chảy nặng hơn.
Cho trẻ uống dung dịch bù điện giải (ORS). Nếu trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ bị tiêu chảy và nôn mửa kéo dài hơn vài giờ, hãy đưa trẻ đi khám. Bác sĩ có thể kê ORS như Pedialyte, chứa chất lỏng và khoáng chất cần thiết để ngăn mất nước. Bạn có thể mua ORS tại hiệu thuốc.
- Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bắt đầu với 1 thìa súp ORS mỗi 1-2 phút. Nếu trẻ không nôn, tăng dần liều lượng. Có thể dùng thìa, ống nhỏ giọt hoặc cốc. Với trẻ sơ sinh, nhúng khăn cotton vào ORS và vắt vào miệng trẻ nếu trẻ không chịu bú.
- Nếu trẻ dùng sữa công thức, chọn loại không chứa lactose vì đường và lactose có thể làm tiêu chảy nặng hơn.
- Kem Pedialyte là lựa chọn thay thế nếu trẻ không chịu uống ORS.
Lời khuyên hữu ích
- Tiêu chảy được phân loại thành ba dạng: thẩm thấu (do ruột hấp thụ quá nhiều nước), bài tiết (do cơ thể tiết nhiều nước vào phân) và viêm (phân có máu hoặc mủ). Mỗi loại có nguyên nhân khác nhau nhưng đều có thể điều trị bằng các phương pháp chung.
- Tránh những nơi có mùi nặng, khói, nóng hoặc ẩm ướt vì chúng có thể kích thích cảm giác buồn nôn.
- Cho trẻ bú mẹ thường xuyên khi bị tiêu chảy để giúp trẻ dễ chịu và ngăn mất nước.
- Nếu tiêu chảy hoặc nôn mửa kéo dài vài ngày (hoặc hơn 12 giờ đối với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ hoặc người già), hãy đi khám ngay.
- Nếu được bác sĩ đồng ý, có thể cho trẻ từ 6-11 tuổi dùng psyllium với liều 11,25-15g mỗi ngày, chia thành nhiều lần.
Cảnh báo quan trọng
- Nếu bạn hoặc trẻ bị sốt kéo dài hơn 24 giờ, hãy đến gặp bác sĩ ngay.
- Trẻ nhỏ có nguy cơ mất nước cao, vì vậy cần bổ sung nước liên tục trong khi chờ khám.
- Nếu phân có máu hoặc dịch nhầy, cần đi khám ngay lập tức.
- Không tự điều trị tiêu chảy tại nhà cho trẻ dưới 2 tuổi hoặc trẻ lớn hơn mà không hỏi ý kiến bác sĩ. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa.
- Đưa trẻ đi khám ngay nếu trẻ không chịu uống nước hoặc không đi tiểu.
Du lịch
Ẩm thực
Khám phá
Đi Phượt
Vẻ đẹp Việt Nam
Chuyến đi
