Cách nhận biết bệnh ghẻ một cách chính xác

27/02/2025

Nội dung bài viết

Bệnh ghẻ là một tình trạng phổ biến trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, chủng tộc, không phân biệt giàu nghèo. Bệnh không liên quan đến vấn đề vệ sinh cá nhân. Mạt ngứa (tên khoa học là Sarcoptes scabiei) là loài ký sinh trùng trên da gây ra bệnh ghẻ. Chúng có tám chân và chỉ có thể quan sát được dưới kính hiển vi. Mạt ngứa cái trưởng thành đào sâu vào lớp biểu bì (lớp trên cùng của da) để sinh sống, kiếm ăn và đẻ trứng. Chúng hiếm khi xâm nhập qua lớp sừng, lớp ngoài cùng của biểu bì. Nếu nghi ngờ mắc bệnh ghẻ, hãy thực hiện các bước sau để chẩn đoán và điều trị, đồng thời phòng ngừa tái phát trong tương lai.

Các bước thực hiện

Nhận biết các dấu hiệu của bệnh ghẻ

Triệu chứng ngứa dữ dội. Bệnh ghẻ có nhiều dấu hiệu và triệu chứng, trong đó phổ biến nhất và xuất hiện sớm nhất là cảm giác ngứa dữ dội. Đây là phản ứng của da đối với mạt ngứa cái, trứng và chất thải của chúng.

Cơn ngứa thường trở nên nghiêm trọng hơn vào ban đêm và có thể khiến người bệnh mất ngủ.

Nhận biết dấu hiệu phát ban. Cùng với triệu chứng ngứa, phát ban cũng là một phản ứng dị ứng của cơ thể đối với mạt ngứa. Ban thường xuất hiện dưới dạng các nốt đỏ sưng nhẹ. Mạt ngứa thường tập trung ở một số vùng da nhất định.

Ở người lớn, phát ban thường xuất hiện ở bàn tay, đặc biệt là kẽ ngón tay, cổ tay, khuỷu tay, đầu gối, mông, eo, dương vật, quanh núm vú, nách, bả vai và ngực.
Ở trẻ em, mạt ngứa thường trú ngụ ở da đầu, mặt, cổ, lòng bàn tay và lòng bàn chân.

Tìm kiếm hang ổ của mạt ngứa. Khi mắc bệnh ghẻ, đôi khi bạn có thể nhìn thấy các đường hang nhỏ trên da, chúng thường ngoằn ngoèo, hơi nổi lên và có màu trắng xám hoặc màu da. Chiều dài của các hang này thường từ một centimet trở lên.

Tuy nhiên, việc tìm thấy hang ổ của mạt ngứa khá khó khăn vì trung bình chỉ có khoảng 10-15 con mạt ngứa trong mỗi đợt bùng phát bệnh.

Quan sát vết loét trên da. Bệnh ghẻ gây ngứa dữ dội và có thể dẫn đến loét da, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Đây là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh ghẻ. Vết loét thường bị nhiễm khuẩn như tụ cầu vàng hoặc liên cầu khuẩn tan huyết beta, gây lan rộng trên da.

Những vi khuẩn này cũng có thể gây viêm thận hoặc thậm chí nhiễm trùng huyết, một tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
Để tránh nhiễm trùng, không gãi và xử lý da nhẹ nhàng. Nếu không thể kiềm chế, hãy đeo găng tay vải hoặc bọc đầu ngón tay bằng băng keo để tránh làm tổn thương da. Luôn cắt ngắn móng tay.
Dấu hiệu nhiễm trùng bao gồm đỏ, sưng, đau, chảy dịch hoặc mủ. Hãy đi khám ngay nếu nghi ngờ nhiễm trùng. Bác sĩ có thể kê thuốc kháng sinh bôi hoặc uống để điều trị.

Da bong tróc. Đây là triệu chứng của bệnh ghẻ vảy, còn gọi là ghẻ Na Uy, một dạng nghiêm trọng của bệnh ghẻ. Đặc trưng bởi các mụn nước nhỏ và lớp vảy da dày phủ khắp cơ thể. Bệnh thường xảy ra ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, cho phép mạt ngứa sinh sôi không kiểm soát, đôi khi lên đến hàng triệu con.

Hệ miễn dịch yếu cũng khiến các triệu chứng ngứa và phát ban ít nghiêm trọng hơn hoặc không xuất hiện.
Những người dễ mắc bệnh ghẻ vảy bao gồm người già, người mắc HIV/AIDS, ung thư hạch bạch huyết, ung thư máu, hoặc đã cấy ghép nội tạng. Những người bị tổn thương tủy sống, liệt, mất cảm giác hoặc suy nhược thần kinh cũng có nguy cơ cao.

Chẩn đoán bệnh ghẻ

Đánh giá lâm sàng. Nếu nghi ngờ mắc bệnh ghẻ, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán kịp thời. Bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu phát ban và hang ổ của mạt ngứa.

Họ có thể lấy một mẫu da nhỏ để quan sát dưới kính hiển vi, tìm kiếm mạt ngứa, trứng hoặc chất thải của chúng.
Lưu ý rằng bạn vẫn có thể mắc bệnh ghẻ ngay cả khi không phát hiện được mạt ngứa, trứng hoặc chất thải dưới kính hiển vi, vì mỗi đợt bùng phát thường chỉ có khoảng 10-15 con mạt ngứa trên cơ thể.

Xét nghiệm bôi mực. Bác sĩ có thể sử dụng phương pháp bôi mực để phát hiện hang ổ của mạt ngứa. Mực được bôi lên vùng da ngứa, sau đó lau sạch bằng gạc tẩm cồn. Nếu có hang ổ, mực sẽ lưu lại và hiển thị dưới dạng đường ngoằn ngoèo tối màu.

Loại trừ các bệnh da liễu khác. Nhiều bệnh da liễu có triệu chứng tương tự ghẻ, nhưng hang ổ mạt ngứa là đặc điểm phân biệt rõ ràng. Bác sĩ sẽ giúp loại trừ các bệnh khác để xác định chính xác tình trạng của bạn.

Bệnh ghẻ thường bị nhầm lẫn với vết cắn côn trùng, rệp, hoặc chốc lở - một bệnh dễ lây lan với các nốt mẩn đỏ quanh mặt, mũi và miệng.
Chàm, một dạng viêm da mãn tính, cũng dễ gây nhầm lẫn. Người bị chàm có thể mắc ghẻ, làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
Viêm nang lông, với các nốt đầu trắng xung quanh nang lông, cũng có thể bị nhầm lẫn với ghẻ.
Vảy nến, một bệnh viêm da mãn tính khác, cũng có triệu chứng tương tự với các mảng da dày, đỏ và ngứa.

Phương pháp điều trị bệnh ghẻ

Sử dụng kem Permethrin. Để điều trị ghẻ, bạn cần tiêu diệt mạt ngứa bằng thuốc kê đơn. Hiện không có thuốc không kê đơn nào hiệu quả. Kem Permethrin 5% thường được chỉ định để loại bỏ mạt ngứa và trứng của chúng. Cách dùng: bôi từ cổ xuống toàn thân và rửa sạch sau 8-14 giờ.

Lặp lại quy trình sau 7 ngày. Tác dụng phụ có thể bao gồm ngứa hoặc cảm giác kim châm.
Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ. Kem Permethrin an toàn cho trẻ từ 1 tháng tuổi, nhưng cần tránh bôi vào mắt và miệng.

Sử dụng kem hoặc dầu xoa chứa Crotamiton 10%. Crotamiton là một loại thuốc kê đơn dùng để điều trị ghẻ. Cách dùng: thoa từ cổ xuống toàn thân sau khi tắm. Thoa liều thứ hai sau 24 giờ và tắm sạch sau 48 giờ kể từ liều thứ hai. Lặp lại quy trình sau 7-10 ngày.

Crotamiton được coi là an toàn khi sử dụng đúng chỉ định, nhưng hiệu quả của nó đã bị nghi ngờ do nhiều báo cáo về việc không thể chữa khỏi ghẻ.

Sử dụng dầu xoa chứa Lindane 1%. Lindane là một loại thuốc trị ghẻ khác, được thoa từ cổ xuống toàn thân. Người lớn nên tắm sau 8-12 giờ, trẻ em sau 6 giờ. Lặp lại sau 7 ngày. Không dùng Lindane cho trẻ dưới 2 tuổi, phụ nữ mang thai, đang cho con bú hoặc người có hệ miễn dịch yếu.

Lindane có nguy cơ gây độc thần kinh, chỉ nên dùng khi các phương pháp khác thất bại hoặc không phù hợp.

Sử dụng Ivermectin. Ivermectin là thuốc uống trị ghẻ, an toàn và hiệu quả nhưng chưa được FDA chấp thuận. Liều dùng: 200 mcg/kg, uống khi bụng đói.

Uống thêm một liều sau 7-10 ngày. Ivermectin thường được cân nhắc cho những người không đáp ứng với các loại thuốc bôi khác.
Tác dụng phụ phổ biến là nhịp tim nhanh.

Giảm kích ứng da. Các triệu chứng trên da có thể kéo dài đến ba tuần sau khi mạt ngứa đã được tiêu diệt. Nếu tổn thương không giảm, cần điều trị lại. Làm mát da bằng cách ngâm nước mát hoặc chườm lạnh để giảm ngứa.

Thêm yến mạch hoặc muối nở vào bồn tắm để làm dịu da.
Sử dụng kem dưỡng ẩm chống ngứa như Sarna hoặc Aveeno, tránh các sản phẩm có hương liệu hoặc thuốc nhuộm.

Sử dụng thuốc bôi steroid hoặc thuốc kháng histamin. Cả hai loại thuốc này giúp giảm ngứa do phản ứng dị ứng với mạt ngứa. Steroid như Betamethasone và Triamcinolone có tác dụng chống viêm mạnh.

Thuốc kháng histamin không kê đơn như Diphenhydramin, Loratadin giúp giảm ngứa, đặc biệt vào ban đêm. Diphenhydramin còn có tác dụng an thần nhẹ.
Kem Hydrocortisone 1% không cần kê đơn cũng có hiệu quả tốt trong việc giảm ngứa.

Phòng ngừa bệnh ghẻ

Tránh tiếp xúc trực tiếp. Ghẻ thường lây lan qua tiếp xúc da kề da kéo dài. Mặc dù hiếm gặp, bệnh cũng có thể lây qua đồ dùng như chăn, gối, quần áo hoặc bàn ghế. Mạt ngứa có thể sống 48-72 giờ ngoài cơ thể người. Ở người lớn, ghẻ thường lây qua quan hệ tình dục.

Môi trường đông đúc như nhà tù, trường học, nhà dưỡng lão dễ bùng phát dịch ghẻ. Ghẻ không lây từ động vật.

Hiểu rõ thời gian ủ bệnh. Người mới nhiễm ghẻ có thể mất 2-6 tuần để xuất hiện triệu chứng. Tuy nhiên, họ vẫn có thể lây bệnh ngay cả khi chưa có biểu hiện rõ ràng.

Người từng mắc ghẻ trước đó thường có triệu chứng nhanh hơn, chỉ trong 1-4 ngày.

Nhận diện nhóm nguy cơ cao. Một số nhóm dễ lây nhiễm ghẻ bao gồm trẻ em, phụ nữ có con nhỏ, người trong độ tuổi hoạt động tình dục, người sống trong viện dưỡng lão hoặc trung tâm chăm sóc.

Nguy cơ lây nhiễm cao do tiếp xúc da kề da thường xuyên.

Vệ sinh và khử trùng môi trường sống. Để ngăn ngừa tái nhiễm, cần kết hợp điều trị với vệ sinh nhà cửa. Các biện pháp này nên áp dụng cho tất cả thành viên trong gia đình và người có tiếp xúc gần.

Giặt sạch quần áo, chăn màn và khăn tắm đã dùng trong 3 ngày qua bằng nước nóng và sấy khô ở nhiệt độ cao. Nếu không giặt được, hãy bỏ chúng vào túi kín trong 7 ngày.
Hút bụi sàn nhà và đồ đạc, vệ sinh máy hút bụi kỹ lưỡng sau khi sử dụng.
Không cần điều trị ghẻ cho thú cưng vì mạt ngứa không sống được trên động vật.
Không sử dụng thuốc xịt côn trùng để diệt mạt ngứa trong môi trường.

Lời khuyên hữu ích

Trẻ em và người lớn có thể tiếp tục tham gia các hoạt động hàng ngày như đi học hoặc đi làm ngay sau khi bắt đầu điều trị.

Những điều cần lưu ý

Hãy đi khám ngay nếu tình trạng phát ban không cải thiện sau 2-3 tuần, trở nên nghiêm trọng hơn, tái phát sau điều trị hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng (đỏ, sưng tấy nhiều hơn hoặc xuất hiện mủ).

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi