Hoa mai: Ý nghĩa sâu sắc, cách trồng và chăm sóc hoa mai đẹp trong vườn
28/04/2025
Nội dung bài viết
Việc chọn hoa mai để thờ cúng và trang trí trong không gian sống của người Việt không phải là điều ngẫu nhiên. Vào mỗi dịp Tết, đặc biệt là tại miền Nam, hoa mai mang trong mình một ý nghĩa tâm linh, mang lại sự may mắn và thịnh vượng cho gia đình trong năm mới. Hãy cùng khám phá thêm trong bài viết này.
Vào mỗi dịp Tết, hoa mai vàng là điểm nhấn nổi bật trong không gian nhà cửa, đường phố của người Việt. Những cành mai được chọn lọc kỹ càng, mang về để dâng lên tổ tiên, cầu chúc cho một năm mới an lành và hạnh phúc.
Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu vì sao hoa mai vàng lại là biểu tượng đặc trưng của Tết Nguyên Đán đối với người Việt. Để giải mã điều này, chúng tôi sẽ chia sẻ những thông tin hữu ích về ý nghĩa văn hóa của loài hoa này.
Thông tin về cây hoa mai
Xuất xứ và lịch sử của hoa mai
Trong tiếng Anh, hoa mai được gọi là Apricot Flowers, với tên khoa học là Ochna integerrima. Ngoài ra, cây mai còn có tên gọi khác là hoàng mai, thuộc họ Mai (Ochnaceae), và đặc biệt được yêu thích trong dịp Tết Nguyên Đán ở Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực miền Nam.
Ở Việt Nam, cây mai chủ yếu mọc trong các khu rừng thuộc dãy Trường Sơn, Đồng bằng sông Cửu Long, cùng những tỉnh như Quảng Nam, Đà Nẵng và Khánh Hòa. Cũng có một số cây mai sinh trưởng ở những vùng cao nguyên, tuy nhiên số lượng không nhiều.
Khám phá về cây hoa maiHoa mai có nguồn gốc từ Trung Quốc, được du nhập vào đất nước này hơn 3000 năm trước. Theo sử sách, Phí Cung Ấn trong thời kỳ Minh đã ghi lại trong cuốn “Trân hương bảo ngự” rằng: “Đắc Kỷ yêu thích ngắm hoa mai trong giá lạnh. Trụ vương thường đội tuyết cùng chiêm ngưỡng.”
Với vẻ đẹp kiêu sa, từ thời cổ đại, hoa mai đã được người Trung Quốc trân trọng, đồng hành cùng Tùng, Cúc trong nhóm “Tuế hàn tam hữu” và được xem là quốc hoa của họ.
Hoa mai “Thủy tiên” là giống mai có 6 cánh, tròn đều như hoa thủy tiên, nổi bật trong giới maiKhi mới được phát hiện, hoa mai đã được đặt nhiều tên gọi đầy mỹ miều, phản ánh vẻ đẹp đặc trưng của từng loại hoa như “Yên chi mai” cho hoa mai màu đỏ hồng, “Thủy tiên mai” cho loại hoa mai có 6 cánh tròn giống thủy tiên, “Lục ngạc mai” với đài hoa màu xanh đậm,… Theo các tài liệu cổ, hoa mai Trung Quốc được phân chia thành bốn loại chính: Bạch mai, Thanh mai, Hồng mai và Mặc mai.
Hoa mai vốn là loài cây hoang dại, nhưng nó có khả năng thích nghi tuyệt vời với khí hậu nhiệt đới. Cây mai có sức sống mãnh liệt, sinh trưởng và phát triển tốt, đặc biệt khi được chăm sóc kỹ lưỡng. Nếu được nuôi dưỡng đúng cách, hoa mai sẽ nở đẹp và cây sẽ có tuổi thọ lâu dài.
Với đặc trưng rụng lá vào cuối mùa đông và nở hoa vào đầu mùa xuân, cây mai đã trở thành biểu tượng không thể thiếu trong không gian Tết Nguyên Đán ở châu Á, đặc biệt là ở Việt Nam.
Đặc trưng của cây mai vàng
Hình dáng và bộ rễ của cây mai vàng
Cây mai mang dáng vẻ thanh tao, là loài cây lâu năm, có thể sống và phát triển bền bỉ trong hơn một thế kỷ. Thân cây mai vàng cứng cáp, thuộc dạng cây gỗ, cành hơi giòn nhưng vẫn dễ dàng uốn nắn tạo hình. Cây có thân xù xì với nhiều cành nhánh. Tán cây thưa thớt, nếu để tự do phát triển, cây mai có thể cao lên đến 20 – 30m. Gốc cây vững chãi, và bộ rễ sâu, có thể đâm xuống đất từ 2 – 3m, tạo nên sự vững vàng cho cây.
Lá của cây mai
Lá mai có hình dạng đơn, mọc đối xứng theo kiểu so le, với phiến lá thuôn dài như hình trứng. Lá mai có màu xanh biếc tươi mát, nhưng mặt dưới của lá lại có chút ánh vàng, tạo nên vẻ đẹp duyên dáng cho cây.
Đặc điểm của cây mai vàngHoa mai
Hoa mai là loài hoa lưỡng tính, mỗi hoa mọc từ nách lá và kết thành từng chùm. Ban đầu, hoa cái nở, rồi từ đó, những chùm nụ xanh non sẽ dần xuất hiện. Sau khoảng một tuần, những nụ hoa sẽ hé nở thành cánh hoa mai vàng tươi rực rỡ. Cấu trúc hoa mai thường có 5 cánh mỏng manh, nhưng đôi khi có những bông đặc biệt với đến 9 – 10 cánh. Hoa mai chỉ nở trong 3 ngày, rồi tàn nhanh chóng.
Thời gian nở hoa
Mặc dù hoa mai chủ yếu nở vào mùa xuân, nhưng do sự thay đổi thất thường của thời tiết, cây mai đôi khi nở sớm hoặc hoa mai lại nở trái mùa. Không phải tất cả hoa mai đều kết quả, nhưng nếu có hoa nào đậu, bầu noãn sẽ phình to sau khi hoa tàn, và sau đó sẽ phát triển thành quả.
Ý nghĩa hoa mai trong ngày Tết
Hoa mai từ lâu đã là hình ảnh gắn liền với làng quê Việt Nam, đồng hành cùng con người từ những ngày đầu khai phá đất đai, dựng làng sinh sống. Cây mai vươn mình, bám rễ sâu vào đất, không bao giờ khuất phục trước gió bão, dù thời tiết khắc nghiệt, vẫn giữ được sức sống mãnh liệt và đâm chồi nở hoa vào đầu xuân.
Do đó, cây mai được người xưa ví như biểu tượng của phẩm hạnh, thể hiện sự kiên cường, bền bỉ với thời gian, với sức sống vững vàng vượt qua bao thử thách, mang đến sắc màu và hương thơm ngọt ngào mỗi dịp Tết đến xuân về.
Ý nghĩa của hoa mai trong dịp Tết Nguyên ĐánTương truyền rằng, trước khi Mãn Giác Thiền sư viên tịch, ngài đã để lại câu thơ bất hủ:
"Đừng vội tưởng xuân qua mà hoa rụng hết"
"Đêm qua, dưới sân, một nhành mai nở rộ."
Chỉ sau một đêm, trước hiên nhà bỗng nhiên những nhành mai tươi mới nở bung một cách tuyệt diệu. Có lẽ vì thế, mỗi gia đình đều cố gắng trang trí vài nhành mai rực rỡ trong nhà, với ước mong bước vào năm mới sẽ ngập tràn niềm vui, an lành và hạnh phúc.
Ngoài ra, sắc vàng của hoa mai là biểu tượng của sự sung túc, thịnh vượng và phú quý. Mai vàng nở vào đầu năm như mang đến niềm hy vọng về một năm mới phồn thịnh, đầy may mắn và hạnh phúc.
Các giống hoa mai phổ biến
Theo thống kê hiện nay, trên thế giới có hơn 24 loài cây mai, trong đó tại Việt Nam có khoảng 19 loài. Trong số đó, 6 loài mai phổ biến trên toàn cầu bao gồm Mai Cao Miên (Mai vàng Campuchia), Mai vàng Indonesia, Mai vàng Myanmar, Mai vàng Nam Phi, Mai vàng châu Phi và Mai vàng Madagascar.
Dưới đây là danh sách những loài mai nổi bật nhất:
Mai Tứ Quý
Mai Tứ QuýMai Tứ Quý, hay còn gọi là mai đỏ, với tên khoa học là Ochna Atropurpurea, là loài hoa kiểng đặc biệt không chỉ nở vào mùa xuân mà có thể nở quanh năm. Cây mai này độc đáo ở chỗ nở hoa hai lần trong năm, lần đầu màu vàng tươi, lần sau chuyển sang màu đỏ. Khi hoa nở, 5 cánh hoa vàng rực rỡ sẽ rụng sau khi tàn, để lại 5 đài hoa chuyển sang đỏ sẫm, ôm lấy nhụy hoa như những búp hoa nhỏ.
Hạnh Mai
Hạnh MaiCây hạnh mai, còn gọi là mai mơ, mang tên khoa học Prunus Mume, có chiều cao khiêm tốn từ 6 đến 9m, thấp hơn so với nhiều loài mai khác. Lá của nó có hình bầu dục, nhọn ở đầu và viền răng cưa nhẹ. Hoa mai mơ nở với 5 cánh, nổi bật với hai màu trắng và hồng. Quả hạnh mai khi non có màu xanh, khi chín chuyển sang vàng và mang vị chua ngọt dễ chịu.
Bạch Mai
Bạch MaiHoa bạch mai có chiều cao lên tới 15m, thường được trồng ở những vùng như Bến Tre, núi Bà Đen (Tây Ninh), Hà Tiên. Hoa bạch mai có sắc trắng tinh khiết, với 6 đến 8 cánh hoa dày, hơi tròn và nhụy vàng, tạo nên vẻ đẹp thanh thoát giống như hoa sứ. Tuy nhiên, loài mai này lại khá kén chọn về điều kiện trồng và chăm sóc.
Hồng Mai
Hồng MaiHồng mai, mang tên khoa học Jatropha pandurifolia, là cây thân gỗ nhỏ, có chiều cao từ 1 đến 4cm. Lá của cây có màu xanh đậm, mọc đơn lẻ và xẻ thùy. Hoa hồng mai có 5 cánh màu hồng nhẹ nhàng, với nhị hoa vàng tươi, thường nở thành cụm ở các đầu nhánh và nở rải rác quanh năm, không chỉ vào mùa xuân. Khi quả hồng mai chín, nó chuyển màu nâu đen.
Hoàng Mai
Hoàng MaiHoàng Mai, hay còn gọi là Lạp mai, là một loài hoa mai vàng đặc biệt với những bông hoa nhỏ nhắn, có 5 cánh mềm mại, màu vàng tươi rực rỡ. Loài hoa này có tên gọi Lạp mai vì mỗi năm chỉ nở một lần vào cuối tháng chạp âm lịch, mang đến vẻ đẹp tuyệt vời vào dịp cuối năm.
Song Mai
Song MaiTên gọi Song Mai xuất phát từ việc hoa mai này thường mọc thành đôi, mỗi cặp hoa kết hợp tạo thành một đôi hoàn hảo. Hoa của Song Mai có màu trắng muốt, thanh khiết và tinh khôi, tượng trưng cho sự thuần khiết và may mắn.
Mai Chiếu Thủy
Mai Chiếu ThủyCây mai chiếu thủy, mang tên khoa học Wrightia Religiosa, là loài cây đa niên với chiều cao khiêm tốn chỉ khoảng 1,5m. Cây có thân gỗ nhỏ nhưng chắc chắn, lá cây dài và mọc đối nhau. Hoa của mai chiếu thủy có màu trắng tinh khiết, nở thành chùm nhỏ, mỗi bông gồm 5 cánh mỏng manh, tỏa ra hương thơm nhẹ nhàng. Đặc biệt, cuống hoa luôn hướng xuống đất, tạo nên vẻ đẹp thanh thoát và lạ mắt.
Nhất Chi Mai
Nhất Chi MaiNhất chi mai nổi bật với thân gỗ đen bóng và gốc cây to xù xì, mạnh mẽ. Lá của loài cây này nhỏ, màu xanh non, đầu lá nhọn, tạo hình như mũi mác. Hoa nhất chi mai tuy nhỏ nhưng rất độc đáo, gồm nhiều cánh mỏng, ban đầu có màu trắng tinh khiết, sau đó chuyển dần sang đỏ khi hoa tàn. Hoa có thể mọc đơn hoặc thành chùm, tạo thành một cảnh sắc thanh bình, cuốn hút.
Mai Cúc
Mai cúc là loại cây thân gỗ có nhiều nhánh, có nguồn gốc từ Bình Định, nổi bật với những bông hoa nở ra từ nhiều cánh nhỏ. Đặc biệt, hoa mai cúc có thể đạt tới 150 cánh nếu được chăm sóc tốt. Cây mai cúc có chiều cao khoảng 30cm, có giá khoảng 150.000 đồng/cây, trong khi mai cúc lớn với chiều cao 1m5 có giá khoảng 3.900.000 đồng/cây.
Mai cúcMai đại lộc
Mai đại lộc là một giống mai quý hiếm, nổi bật với những bông hoa có cánh khít chặt, tròn và màu sắc rực rỡ. Hoa nở rộ với số lượng cánh từ 24 đến 56 cánh, tạo nên vẻ đẹp đầy sức sống. Mai đại lộc không chỉ là biểu tượng của sự may mắn mà còn tượng trưng cho một khởi đầu thịnh vượng và hoàn hảo cho năm mới, mang lại niềm vui và hạnh phúc cho gia đình.
Mai đại lộcMai xanh
Mai xanh, hay còn gọi là Petrea Volubilis, là một loài cây thân leo có nguồn gốc từ Trung Mỹ và Mexico. Thân cây có màu nâu xám, thô ráp, và có thể leo dài lên đến 10-12 mét. Mai xanh có hai giống phổ biến: hoa mai Thái và mai hoa xanh Đà Lạt, cả hai đều thu hút với vẻ đẹp đặc trưng và sức sống mãnh liệt.
Mai xanhMột số loại hoa mai khác
Ngoài những giống mai nổi tiếng đã được đề cập, Việt Nam còn sở hữu nhiều loại mai khác biệt, mỗi loại mang trong mình một vẻ đẹp riêng biệt. Một số loài mai đặc sắc có thể kể đến như mai hoa đăng, mai dương, mai chỉ thiên (còn gọi là mai vạn phúc hay mai tiểu thư), mai thanh, mai hoàng yến, mai đá, tùng tuyết mai, mai nhật, mai thái, cẩm tú mai, mai rừng (mai núi), hay bạch tuyết mai,...
Cách trồng cây mai
Kỹ thuật nhân giống cây mai vàng
Cây mai có thể được nhân giống bằng nhiều phương pháp khác nhau, trong đó, gieo hạt và chiết cành là hai cách phổ biến nhất. Mỗi phương pháp có ưu điểm và hạn chế riêng biệt, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của cây mai:
- Phương pháp gieo hạt: Đây là cách nhân giống đơn giản, dễ thực hiện, giúp tạo ra số lượng lớn cây mai con. Những cây mai này có thể sống lâu dài, từ 30 đến 40 năm, nếu được phát triển tự do. Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này là cây con sẽ không giữ được những đặc tính ưu việt của cây mẹ, như ít cành nhánh, hoa lá nhỏ và màu sắc khác biệt.
- Phương pháp chiết cành: Phương pháp này giúp giữ lại những đặc tính tốt nhất của cây mẹ. Khi chiết cành, cần lựa chọn cành khỏe mạnh, dùng dao sắc khoanh vỏ cành dài 3-4 cm, rồi dùng hỗn hợp đất, xơ dừa, phân chuồng hoai mục bao quanh vết cắt. Sau khi chăm sóc kỹ lưỡng, khoảng ba tháng sau, cành sẽ ra rễ, lúc này có thể tách cành chiết ra khỏi cây mẹ.
Kỹ thuật trồng cây mai vàng
Khi trồng cây mai, điều quan trọng là bạn phải đảm bảo khoảng cách hợp lý giữa các cây, giúp chúng có đủ không gian để phát triển mạnh mẽ và khỏe khoắn.
Thời điểm lý tưởng để trồng mai là khi mùa mưa bắt đầu, khi đất đủ ẩm và thời tiết thuận lợi cho cây bén rễ.
Để cây mai phát triển tốt, đất trồng cần có độ ẩm, độ mùn và đầy đủ chất dinh dưỡng. Bạn có thể cải tạo đất bằng cách trộn thêm xơ dừa, tro trấu, than bùn và phân chuồng hoai mục, tạo môi trường tốt nhất cho cây sinh trưởng.
Mai vàng là loài cây có khả năng chịu nắng và hạn tốt, vì vậy bạn chỉ cần tưới nước 2 lần mỗi ngày vào sáng và chiều, sao cho cây được duy trì độ ẩm vừa phải, không bị héo cũng không bị ngập úng.
Trong suốt quá trình trồng, bạn cần chú ý bón phân cho cây, ưu tiên các loại phân chứa nhiều đạm và lân, thay vì kali. Có thể sử dụng phân NPK với lượng hợp lý và bón cách xa gốc cây khoảng 2 – 3 lần mỗi tháng. Việc bón phân vào mùa mưa sẽ đạt hiệu quả tốt hơn. Ngoài ra, sau khoảng 3 – 4 tháng thay đất, bạn có thể bón thêm phân chuồng, phân gia súc như gà, vịt để cung cấp dưỡng chất bổ sung.
Đừng quên dọn sạch cỏ dại, vun xới gốc cây và kiểm tra sâu bệnh thường xuyên. Lời khuyên là hãy diệt cỏ trước khi mùa mưa đến để cây mai có môi trường sinh trưởng tốt nhất!
Cách chăm sóc cây mai sau Tết
Kỹ thuật cắt tỉa cây mai
Việc cắt tỉa cây mai cần phải thực hiện một cách hợp lý, tùy theo hình dạng và kích thước ban đầu của cây. Thông thường, bạn nên cắt bỏ ⅓ cành hoặc tỉa cành trên ngắn hơn cành dưới để tạo dáng đẹp như cây thông.
Thời điểm thích hợp để tỉa cành là trước ngày 15 âm lịch, nếu muộn nhất cũng không nên quá ngày 20.
Vệ sinh cây mai
Bạn có thể dùng vòi phun nước mạnh để rửa sạch rong rêu, nấm mốc trên thân cây. Hoặc, bạn có thể sử dụng phân ure pha đặc phun lên cây (lưu ý không để nước chảy xuống gốc), sau đó đợi 10 phút và sử dụng bàn chải để làm sạch nấm mốc.
Những bông hoa mai rực rỡ trong ngày Tết 2023
Hoa mai Tết 2023 – khoảnh khắc tuyệt đẹp của mùa xuân
Hoa mai, hay còn gọi là hoa apricot, có tên khoa học là Ochna integerrima.
Cây mai chủ yếu sinh sống tại các khu rừng dọc theo dãy Trường Sơn, đồng bằng sông Cửu Long, cũng như ở các tỉnh như Quảng Nam, Đà Nẵng và Khánh Hòa.
Hoa mai có nguồn gốc từ Trung Quốc, nơi chúng xuất hiện cách đây hơn 3000 năm, trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa nơi đây.
Hoa mai, ban đầu là loài cây hoang dại, dần được trồng và chăm sóc để trở thành biểu tượng của mùa xuân.Mai vàng luôn là biểu tượng không thể thiếu trong dịp Tết của người Việt, thể hiện sự kính trọng đối với tổ tiên, đồng thời mang trong mình lời cầu chúc cho một năm mới tràn ngập may mắn, hạnh phúc và thịnh vượng.
Kinh nghiệm hay từ Tripi.
Du lịch
Ẩm thực
Khám phá
Đi Phượt
Vẻ đẹp Việt Nam
Chuyến đi
Có thể bạn quan tâm
Top 10 cửa hàng thời trang công sở nữ chính hãng tốt nhất tại Hà Nội
Khám phá cách trích xuất biểu tượng từ các tập tin trên Windows với công cụ Icons From File
Top 12 địa điểm tổ chức tiệc cưới ngoài trời lãng mạn tại Phú Quốc
Top 9 Địa điểm tổ chức tiệc cưới ngoài trời lý tưởng tại Bình Định
Top 7 cửa hàng quần áo nữ phong cách tại Bạch Mai, Hà Nội
