Hướng dẫn Kiểm tra Trực tràng

27/02/2025

Nội dung bài viết

Kiểm tra trực tràng là một xét nghiệm tầm soát quan trọng dành cho cả nam và nữ, giúp phát hiện sớm các bất thường tại trực tràng, hậu môn, và tuyến tiền liệt (ở nam giới) như ung thư, nhiễm trùng, hay các tổn thương khác. Xét nghiệm này nên được thực hiện định kỳ hàng năm trong các đợt khám sức khỏe tổng quát. Chỉ các chuyên gia y tế được đào tạo mới nên thực hiện thủ thuật này để tránh gây tổn thương cho các mô nhạy cảm tại trực tràng và hậu môn.

Các bước thực hiện

Quy trình Kiểm tra Trực tràng

Giải thích thủ thuật và xác nhận sự đồng ý từ bệnh nhân. Nếu bạn là chuyên gia y tế chuẩn bị kiểm tra trực tràng cho bệnh nhân, hãy bắt đầu bằng việc giải thích rõ ràng về quy trình xét nghiệm. Sau đó, yêu cầu bệnh nhân ký vào giấy đồng ý nếu họ chấp thuận.

Bạn có thể nói: “Tôi sẽ đeo găng tay và đưa ngón tay vào trực tràng của bạn để kiểm tra các dấu hiệu bất thường. Bạn có thể cảm thấy hơi khó chịu hoặc đau nhẹ, nhưng quá trình này chỉ diễn ra trong khoảng một đến hai phút.”

Vệ sinh tay và đeo găng tay y tế. Trước khi thực hiện bất kỳ thủ thuật nào, việc rửa và sát trùng tay là bước không thể bỏ qua để ngăn ngừa lây nhiễm vi khuẩn, vi-rút hoặc ký sinh trùng. Sử dụng nước ấm và xà phòng là đủ, nhưng gel sát trùng chứa cồn sẽ mang lại hiệu quả cao hơn. Sau khi lau khô tay, hãy đeo găng tay y tế không chứa nitrile hoặc latex.

Thăm khám trực tràng bằng ngón tay (DRE) thường được thực hiện bởi bác sĩ gia đình, bác sĩ phụ khoa, bác sĩ chuyên khoa trực tràng hoặc y tá.
Trực tràng học là chuyên ngành y tế tập trung vào chẩn đoán và điều trị các vấn đề liên quan đến hậu môn, trực tràng và đại tràng.

Trấn an bệnh nhân và hướng dẫn tư thế nằm nghiêng. Thăm khám trực tràng có thể khiến cả bác sĩ và bệnh nhân cảm thấy ngượng ngùng, vì vậy sự chuyên nghiệp và thái độ trấn an là rất quan trọng. Sau khi giải thích quy trình, hãy yêu cầu bệnh nhân cởi bỏ quần áo phía dưới và nằm nghiêng sang một bên (thường là bên trái), co đầu gối lên và đặt tay gần ngực như tư thế thai nhi. Sử dụng áo choàng hoặc chăn để giữ ấm và đảm bảo sự riêng tư. Đặt một tấm lót bảo vệ dưới mông bệnh nhân.

DRE cũng có thể được thực hiện ở tư thế đứng. Phụ nữ có thể được khám trực tràng trong quá trình kiểm tra sàn chậu, với tư thế nằm ngửa và hai chân nâng cao. Nam giới thường được khám ở tư thế đứng, trừ khi họ cảm thấy lo lắng thì tư thế nằm sẽ giúp họ thoải mái hơn.
Để giảm bớt sự ngại ngùng, nên để bác sĩ cùng giới thực hiện thủ thuật hoặc có sự hiện diện của y tá.
Bệnh nhân có thể yêu cầu người thân hoặc bạn bè có mặt trong quá trình khám để cảm thấy an tâm hơn.

Thoa chất bôi trơn ấm lên ngón tay trỏ. Để tạo sự thoải mái và tránh gây sốc cho bệnh nhân, hãy làm ấm chất bôi trơn trước khi thoa lên ngón tay. Gel ở nhiệt độ phòng có thể khiến bệnh nhân cảm thấy lạnh và làm co thắt ống hậu môn, gây khó khăn khi thăm khám. Mục tiêu là giúp mô hậu môn thả lỏng tối đa, giảm thiểu cảm giác khó chịu.

Trong một số trường hợp, thuốc gây tê có thể được sử dụng để làm tê vùng hậu môn và giảm đau.
Thiết bị làm ấm gel có sẵn tại các cửa hàng dụng cụ y tế, hoặc bạn có thể làm ấm gel trong lò vi sóng trong 20-30 giây.

Nhẹ nhàng đưa ngón tay vào ống hậu môn. Sau khi thoa chất bôi trơn, hãy tách nhẹ mông bệnh nhân và từ từ đưa ngón trỏ vào. Yêu cầu bệnh nhân hít thở sâu để giúp họ thư giãn và tránh co thắt cơ vòng hậu môn. Xoay nhẹ bàn tay theo chuyển động qua lại để việc đưa ngón tay vào dễ dàng hơn.

Trước khi đưa ngón tay vào, hãy quan sát nhanh các dấu hiệu bất thường như trĩ, mụn cóc, vết nứt hoặc ban đỏ.
Sau khi đưa ngón tay vào, yêu cầu bệnh nhân rặn nhẹ để đánh giá độ chắc của cơ vòng hậu môn.

Kiểm tra các điểm bất thường trong trực tràng. Khi ngón tay đã vào sâu trong trực tràng, hãy nhẹ nhàng sờ nắn để phát hiện các khối u, điểm cứng, điểm mềm hoặc vết nứt. Xoay ngón tay theo chiều kim đồng hồ và ngược lại để kiểm tra toàn bộ chu vi trực tràng. Bạn cũng có thể kiểm tra tuyến tiền liệt thông qua vách trực tràng.

Tuyến tiền liệt khỏe mạnh sẽ có cảm giác mềm mại và không gây đau.
Nếu có cảm giác đau khi nhấn vào tuyến tiền liệt, đó có thể là dấu hiệu của khối u lành tính, nhiễm trùng hoặc ung thư.
Khi kiểm tra tuyến tiền liệt, bệnh nhân có thể có cảm giác như muốn đi tiểu.

Rút ngón tay và vệ sinh khu vực sau khi thăm khám. Sau khi hoàn thành thủ thuật, hãy nhẹ nhàng rút ngón tay ra và kiểm tra găng tay để phát hiện máu hoặc chất nhầy. Làm sạch chất bôi trơn xung quanh hậu môn, tháo và vứt bỏ găng tay, sau đó rửa tay sạch sẽ. Để bệnh nhân tự vệ sinh bằng khăn giấy mềm và thông báo rằng họ có thể mặc lại quần áo.

Để tháo găng tay, dùng ngón trỏ của tay còn lại (tay sạch) luồn dưới cổ găng tay và kéo ra.
Nếu thấy máu trên găng tay, đó có thể là dấu hiệu của trĩ hoặc các vấn đề khác.
Hỏi thăm bệnh nhân về cảm giác của họ sau thủ thuật, đặc biệt nếu họ từng lo lắng. Nhắc họ đứng dậy từ từ để tránh chóng mặt.

Hiểu rõ về quy trình thăm khám trực tràng

Thăm khám hậu môn - trực tràng nếu phát hiện máu trong phân. Nếu bạn nhận thấy máu trong bồn cầu hoặc trên giấy vệ sinh, hãy đi khám ngay. Bác sĩ có thể yêu cầu nội soi đại tràng nếu nghi ngờ chảy máu từ đường tiêu hóa. Một số nguyên nhân phổ biến gây chảy máu bao gồm trĩ, vết nứt hậu môn hoặc tổn thương mạch máu.

Nguyên nhân nghiêm trọng hơn có thể là ung thư trực tràng, viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn.
Nếu không phát hiện bất thường, bạn có thể cần thực hiện thêm các xét nghiệm như nội soi hoặc chụp X-quang.
Thăm khám trực tràng thường không gây đau và chỉ kéo dài vài phút.

Nam giới gặp khó khăn khi đi tiểu nên đi khám ngay. Thăm khám hậu môn - trực tràng cũng giúp kiểm tra tuyến tiền liệt để phát hiện khối u hoặc cảm giác đau khi sờ nắn. Tuyến tiền liệt nằm gần bàng quang và trực tràng, nên có thể dễ dàng kiểm tra qua thủ thuật DRE. Sưng hoặc viêm tuyến tiền liệt có thể gây đau vùng chậu và các vấn đề về tiểu tiện.

DRE giúp đánh giá kích thước tuyến tiền liệt và phát hiện khối u. Nam giới trên 50 tuổi nên kiểm tra định kỳ.
Nếu nghi ngờ bất thường, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm PSA để tìm dấu hiệu ung thư.
Siêu âm trực tràng và sinh thiết cũng là các phương pháp chẩn đoán phổ biến.

Yêu cầu thăm khám hậu môn - trực tràng trong khám sức khỏe định kỳ. Đừng đợi đến khi có triệu chứng mới đi khám. DRE nên được thực hiện định kỳ hàng năm, đặc biệt với nam giới trên 40 tuổi để tầm soát tuyến tiền liệt. Nữ giới cũng nên kết hợp DRE với khám phụ khoa hàng năm.

Nam giới thường được khám ở tư thế đứng gập người để dễ tiếp cận tuyến tiền liệt.
Nữ giới có thể phát hiện ung thư buồng trứng hoặc tử cung qua DRE kết hợp khám âm đạo.
Các triệu chứng như thay đổi thói quen đi tiêu, đau vùng chậu hoặc tiết dịch bất thường cũng là lý do cần thực hiện DRE.

Những lời khuyên hữu ích

Không cần chuẩn bị gì đặc biệt trước khi kiểm tra hậu môn - trực tràng, và bạn có thể quay lại sinh hoạt bình thường ngay sau đó. Đi tiêu trước khi thăm khám có thể giúp quá trình diễn ra thoải mái hơn.
Thủ thuật DRE cũng có thể được sử dụng để thu thập mẫu phân nhằm tầm soát ung thư hậu môn - trực tràng.
Việc đưa ngón tay vào ống hậu môn có thể kích thích cảm giác muốn đi tiêu, vì vậy hãy đi tiêu trước khi thực hiện DRE để tránh bất tiện.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi