Hướng dẫn sơ cứu gãy xương đúng cách và nhanh chóng khi gặp tai nạn, giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

07/05/2025

Nội dung bài viết

Khi bị gãy xương, bệnh nhân cần được sơ cứu một cách kịp thời và đúng kỹ thuật để đảm bảo tình trạng sức khỏe ổn định. Hãy tìm hiểu cách thực hiện sơ cứu chính xác ngay sau khi gặp tai nạn.

Nếu không được sơ cứu nhanh chóng và đúng cách, gãy xương có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là đối với người cao tuổi. Cùng tìm hiểu cách sơ cứu gãy xương hiệu quả trong trường hợp tai nạn nhé!

Các nguyên nhân chủ yếu gây gãy xương

Những yếu tố chính dẫn đến gãy xương bao gồm:

Gãy xương do chấn thương: Các chấn thương gây gãy xương có thể bao gồm tai nạn thể thao, té ngã trong sinh hoạt, tai nạn lao động, và đặc biệt là tai nạn giao thông.

Nguyên nhân gây gãy xương có thể đến từ cả bệnh lý và các chấn thương trực tiếp.

Gãy xương do các bệnh lý xương khớp: Một số bệnh lý có thể dẫn đến tình trạng gãy xương như khớp giả bẩm sinh, u xương, viêm xương,...

Những dấu hiệu cho thấy nạn nhân bị gãy xương và cần được sơ cứu ngay lập tức

Những biểu hiện cho thấy cần phải sơ cứu ngay cho nạn nhân bao gồm:

Nạn nhân không thở, không cử động, không có phản ứng.
Nạn nhân mất máu nhiều.
Ngón tay hoặc ngón chân bị tê, xanh tím, chi bị ngắn lại, xoắn vặn hoặc khớp bị biến dạng.

Triệu chứng của nạn nhân bị gãy xương cần được sơ cứu ngay

Nghi ngờ gãy xương ở cổ, đầu hoặc lưng.
Nghe thấy tiếng 'rắc' khi xương gãy.
Cảm giác đau tại vị trí xương gãy hoặc xung quanh, cơn đau càng tăng khi vận động hay bị tác động nhẹ.
Mất khả năng vận động hoặc giảm vận động tại vùng xương gãy.
Vùng chấn thương bị sưng phù, bầm tím rõ rệt.

Các bước sơ cứu khi gặp phải tình huống gãy xương

Nguyên tắc cơ bản trong sơ cứu gãy xương

Không di chuyển nạn nhân trừ khi tình huống yêu cầu gấp, để tránh làm tổn thương nạn nhân nghiêm trọng hơn. Hãy tiến hành sơ cứu theo từng bước một cách cẩn thận.

Bước 1 Cầm máu

Dùng vải sạch hoặc quần áo không bẩn để băng ép vết thương. Nếu có thể, nên dùng băng vô trùng để đạt hiệu quả cao nhất trong việc cầm máu.

Nếu nạn nhân bị chảy máu, hãy ưu tiên sử dụng băng vô trùng để kiểm soát tình trạng này.

Bước 2 Giữ nguyên vùng bị thương

Không nên cố gắng nắn hay đẩy xương ra vị trí ban đầu. Nếu biết cách, bạn có thể áp dụng nẹp trên và dưới vị trí gãy để giảm đau và hỗ trợ nạn nhân.

Bước 3 Chườm đá

Bạn có thể chườm đá lên vùng bị thương để giúp giảm sưng và đau. Tuy nhiên, đừng để đá tiếp xúc trực tiếp với da, hãy bọc đá bằng khăn hoặc vải trước khi chườm.

Chườm đá giúp giảm đau và hạn chế tình trạng sưng tấy do chấn thương.

Bước 4 Xử lý sốc

Nếu nạn nhân bị ngất hoặc có dấu hiệu khó thở, hãy đặt nạn nhân nằm xuống, đầu thấp hơn thân và nếu có thể, nâng cao chân để giúp tuần hoàn máu.

Sơ cứu khi gãy xương tay

Sơ cứu khi gãy xương cẳng tay

Xương cẳng tay là phần xương kéo dài từ khoảng 2cm dưới khuỷu tay đến 5cm trên cổ tay.

Bước 1 Cố định cẳng tay gãy gần sát thân người, đặt cẳng tay vuông góc với cánh tay, lòng bàn tay hướng lên.

Bước 2 Sử dụng 2 nẹp, đặt một nẹp ở phía trong và một nẹp ở phía ngoài của cẳng tay để ổn định xương.

Nẹp giúp giữ cố định vị trí xương, ngăn ngừa xương gãy di chuyển và giảm đau cho nạn nhân.

Bước 3 Dùng garo buộc chặt nẹp ở bàn tay và cẳng tay, sau đó dùng khăn tam giác để đỡ cẳng tay và treo lên trước ngực nạn nhân.

Sơ cứu khi gãy xương cánh tay

Xương cánh tay là phần xương nối giữa khớp vai và khớp khuỷu tay.

Bước 1 Cố định cẳng tay gãy sát thân người, để cẳng tay vuông góc với cánh tay và lòng bàn tay ngửa lên.

Bước 2 Sử dụng hai nẹp, đặt một nẹp từ hố nách kéo dài qua khuỷu tay, nẹp còn lại đặt ở ngoài từ bả vai kéo qua khớp khuỷu tay.

Sử dụng nẹp để cố định vị trí xương gãy, ngăn ngừa sự di chuyển và giảm đau.

Bước 3 Dùng garo bản rộng để buộc cố định nẹp ở cả hai vị trí phía trên và dưới chỗ gãy.

Bước 4 Dùng khăn tam giác để đỡ cẳng tay trước ngực, giữ cẳng tay vuông góc với cánh tay, bàn tay cao hơn khuỷu tay và lòng bàn tay ngửa lên.

Bước 5 Dùng garo bản rộng để băng ép cánh tay vào thân người và thắt nút chặt ở phía trước nách bên không bị chấn thương.

Sơ cứu khi gãy xương chân

Sơ cứu khi gãy xương đùi

Hướng dẫn sơ cứu khi gãy xương đùi

Bước 1 Đặt nạn nhân nằm trên mặt phẳng, giữ cho chân duỗi thẳng và bàn chân vuông góc với cẳng chân để tránh di chuyển không mong muốn.

Bước 2 Chuẩn bị hai nẹp, một nẹp đặt ở mặt trong từ bẹn kéo dài qua gót chân và một nẹp đặt ở mặt ngoài. Đệm bông vào hai đầu nẹp và các mấu lồi của xương để tránh tổn thương thêm.

Bước 3 Buộc cố định hai nẹp ở các vị trí trên và dưới chỗ gãy, dưới khớp gối, ngang với mào chậu và ngang ngực để bảo vệ ổn định xương.

Bước 4 Dùng băng số 8 để giữ cho bàn chân vuông góc với cẳng chân, giúp cố định vững chắc.

Bước 5 Dùng ba dây buộc ở cổ chân, gối và sát bẹn để cố định toàn bộ chân, ngăn ngừa cử động gây thêm tổn thương.

Sơ cứu khi gãy xương cẳng chân

Hướng dẫn sơ cứu gãy xương cẳng chân

Bước 1 Đặt nạn nhân nằm trên mặt phẳng ổn định, chân duỗi thẳng, bàn chân tạo góc vuông với cẳng chân để giảm thiểu sự cử động.

Bước 2 Chuẩn bị hai nẹp, một nẹp đặt ở mặt trong từ bẹn kéo dài qua gót chân và một nẹp ở mặt ngoài. Đệm bông vào các đầu nẹp và các mấu lồi của xương để tránh chấn thương thêm.

Bước 3 Buộc cố định hai đầu nẹp tại các vị trí trên và dưới của vùng gãy xương.

Bước 4 Dùng băng số 8 để cố định cổ chân, giúp bàn chân giữ nguyên góc vuông với cẳng chân.

Sơ cứu khi gãy xương cột sống

Gãy xương cột sống vùng cổ

Hướng dẫn sơ cứu khi gãy xương cột sống vùng cổ

Bước 1 Đặt nạn nhân nằm ngửa trên mặt phẳng vững chắc, tay và chân duỗi thẳng, cố định đầu và cổ nạn nhân một cách chắc chắn để tránh làm tổn thương thêm.

Bước 2 Nới lỏng trang phục trên người nạn nhân để tạo sự thoải mái và dễ dàng tiếp cận khi chờ xe cứu thương.

Bước 3 Kiểm tra mạch đập, nhịp tim, nhịp thở để cung cấp thông tin chi tiết cho bác sĩ và giúp việc cấp cứu diễn ra nhanh chóng hơn.

Bước 4 Dùng gạch hoặc bao cát để chèn hai bên tai, giúp giữ cổ thẳng và cố định cột sống cổ trong suốt quá trình sơ cứu.

Bước 5 Nếu nạn nhân bị chảy máu, tiến hành cầm máu bằng băng ép hoặc quần áo sạch. Tuy nhiên, trong suốt quá trình này, phải duy trì việc cố định đầu để tránh tình trạng xấu thêm.

Lưu ý: Khi nạn nhân bị gãy xương cột sống vùng cổ, cần nhanh chóng đưa họ đến cơ sở y tế bằng xe cứu thương để đảm bảo vùng cổ được cố định. Tránh di chuyển nạn nhân bằng xe máy, điều này có thể làm tình trạng chấn thương trở nên nghiêm trọng hơn.

Gãy xương cột sống vùng lưng

Bước 1 Đặt nạn nhân nằm thẳng trên một tấm ván cứng dài đủ để giữ toàn bộ cơ thể, bảo đảm cột sống được cố định tuyệt đối, tránh xoắn hay gập cột sống trong quá trình di chuyển.

Bước 2 Khi vận chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế, phải cố định nạn nhân chặt chẽ vào cáng để giữ vững tư thế của cơ thể trong suốt hành trình di chuyển.

Cố định thân người và cột sống cổ nạn nhân

Bước 3 Cầm máu bên ngoài nếu nạn nhân bị chảy máu, đồng thời thực hiện các biện pháp giảm đau và chống sốc. Điều này nhằm ngăn ngừa biến chứng do mất máu và tránh tình trạng liệt tứ chi do cột sống gãy gây chèn ép tủy sống.

Bước 4 Tùy vào tình trạng của bệnh nhân, có thể sử dụng thuốc giảm đau hoặc truyền dịch để hỗ trợ hồi phục và ổn định tình trạng sức khỏe.

Lưu ý quan trọng khi sơ cứu gãy xương

Một số điều cần lưu ý khi sơ cứu người bị gãy xương:

Di chuyển nạn nhân ra khỏi khu vực nguy hiểm ngay lập tức để tránh tình trạng xấu hơn.
Đảm bảo chiều dài nẹp cố định phải đủ dài để giữ vững khớp trên và dưới vị trí gãy.
Dây cố định nẹp phải được buộc chặt cả trên và dưới vị trí gãy, bao gồm các khớp ở hai bên.
Không nên tháo quần áo của nạn nhân, nếu cần lộ vết thương thì cắt theo đường chỉ, và nếu thật sự phải cởi, hãy cởi từ bên lành trước.

Những điều cần lưu ý khi sơ cứu người bị gãy xương

Hướng dẫn chăm sóc người gãy xương để giúp họ nhanh chóng hồi phục

Chế độ ăn uống phù hợp khi bị gãy xương

Khi bị gãy xương, chế độ dinh dưỡng rất quan trọng để hỗ trợ quá trình hồi phục. Cần kiêng các món ăn nhiều dầu mỡ, quá ngọt, quá mặn hoặc những thực phẩm chứa chất kích thích như rượu, bia, cà phê,...

Đảm bảo bổ sung đủ vitamin D trong chế độ ăn uống

Ngoài ra, hãy bổ sung những thực phẩm giàu canxi như sữa, phô mai, cá hồi,..., vitamin D, kẽm, magie, và vitamin B12 từ các món ăn như thịt bò, cá ngừ,...

Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân gãy xương sau khi bó bột

Khi chăm sóc bệnh nhân gãy xương và điều trị bằng bó bột, bạn cần chú ý một số điều sau:

Nếu xuất hiện hiện tượng căng tức, tê bì, lạnh tím hoặc sưng ở phần bó bột, hãy thông báo ngay cho bác sĩ để điều chỉnh, tránh tình trạng hoại tử do chèn ép.
Đảm bảo giữ bột luôn khô ráo, tránh tình trạng bột ướt gây ngứa ngáy hoặc kích ứng da.
Luôn giữ bột sạch sẽ và làm sạch phần chi không bị bột quấn.

Cách chăm sóc bệnh nhân gãy xương sau khi bó bột

Không nên dùng các vật cứng như que gỗ để gãi ngứa vì có thể làm tổn thương da.
Không tự ý cắt bột hay điều chỉnh mép bột nếu chưa có sự chỉ định của bác sĩ.
Nếu có dấu hiệu trầy xước hoặc tấy đỏ ở mép bột, hãy đến bác sĩ ngay lập tức.

Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật gãy xương

Trong 24 giờ đầu sau phẫu thuật gãy xương, cần theo dõi bệnh nhân chặt chẽ để phát hiện kịp thời các biến chứng do gây mê, phẫu thuật, và nhanh chóng thông báo cho bác sĩ khi cần thiết.
Nếu bệnh nhân bị chảy máu từ vết mổ, phải ngay lập tức cầm máu và thông báo cho bác sĩ.

Chăm sóc bệnh nhân sau khi mổ gãy xương

Bệnh nhân cần kiêng các loại thực phẩm và đồ uống chứa nhiều đường, không nên uống đồ lạnh.
Sau phẫu thuật, bệnh nhân nên kê cao chi bị gãy để tránh tình trạng ứ máu ở tĩnh mạch gây sưng phù.
Nếu vết mổ lành tốt, có thể cắt chỉ sau 7 ngày nhưng cần sự kiểm tra và đồng ý của bác sĩ.

Những phương pháp hỗ trợ phục hồi nhanh chóng sau gãy xương

Vận động sau gãy xương đóng vai trò quan trọng giúp phục hồi nhanh chóng, thúc đẩy lưu thông máu và giảm đau đớn. Một số biện pháp giúp người bệnh nhanh hồi phục bao gồm:

Tập cử động khớp: Giúp giảm tình trạng cứng khớp do không vận động trong thời gian dài.
Tập duy trì cơ: Tăng cường sức mạnh và sự linh hoạt của cơ bắp, giúp cơ thể nhanh chóng trở lại trạng thái bình thường.

Tập luyện sinh hoạt thường ngày giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng

Tập đi: Người bệnh có thể sử dụng nạng gỗ để tập đi, nhưng cần có sự đồng ý của bác sĩ.
Tập sinh hoạt như bình thường: Các động tác đơn giản trong cuộc sống hằng ngày như ngồi xổm và đứng lên có thể giúp người gãy xương nhanh chóng hồi phục.

Nguồn: Vinmec, Bệnh viện Tâm Anh

Đặt mua nước bù khoáng tại Tripi để bổ sung khi tập luyện:

Tripi

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi