Hướng dẫn Sửa quạt máy đơn giản và hiệu quả

26/02/2025

Nội dung bài viết

Dù quạt không quay hay phát ra tiếng ồn lớn khi hoạt động, hầu hết các vấn đề của quạt máy đều xuất phát từ việc thiếu dầu bôi trơn hoặc lỗ thông gió bị tắc. Để khắc phục, bạn cần tháo rời quạt, bôi trơn trục quay và vòng bi, đồng thời vệ sinh lỗ thông gió và vỏ động cơ. Nếu quạt không phát ra âm thanh hay cánh quạt không quay dù đã vệ sinh và tra dầu, có thể lỗi nằm ở động cơ. Trong trường hợp này, thay vì tốn thời gian sửa chữa, bạn nên cân nhắc mua quạt mới vì chi phí không quá cao.

Các bước thực hiện

Bắt đầu bằng việc tháo rời quạt

Kiểm tra hoạt động của động cơ bằng cách bật quạt. Cắm điện và bật quạt ở tốc độ cao nhất. Nếu cánh quạt quay, động cơ vẫn hoạt động. Nếu không nghe thấy âm thanh, hãy áp tai gần phần vỏ phía sau cánh quạt. Nhấn nút tắt rồi bật lại, lắng nghe kỹ tiếng động cơ. Nếu có tiếng vo ve hoặc rung, động cơ vẫn hoạt động.

Thử cắm quạt vào nhiều ổ điện khác nhau. Có thể cầu dao của ổ điện đã bị tắt, khiến quạt không nhận được điện.

Mẹo nhỏ: Đối với phần lớn quạt đứng và quạt để bàn, việc kiểm tra động cơ không phải lúc nào cũng cần thiết. Nếu động cơ ngừng hoạt động, thay vì mất thời gian sửa chữa, bạn có thể cân nhắc mua một chiếc quạt mới. Tuy nhiên, nếu bạn đam mê khám phá, hãy tự tin tháo rời và tìm hiểu cấu tạo bên trong.

Ngắt điện và tháo lồng bảo vệ hoặc ốc trục quay. Đảm bảo an toàn bằng cách ngắt nguồn điện trước khi thao tác. Dùng tay kiểm tra xung quanh lồng bảo vệ để tìm các móc khóa. Nếu có, mở chốt và tháo nắp lồng phía trước. Nếu không, xoay nắp tròn ở tâm quạt ngược chiều kim đồng hồ để tháo rời.

Trục quay là bộ phận kim loại nối giữa cánh quạt và vỏ.
Lồng bảo vệ thường làm bằng nhựa hoặc kim loại, giúp ngăn ngừa tai nạn khi sử dụng. Hai nắp lồng thường được ghép bằng móc hoặc vặn chặt qua nắp tròn.
Nếu có ốc vít, dùng tuốc nơ vít để tháo lồng.

Xoay cánh quạt hoặc núm trung tâm ngược chiều kim đồng hồ để tháo rời. Cấu tạo quạt khác nhau, nhưng cánh quạt thường được giữ bằng núm nhỏ hoặc trục quay. Nếu có núm nhựa, vặn ngược chiều kim đồng hồ để tháo, sau đó trượt cánh quạt ra. Nếu không có núm, giữ trục quay và vặn phần đế cánh quạt để tháo.

Một số model có chốt bên hông trục quay để cố định cánh quạt, có thể trượt để mở hoặc khóa.

Trượt nửa nắp lồng phía sau ra khỏi trục quay. Tháo đai ốc nhựa hoặc kim loại phía trước lồng bảo vệ sau. Đôi khi cần tháo ốc vít để tiếp cận. Sau đó, trượt nắp lồng còn lại ra khỏi trục.

Nếu cánh quạt được giữ bằng núm nhựa phía trước, phía sau sẽ không có đai ốc. Núm nhựa hoặc đai ốc này giúp cố định cánh quạt vào trục.
Nếu có vỏ nhựa phía trước động cơ, vặn ốc để tháo ra.

Xoay quạt để tìm ốc vít phía sau. Khi trục quay và mặt trước động cơ đã lộ ra, xoay quạt lại để quan sát phía sau vỏ động cơ. Hầu hết quạt có lỗ thông gió bằng nhựa để tản nhiệt. Dùng tuốc nơ vít đầu dẹt hoặc Philips để tháo ốc vít cố định. Đặt ốc sang một bên và tháo vỏ máy.

Vỏ động cơ sẽ rời ra sau khi tháo ốc. Nếu không, dùng tuốc nơ vít để nạy nhẹ.
Với quạt để bàn, động cơ thường nằm dưới đế. Nếu quạt có chân đế rộng, mở ốc dưới đế và tháo tấm chắn nhựa.

Bôi trơn trục quay

Kiểm tra độ xoay của trục quay bằng tay. Dùng tay xoay nhẹ trục quay nằm ở tâm quạt. Nếu trục khó xoay hoặc bị kẹt, nguyên nhân có thể do thiếu dầu bôi trơn. Theo thời gian, dầu bôi trơn trên trục quay sẽ hao mòn, khiến cánh quạt hoạt động kém hiệu quả. Hãy tra thêm dầu để khắc phục tình trạng này.

Trục quay bị khô hoặc kẹt là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến quạt ngừng hoạt động.
Nếu trục quay xoay trơn tru, hãy thử bật quạt lên. Nếu trục vẫn không quay, vấn đề có thể nằm ở động cơ. Lúc này, việc thay quạt mới là giải pháp tối ưu.

Tháo đai ốc hoặc bu lông ở cuối trục quay. Cuối trục quay thường có 1-2 bu lông kim loại giúp cố định trục vào khung quạt. Sử dụng cờ lê để nới lỏng các bu lông này, tạo không gian cần thiết để tra dầu bôi trơn.

Nếu không có đai ốc hoặc bu lông, bạn có thể bỏ qua bước này.
Đai ốc ở vị trí này thường dễ dàng tháo bằng tay.

Tra dầu bôi trơn vào trục quay. Sử dụng chai dầu bôi trơn có vòi nhỏ để dễ dàng thao tác. Đặt giẻ sạch bên dưới trục quay để hứng dầu thừa. Hướng vòi dầu vào điểm tiếp xúc giữa trục quay và khung động cơ, sau đó nhỏ một lượng vừa đủ lên mặt trước của trục. Tiếp tục tra dầu vào các bu lông và lặp lại quy trình tương tự ở phía sau khung động cơ.

Bạn có thể tìm mua dầu bôi trơn tại các cửa hàng phụ tùng ô tô hoặc điện máy.
Dầu bôi trơn kỹ thuật không độc hại và dễ dàng làm sạch bằng xà phòng. Tuy nhiên, bạn có thể đeo găng tay để tránh dính dầu.

Lưu ý: Chỉ sử dụng lượng dầu vừa đủ để bôi trơn trục quay, tránh để dầu chảy vào động cơ. Nếu dầu bị rò rỉ, hãy dùng khăn sạch thấm ngay để đảm bảo an toàn.

Một tay xoay trục, tay còn lại vặn bu lông quanh khu vực đã bôi trơn. Sau khi tra dầu, lắp lại bu lông vào vị trí. Dùng tay thuận giữ trục quay, tay còn lại cầm bu lông bằng khăn. Trượt bu lông qua lại khu vực đã bôi trơn trong khi xoay trục chính. Lặp lại với bu lông phía bên kia trục.

Thao tác này giúp dầu thấm sâu vào bên trong bu lông, giảm ma sát và giúp trục quay vận hành trơn tru.
Nếu cần, bạn có thể tháo bu lông và tra dầu riêng.

Vệ sinh động cơ và lỗ thông gió

Lau sạch bụi bẩn phía sau vỏ động cơ (nếu có). Xoay quạt lại và kiểm tra bên trong vỏ động cơ. Dùng khăn microfiber lau sạch bụi bẩn tích tụ trên bề mặt vỏ.

Bụi bẩn tích tụ trong vỏ động cơ có thể làm giảm hiệu suất thông gió, khiến quạt ngừng hoạt động, đặc biệt với quạt có tính năng kiểm soát nhiệt độ.

Lưu ý: Không sử dụng nước để vệ sinh khu vực động cơ. Nước thấm vào có thể gây chập điện hoặc làm hỏng quạt.

Sử dụng bình xịt khí nén làm sạch lỗ thông gió. Tháo nắp lỗ thông gió đã được tháo ốc trước đó và đặt xa động cơ. Xịt khí nén vào cả hai mặt nắp để loại bỏ bụi bẩn từ các khe nhỏ. Sau đó, lau lại bằng khăn khô.

Nếu lỗ thông gió bị tắc do bụi hoặc mảnh vụn, đây có thể là nguyên nhân khiến quạt hoạt động kém.
Để làm sạch kỹ hơn, bạn có thể ngâm nắp trong nước xà phòng và để khô tự nhiên, nhưng điều này thường không cần thiết.

Cắm điện và kiểm tra hoạt động của trục chính. Trước khi lắp ráp lại quạt, hãy cắm điện và bật thử để đảm bảo trục chính quay trơn tru. Nếu trục hoạt động bình thường, bạn có thể tiến hành lắp ráp. Nếu trục không quay hoặc quay chậm, có thể động cơ cần được vệ sinh. Tuy nhiên, quá trình này khá phức tạp, đặc biệt với những chiếc quạt giá rẻ, việc thay thế có thể là lựa chọn hợp lý hơn.

Nhiều quạt đứng và quạt để bàn có động cơ không thể tháo rời, khiến việc bảo dưỡng trở nên khó khăn.

Lắp ráp lại quạt bằng cách gắn vỏ động cơ, bu lông và cánh quạt. Quy trình này ngược lại với khi tháo rời. Bắt đầu bằng việc lắp lồng bảo vệ phía sau và siết chặt đai ốc. Dùng cờ lê để cố định các bu lông trên trục quay. Lắp cánh quạt vào, đảm bảo nắp lồng bảo vệ phía sau nằm giữa động cơ và cánh quạt. Gắn lại nắp thông gió bằng nhựa và siết ốc. Cuối cùng, lắp lồng bảo vệ phía trước sao cho khớp với nắp phía sau.