Khám phá vẻ đẹp trang phục phụ nữ Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử

07/05/2025

Nội dung bài viết

Với nền tảng văn hóa lâu đời, trang phục của phụ nữ Việt Nam không chỉ phong phú mà còn phản ánh sự phát triển và biến đổi qua từng thời kỳ. Hãy cùng Tripi dõi theo hành trình thay đổi trang phục qua các giai đoạn lịch sử đặc sắc của đất nước.

Từ thời kỳ mở nước cho đến cuối triều Nguyễn, trang phục phụ nữ Việt Nam luôn mang đậm dấu ấn văn hóa và lịch sử. Mỗi giai đoạn đều có những đặc trưng riêng biệt, phản ánh rõ nét sự phát triển và sáng tạo trong nghệ thuật dệt may của người Việt. Hãy cùng điểm lại những kiểu trang phục qua từng thời kỳ.

Thời kỳ Hùng Vương (2000 TCN - 200 SCN)

Trong thời kỳ đầu dựng nước, nghệ thuật dệt vải của người Việt đã đạt đến một trình độ cao, với ít nhất hai loại vải dệt từ cây và sợi. Nhờ vậy, trang phục phụ nữ Việt Nam đã trở nên đa dạng, mang màu sắc và kiểu dáng độc đáo, phản ánh sự tinh tế của người xưa.

Phụ nữ thời Hùng Vương thường mặc áo ngắn bó sát, chỉ đến bụng, với cổ áo xẻ ngực và yếm kín ngực, có cổ tròn ôm sát cổ. Những chiếc áo này được trang trí bằng các hạt gạo nhỏ, tạo nên sự tinh tế trong từng chi tiết.

Ngoài ra, còn có những kiểu áo cánh ngắn, cổ vuông, thiết kế để lộ phần vai và ngực hoặc có thể kín ngực và hở một phần vai và lưng. Những áo này thường được mặc chui đầu hoặc cài khuy ở bên trái, trên áo có những họa tiết trang trí đẹp mắt. Thắt lưng thường có ba hàng chấm trang trí đều nhau, quấn ngang bụng tạo điểm nhấn hoàn hảo cho trang phục.

Phụ nữ thời kỳ này thường mặc áo chui đầu vạt trái, tóc búi cao, và đi chân trần, thể hiện sự giản dị và thanh thoát của phong cách thời đại.

Thời kỳ Lý (Thế kỷ 11 - 13)

Trang phục phụ nữ Việt cổ bao gồm những món đồ đặc trưng như khăn đội đầu (khăn vuông), khăn vấn tóc, yếm, thắt lưng, áo cánh, váy, áo tứ thân và áo năm thân, tất cả hòa quyện tạo nên vẻ đẹp đầy tính biểu tượng.

Chiếc yếm của phụ nữ thời ấy là một miếng vải vuông, với một góc khoét để tạo thành cổ, phần còn lại tạo thành chiếc yếm ôm sát trước ngực, là trang phục đồ lót nổi bật của phụ nữ Việt. Yếm thường được may từ lụa hoặc vải mềm, mịn, có màu sắc phong phú, trừ màu đen.

Thắt lưng có chiều dài khoảng 1,5-2m và rộng khoảng 15-20cm, được dệt từ lụa sồi, quấn hai vòng quanh người và còn thừa một đoạn để thắt nút giọt lệ, tạo điểm nhấn thanh thoát cho trang phục.

Hai đầu thắt lưng thường để lại sợi canh chưa dệt, dùng để tết tua trang trí, mang đến sự đẹp mắt cho chiếc thắt lưng. Thắt lưng được nhuộm nhiều màu sắc tươi sáng, tượng trưng cho cầu vồng năm sắc, khiến phụ nữ trở nên nổi bật và duyên dáng.

Váy phụ nữ thời xưa được chia thành ba phần: cạp váy, gấu váy (lai váy) và thân váy. Những chiếc váy dài, thường dùng trong các dịp lễ, buông trùng xuống mu bàn chân. Phụ nữ giàu có thường mặc váy làm từ lụa, lĩnh, hay lụa dệt dày bóng bẩy, tạo vẻ đẹp sang trọng cho trang phục.

Thời Trần và Tiền Lê (Thế kỷ 15 - 16)

Vào thời kỳ này, vải vóc Việt Nam đã đa dạng hơn với các loại vải đặc sắc như the Cát Liễu, the hoa tim táo, the hợp, lụa bóng bông, ỷ, lĩnh, là, hài tơ, nổi bật bởi sự mịn màng và tính năng phù hợp với mùa hè. Các loại vải làm từ gai và tơ chuối cũng được sử dụng, cho ra chất liệu mịn màng như lụa nõn.

Trang phục phụ nữ trong dân tộc được chia thành hai giai đoạn. Từ thế kỷ 13-15, trang phục đặc trưng là áo với ống tay rộng và áo choàng có cổ áo khoét sâu, bên trong mặc chiếc yếm quây. Đến thế kỷ 15-16, trong giai đoạn cuối nhà Trần và đầu nhà Lê, phần cổ áo đã được may kín đáo hơn, với cổ tròn và ống tay gọn gàng, mặc dù màu sắc lại trở nên rực rỡ và cầu kỳ hơn.

Phụ nữ thời kỳ này cũng thường mặc áo đen, nhưng áo trắng bên trong lại lộ rõ ra ngoài, ôm sát cổ, rộng bốn tấc, tạo nên sự khác biệt rõ nét. Các màu sắc như xanh, đỏ, vàng và tía không được phép sử dụng trong trang phục.

Nhà Lê (Thế kỷ 15 - 16)

Chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa Trung Hoa, trang phục phụ nữ Việt Nam thời Lê mang nhiều nét tương đồng với kiểu áo choàng Hanfu của Trung Quốc, với ống tay rộng và chiếc thắt lưng to ngang eo, giúp cố định bộ áo choàng tạo nên phong cách sang trọng và thanh lịch.

Thời Mạc (Thế kỷ 16)

Trong thời kỳ này, phụ nữ thường mặc áo dài tứ thân với cổ tròn, thắt lưng dài buông xõa trước bụng, kết hợp với váy dài và rộng. Tóc được để dài, chia ngôi giữa. Những quý tộc thường có phong cách ăn mặc cầu kỳ hơn, với những dải xiêm màu sắc rủ xuống chân, tạo nên vẻ đẹp yểu điệu, thanh thoát.

Trang sức cũng trở nên đa dạng hơn, với những món đồ tinh tế như vòng tay tròn dẹt, hoa tai hình quả bầu, hoa sen hay khuyên tròn, mang lại sự duyên dáng và trang nhã cho phụ nữ.

Thời Hậu Lê (thế kỷ 17-18)

Vào thời kỳ Hậu Lê, trang phục phụ nữ có sự thay đổi rõ nét với những bộ váy áo đa dạng, mang đậm dấu ấn văn hóa riêng biệt. Những bộ trang phục này rất kín đáo, với nhiều lớp áo màu sắc khác nhau, trong đó phần ống tay rộng là đặc trưng dễ nhận thấy.

Trang phục của hầu gái (hay quan hầu trong cung đình) thường có áo cổ tròn, với các kiểu tay áo dài ngắn khác nhau, váy đơn hoặc xếp lớp, tay áo rộng hay hẹp, thể hiện sự đa dạng trong phong cách thời bấy giờ.

Thời Tây Sơn (thế kỷ 18)

Trang phục phụ nữ thời Tây Sơn khá cầu kỳ với những chi tiết thêu, may đắp tỉ mỉ. Đặc biệt, trong thời kỳ này, do ảnh hưởng của các cuộc chiến tranh lớn, trang phục phụ nữ có sự thay đổi, chuyển sang kiểu chiến phục, thay vì váy, họ mang quần. Những năm đầu thế kỷ 19, phụ nữ bị cấm mặc váy vì bị cho là không phù hợp với thời đại.

Thời Nguyễn (thế kỷ 19)

Vào thế kỷ 19, áo dài năm thân trở nên rất phổ biến. Trang phục này gồm hai khổ vải nối liền nhau tạo thành thân trước, theo phong cách kín đáo. Bốn thân áo bên ngoài tượng trưng cho tứ thân phụ mẫu: cha mẹ mình và cha mẹ người thương, trong khi thân áo thứ năm đại diện cho người mặc. Áo luôn có năm cúc, thể hiện ngũ đức: nhân, nghĩa, lễ, trí, tín.

Trong xã hội, những bộ trang phục truyền thống như áo dài, áo yếm, áo tứ thân, khăn mỏ quạ, nón quai thao... đã trở thành biểu tượng văn hóa đặc sắc, thể hiện những giá trị sâu sắc của dân tộc.

Khi chiếc yếm đào vượt ra khỏi cung đình, đi cùng người phụ nữ lao động ngoài đồng ruộng hay cùng áo tứ thân trong những buổi hội Lim, thì thời trang phương Tây, với những chiếc váy xòe và đầm cách tân, cũng dần được phụ nữ quý tộc ưa chuộng. Hoàng hậu Nam Phương, vị hoàng hậu cuối cùng của triều đại phong kiến, là người đặc biệt yêu thích và mặc đẹp các trang phục Tây phương.

Trên đây là những thông tin về các loại cổ phục của phụ nữ Việt Nam qua các thời kỳ. Những bộ cổ phục này đã tạo nên một phần không thể thiếu trong nét độc đáo của nền văn hóa Việt Nam.

Kinh nghiệm hay từ Tripi

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi