Nghệ Thuật Đưa Ra Quyết Định

27/02/2025

Nội dung bài viết

Hàng ngày, chúng ta đều phải đối mặt với vô số quyết định, từ nhỏ nhặt đến quan trọng. Mỗi hành động, lời nói đều là kết quả của một quyết định, dù được cân nhắc kỹ lưỡng hay xuất phát từ bản năng. Không có công thức chung cho mọi quyết định, nhưng việc tiếp cận vấn đề từ nhiều góc độ và lựa chọn một kế hoạch hành động phù hợp sẽ giúp bạn cảm thấy tự tin hơn. Đối với những quyết định quan trọng, bạn có thể giảm bớt áp lực bằng cách xác định tình huống xấu nhất, sử dụng bảng so sánh, và tin tưởng vào trực giác của mình. Hãy khám phá thêm để nắm vững cách đưa ra quyết định hiệu quả.

Các Bước Thực Hiện

Hiểu Rõ Nguồn Gốc Nỗi Sợ

Ghi Lại Nỗi Sợ Của Bạn. Việc viết ra những lo lắng giúp bạn hiểu rõ hơn về chúng và từ đó đưa ra quyết định phù hợp. Bắt đầu bằng cách ghi chép quyết định bạn cần thực hiện. Mô tả hoặc liệt kê tất cả những điều bạn lo ngại liên quan đến quyết định đó. Hãy để bản thân tự do bày tỏ nỗi sợ mà không tự phán xét.

Ví dụ, bạn có thể bắt đầu bằng câu hỏi: “Mình cần đưa ra quyết định gì và điều gì mình sợ sẽ xảy ra nếu mình chọn sai?”

Xác định tình huống xấu nhất. Khi bạn đã liệt kê quyết định và những nỗi sợ liên quan, hãy tiến hành bước tiếp theo: xác định tình huống xấu nhất có thể xảy ra với mỗi lựa chọn. Việc này giúp bạn đối mặt với nỗi sợ và giảm bớt áp lực khi đưa ra quyết định.

Ví dụ, nếu bạn phải chọn giữa công việc toàn thời gian và bán thời gian để dành thời gian cho con cái, hãy nghĩ đến kịch bản tồi tệ nhất cho từng lựa chọn.
- Nếu chọn toàn thời gian, bạn có thể bỏ lỡ những khoảnh khắc quan trọng của con và chúng sẽ trách móc bạn sau này.
- Nếu chọn bán thời gian, bạn có thể không đủ tài chính để chi trả các hóa đơn hàng tháng.
Hãy đánh giá xem tình huống xấu nhất nào có khả năng xảy ra thực tế. Đừng để bản thân bị cuốn vào việc phóng đại vấn đề. Hãy phân tích kỹ lưỡng và xem xét liệu điều tồi tệ nhất có thực sự xảy ra không.

Suy nghĩ về tính lâu dài của quyết định. Khi đối mặt với những kịch bản tồi tệ, hãy tự hỏi liệu quyết định của bạn có phải là vĩnh viễn không. Hầu hết các quyết định đều có thể thay đổi, vì vậy hãy nhớ rằng bạn luôn có cơ hội điều chỉnh nếu cần.

Ví dụ, nếu bạn chọn công việc bán thời gian để dành thời gian cho con nhưng gặp khó khăn tài chính, bạn hoàn toàn có thể tìm lại công việc toàn thời gian.

Chia sẻ với bạn bè hoặc người thân. Đừng cố gắng đối mặt với quyết định khó khăn một mình. Hãy tìm sự hỗ trợ từ những người đáng tin cậy hoặc người thân. Chia sẻ chi tiết về quyết định và nỗi sợ của bạn sẽ giúp bạn nhận được lời khuyên hữu ích và sự động viên cần thiết.

Bạn cũng có thể tìm kiếm ý kiến từ những người có quan điểm trung lập, như chuyên gia trị liệu.
Tham gia các diễn đàn trực tuyến để lắng nghe kinh nghiệm của những người đã từng đối mặt với tình huống tương tự.

Cân nhắc kỹ lưỡng các quyết định

Tìm sự bình tĩnh. Cảm xúc dâng cao, dù tích cực hay tiêu cực, đều có thể ảnh hưởng đến khả năng đưa ra quyết định đúng đắn. Hãy bắt đầu bằng cách tĩnh tâm trước khi quyết định. Nếu bạn chưa sẵn sàng, hãy dành thời gian để suy nghĩ thấu đáo.

Thử hít thở sâu vài lần để lấy lại bình tĩnh. Nếu có thời gian, hãy tìm một không gian yên tĩnh và thực hành hít thở sâu trong 10 phút.
Đặt một tay lên bụng và tay kia lên ngực. Hít vào từ từ qua mũi, đếm đến 4, cảm nhận hơi thở làm phồng lồng ngực và bụng.
Nín thở 1-2 giây, sau đó thở ra nhẹ nhàng qua mũi hoặc miệng, đếm đến 4.
Lặp lại quá trình này 6-10 lần mỗi phút trong 10 phút.

Thu thập thông tin đầy đủ. Quyết định sẽ chính xác hơn khi bạn có đủ thông tin để phân tích kỹ lưỡng. Đặc biệt với những vấn đề quan trọng, hãy dựa vào logic và sự hiểu biết sâu sắc. Tiến hành nghiên cứu và thu thập mọi thông tin liên quan đến quyết định của bạn.

Ví dụ, nếu bạn đang cân nhắc giữa công việc toàn thời gian và bán thời gian để dành thời gian cho con cái, hãy tính toán thu nhập bị giảm và thời gian bạn có thể dành cho gia đình. Ghi lại những thông tin này cùng với các yếu tố liên quan khác.
Đừng bỏ qua các lựa chọn khác. Bạn có thể thảo luận với sếp về khả năng làm việc từ xa vài ngày trong tuần.

Sử dụng kỹ thuật “năm câu hỏi tại sao” để hiểu rõ gốc rễ vấn đề. Đặt câu hỏi “tại sao” năm lần giúp bạn khám phá nguyên nhân sâu xa và đảm bảo quyết định của bạn dựa trên lý do chính đáng. Ví dụ, nếu bạn đang phân vân giữa công việc toàn thời gian và bán thời gian để dành thời gian cho gia đình, hãy hỏi:

“Tại sao mình cân nhắc công việc bán thời gian?” Vì mình ít có thời gian cho con. “Tại sao mình ít thời gian cho con?” Vì mình thường làm việc muộn. “Tại sao mình làm việc muộn?” Vì công ty có khách hàng mới và công việc nhiều hơn. “Tại sao công việc nhiều hơn?” Vì mình muốn thể hiện năng lực để được thăng tiến. “Tại sao mình muốn thăng tiến?” Để kiếm thêm thu nhập cho gia đình.
Qua năm câu hỏi, bạn nhận ra mâu thuẫn giữa mong muốn thăng tiến và dành thời gian cho gia đình. Hãy tiếp tục phân tích để tìm ra quyết định phù hợp.
Bạn cũng nhận thấy vấn đề có thể chỉ là tạm thời do khối lượng công việc tăng đột biến. Hãy xem xét liệu tình hình có cải thiện khi bạn quen với khách hàng mới không.

Xem xét ai là người chịu ảnh hưởng. Trước hết, hãy đánh giá quyết định của bạn ảnh hưởng thế nào đến bản thân. Liệu nó có phù hợp với giá trị và mục tiêu của bạn? Một quyết định trái với niềm tin cốt lõi có thể khiến bạn bất mãn.

Ví dụ, nếu tham vọng là giá trị cốt lõi, việc chuyển sang công việc bán thời gian có thể không phù hợp vì bạn sẽ từ bỏ cơ hội thăng tiến.
Đôi khi các giá trị cốt lõi xung đột nhau. Ví dụ, bạn vừa coi trọng tham vọng vừa đề cao gia đình. Hãy ưu tiên giá trị nào quan trọng hơn để đưa ra quyết định.
Đừng quên xem xét tác động của quyết định lên người khác. Liệu nó có ảnh hưởng tiêu cực đến những người bạn yêu thương? Đặc biệt nếu bạn đã kết hôn hoặc có con, hãy cân nhắc kỹ lưỡng.
Ví dụ, chuyển sang công việc bán thời gian có thể giúp bạn dành nhiều thời gian cho con nhưng lại ảnh hưởng đến thu nhập và tham vọng nghề nghiệp của bạn.

Liệt kê mọi lựa chọn khả thi. Ban đầu, có vẻ như bạn chỉ có một hướng đi duy nhất, nhưng thực tế thường không phải vậy. Ngay cả trong tình huống ít lựa chọn, hãy cố gắng liệt kê tất cả các phương án thay thế. Đừng vội đánh giá chúng cho đến khi bạn có một danh sách đầy đủ. Hãy tỉ mỉ và sáng tạo. Nếu gặp khó khăn, hãy thảo luận với người thân hoặc bạn bè.

Bạn không nhất thiết phải viết ra giấy, có thể giữ danh sách trong đầu.
Những ý tưởng tưởng chừng điên rồ có thể dẫn đến giải pháp sáng tạo mà bạn chưa từng nghĩ tới.
Ví dụ, bạn có thể tìm một công việc toàn thời gian khác ít yêu cầu làm ngoài giờ, thuê người giúp việc để có thêm thời gian cho gia đình, hoặc tạo ra buổi tối “cả gia đình làm việc” để tăng sự gắn kết.
Hãy giữ danh sách khoảng năm lựa chọn thực tế để tránh bị choáng ngợp.

Tạo bảng so sánh lợi ích và thiệt hại. Đối với những quyết định phức tạp, hãy sử dụng bảng tính để theo dõi và phân tích các kết quả có thể xảy ra. Bạn có thể dùng phần mềm như Excel hoặc đơn giản là vẽ bảng trên giấy.

Tạo cột cho từng lựa chọn và hai cột nhỏ bên trong để liệt kê lợi ích và thiệt hại. Dùng dấu + và – để đánh dấu mặt tích cực và tiêu cực.
Bạn cũng có thể chấm điểm cho từng yếu tố. Ví dụ, +5 cho việc “ăn cơm cùng con mỗi tối” và -20 cho việc “giảm thu nhập 10 triệu đồng mỗi tháng”.
Sau khi hoàn thành, hãy cộng điểm và xác định lựa chọn có điểm cao nhất. Lưu ý rằng đây chỉ là một công cụ hỗ trợ, không phải cách duy nhất để quyết định.

Tạo khoảng lặng giữa những suy nghĩ. Những ý tưởng sáng tạo và quyết định thông minh thường xuất hiện khi tâm trí bạn được thư giãn. Đó là lý do tại sao thiền định và các phương pháp tĩnh tâm lại hữu ích.

Hãy đặt câu hỏi và thu thập thông tin trước, nhưng sau đó, hãy dành thời gian để tâm trí nghỉ ngơi. Thiền thở là một cách hiệu quả để tạo khoảng lặng, giúp bạn tiếp cận sự thông thái và sáng tạo từ bên trong.
Ví dụ, một nhạc sĩ cần kiến thức về nhạc cụ và kỹ thuật, nhưng sự sáng tạo mới là yếu tố làm nên tinh hoa của âm nhạc.

Phân biệt giữa quyết định bốc đồng và quyết định thông minh. Quyết định bốc đồng thường thoáng qua, trong khi quyết định thông minh tồn tại lâu dài trong ý thức của bạn.

Một quyết định thông minh có thể xuất hiện dưới dạng bốc đồng, nhưng nếu nó vẫn tồn tại sau nhiều ngày hoặc tuần, đó là dấu hiệu đáng tin cậy.
Hãy thử nghiệm: So sánh chất lượng hành động sau khi bạn hít thở sâu với hành động bốc đồng ban đầu.

Đưa ra quyết định cuối cùng

Hãy đối xử với bản thân như một người bạn. Đôi khi tạm dừng đưa ra quyết định giúp bạn tìm ra lựa chọn đúng đắn. Hãy tưởng tượng bạn đang khuyên một người bạn thân đối mặt với tình huống tương tự. Bạn sẽ khuyên họ điều gì? Tại sao?

Thử phân vai bằng cách ngồi cạnh một chiếc ghế trống và giả vờ bạn đang trò chuyện với ai đó.
Nếu không muốn nói chuyện một mình, hãy viết thư cho chính mình để xin lời khuyên. Bắt đầu bằng câu: “X thân mến, tôi đã xem xét tình huống của bạn. Theo tôi, điều tốt nhất bạn nên làm là ____”. Hãy viết tiếp và trình bày quan điểm của bạn từ góc nhìn khách quan.

Thử thách bản thân bằng trò phản biện. Trò chơi này giúp bạn hiểu rõ cảm xúc thực sự của mình bằng cách buộc bạn nhìn nhận vấn đề từ góc độ đối lập và bảo vệ quan điểm đó. Nếu lập luận phản biện có lý, bạn sẽ có thêm thông tin để cân nhắc.

Hãy đưa ra lập luận chống lại lựa chọn ưu tiên của bạn. Nếu việc phản biện quá dễ dàng, có lẽ bạn cần xem xét lại quyết định.
Ví dụ, nếu bạn nghiêng về việc làm bán thời gian để dành thời gian cho con, hãy phản biện bằng cách chỉ ra rằng bạn đã dành nhiều thời gian chất lượng cho con vào cuối tuần và kỳ nghỉ. Bạn cũng có thể lập luận rằng thu nhập và cơ hội thăng tiến đáng để bạn hy sinh một vài bữa tối cùng gia đình.

Xem xét liệu bạn có đang hành động vì cảm giác tội lỗi. Cảm giác tội lỗi thường thúc đẩy những quyết định không lành mạnh, vì nó làm méo mó cách nhìn nhận sự việc và kết quả. Đặc biệt, phụ nữ đi làm thường chịu áp lực phải cân bằng hoàn hảo giữa công việc và gia đình.

Hành động vì cảm giác tội lỗi có thể dẫn đến quyết định trái với giá trị cá nhân.
Nhận biết cảm giác tội lỗi qua những câu nói như “cần” hoặc “phải”. Ví dụ: “Bố mẹ tốt phải dành hết thời gian cho con”. Những câu nói này thường dựa trên kỳ vọng xã hội, không phải giá trị của bạn.
Hãy xem xét tình huống thực tế và giá trị cá nhân để xác định liệu quyết định của bạn có bị chi phối bởi cảm giác tội lỗi hay không.

Hướng tới tương lai. Cách tốt nhất để đưa ra quyết định là nghĩ về cảm giác của bạn sau vài năm. Hãy tưởng tượng bạn nhìn vào gương và giải thích quyết định của mình cho con cháu. Nếu bạn không hài lòng với kết quả dài hạn, hãy xem xét lại cách tiếp cận.

Ví dụ, bạn có nghĩ mình sẽ hối tiếc vì chuyển sang làm bán thời gian trong 10 năm tới không? Nếu có, tại sao? Bạn sẽ đạt được gì từ việc làm toàn thời gian mà không thể có được khi làm bán thời gian?

Tin tưởng vào trực giác của bạn. Đôi khi bạn cảm nhận được quyết định nào là đúng đắn. Nếu mọi phương pháp khác không hiệu quả, hãy tin vào bản năng của mình. Nghiên cứu cho thấy những người quyết định dựa trên cảm tính thường hài lòng hơn với quyết định của họ.

Hãy tự hỏi bản thân điều gì khiến bạn cảm thấy thoải mái nhất. Nếu bạn có trực giác tốt, hãy nghiêng về quyết định đó.
Dành thời gian suy ngẫm để cảm nhận trực giác rõ ràng hơn.
Càng đưa ra nhiều quyết định, trực giác của bạn càng trở nên sắc bén.

Luôn có kế hoạch dự phòng. Việc lập kế hoạch dự phòng giúp bạn giảm bớt lo lắng về những kết quả tiêu cực có thể xảy ra. Hãy chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với tình huống xấu nhất. Dù có thể không cần dùng đến, nhưng kế hoạch dự phòng sẽ giúp bạn cảm thấy tự tin và sẵn sàng hơn. Những nhà lãnh đạo giỏi luôn có kế hoạch dự phòng vì họ hiểu rằng mọi thứ đều có thể thay đổi.

Kế hoạch dự phòng cũng giúp bạn linh hoạt ứng phó với những thách thức bất ngờ, từ đó tăng khả năng thành công của quyết định.

Hãy đưa ra quyết định và chấp nhận trách nhiệm. Dù kết quả thế nào, hãy sẵn sàng chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình. Một quyết định được cân nhắc kỹ lưỡng luôn tốt hơn một quyết định bất cẩn. Ít nhất, bạn có thể tự hào vì đã cố gắng hết sức. Hãy mạnh dạn đưa ra quyết định và bắt tay vào thực hiện.

Lời khuyên hữu ích

Không có quyết định nào là hoàn hảo. Hãy thực hiện quyết định của mình với tất cả sự chân thành và nỗ lực để không phải hối tiếc.
Nếu bạn đã dành nhiều thời gian suy nghĩ mà vẫn thấy các lựa chọn ngang nhau, hãy coi chúng đều tốt như nhau. Chỉ khi một lựa chọn thực sự vượt trội, bạn mới cần quyết định.
Nhớ rằng đôi khi bạn không có đủ thông tin để đưa ra quyết định chính xác. Hãy tìm hiểu thêm, nhưng cũng cần chấp nhận rằng thông tin có thể không sẵn có. Sau khi xem xét kỹ lưỡng, hãy mạnh dạn quyết định.
Thông tin mới có thể xuất hiện sau khi bạn đã quyết định, đòi hỏi điều chỉnh hoặc thay đổi hoàn toàn. Hãy sẵn sàng lặp lại quá trình ra quyết định nếu cần. Sự linh hoạt là chìa khóa thành công.
Đặt giới hạn thời gian cho những quyết định nhỏ hoặc không quá quan trọng. Đừng để bản thân rơi vào tình trạng “bế tắc vì phân tích”.
Tránh suy nghĩ quá nhiều, vì bạn có thể bỏ qua những điều hiển nhiên.
Hạn chế số lượng lựa chọn để tránh bị choáng ngợp. Nghiên cứu cho thấy quá nhiều lựa chọn có thể dẫn đến quyết định kém hiệu quả.
Liệt kê ưu và nhược điểm của từng lựa chọn, sau đó thu hẹp dần để tìm ra phương án tốt nhất.
Nhớ rằng không quyết định cũng là một quyết định, và đó có thể là quyết định tồi tệ nhất.
Coi mọi trải nghiệm là bài học. Qua mỗi quyết định, bạn sẽ học cách đối mặt với hậu quả và biến thách thức thành cơ hội phát triển.

Những điều cần lưu ý

Tránh để bản thân rơi vào trạng thái căng thẳng quá mức. Điều này chỉ khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.
Hãy tránh xa những người tỏ ra hiểu rõ điều tốt nhất cho bạn nhưng lại phớt lờ cảm xúc và lo lắng của bạn. Lời khuyên của họ có thể đúng, nhưng nếu họ không thực sự quan tâm đến bạn, họ có thể đang rất sai lầm. Đồng thời, hãy tránh những người khiến bạn mất niềm tin vào chính mình.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi