Nghệ Thuật Ứng Xử với Những Người Thiếu Hiểu Biết

Hạ thấp kỳ vọng. Đây là một việc không dễ dàng nhưng vô cùng cần thiết. Lý do khiến bạn thường xuyên thất vọng vì sự thiếu hiểu biết của người khác có thể xuất phát từ những kỳ vọng quá cao của bạn. Mỗi người sinh ra và lớn lên trong những hoàn cảnh khác nhau, mang theo những quan điểm và ưu tiên riêng. Hãy nhắc nhở bản thân rằng, một người "bình thường" không nhất thiết phải suy nghĩ hoặc hành động theo cách bạn mong đợi.

• Khi không đặt kỳ vọng quá cao, bạn sẽ dễ dàng cảm thấy ngạc nhiên và hài lòng khi ai đó thể hiện sự thông minh hoặc tôn trọng người khác — thay vì luôn thất vọng vì họ không đáp ứng được mong đợi của bạn.

Nhìn nhận sự việc từ góc độ của người khác. Một cách hiệu quả để thay đổi cách bạn cảm nhận về những người khiến bạn khó chịu là đặt mình vào vị trí của họ. Bạn có thể tin rằng quan điểm của mình về chính sách kiểm soát súng đạn hay lối sống ăn chay là hoàn toàn đúng đắn, nhưng hãy thử một lần nhìn nhận từ phía đối diện. Biết đâu, bạn sẽ khám phá ra những khía cạnh mới mà trước đây chưa từng nghĩ tới.

• Hiểu được xuất thân của một người cũng giúp bạn thấu cảm hơn với quan điểm của họ — nếu họ lớn lên trong một môi trường bảo thủ, trong khi bạn thì không, rõ ràng hai bạn sẽ có cách nhìn thế giới khác biệt.

Nhận thức rằng không phải ai cũng có cùng điều kiện di truyền và môi trường. Cả hai yếu tố này đều đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành trí thông minh của một người. Một người có vẻ thông minh hơn có thể nhờ được nuôi dưỡng trong môi trường giáo dục tốt, đạt thành tích cao ở trường, trong khi người khác phải vật lộn với gánh nặng gia đình, vừa học vừa làm, và không có cơ hội phát triển bản thân. Khi cảm thấy bực bội vì sự thiếu hiểu biết của ai đó, hãy tự hỏi liệu họ đã có những cơ hội tốt nhất để phát triển hay chưa — có thể là không, và nếu có, họ có lẽ đã không bị coi là ngốc nghếch.

• Trí thông minh không chỉ phụ thuộc vào gia đình hay vật chất, nhưng sự phát triển kỹ năng và nhận thức lại chịu ảnh hưởng lớn từ trải nghiệm sống.
• Nhắc nhở bản thân xem xét từng hoàn cảnh cụ thể sẽ giúp bạn bớt bực bội và ngừng so sánh người khác với chính mình.

Đừng đánh giá con cá bằng khả năng leo cây. Albert Einstein từng nói: “Mỗi người sinh ra đều là một thiên tài. Nhưng nếu bạn đánh giá con cá bằng khả năng leo cây, nó sẽ sống cả đời tin rằng mình vô dụng.” Điều này nhắc nhở rằng một người không hẳn là ngốc, mà có thể họ chỉ không giỏi trong lĩnh vực mà bạn kỳ vọng. Người không biết làm toán có thể là một nhà thơ tài năng, và người phục vụ ghi nhầm đơn hàng có thể là một nhạc sĩ xuất chúng. Hãy ngừng nghĩ rằng chỉ có một cách để thông minh, và bạn sẽ nhận ra rằng mỗi người đều có tài năng riêng.

• Hãy nghĩ xem: nếu chỉ dựa vào một tiêu chuẩn để đánh giá, có thể ai đó cũng đang nghĩ rằng bạn không thông minh. Điều đó có đúng không?

Hiểu rằng bạn không thể thay đổi suy nghĩ của người khác. Đây là một bài học quan trọng khi đối mặt với những người bảo thủ hoặc có quan điểm trái ngược. Bạn có thể tin rằng lý lẽ của mình là hiển nhiên, nhưng họ lại phản ứng bằng cách nói: “Tôi chưa bao giờ nghĩ như vậy.” Dù điều này không phải lúc nào cũng xảy ra, nhưng nó có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi.

• Khi nhận ra rằng bạn không thể dễ dàng thuyết phục người khác, hãy ngừng cố gắng. Điều này sẽ giúp bạn tránh được sự chán nản.
• Mục tiêu của bạn không phải là thay đổi quan điểm của họ, mà là giữ bình tĩnh và ôn hòa khi tương tác với họ.

Trang bị kiến thức. Kiến thức là sức mạnh, đặc biệt khi đối mặt với những người thiếu hiểu biết. Cách tốt nhất để đối phó với họ là trình bày quan điểm của bạn một cách rõ ràng và thuyết phục. Hãy đọc sách, theo dõi tin tức, và đảm bảo rằng bạn hiểu rõ về một vấn đề trước khi tranh luận. Khi bạn đưa ra những sự kiện, số liệu, và lập luận chắc chắn, những người thiếu hiểu biết sẽ khó lòng phản bác.

• Dù không cần phải chứng minh mình đúng trong mọi tình huống, nhưng việc thể hiện sự am hiểu sẽ khiến người khác ít tranh cãi với bạn hơn.

Tránh những chủ đề dễ gây tranh cãi. Nếu bạn chỉ cần tương tác ngắn với những người thiếu hiểu biết, hãy tránh xa các chủ đề dễ khiến họ bực tức hoặc cố chứng minh bạn sai. Khi biết rõ đối phương có quan điểm kỳ lạ, đừng cố nói chuyện nghiêm túc — dù vấn đề đó quan trọng với bạn. Thay vào đó, hãy giữ cuộc trò chuyện nhẹ nhàng, chào hỏi xã giao ("Dạo này anh/chị thế nào?") và tránh xa những đề tài nhạy cảm.

• Dù bạn rất muốn "chiến thắng" trong tranh luận, hãy nhớ rằng việc này chỉ làm tổn hại đến sức khỏe và tinh thần của bạn.

Đối xử tử tế. Khi gặp một người có hành động thiếu suy nghĩ, việc đối xử tử tế có lẽ là điều cuối cùng bạn nghĩ đến. Tuy nhiên, hãy cố gắng làm điều đó. Sự tử tế của bạn có thể khiến họ bớt hiếu thắng, thậm chí bối rối và ngừng nói những điều vô lý. Ngược lại, nếu bạn thô lỗ hoặc ác ý, họ sẽ càng trở nên cứng đầu hơn. Hãy ngậm bồ hòn làm ngọt, và bạn sẽ thấy những người thiếu hiểu biết ít làm phiền bạn hơn.

• Làm người tốt luôn dễ dàng hơn là người xấu. Sự tử tế không chỉ giúp bạn giữ được tinh thần thoải mái mà còn bảo vệ sức khỏe tâm lý của chính mình.

Tránh xa những cuộc tranh cãi vô bổ. Điều này liên quan đến việc tránh các chủ đề nhạy cảm. Nếu một người thiếu hiểu biết cố tình đưa ra một vấn đề để tranh luận, hãy kiềm chế và đừng lao vào chứng minh họ sai. Thay vào đó, hãy lịch sự nói: "Đó là quan điểm của anh/chị" hoặc "Thú vị đấy" mà không bày tỏ sự phản đối. Sau đó, chuyển sang chủ đề khác.

• Tranh luận với người thiếu hiểu biết chỉ mang lại sự thỏa mãn tạm thời, nhưng thực chất chẳng có ý nghĩa gì.

Làm chủ cảm xúc của bản thân. Những người thiếu hiểu biết thường rất giỏi trong việc khiến người khác khó chịu. Tuy nhiên, đừng để họ làm bạn mất bình tĩnh — điều đó chẳng có lợi gì cho bạn cả. Nếu muốn chiếm ưu thế trong tranh luận, hãy giữ bình tĩnh. Kiểm soát cảm xúc là một dạng thông minh, và đừng để bản thân trở nên giống họ chỉ vì không làm được điều đó.

• Hãy kiên nhẫn. Đôi khi, người thiếu hiểu biết cần thời gian để hiểu vấn đề. Đừng vội bực tức — hãy cho họ cơ hội.
• Nếu cảm thấy khó chịu, hãy tự nhủ trong đầu: Người này thiếu hiểu biết, người này thiếu hiểu biết cho đến khi bạn nhận ra mình chẳng cần bận tâm.
• Nếu bực bội, hãy đếm ngược từ 50, tập trung vào hơi thở, hoặc đi dạo — làm bất cứ điều gì để lấy lại bình tĩnh trước khi gặp lại họ.
• Đừng để họ thỏa mãn khi thấy mình có thể ảnh hưởng đến bạn. Càng để lộ cảm xúc, họ càng nghĩ mình thông minh hơn.

Yêu cầu họ đưa ra bằng chứng cụ thể. Nếu cảm thấy mệt mỏi với những người thiếu hiểu biết, bạn có thể yêu cầu họ đưa ra dẫn chứng để chứng minh quan điểm của mình. Thông thường, họ sẽ không thể làm được điều này, và cuộc tranh luận sẽ kết thúc một cách nhẹ nhàng. Bạn có thể lịch sự hỏi:

• "Ồ, thật sao? Anh/chị đã đọc thông tin này ở đâu vậy?"
• "Anh/chị đang nhắc đến bài báo trên Dân Trí tuần trước ư? Nhưng tôi nhớ nội dung có chút khác biệt..."
• "Thú vị đấy. Anh/chị có biết tỷ lệ người dùng ủng hộ điều này là bao nhiêu không?"
• "Anh/chị hiểu rõ về California nhỉ? Đã sống ở đó bao lâu rồi? Chắc hẳn phải rất lâu mới có được quan điểm thuyết phục như vậy."

Phớt lờ nếu không còn cách nào khác. Mặc dù việc phớt lờ người khác có thể bị coi là thô lỗ, nhưng đôi khi đây lại là giải pháp tốt nhất. Ví dụ, nếu bạn đang ở trong một nhóm và không muốn rời đi chỉ vì một người thiếu hiểu biết, hãy giả vờ như họ không tồn tại hoặc không phản ứng lại với những ý kiến của họ. Thông thường, nếu ý kiến đó quá vô lý, sẽ có người khác lên tiếng phản bác — hoặc mọi người cũng sẽ phớt lờ theo.

• Nếu người đó trực tiếp nhắm vào bạn, hãy mỉm cười và làm như không có chuyện gì xảy ra.
• Dù không phải là cách tối ưu, nhưng phớt lờ đôi khi là cách hiệu quả để tránh xung đột.

Rời đi khi có thể. Đây là một lựa chọn tuyệt vời, dĩ nhiên bạn không thể áp dụng nếu người đó là sếp của mình, nhưng hoàn toàn khả thi nếu đó là người lạ ở cửa hàng tạp hóa hoặc bất kỳ ai đang cố gây sự. Rời đi không chỉ giúp bạn tránh được xung đột mà còn giúp bạn bình tĩnh lại.

• Bạn có thể nói: "Xin lỗi, tôi cần phải đi rồi" nếu muốn lịch sự, hoặc đơn giản là bỏ đi nếu thấy không cần thiết.

Đừng để tâm. Điều này có thể khó khăn, đặc biệt khi họ cố ý làm tổn thương bạn. Tuy nhiên, nếu muốn đối phó với những người thiếu hiểu biết, cách tốt nhất là không để họ ảnh hưởng đến tâm trạng của bạn. Hãy học cách bỏ ngoài tai những gì họ nói. Nếu bạn cứ mãi bận lòng, bạn chỉ tự làm khổ mình mà thôi. Hãy luôn nhắc nhở bản thân rằng, họ là người thiếu hiểu biết, và lời nói của họ không đáng để bạn quan tâm.

• Giá trị của bạn không thể bị quyết định bởi một người mà bạn thậm chí không tôn trọng. Lần tới khi họ làm bạn tổn thương, hãy nhớ điều này.

Nhìn nhận điểm mạnh của họ (nếu có). Hãy cố gắng suy nghĩ tích cực và tìm kiếm những điểm tốt ở những người thiếu hiểu biết. Có thể sếp của bạn không phải là người giao tiếp khéo léo, nhưng hãy nghĩ về những đóng góp tích cực của anh ấy cho công ty. Có thể em họ của bạn thiếu tế nhị, nhưng cô ấy luôn bên cạnh an ủi bạn trong những ngày tồi tệ.

• Hãy nhớ rằng, hầu hết những người "ngốc" không phải là người xấu, họ cũng có những phẩm chất đáng quý. Việc này sẽ giúp bạn giữ được sự bình tĩnh khi tiếp xúc với họ, đặc biệt là những người bạn thường xuyên gặp gỡ như đồng nghiệp hay bạn học.

Đừng phàn nàn về họ với người khác. Khi đồng nghiệp hoặc đối thủ của bạn nói điều gì đó thiếu suy nghĩ, bạn có thể muốn kể ngay cho bạn bè hoặc gửi hàng loạt tin nhắn để than phiền. Tuy nhiên, điều này có thực sự hữu ích? Dù mọi người có thể đồng tình với bạn, nhưng cuối cùng, nó chỉ khiến bạn thêm bực bội và khó chịu.

• Hơn nữa, việc này cho thấy ảnh hưởng của họ đối với bạn quá lớn — nếu bạn thực sự biết họ thiếu hiểu biết, tại sao lại dành quá nhiều thời gian để bận tâm về họ?
• Nếu họ thực sự làm bạn khó chịu, hãy chia sẻ với một người bạn thân, nhưng đừng để điều đó trở thành nỗi ám ảnh.

Hãy tôn trọng họ bất cứ khi nào có thể. Điều này nghe có vẻ khó khăn khi đối mặt với sự thiếu hiểu biết, nhưng đó chính là lý do bạn nên tôn trọng họ nhiều nhất có thể. Hãy đối xử với họ như thể họ là những người quan trọng. Cách cư xử này không chỉ khiến bạn trở nên cao thượng mà còn khuyến khích họ hành xử tốt hơn trong tương lai.

• Hãy kiềm chế khi muốn đáp trả. Dù trong đầu bạn đã nghĩ ra một câu nói đầy mỉa mai, nhưng hãy nhớ rằng nó sẽ không mang lại điều gì tốt đẹp.

Biết ơn những người thông minh trong cuộc đời (kể cả bạn!). Thường xuyên tiếp xúc với những người thiếu hiểu biết sẽ khiến bạn càng trân trọng những người điềm tĩnh, lý trí và thông minh xung quanh mình. Nếu bạn thường xuyên cảm thấy khó chịu vì những người ngốc nghếch, có lẽ là vì bạn đã quen với những người thông minh và có tiêu chuẩn cao.

• Đừng để bản thân bị ám ảnh bởi những người thiếu hiểu biết. Hãy nhớ rằng bạn may mắn khi có những người thân, bạn bè và đồng nghiệp thông minh. Điều này sẽ giúp bạn tập trung vào những điều tích cực thay vì bận tâm về những người tiêu cực.