Phương pháp Điều trị Chấn động não

27/02/2025

Nội dung bài viết

Khi một tác động mạnh khiến não bị rung lắc trong khoảng trống giữa não và hộp sọ, hậu quả có thể dẫn đến chấn động não (concussion). Đây là dạng chấn thương đầu phổ biến nhất, thường xảy ra do tai nạn giao thông, chấn thương thể thao, té ngã, hoặc va đập mạnh vào đầu hoặc phần trên cơ thể. Mặc dù hầu hết các trường hợp chấn động não chỉ gây choáng váng tạm thời và không để lại di chứng lâu dài, việc điều trị kịp thời và hiệu quả là vô cùng quan trọng để tránh những biến chứng nghiêm trọng.

Các bước thực hiện

Nhận biết dấu hiệu chấn động não ở nạn nhân

Đánh giá tình trạng của nạn nhân. Kiểm tra kỹ các vết thương và quan sát biểu hiện của người bị nạn. Xác định xem có vết thương chảy máu trên đầu hay không. Chấn động não có thể không gây chảy máu bên ngoài, nhưng dưới da đầu có thể xuất hiện khối tụ máu hoặc vết bầm tím lớn.

Vết thương bên ngoài không phải lúc nào cũng phản ánh chính xác mức độ nghiêm trọng của chấn động não. Một số vết thương nhẹ trên da đầu có thể chảy nhiều máu, trong khi những tổn thương nặng hơn lại khó nhận biết bằng mắt thường.
Các triệu chứng thực thể cần lưu ý bao gồm dấu hiệu gãy xương đáy sọ (basilar skull fracture), bầm tím sau xương chũm (vết bầm xuất hiện sau tai do máu rỉ ra), bầm máu quanh ổ mắt, và chảy dịch não tủy qua mũi.

Kiểm tra các triệu chứng thực thể. Chấn động não, dù nhẹ hay nặng, đều có thể gây ra nhiều triệu chứng thực thể. Hãy lưu ý các biểu hiện sau:

Bất tỉnh
Đau đầu dữ dội
Nhạy cảm với ánh sáng
Nhìn đôi hoặc hình ảnh mờ
Xuất hiện 'đom đóm', đốm đen hoặc hình ảnh bất thường
Mất khả năng phối hợp và giữ thăng bằng
Chóng mặt
Tê bì, cảm giác kim châm hoặc yếu cơ ở tay chân
Buồn nôn và nôn
Mất trí nhớ
Lú lẫn

Kiểm tra các triệu chứng về nhận thức. Chấn động não ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng não, dẫn đến các rối loạn như:

Cáu kỉnh hoặc kích động bất thường
Thờ ơ, khó tập trung, suy nghĩ logic và ghi nhớ
Tâm trạng thất thường, bùng nổ cảm xúc không phù hợp
Buồn ngủ hoặc hôn mê

Đánh giá ý thức của nạn nhân. Sử dụng phương pháp AVPU để kiểm tra:

A – (Alert – tỉnh táo): Nạn nhân có tỉnh táo, phản ứng với môi trường xung quanh không?
V – (Voice – tiếng nói): Nạn nhân có phản ứng với lời nói, dù chỉ là phản ứng nhẹ?
P – (Pain – đau): Nạn nhân có phản ứng với kích thích đau, như véo da hoặc kẹp móng?
U – (Unresponsive – không phản ứng): Nạn nhân có hoàn toàn không phản ứng với bất kỳ kích thích nào?

Tiếp tục theo dõi nạn nhân. Hầu hết triệu chứng chấn động não xuất hiện ngay sau chấn thương, nhưng một số khác có thể xuất hiện sau vài giờ hoặc vài ngày. Theo dõi sát sao và liên hệ bác sĩ nếu triệu chứng trở nặng hoặc thay đổi.

Xử lý trường hợp chấn thương não nhẹ

Chườm đá. Để giảm sưng tấy ở vết thương nhẹ, hãy chườm túi đá lên khu vực bị ảnh hưởng. Thực hiện cách 2-4 tiếng một lần, mỗi lần 20-30 phút.

Không đặt đá trực tiếp lên da mà hãy bọc đá trong vải hoặc túi nhựa. Nếu không có đá, có thể dùng túi rau củ đông lạnh thay thế.
Tránh ấn mạnh lên vết thương ở đầu vì áp lực có thể đẩy các mảnh xương vào não.

Dùng thuốc giảm đau. Để giảm đau đầu tại nhà, có thể sử dụng acetaminophen (Tylenol). Tránh dùng ibuprofen hoặc aspirin vì chúng có thể làm tăng nguy cơ bầm tím và chảy máu.

Theo dõi sát sao. Nếu nạn nhân tỉnh táo, hãy liên tục đặt câu hỏi để đánh giá tình trạng và giữ họ tỉnh táo. Việc này giúp phát hiện sớm những thay đổi trong nhận thức. Một số câu hỏi hữu ích bao gồm:

Hôm nay là ngày gì?
Bạn đang ở đâu?
Chuyện gì vừa xảy ra?
Tên bạn là gì?
Bạn cảm thấy thế nào?
Bạn có thể lặp lại những từ này không...?

Ở lại bên nạn nhân. Trong 24 giờ đầu sau chấn thương, hãy luôn ở bên cạnh nạn nhân. Theo dõi sát sao các chức năng thể chất và nhận thức của họ. Nếu nạn nhân muốn ngủ, hãy đánh thức họ cách 15 phút trong 2 giờ đầu, sau đó cách 30 phút trong 2 giờ tiếp theo, và cuối cùng là mỗi giờ.

Mỗi lần đánh thức, hãy áp dụng bài kiểm tra ý thức AVPU để đảm bảo nạn nhân vẫn ổn định.
Nếu nạn nhân không phản ứng khi được đánh thức, hãy xử lý như trường hợp bất tỉnh.

Tránh hoạt động mạnh. Trong những ngày sau chấn thương, hãy tránh các hoạt động thể thao và vận động mạnh. Đồng thời, tránh các tình huống căng thẳng để não có thời gian phục hồi. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quay lại hoạt động thể chất.

Vận động quá sớm có thể dẫn đến nguy cơ tái chấn động não và các vấn đề trí nhớ lâu dài.

Tránh lái xe. Không nên điều khiển phương tiện giao thông như xe hơi hoặc xe đạp cho đến khi hoàn toàn bình phục. Hãy nhờ người thân hoặc bạn bè đưa bạn đến cơ sở y tế nếu cần.

Nghỉ ngơi đầy đủ. Tránh các hoạt động đòi hỏi sự tập trung cao độ như đọc sách, xem TV, nghe nhạc, chơi game hoặc làm việc trí óc. Hãy dành thời gian để cơ thể và tâm trí được thư giãn và phục hồi.

Bổ sung thực phẩm tốt cho não. Chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến quá trình hồi phục của não. Tránh đồ uống có cồn, thực phẩm chiên rán, đường, caffeine, phẩm màu và hương liệu nhân tạo. Thay vào đó, hãy ưu tiên các thực phẩm sau:

Quả bơ
Việt quất
Dầu dừa
Các loại hạt và quả hạch
Cá hồi
Bơ, phô mai và trứng
Mật ong
Rau củ và trái cây tươi

Xử lý trường hợp chấn động não nghiêm trọng

Liên hệ với bác sĩ ngay lập tức. Bất kỳ trường hợp nghi ngờ chấn thương đầu hoặc chấn động não nào cũng cần được đánh giá bởi chuyên gia y tế. Ngay cả những chấn thương tưởng chừng nhẹ cũng có thể đe dọa tính mạng. Nếu nạn nhân bất tỉnh, hãy gọi cấp cứu ngay. Đưa nạn nhân đến phòng cấp cứu hoặc cơ sở y tế gần nhất.

Nếu nạn nhân bất tỉnh hoặc bạn không chắc về mức độ nghiêm trọng, hãy gọi cấp cứu. Di chuyển nạn nhân không đúng cách có thể gây nguy hiểm tính mạng.
Nạn nhân cần được kiểm tra tại phòng cấp cứu nếu bất tỉnh hoặc mất trí nhớ nghiêm trọng. Bác sĩ có thể yêu cầu chụp CT để đánh giá tình trạng sưng hoặc chảy máu và chẩn đoán chấn động não, còn gọi là chấn thương sọ não nhẹ.

Đưa nạn nhân đến bệnh viện ngay. Trong trường hợp chấn động não nghiêm trọng, việc đưa nạn nhân đến phòng cấp cứu là cần thiết. Hãy hành động ngay nếu nạn nhân xuất hiện các triệu chứng sau:

Bất tỉnh, dù chỉ trong thời gian ngắn
Mất trí nhớ tạm thời
Choáng váng hoặc lú lẫn
Đau đầu dữ dội
Nôn liên tục
Co giật

Giữ nguyên tư thế và tránh di chuyển. Nếu nghi ngờ chấn thương cổ hoặc cột sống đi kèm với chấn động não, hãy giữ nạn nhân ở yên và đợi đội cấp cứu đến. Di chuyển nạn nhân có thể gây thêm tổn thương.

Nếu buộc phải di chuyển, hãy thực hiện cẩn thận, đảm bảo đầu và lưng nạn nhân được giữ ổn định tối đa.

Tiếp tục theo dõi sát sao. Nếu các triệu chứng không cải thiện sau 7-10 ngày, hãy liên hệ với bác sĩ ngay. Bất kỳ thay đổi hoặc diễn biến xấu nào cũng cần được báo cáo kịp thời.

Tuân thủ điều trị. Tác động của chấn thương sọ não lên não và chức năng nhận thức vẫn còn nhiều bí ẩn. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị do bác sĩ chỉ định có thể giúp cải thiện triệu chứng kéo dài.

Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm hình ảnh như MRI, CT scan hoặc EEG. Các bài kiểm tra thần kinh, nhận thức, trí nhớ, khả năng tập trung và phối hợp cũng có thể được thực hiện.

Lời khuyên hữu ích

Tránh tham gia thể thao ngay sau khi bị chấn động não. Vận động viên chỉ nên trở lại thi đấu khi hoàn toàn hết triệu chứng và không cần dùng thuốc. Đối với trẻ em và thanh thiếu niên, cần thận trọng hơn nữa.
Để phòng ngừa, hãy sử dụng mũ bảo hiểm khi chơi các môn thể thao như bóng bầu dục, bóng chày, khúc côn cầu trên băng, trượt tuyết địa hình và trượt ván tuyết.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi