Tết Thanh Minh là gì? Ngày Tết Thanh Minh 2025 rơi vào khi nào?

24/05/2025

Nội dung bài viết

Dù không phải là một trong những dịp lễ lớn, Tết Thanh Minh vẫn in đậm dấu ấn văn hóa truyền thống của người Việt. Vậy ý nghĩa sâu sắc của ngày Tết này là gì và nó sẽ diễn ra vào ngày nào trên lịch dương năm nay? Cùng Tripi khám phá nhé!

Tết Thanh Minh là dịp thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", tấm lòng thành kính hướng về tổ tiên của người Việt. Vào ngày này, những người con xa quê đều trở về quê nhà để tảo mộ, gìn giữ phong tục thiêng liêng truyền đời.

Tết Thanh Minh có nguồn gốc và ý nghĩa ra sao? Năm nay ngày lễ này sẽ được tính theo lịch dương như thế nào? Hãy cùng Tripi tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây!

Ngày Tết Thanh Minh 2025 trên lịch dương sẽ là ngày nào?

Trong ngày lễ này, con cháu quây quần trở về viếng thăm và chăm sóc mộ phần của tổ tiên mình.

Ngày lễ Tết Thanh Minh không cố định ngày cụ thể, thường diễn ra từ khoảng 4-5/4 (sau tiết Xuân Phân) đến khoảng 20-21/4 dương lịch (khi bắt đầu tiết Cốc Vũ). Đây là thời điểm con cháu cùng nhau trở về thăm viếng, quét dọn mộ phần và chuẩn bị mâm cỗ cúng để tưởng nhớ và cầu mong tổ tiên ban phước lành, sức khỏe và bình an cho mọi người.

Năm 2025, Tết Thanh Minh sẽ diễn ra vào thứ Sáu, ngày 4/4/2025 (tức 7/3 Âm lịch).

Khám phá nguồn gốc và ý nghĩa sâu sắc của ngày Tết Thanh Minh

Khởi nguồn của Tết Thanh Minh

Theo nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ, Tiết Thanh Minh là một trong 24 tiết khí truyền thống được xác định theo quan niệm và lịch pháp của các quốc gia phương Đông.

Thanh trong nghĩa đen là không khí trong sạch, Minh là sự sáng tỏ. Tiết Thanh Minh chính là thời điểm trời đất mát lành, quang đãng. Đây là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí, bắt đầu sau 45 ngày kể từ Lập Xuân và 105 ngày sau Đông chí.

Tiết Thanh Minh kéo dài khoảng 15-16 ngày, trong đó ngày đầu tiên gọi là Tết Thanh Minh. Năm 2025, Tết Thanh Minh rơi vào ngày 4/4 Dương lịch (7/3 Âm lịch), bắt đầu ngay sau tiết Xuân phân và kết thúc vào khoảng ngày 20/4.

Bên cạnh Tết Thanh Minh, đầu tháng 3 Âm lịch còn có lễ hội Đạp Thanh hay còn gọi là hội giẫm cỏ, một truyền thống có nguồn gốc từ Trung Quốc. Vào dịp này, nam nữ thường chọn trang phục đẹp để dạo chơi xuân. Dù ngày nay lễ hội không còn phổ biến ở Việt Nam, nhưng dấu tích của nó vẫn được lưu giữ qua đoạn thơ trong "Truyện Kiều" của Nguyễn Du:

"Thanh minh tiết tháng ba về,
Lễ tảo mộ, hội đạp cỏ quê,
Xa gần hân hoan hội tụ,
Chị em sửa soạn dạo chơi xuân,
Tài tử giai nhân hòa quyện,
Ngựa xe tấp nập, áo quần lộng lẫy"

Ý nghĩa sâu sắc của Tết Thanh Minh

Với người Việt, Tết Thanh Minh là dịp linh thiêng để con cháu tưởng nhớ và tri ân tổ tiên. Dù ở phương xa, mọi người đều hướng về quê nhà để cùng nhau tảo mộ, rồi sum vầy bên mâm cơm gia đình ấm áp. Mỗi nén hương, mỗi ngôi mộ sạch sẽ chính là lời thành kính gửi gắm của con cháu tới ông bà tổ tiên.

Ý nghĩa của Tết Thanh Minh không chỉ nằm ở nghi lễ mà còn là cội nguồn văn hóa tâm linh, nối kết tình thân và trách nhiệm đối với tổ tiên.

Vào dịp này, các nghĩa trang trở nên nhộn nhịp, đông đúc như biểu tượng cho đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của người Việt. Tết Thanh Minh cũng là dịp dạy con cháu biết trân trọng, yêu thương và hiếu kính cha mẹ ông bà ngay khi họ còn bên cạnh, chứ không chỉ khi đã khuất.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, Trưởng khoa Văn hóa Phát triển tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, hành động tảo mộ và làm lễ cúng tổ tiên không chỉ là cách tri ân người đã khuất mà còn thể hiện lòng thành kính, tôn trọng sâu sắc với cội nguồn gia đình.

Bên cạnh đó, mọi người còn chăm sóc, quét dọn những mồ mả vô thừa nhận, không có người thân chăm nom, thể hiện tinh thần nhân văn, tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng.

Tết Thanh Minh và Tết Hàn Thực có phải là một không?

Theo TS.KTS Vũ Thế Khanh, dù có những năm Tết Thanh Minh và Tết Hàn Thực trùng ngày, nhưng hai ngày lễ này vốn mang ý nghĩa và nguồn gốc hoàn toàn khác biệt.

Tết Thanh Minh đánh dấu ngày mở đầu của tiết Thanh Minh trong 24 tiết khí của năm, kéo dài khoảng 15 đến 16 ngày, bắt đầu từ 4-5/4 và kết thúc vào 20-21/4 hằng năm.

Trái lại, Tết Hàn Thực bắt nguồn từ một truyền thuyết cổ Trung Hoa kể về vua Tấn Văn Công tưởng nhớ Giới Tử Thôi, diễn ra từ ngày 3 đến 5/3 Âm lịch mỗi năm.

Người Việt làm gì trong dịp Tết Thanh Minh?

Những hoạt động thường thấy trong Tết Thanh Minh

Tết Thanh Minh là dịp để con cháu trở về tảo mộ, tưởng nhớ tổ tiên.

Đối với người Việt, Tết Thanh Minh là dịp linh thiêng để con cháu nhớ về cội nguồn tổ tiên. Họ chuẩn bị lễ vật, thắp hương trên mộ phần người khuất rồi tỉ mỉ dọn dẹp, chăm sóc nơi an nghỉ, mong tổ tiên luôn che chở, ban phước cho con cháu khỏe mạnh, bình an. Sau khi tảo mộ, mọi người cùng trở về nhà thắp hương, dâng mâm cơm lên bàn thờ gia tiên và quây quần bên nhau, sẻ chia câu chuyện ấm áp tình thân.

Những ai xa quê vẫn có thể về thăm viếng, sửa sang mộ phần tổ tiên bất cứ lúc nào trong suốt tiết Thanh Minh, miễn là còn trong khoảng thời gian linh thiêng này.

Trong Tết Thanh Minh thường cúng những gì?

Bên cạnh việc tảo mộ, mâm cỗ cúng cũng được xem trọng như một nét văn hóa truyền thống. Mỗi gia đình sẽ chuẩn bị mâm cơm tùy theo phong tục địa phương, thường là một bữa ăn gia đình giản dị, nhằm mời cơm ông bà tổ tiên cùng thưởng thức, không phô trương hay xa hoa.

Sắm sửa lễ vật cho Tiết Thanh Minh

Thông thường, lễ vật gồm các món như: thịt, gà, rượu, giò chả, thể hiện lòng thành kính và tôn nghiêm trong ngày Tết Thanh Minh.

+ Mâm cỗ cúng truyền thống gồm xôi, gà luộc, canh măng và miến xào thơm ngon.

+ Hương, hoa tươi, đèn, trầu cau, tiền vàng và trái cây tươi ngon không thể thiếu.

Tại khu mộ phần

Khi làm lễ tảo mộ tại mộ phần, gia chủ khéo léo sắp xếp đồ cúng; hoa quả và tiền vàng đặt chung, còn lễ mặn được bố trí riêng biệt. Thắp nhang và đèn chỉ nên dùng 1 hoặc 3 nén, tránh cắm 2 nén; sau đó vái 3 lần để thành kính với quan thổ công thổ địa, rồi mời gia tiên về chứng giám và bắt đầu đọc bài khấn cho tiết Thanh Minh.

Khi hương cháy gần hết, mọi người ra khu lăng mộ thắp nhang, xin phép ông bà được dọn dẹp. Sau khi hoàn tất lễ, cả nhà sửa sang mộ phần. Khi hương cháy còn khoảng 2/3, mọi người làm lễ tạ, hóa vàng, xin lộc và từ từ ra về.

Tại gia đình

Cúng lễ Tiết Thanh Minh tại nhà cần chú ý những điều quan trọng sau đây:

Giữ cho không gian nhà cửa sạch sẽ gọn gàng, đặc biệt là khu vực bàn thờ tổ tiên trang nghiêm.

Chuẩn bị mâm cỗ đầy đủ tại nhà để tiến hành lễ cúng sau khi hoàn tất việc tảo mộ bên ngoài.

Thắp hương và khấn vái với tấm lòng thành kính, giữ thái độ trang nghiêm để bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với ông bà tổ tiên.

Những điều nên tránh và lưu tâm trong dịp Tết Thanh Minh

Một số lưu ý quan trọng cần ghi nhớ trong ngày Tết Thanh Minh

Những điều kiêng kỵ trong ngày Tết Thanh Minh:

Khi đi tảo mộ vào ngày Tết Thanh Minh, bạn nên lưu ý những điều để tránh vận hạn không may.
Không giẫm đạp lên mộ phần hoặc đụng chạm đến lễ vật của người khác, điều này dễ đem lại xui xẻo, đặc biệt với trẻ nhỏ và thanh niên.
Phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt, mang thai hoặc người bị phong hàn thấp khớp nên tránh đi tảo mộ do khí lạnh và năng lượng không tốt.
Dù gia đình thường chụp ảnh kỷ niệm khi tụ họp, song tại khu vực nghĩa trang nên hạn chế tối đa việc chụp ảnh để giữ sự tôn nghiêm.
Khi dọn dẹp mộ phần, hãy làm thật sạch sẽ, kiểm tra kỹ để tránh rắn chuột hay côn trùng bò vào.
Tránh bàn tán hay chỉ trỏ vào mộ phần người khác để thể hiện sự tôn trọng và tránh vận xui.

Những việc nên thực hiện trong dịp Tết Thanh Minh:

Đến tảo mộ ông bà, tổ tiên để tỏ lòng thành kính và tri ân những thế hệ đi trước.
Dọn dẹp bàn thờ cùng nhà cửa sạch sẽ, gọn gàng, tạo không gian trang nghiêm đón tiếp ông bà tổ tiên.
Thực hiện lễ cúng Thanh Minh tại mộ phần và trong gia đình, bày tỏ tấm lòng hiếu thảo, biết ơn sâu sắc với ông bà tổ tiên.

Văn khấn truyền thống trong ngày Tiết Thanh Minh

Văn khấn Tiết Thanh Minh thực hiện ngoài mộ phần

Chuẩn bị lễ tảo mộ trong Tiết Thanh Minh thường bao gồm: hương, đèn, trầu cau, tiền vàng, rượu thịt như chân giò, gà luộc hoặc khoanh giò nạc, cùng hoa quả tươi.

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, chư Phật mười phương,

Con thành kính kính lạy Hương linh………………(Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ khảo…………)

Hôm nay là ngày…………..

Nhân dịp tiết………………………

Tín chủ (chúng) con là…………………………

Ngụ tại địa chỉ:…………………………

Chúng con cùng toàn thể gia quyến, thành tâm tưởng nhớ công đức võng mạc, nền tảng đạo đức sâu dày, đã dày công vun đắp cơ nghiệp của…………………….. Lòng không khỏi chạnh lòng hướng về âm phần nơi hoang vắng, thành tâm sắm sửa lễ vật, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ phần, kính mời chân linh………….. về đây hiến hưởng.

Chúng con xin phép được tôn tạo phần mộ, bồi đắp đất đá, sửa sang minh đường hậu quỷ thêm phần vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh gia hộ, trời đất phù trì, cảm tạ thần linh che chở, xin cho âm siêu dương thái. Con cháu xin phát nguyện tích đức tu nhân, làm việc thiện, cúng dâng Tin Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, cứu tế người khó, báo hiếu tổ tiên để đón nhận phúc lộc dồi dào từ Tiên Tổ.

Kính xin linh thiêng chứng giám, nhận lễ vật thành tâm, phù hộ độ trì cho con cháu, soi xét gia đình, che chở khỏi tai ương, ban phúc lộc, xua tan điều dữ. Xin cho gia đạo thịnh vượng, cây cối tươi tốt, cháu con hưởng trọn phúc lành, từ già trẻ đều được an lành dưới sự phù hộ của Phật Thánh.

Chúng con kính lễ thành tâm, cúi mong linh hồn chứng giám.

Khi khấn xong, chờ đến lúc hương cháy được hai phần ba, mọi người tiến hành lễ tạ, hóa vàng, xin lộc rồi trở về nhà làm lễ gia thần và gia tiên.

Văn khấn cúng Tiết Thanh Minh tại gia đình

Mỗi gia đình có thể chuẩn bị mâm cỗ gồm xôi, gà luộc hoặc giò, canh măng, miến xào, thêm các món khác hoặc chỉ đơn giản là thắp hương kèm hoa quả tươi, trà và thuốc lá để kính báo với gia tiên, tổ tiên về ngày Thanh Minh.

Gia chủ chỉnh trang trang phục trang nghiêm, đứng trước bàn thờ, thắp hương đèn và thành kính đọc khấn:

Nam mô A Di Đà Phật!

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con thành kính lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên dòng họ…

Con lạy bà tổ, cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại gia.

Hôm nay là ngày... tháng... năm..., con xin thành tâm ghi nhớ.

Nay con, người trông nom việc thờ phụng tên là..., tuổi…, sinh tại xã..., huyện..., tỉnh..., cùng toàn gia trước án thờ gia tiên, thành kính cúi đầu bái lễ.

Kính mời thổ công, Táo quân cùng đồng lai cảm ứng, phù hộ độ trì.

Kính dâng lễ vật đơn sơ: trầu cau, rượu trà, vàng hương, hoa quả cùng những phẩm vật thiêng liêng, với tấm lòng thành kính gửi tới hương linh nội ngoại tổ tiên, kỵ cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em, mong được chứng giám và nhận lễ trong ngày tiết Thanh Minh.

Con thành tâm kính cẩn dâng lời khấn gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà phù hộ độ trì, giữ gìn gia đình con luôn an yên, phồn thịnh; ba tháng hè mát mẻ, chín tháng đông ấm áp; điều lành dẫn lối, điều dữ tiêu tan để mọi sự hanh thông, may mắn theo suốt năm dài.

Chúng con thành kính dâng lễ, nguyện xin gia tiên chứng giám lòng thành của cả nhà, phù hộ bình an, thịnh vượng cho dòng tộc.

Nam mô A Di Đà Phật!

Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về nguồn cội và ý nghĩa thiêng liêng của ngày lễ Tết Thanh Minh, để cùng gia đình thành kính đi tảo mộ, tưởng nhớ tổ tiên với tấm lòng biết ơn.

Chọn mua gạo thượng hạng, chất lượng vượt trội tại Tripi:

Tripi - điểm đến tin cậy cho mọi nhu cầu gạo ngon, đảm bảo an toàn và tươi sạch.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi