12 Nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh tự kỷ ở trẻ em mà các bậc phụ huynh cần lưu ý

Thai kỳ là thời gian đáng nhớ của người phụ nữ và gia đình. Tuy nhiên, đây cũng là giai đoạn mà người mẹ dễ rơi vào trạng thái căng thẳng do những áp lực từ công việc, gia đình và chính bản thân. Những thay đổi nội tiết tố khiến mẹ trở nên nhạy cảm hơn, khả năng chịu đựng áp lực giảm đi đáng kể. Nếu không kiểm soát được những căng thẳng trong thai kỳ, nó có thể dẫn đến rối loạn lo âu và trầm cảm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi. Môi trường trong bụng mẹ là thời điểm bé chịu tác động mạnh mẽ từ tâm trạng mẹ cũng như chế độ dinh dưỡng. Nhiều nghiên cứu cho thấy, những người mẹ có tâm trạng tích cực khi mang thai thường sinh ra những đứa trẻ khỏe mạnh và lanh lợi, trong khi những bà mẹ luôn lo âu, căng thẳng hoặc buồn bã có thể khiến bé trở nên trầm tính, thậm chí có nguy cơ mắc chứng tự kỷ.

Ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, đang trở thành vấn đề nghiêm trọng toàn cầu. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn có tác động tiêu cực đến khả năng nhận thức của trẻ em. Không khí ô nhiễm làm suy giảm sự phát triển thần kinh của trẻ, gây ra sự chậm phát triển về nhận thức, tinh thần và vận động. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng tỷ lệ mắc bệnh tâm thần và chậm phát triển học tập cao hơn ở những trẻ em sống gần các khu vực có mật độ giao thông đông đúc và ô nhiễm. Một môi trường sống trong lành luôn mang lại cảm giác thư thái và dễ chịu, trong khi đó, những khu vực ô nhiễm, thiếu ánh sáng có thể khiến trẻ em cảm thấy u uất, mệt mỏi và ngại giao tiếp với xã hội. Điều này tác động không chỉ đến người lớn mà đặc biệt là với trẻ em, khi mà phần lớn thời gian của trẻ em dành cho sinh hoạt trong nhà.

Áp lực vô hình từ kỳ vọng của cha mẹ và yêu cầu từ thầy cô có thể là nguyên nhân dẫn đến chứng tự kỷ ở trẻ nhỏ. Áp lực này có thể đến từ thành tích học tập, điểm số, hay những kỳ vọng buộc trẻ phải thắng trong các cuộc thi, hoặc phải học những môn mà trẻ không hứng thú. Khi trẻ cảm thấy căng thẳng và mệt mỏi với những yêu cầu này, chúng sẽ dễ dàng thu mình vào thế giới riêng, xa rời mọi hoạt động xung quanh. Phụ huynh thường mong muốn con cái đạt thành tích cao, nhưng lại chỉ nghĩ rằng việc cho con học thêm là đủ, mà quên mất rằng trẻ cần sự quan tâm thực sự từ bố mẹ. Việc chạy theo điểm số khiến phụ huynh không nhận ra rằng trẻ cần không gian để phát triển bản thân và những mối quan hệ bạn bè tự nhiên. Khi kỳ vọng quá cao, trẻ có thể cảm thấy mình chỉ là công cụ để thỏa mãn mong muốn của cha mẹ, điều này gây ra tổn thương tâm lý và nỗi sợ hãi trong trẻ.

Việc quá lo lắng cho sự an toàn của con khiến nhiều bậc phụ huynh giữ con quá mức trong nhà, điều này vô tình cản trở sự phát triển ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp của trẻ. Trẻ sẽ trở nên nhút nhát khi gặp người lạ, sợ đám đông, nói không trôi chảy, và có xu hướng chỉ muốn ở một mình. Những trẻ sợ sai, sợ thất bại thường sẽ thu mình lại, đặc biệt là với những trẻ có thành tích học tập không tốt. Khi phụ huynh thường xuyên chỉ trích, đánh mắng, hoặc so sánh con với bạn bè, trẻ sẽ cảm thấy tổn thương tâm lý, mất niềm tin vào bản thân và càng khép mình hơn. Những trẻ này sẽ không tự tin khi giao tiếp và khó mở lòng với người khác. Điều này hình thành một vòng luẩn quẩn, khiến trẻ càng ngày càng tự ti hơn. Những trẻ được bảo bọc quá mức có thể tự tin trong gia đình nhưng lại thiếu tự tin khi ra ngoài, do thiếu cơ hội giao tiếp và làm quen với môi trường mới, dẫn đến tâm lý sợ hãi và khó thích nghi với những tình huống xã hội.

Trong xã hội hiện đại ngày nay, việc cho trẻ sử dụng điện thoại và các thiết bị điện tử từ khi còn nhỏ đã trở thành thói quen của nhiều phụ huynh. Để dỗ con ăn, hoặc để con yên lặng trong khi cha mẹ làm việc, smartphone trở thành công cụ hữu ích, giúp gia đình tránh được những tiếng khóc hay những tranh cãi. Tuy nhiên, việc lạm dụng điện thoại gây ra nhiều tác hại đối với sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần của trẻ, đồng thời ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển tương lai của trẻ. Các sóng điện từ từ điện thoại sẽ thẩm thấu vào não bộ của trẻ, gây ra những hệ quả không thể đoán trước.
Hơn nữa, việc sử dụng điện thoại quá nhiều vào giờ chơi khiến trẻ gặp khó khăn trong việc tập trung khi trở lại với học tập, ảnh hưởng xấu đến khả năng tiếp thu và các kỹ năng khác. Điều này không chỉ lấy đi thời gian quý báu của tuổi thơ, mà còn đẩy trẻ vào một thế giới cô lập, chỉ biết đến màn hình điện tử mà bỏ qua các cuộc trò chuyện, giao tiếp với người xung quanh. Điều này chính là dấu hiệu báo động cho sự xuất hiện của chứng tự kỷ ở trẻ em. Phụ huynh cần tỉnh táo, kiểm soát thời gian sử dụng thiết bị điện tử của con và khuyến khích các hoạt động giao tiếp, vận động tích cực hơn.

Chứng tự kỷ thường xuất hiện nhiều ở những gia đình chỉ có một đứa con duy nhất. Trong thời đại hiện nay, cha mẹ thường quá bận rộn để có thể dành thời gian cho con cái, khiến chúng thiếu đi người bạn đồng trang lứa để chia sẻ và vui chơi. Một người giúp việc, dù có chăm chỉ đến đâu, cũng không thể thay thế được sự đồng hành của những người bạn cùng lứa tuổi trong những trò chơi, những hoạt động vui vẻ của trẻ nhỏ.

Hãy cân nhắc việc sinh thêm con hoặc khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoại khóa, gặp gỡ bạn bè để phát triển khả năng giao tiếp và tăng cường vận động. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên dành thời gian để trò chuyện, giải thích một cách chân thành về chứng tự kỷ với con, giúp trẻ hiểu được những vấn đề này theo cách phù hợp với lứa tuổi của mình.

Trẻ em khi cảm thấy bị đe dọa thường có xu hướng thu mình lại do nỗi sợ bị trách mắng hoặc phạt. Nếu bạn nhận thấy con mình có dấu hiệu trở nên im lặng, cúi gằm mặt hoặc phản ứng giận dữ khi nói về việc đến trường hay một ai đó, hãy dành thời gian tìm hiểu nguyên nhân. Rất có thể trẻ đang chịu một áp lực tâm lý vô hình mà không dám bộc lộ ra ngoài.

Để tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng, trong đó có thể là căn bệnh tự kỷ. Mặc dù đôi khi cha mẹ có thể quát mắng hay nhẹ tay với trẻ khi bé làm sai, nhưng với trẻ mắc chứng tự kỷ, việc sử dụng hình phạt thể xác là điều tuyệt đối tránh xa.

Giáo sư Elliott Sherr từ Đại học California cho rằng nguyên nhân gây ra chứng tự kỷ có thể là kết quả của sự gián đoạn trong quá trình truyền tải thông tin giữa các bán cầu não. Các nghiên cứu do NINDS tài trợ đã chỉ ra rằng sự sai lệch trong chức năng của các khớp thần kinh và các kết nối giữa các nơ-ron có thể dẫn đến tự kỷ. Một nghiên cứu gần đây về bộ não của 11 cá nhân tự kỷ ở cấp độ vi mô đã phát hiện những thay đổi trong cấu trúc và tổ chức tế bào não, đặc biệt là trong giai đoạn thai nhi, cho thấy sự khác biệt rõ rệt trong phát triển não bộ ngay từ khi thụ thai.

Các nghiên cứu hiện nay đã chỉ ra rằng sự phát triển não bộ không theo kiểu hình điển hình có thể là cơ sở lý giải cho các triệu chứng liên quan đến tự kỷ. Các vùng não liên quan bao gồm thùy trán, thùy thái dương, tiểu não, amygdala và đồi hải mã. Cụ thể, thùy trán của trẻ tự kỷ thường có kích thước lớn hơn bình thường. Đây là phần não điều phối các hoạt động tư duy và tổ chức. Thùy trước của não phát triển quá mức, và cấu trúc hạnh nhân của trẻ tự kỷ cũng lớn hơn so với trẻ bình thường.

Virus Rubella, hay còn gọi là virus sởi, có khả năng gây phát ban ngoài da, nhưng đây là một loại virus cực kỳ nguy hiểm đối với sự phát triển não bộ của trẻ trong thai kỳ. Đặc biệt trong giai đoạn đầu của thai nhi, từ 0-3 tháng tuổi, virus này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ và dẫn đến nguy cơ trẻ mắc chứng tự kỷ.

Khi người mẹ bị nhiễm virus Rubella trong thai kỳ, các triệu chứng có thể bao gồm mệt mỏi, ra mồ hôi nhẹ, sốt nhẹ và nổi mẩn đỏ, lan rộng ra toàn thân trong vòng 3-5 ngày. Mẹ bầu nên đi khám ngay khi có các dấu hiệu này để được tư vấn và điều trị kịp thời. Để ngăn ngừa nhiễm virus Rubella, mẹ bầu cần tiêm phòng ít nhất 3 tháng trước khi mang thai. Nếu phát hiện mang thai muộn, khi sinh con, mẹ nên đưa bé đi tiêm phòng để bảo vệ sức khỏe của bé. Cách phòng ngừa tốt nhất chính là giúp bé tránh xa nguy cơ mắc chứng tự kỷ từ virus Rubella.

Một trong những yếu tố quan trọng dẫn đến chứng tự kỷ ở trẻ là do thiếu vắng tình yêu thương và sự quan tâm từ gia đình. Nhiều đứa trẻ sinh ra bình thường và khỏe mạnh, nhưng trong quá trình nuôi dưỡng lại thiếu đi sự chăm sóc, chia sẻ của cha mẹ. Điều này khiến các bé cảm thấy cô đơn và trầm buồn. Khi tình trạng này kéo dài, đây có thể là một trong những nguyên nhân gây ra chứng tự kỷ. Vì vậy, hãy dành nhiều thời gian quan tâm, chăm sóc con cái để giúp trẻ phát triển một cách toàn diện và khỏe mạnh, giống như những đứa trẻ khác cùng độ tuổi.

Trong xã hội hiện đại, nhiều cha mẹ bận rộn với cuộc sống mưu sinh, quên mất rằng việc chăm sóc con cái cũng quan trọng không kém. Điều này dẫn đến tình trạng trẻ cảm thấy lạc lõng ngay trong chính ngôi nhà của mình, như thể không nhận được tình yêu thương và sự quan tâm từ cha mẹ.

Cảm giác tự ti hoặc mặc cảm là một giai đoạn mà hầu hết chúng ta đều phải trải qua. Tuy nhiên, rất ít người có thể vượt qua được nó và tiến về phía trước. Sự tự ti kéo dài mà không được giải quyết có thể trở thành một yếu tố nghiêm trọng ảnh hưởng đến cuộc sống của con bạn trong tương lai. Những đứa trẻ mang cảm giác tự ti thường tránh xa những đứa trẻ mà chúng cho là vượt trội hơn chúng rất nhiều.
Trẻ em tự ti có xu hướng rút lui khỏi cộng đồng, như thể chúng đang cố gắng giả vờ rằng không ai xung quanh chúng, và rằng thế giới bên ngoài không tồn tại. Những đứa trẻ như vậy có thể kết thúc trong vai trò của kẻ thua cuộc hoặc tự nhận mình là kẻ thất bại. Cha mẹ thường không nhận ra rằng con mình đang rơi vào vòng xoáy này. Tuy nhiên, việc so sánh con với những đứa trẻ khác hoặc chê bai bé trước mặt người lạ sẽ chỉ càng làm nảy sinh tâm lý mặc cảm, khiến trẻ ngày càng rụt rè và ngại giao tiếp. Trẻ dù còn nhỏ nhưng vẫn cảm nhận được những lời nói và thái độ của người lớn đối với mình. Vì vậy, thay vì so sánh con với những đứa trẻ khác, hãy khích lệ bé từ những nỗ lực nhỏ nhất, giúp bé vượt qua mặc cảm của chính mình.

Tự kỷ là một rối loạn có thể có yếu tố di truyền. Nếu cha hoặc mẹ đã từng mắc chứng tự kỷ, khả năng con cái cũng bị ảnh hưởng là rất cao. Các gen khác nhau dường như đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của chứng rối loạn tự kỷ. Một số trường hợp rối loạn tự kỷ có thể liên quan đến các rối loạn di truyền như hội chứng Rett hoặc hội chứng X dễ vỡ. Đối với những đứa trẻ khác, những đột biến gen có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng tự kỷ. Tuy nhiên, các gen cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ hoặc cách mà các tế bào não hoạt động, đồng thời xác định mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.
Một số đột biến di truyền có thể được thừa hưởng từ cha mẹ, trong khi những đột biến khác có thể xảy ra tự nhiên. Tự kỷ cũng được xem là một dạng bệnh thần kinh nhẹ, ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ và sự phát triển tâm lý của trẻ. Do đó, các chuyên gia thường khuyến cáo các bệnh nhân tự kỷ nên điều trị trước khi có kế hoạch mang thai.