Top 10 vấn đề thai nhi phổ biến mẹ bầu cần đặc biệt lưu ý

Dù mẹ bầu đã chú trọng chế độ dinh dưỡng hợp lý và đầy đủ nhưng nếu khi siêu âm, thai nhi vẫn phát triển chậm và không đạt được kích thước chuẩn, rất có thể thai đang gặp phải những bất thường về gen, nhiễm sắc thể hoặc do tác động của hóa chất hoặc một số bệnh lý nghiêm trọng từ mẹ. Khi xảy ra tình trạng này, những biến chứng như khó thở, tăng đường huyết hay nhiệt độ cơ thể bất thường có thể xuất hiện, thậm chí kéo dài sau khi sinh. Thai nhi chậm phát triển trong tử cung (IUGR) là dấu hiệu rõ ràng của thai yếu, vì vậy cần phải theo dõi chặt chẽ. Mẹ bầu có thể ngăn ngừa tình trạng này bằng cách khám thai định kỳ và thực hiện một chế độ chăm sóc thai kỳ khoa học và hợp lý.

Khác với tình trạng thai nhi chậm phát triển, hiện tượng thai nhi vượt tuổi cũng xuất hiện ở một số trường hợp. Nhiều mẹ bầu vẫn tin rằng việc bổ sung dinh dưỡng dồi dào giúp thai nhi phát triển nhanh là điều tốt, nhưng thực tế điều này có thể gây ra những nguy cơ. Thai nhi phát triển quá mức có thể là dấu hiệu của một số vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Một trong những nguyên nhân đáng chú ý là tiểu đường thai kỳ, làm tăng mức insulin trong máu của thai nhi, khiến cơ thể thai nhi tích tụ protein và mỡ dư thừa, dẫn đến hiện tượng thai nhi quá lớn. Điều này không chỉ gây khó khăn cho quá trình sinh nở mà còn có thể kéo theo những biến chứng sau sinh như hạ đường huyết và ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ. Vì vậy, thai nhi càng lớn lại càng tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Trong suốt quá trình mang thai, lượng máu trong cơ thể mẹ phải tăng gấp rưỡi để cung cấp dưỡng chất cho cả mẹ và thai nhi. Tuy nhiên, một số thai phụ gặp phải tình trạng thiếu máu, điều này dẫn đến việc thai nhi bị thiếu oxy. Bên cạnh đó, các yếu tố như tăng huyết áp khi mang thai, nhiễm độc khí carbon monoxide, hay nhiễm trùng cấp tính cũng có thể gây ra tình trạng thiếu oxy cho thai nhi. Ngoài ra, một số vấn đề liên quan đến nhau thai như bị thắt nút, nhau thai quá ngắn hay rối loạn chức năng nhau thai cũng ảnh hưởng đến lượng oxy cung cấp cho thai nhi. Thêm vào đó, các tác động bên ngoài như mẹ bầu sống trong môi trường thiếu oxy hoặc dây rốn quấn chặt quanh thai nhi đều có thể gây thiếu oxy cho thai. Tình trạng thiếu oxy có thể dẫn đến các vấn đề như thai nhẹ cân, sinh non, suy dinh dưỡng, hoặc nghiêm trọng hơn là sự phát triển chậm của thai nhi. Để cải thiện tình trạng này, mẹ bầu cần duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung sắt theo chỉ định của bác sĩ và tránh tiếp xúc với khói thuốc, khói bụi để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé.

Trong cơ thể mẹ bầu, thai nhi được nuôi dưỡng qua bánh nhau và dây rốn. Bánh nhau không chỉ có vai trò là cầu nối trao đổi chất giữa mẹ và con, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bài tiết hormone điều hòa quá trình mang thai. Một trong các hormone này là HCG (Human Chorionic Gonadotropin), có bản chất peptid, được tiết ra từ hợp bào nuôi, kích thích sự phát triển và trưởng thành của tế bào mầm thai nhi. Đồng thời, HCG còn tham gia vào việc hình thành giới tính của thai. Mức độ HCG thay đổi theo từng giai đoạn của thai kỳ, đặc biệt nồng độ HCG đạt đỉnh từ tuần 9 đến tuần 16 của thai kỳ. Mặc dù mức độ HCG có thể khác nhau giữa các phụ nữ, nhưng mức HCG thấp có thể là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, như sẩy thai, không có phôi thai (trứng trống) hoặc thai ngoài tử cung, tất cả đều là những tình trạng tiềm ẩn nguy cơ rất lớn cho thai nhi.

Khi mẹ bầu đi khám thai, bác sĩ sẽ kiểm tra bề cao tử cung như một phần của quá trình theo dõi sự phát triển của thai nhi. Nếu bề cao tử cung không thay đổi trong một khoảng thời gian dài, mẹ bầu cần nhanh chóng thực hiện các bước kiểm tra tiếp theo để xác định nguyên nhân. Tình trạng này thường liên quan đến việc thai nhi thiếu dưỡng khí, dẫn đến sự phát triển chậm. Đặc biệt là sau tuần thai thứ 28, tốc độ phát triển của thai nhi gia tăng mạnh mẽ. Nếu trong vòng hai tuần mà bề cao tử cung không có sự thay đổi, đây là dấu hiệu cảnh báo tiềm ẩn nguy cơ không nhỏ cho sức khỏe của thai nhi.

Sự chuyển động của thai nhi trong bụng mẹ là một dấu hiệu quan trọng cho thấy thai nhi còn sống và khỏe mạnh. Thông thường, thai nhi sẽ cử động từ 3 đến 10 lần mỗi tiếng, hoặc khoảng 30 lần trong vòng 12 tiếng. Tuy nhiên, nếu trong vòng 12 tiếng mà bạn chỉ cảm nhận được dưới 20 lần cử động, đây là dấu hiệu của việc thai nhi thiếu dưỡng khí. Nếu số lần cử động giảm xuống dưới 10 lần, thì tình trạng thai nhi có thể đã gặp nguy hiểm. Một sự thay đổi đột ngột trong cử động của thai nhi, như giảm số lần cử động hoặc ngừng hẳn, cần phải được chú ý nghiêm túc vì đây là dấu hiệu cảnh báo thai nhi đang thiếu oxy. Nếu không phát hiện kịp thời, tình trạng thiếu dưỡng khí kéo dài có thể ảnh hưởng xấu đến sự phát triển não bộ của thai nhi. Do đó, mẹ bầu nên chú ý đếm số lần cử động của thai nhi trong ngày để kịp thời phát hiện bất thường.

Các cơn co bóp thường xảy ra vào cuối thai kỳ và có thể là dấu hiệu của sinh non. Tuy nhiên, đối với các mẹ mang thai lần đầu, việc phân biệt giữa cơn co bóp thật và giả có thể gây nhầm lẫn. Cơn co bóp giả, hay còn gọi là cơn gò Braxton – Hicks, xuất hiện bất thường và không đều đặn, cường độ không tăng lên và sẽ giảm dần trong vòng một giờ. Trong khi đó, cơn co bóp thật lại diễn ra đều đặn, lặp lại trong khoảng 10 phút hoặc ít hơn, và cường độ tăng dần. Tuy nhiên, vì sức khỏe của mẹ và bé là ưu tiên hàng đầu, mẹ bầu không nên chủ quan với bất kỳ cơn co bóp nào. Nếu bạn cảm thấy có dấu hiệu co bóp, hãy lập tức liên hệ với bác sĩ để được hướng dẫn xử lý kịp thời. Đặc biệt trong giai đoạn cuối thai kỳ, nếu bác sĩ đã thông báo về nguy cơ sinh non, bạn nên theo dõi cơ thể mình chặt chẽ hơn. Dù sao, chỉ có bạn mới hiểu rõ cơ thể mình nhất, hãy luôn lắng nghe và chú ý đến những thay đổi trong cơ thể mình.

Tử cung là nơi hoàn hảo để bào thai phát triển, nhưng khi một số vấn đề xảy ra như tắc vòi trứng, dính buồng tử cung hay vòi trứng quá hẹp, trứng đã thụ tinh có thể làm tổ ở những vị trí không thích hợp như ổ bụng, cổ tử cung hoặc vòi trứng. Đây gọi là mang thai ngoài tử cung. Các bộ phận này không thể cung cấp đủ điều kiện để thai nhi phát triển, và nếu không được can thiệp kịp thời, sẽ rất nguy hiểm, với nguy cơ vỡ bào thai hoặc vòi trứng, gây mất máu và đe dọa tính mạng của thai phụ. Mặc dù mang thai ngoài tử cung có thể có những triệu chứng tương tự như thai kỳ bình thường như chậm kinh, đau bụng, căng ngực, buồn nôn... nhưng cũng có những dấu hiệu đáng lo ngại như chảy máu âm đạo hoặc đau bụng dưới dữ dội. Nếu mẹ bầu gặp phải bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như vậy, cần đi khám ngay để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Khi thai ngoài tử cung không được phát hiện và điều trị, tình trạng có thể trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến nguy cơ vỡ túi thai và đe dọa tính mạng của sản phụ.

Thai chết lưu là một tình trạng đáng tiếc khi trứng đã thụ tinh và di chuyển vào tử cung, nhưng không thể phát triển thành bào thai hoàn chỉnh. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này thường xuất phát từ các vấn đề sức khỏe của người mẹ như nhiễm độc thai nghén, bệnh lý mãn tính (cao huyết áp, bệnh gan, thiếu máu), hoặc cơ thể thiếu dinh dưỡng, lao động nặng nhọc. Mẹ bầu cần chú ý đến những dấu hiệu bất thường như chảy máu âm đạo hoặc đau bụng có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng tử cung, điều này có thể làm suy yếu màng ối, gây vỡ ối hoặc nguy hiểm hơn, ảnh hưởng đến sự sống của thai nhi. Một trong những dấu hiệu cảnh báo là sự thay đổi đột ngột trong chuyển động của thai nhi sau tuần thứ 28 hoặc khi không còn cảm nhận được nhịp tim. Nếu thai không có nhịp tim hoặc nhịp tim yếu, bác sĩ sẽ cần thực hiện thêm các xét nghiệm để xác định nguyên nhân. Việc phát hiện sớm sẽ giúp tránh những biến chứng nghiêm trọng.

Mang thai là thời kỳ đầy lo âu của người mẹ, nhất là nỗi lo liệu con mình có phát triển bình thường như bao đứa trẻ khác. Dị tật thai nhi là khiếm khuyết di truyền hoặc bất thường về thể chất có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và gây khó khăn trong quá trình sinh nở. Thống kê cho thấy tỉ lệ dị tật thai nhi ở Việt Nam là khoảng 3%, và thường gặp nhất là các dị tật liên quan đến hệ thần kinh, mặt – cổ – đầu, ngực – bụng. Siêu âm là công cụ hiệu quả để phát hiện sớm các dị tật này. Một số dị tật có thể được khắc phục nếu nhẹ, nhưng nếu nặng, thai nhi có thể chết non hoặc không thể sống sót ngay sau khi chào đời. Những dị tật phổ biến bao gồm hội chứng Down, dị tật tim bẩm sinh, sứt môi, hở hàm ếch, v.v. Nguyên nhân gây dị tật thai nhi có thể đến từ yếu tố di truyền hoặc hành vi của mẹ trong thai kỳ như hút thuốc, uống rượu, sử dụng ma túy, hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại và virus. Để giảm thiểu nguy cơ, mẹ bầu cần chăm sóc sức khỏe tốt, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tránh các chất độc hại, và tham gia các xét nghiệm sàng lọc trước sinh. Các xét nghiệm và siêu âm sẽ giúp phát hiện các bất thường về hình thái và xác định tình trạng sức khỏe của thai nhi để có biện pháp can thiệp kịp thời.