10 Áng thơ bất hủ của nhà thơ - chí sĩ Phan Bội Châu

Phiêu bồng thân phận khắp tha hương,
Gian khổ trăm lần vượt lẽ thường.
Sinh tử bao phen nơi tuyệt địa,
Râu mày ba độ tới linh đường.
Sự nghiệp kinh người trời định đoạt,
Gió mây xoay chuyển bởi tay vương.
Giả phỏng đường đời bằng phẳng cả,
Anh hùng há dễ sống tầm thường.

Bạn chẳng thấy phương Nam, xuân tự thuở xưa vốn đất nhiều bậc tài danh...
Đã đùa xuân đừng bận lòng nghĩ ngợi:
Khi ngâm nga đảo lộn cổ kim đi,
Thu cả tám phương vào một túi thơ chơi.

Vần thơ rằng:
Non sông Hồng Lạc còn đây mãi,
Mặt mũi anh hùng há chịu thua ai!
Giang san còn đợi bút nam nhi,
Gặp thời thế phải xoay nên thời thế.
Gặp hội xuân, may ra cũng dễ,
Nắm trái đất vừa một chút con con!
Đạp tung hai cánh càn khôn,
Đem xuân vẽ lại giữa non nước này!
Hai vai gánh cả sơn hà,
Đã chơi, chơi trọn, ôi chao xuân ơi!

Ba lần gãy tay mới biết thuốc thần,
Trăm trận xông pha mới rõ tướng tài.
Không qua thất bại đắng cay,
Sao nên thành công ngọt ngào về sau?
Xưa nay bậc anh hùng hào kiệt,
Cũng từng thua mới được vinh quang.
Cờ vì một nước sai đường,
Bàn sau tính kỹ ắt thành công thôi.
Chông gai dẫu chất ngất trời,
Sóng gió dập dồn chẳng nản chí trai.
Vấp ngã là thầy chỉ lối,
Lầm đường là bạn dẫn ta.
Càng nhiều thất bại càng già,
Kinh nghiệm chất chứa ắt là thành công.
Ngã đau xin chớ buông lòng,
Kiên trì vững chí anh hùng mới nên.
Đứng lên từ vũng lầm đen,
Vạn dặm xa xôi cũng tới bờ.
Trời cao thử thách gan cơ,
Ai bền chí ắt thành cơ nghiệp vàng.

Sầm Sơn cảnh đẹp chẳng muốn rời,
Bồng Lai đâu sánh được nơi này.
Non xanh trùng điệp cây che đất,
Biển bạc mênh mông sóng tiếp trời.
Chủ thuyền cần mẫn đưa khách lại,
Thiếu nữ thong dong dạo bãi chơi.
Non sông vẫn dáng non sông cũ,
Chạnh nỗi tang thương khó nở môi.

Mây khói mờ xa, đá dựng ngang,
Bồi hồi nhớ bạn bước lên ngàn.
Đường đời lên xuống ngoài sắc tướng,
Lòng thần tâm sự giữa ưu hoan.
Trăng gió Tây thiên người vẫn nhớ,
Núi sông Nam quốc mộng chưa tàn.
Cốt cách trung hồn nơi nào gửi?
Tiếng chuông, khúc nhạc vọng thiền quan.

Ngồi đây làm chi vậy Phật ơi?
"Cứu đời độ thế" thực hay lời?
Bụng phệ, đầu tròn nhìn lễ vật,
Mũi phồng, răng nhe hít khói trời.

Thời thế đưa đẩy giả vợ chồng,
Lấy nhau chưa dễ đã nằm chung.
Ừ thì chơi, coi như tiêu bạc,
Đâu chịu cho ai động má hồng!
Nửa mặt cười gượng che tâm sự,
Lặng thầm nước mắt tủi đôi lòng.
Bao giờ duyên mới thay duyên cũ,
Cùng nhau tát cạn biển đông nào!

Làm trai phải lạ ở trên đời, Hãy xoay càn khôn chuyển đất trời. Trong khoảng trăm năm cần có ta, Sau nghìn năm nữa, chẳng ai ơi! Non sông đã chết, sống nhục nhã, Hiền thánh xa rồi, đọc cũng sai. Muốn đuổi theo gió Đông hải tới, Ngàn trùng sóng bạc cùng bay hoài.

Vẫn phong lưu, vẫn đấng anh hào, Chạy mỏi chân rồi, tạm ở lao. Khách không nhà giữa bốn phương rộng, Người mang tội khắp năm châu nào. Ôm chặt bồ kinh tế dang tay, Cười tan oán thù nở môi đào. Thân này còn đó, còn sự nghiệp, Nguy hiểm bao nhiêu, sá kể sao!

Thức dậy! Thức dậy! Thức dậy nào!
Tiếng gà vừa gáy báo bình minh
Chim ca rộn rã khúc chào xuân
Xuân ơi, ngươi có hay chăng hỡi xuân?
Sông buồn, núi thẹn, trăng tủi thân
Hai mươi năm lận đận phong trần
Trời đất còn cho thân sống sót
Ngày tháng khuây khỏa lũ thanh xuân
Hỡi các anh, các chị, các em ơi
Trời đất mới, người càng phải mới
Mở mắt nhìn vận hội sáng ngời
Vai gánh non sông vững chãi rồi
Đứng vững vàng, đi vững, gan không núng
Đoàn kết cùng nhau dựng cơ đồ
Ai có chí hãy cùng gắng sức
Cởi bỏ xưa, tu dưỡng tinh thần
Đừng mê ăn, chơi, mặc phù vân
Rèn gan sắt để xây non nước
Máu nóng tuôn tràn rửa nhục nô
Ấy mới thật là mới hỡi anh hùng
Chữ rằng: 'Ngày mới lại càng mới'