10 bài phân tích xuất sắc nhất về thi phẩm 'Nhàn' của Nguyễn Bỉnh Khiêm - Dành cho học sinh lớp 10

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) - bậc thức giả uyên bác, nhà thơ lớn của dân tộc với di sản đồ sộ gồm Bạch Vân am thi tập (700 bài thơ chữ Hán) và Bạch Vân quốc ngữ thi (170 bài thơ Nôm). Thơ ông thấm đẫm triết lý nhân sinh, vừa giáo huấn vừa ngợi ca chí khí kẻ sĩ, vừa phê phán thói đời đen bạc.

"Một mai, một cuốc, một cần câu" - mở đầu bài thơ Nhàn là hình ảnh giản dị mà đầy ẩn ý. Ba chữ "một" lặp lại như khắc họa sự cô độc thanh cao của ẩn sĩ, nhưng cũng ẩn chứa niềm kiêu hãnh về lối sống tự tại. Cái "dại" tìm nơi vắng vẻ thực chất là sự tỉnh táo của kẻ thức thời, biết tránh xa chốn "lao xao" bon chen.

Triết lý nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm không phải sự lười biếng, mà là nghệ thuật sống hòa điệu với tự nhiên: "Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao". Nhịp sống ấy là sự hưởng thụ tinh tế những gì thiên nhiên ban tặng, xem thường vật chất phù phiếm.

Đỉnh cao tư tưởng thể hiện qua điển tích giấc mộng hòe: "Rượu đến cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao". Công danh chỉ là giấc mộng hư ảo, còn nhân cách thanh cao mới là giá trị vĩnh hằng. Chữ "nhàn" của Trạng Trình vì thế mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc - không phải sự thờ ơ mà là cách giữ mình trong thời loạn.

Bài thơ Nhàn như tấm gương phản chiếu trí tuệ uyên thâm của bậc đại nho, đúc kết thành triết lý sống vượt thời gian: sống thuận tự nhiên, giữ tâm trong sạch, xem thường danh lợi tầm thường. Đó chính là cốt cách kẻ sĩ chân chính muôn đời.

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) - bậc đại trí thức Đông Á, nhà thơ lớn của dân tộc với sự nghiệp văn chương đồ sộ. Cuộc đời ông là bản hùng ca về khí tiết kẻ sĩ: từng dâng sớ xin chém 18 lộng thần, khi không thành đã quyết cáo quan về quê, trở thành Tuyết Giang Phu Tử - người thầy của nhiều danh nhân đất Việt.

Thơ ông như dòng suối mát chảy từ nguồn minh triết phương Đông, vừa giáo huấn sâu sắc vừa ngợi ca chí khí quân tử. Bài thơ "Nhàn" trong Bạch Vân quốc ngữ thi tập là kiệt tác kết tinh tư tưởng nhân sinh cao đẹp của ông, viết bằng thể thất ngôn bát cú Đường luật chuẩn mực.

"Một mai một cuốc một cần câu" - ba chữ "một" điệp khúc như nhịp bước thong dong của ẩn sĩ. Cái "dại" tìm nơi vắng vẻ thực chất là sự khôn ngoan của bậc chính nhân quân tử, biết giữ mình trong thời loạn. Đối lập với "chốn lao xao" phù hoa là triết lý sống thuận tự nhiên: "Thu ăn măng trúc đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao".

Điểm nhấn triết lý nằm ở điển tích giấc mộng hòe: "Rượu đến cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao". Với ông Trạng Trình từng kinh qua quyền lực tột đỉnh, vinh hoa chỉ là giấc mộng phù du, còn nhân cách thanh cao mới là giá trị vĩnh hằng.

Bài thơ như tấm gương phản chiếu vẻ đẹp tâm hồn kẻ sĩ chân chính: ung dung tự tại mà không xa rời nhân thế, thanh cao mà không kiêu ngạo. Ngôn ngữ giản dị mà hàm súc, kết hợp nhuần nhuyễn thi pháp thơ Đường với tinh thần Việt, tạo nên một kiệt tác vượt thời gian.

Hơn 500 năm sau, "Nhàn" vẫn là bài học quý về nhân cách sống, về sự lựa chọn giữa cái tạm bợ và giá trị vĩnh cửu. Đó chính là sức sống bất diệt của áng thơ này trong lòng độc giả hôm nay.

Trong dòng chảy văn học trung đại, "Nhàn" của Nguyễn Bỉnh Khiêm nổi lên như một triết luận thơ ca về lối sống thanh cao. Bài thơ không đơn thuần là sự lựa chọn nơi vắng vẻ mà là tuyên ngôn sống của bậc đại trí giữa thời loạn.

Hai câu mở đầu với điệp khúc "một" tạo nên nhịp điệu khoan thai:
"Một mai, một cuốc, một cần câu"
Nhịp thơ 2/2/3 như bước chân thong dong của ẩn sĩ. Chữ "thơ thẩn" đắc địa, khắc họa tư thế ung dung của người đã tìm thấy lẽ sống giữa chốn điền viên.

Triết lý nhàn hiện lên qua nghệ thuật đối xứng tài tình:
"Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ/Người khôn, người đến chốn lao xao"
Cái "dại" ấy thực chất là đại trí, là sự tỉnh táo hiếm có của bậc chính nhân quân tử biết giữ mình trước vòng xoáy danh lợi.

Bức tranh tứ thời hiện lên thanh đạm mà đầy thi vị:
"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao"
Đó không phải cuộc sống kham khổ mà là nghệ thuật sống thuận tự nhiên, hòa điệu cùng đất trời.

Điểm nhấn triết lý kết tinh trong hai câu cuối, vận dụng điển tích giấc mộng hòe:
"Rượu đến cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao"
Nguyễn Bỉnh Khiêm - từng trải qua vinh hoa tột đỉnh - đã đúc kết chân lý: phú quý chỉ là ảo mộng, nhân cách thanh cao mới là giá trị vĩnh hằng.

Bài thơ như tấm gương phản chiếu tâm thế kẻ sĩ chân chính: ung dung tự tại mà không xa rời nhân thế, thanh cao mà không kiêu ngạo. Đó chính là sức sống trường tồn khiến "Nhàn" vẫn vẹn nguyên giá trị qua năm tháng.

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) - bậc đại trí thức giữa thời loạn, đã chọn lối sống ẩn dật như một tuyên ngôn đạo đức. Bài thơ "Nhàn" của ông không đơn thuần là sự lánh đời mà là triết lý sống của kẻ sĩ trước thời cuộc nhiễu nhương.

Hai câu đề mở ra bằng điệp khúc "một":
"Một mai, một cuốc, một cần câu"
Nhịp thơ 2/2/3 như bước chân khoan thai của ẩn sĩ. Cái "thơ thẩn" kia thực chất là tư thế ung dung của bậc chính nhân quân tử đã tìm thấy lẽ sống.

Triết lý nhàn được đúc kết qua nghệ thuật đối xứng tài tình:
"Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ/Người khôn người kiếm chốn lao xao"
Cái "dại" ấy chính là đại trí - sự tỉnh táo hiếm có trước vòng xoáy danh lợi.

Bức tranh tứ thời hiện lên đầy thi vị:
"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao"
Đó là nghệ thuật sống thuận tự nhiên, hòa điệu cùng đất trời.

Điểm nhấn triết lý kết tinh trong hai câu cuối:
"Rượu đến cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao"
Nguyễn Bỉnh Khiêm - từng trải qua vinh hoa tột đỉnh - đã đúc kết chân lý: công danh chỉ là ảo mộng, nhân cách thanh cao mới là giá trị vĩnh hằng.

Bài thơ như tấm gương phản chiếu tâm thế kẻ sĩ chân chính: ung dung tự tại mà không xa rời nhân thế, thanh cao mà không kiêu ngạo. Đó chính là sức sống trường tồn khiến "Nhàn" vẫn vẹn nguyên giá trị qua năm tháng.

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) - bậc đại trí thức Đông Á, nhà thơ lớn của dân tộc với sự nghiệp văn chương đồ sộ. Cuộc đời ông là bản hùng ca về khí tiết kẻ sĩ: từng dâng sớ xin chém 18 lộng thần, khi không thành đã quyết cáo quan về quê, trở thành Tuyết Giang Phu Tử - người thầy của nhiều danh nhân đất Việt.

Thơ ông như dòng suối mát chảy từ nguồn minh triết phương Đông, vừa giáo huấn sâu sắc vừa ngợi ca chí khí quân tử. Bài thơ "Nhàn" trong Bạch Vân quốc ngữ thi tập là kiệt tác kết tinh tư tưởng nhân sinh cao đẹp của ông, viết bằng thể thất ngôn bát cú Đường luật chuẩn mực.

"Một mai một cuốc một cần câu" - ba chữ "một" điệp khúc như nhịp bước thong dong của ẩn sĩ. Cái "dại" tìm nơi vắng vẻ thực chất là sự khôn ngoan của bậc chính nhân quân tử, biết giữ mình trong thời loạn. Đối lập với "chốn lao xao" phù hoa là triết lý sống thuận tự nhiên: "Thu ăn măng trúc đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao".

Điểm nhấn triết lý nằm ở điển tích giấc mộng hòe: "Rượu đến cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao". Với ông Trạng Trình từng kinh qua quyền lực tột đỉnh, vinh hoa chỉ là giấc mộng phù du, còn nhân cách thanh cao mới là giá trị vĩnh hằng.

Bài thơ như tấm gương phản chiếu vẻ đẹp tâm hồn kẻ sĩ chân chính: ung dung tự tại mà không xa rời nhân thế, thanh cao mà không kiêu ngạo. Ngôn ngữ giản dị mà hàm súc, kết hợp nhuần nhuyễn thi pháp thơ Đường với tinh thần Việt, tạo nên một kiệt tác vượt thời gian.

Hơn 500 năm sau, "Nhàn" vẫn là bài học quý về nhân cách sống, về sự lựa chọn giữa cái tạm bợ và giá trị vĩnh cửu. Đó chính là sức sống bất diệt của áng thơ này trong lòng độc giả hôm nay.

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) - bậc đại trí thức thời Lê Mạt, đã chọn lối sống ẩn dật như một tuyên ngôn đạo đức giữa thời loạn. Bài thơ "Nhàn" trong Bạch Vân quốc ngữ thi là kiệt tác kết tinh triết lý sống của ông.

Mở đầu bằng điệp khúc "một":
"Một mai, một cuốc, một cần câu"
Nhịp thơ 2/2/3 như bước chân thong thả của ẩn sĩ. Cái "thơ thẩn" kia thực chất là tâm thế ung dung của bậc chính nhân quân tử đã tìm thấy lẽ sống.

Triết lý nhàn hiện lên qua nghệ thuật đối tài tình:
"Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ/Người khôn người đến chốn lao xao"
Cái "dại" ấy chính là đại trí - sự tỉnh táo hiếm có trước vòng xoáy danh lợi.

Bức tranh tứ thời hiện lên đầy thi vị:
"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao"
Đó là nghệ thuật sống thuận tự nhiên, hòa điệu cùng đất trời.

Điểm nhấn triết lý kết tinh trong điển tích giấc mộng hòe:
"Rượu đến cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao"
Với ông Trạng từng kinh qua quyền lực tột đỉnh, vinh hoa chỉ là ảo mộng, nhân cách thanh cao mới là giá trị vĩnh hằng.

Bài thơ như tấm gương phản chiếu tâm thế kẻ sĩ chân chính: ung dung tự tại mà không xa rời nhân thế, thanh cao mà không kiêu ngạo. Đó chính là sức sống trường tồn khiến "Nhàn" vẫn vẹn nguyên giá trị qua năm tháng.

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) - bậc đại trí thức thời Lê Mạt, đã chọn lối sống ẩn dật như một tuyên ngôn đạo đức giữa thời loạn. Bài thơ "Nhàn" trong Bạch Vân quốc ngữ thi là kiệt tác kết tinh triết lý sống của ông.

Mở đầu bằng điệp khúc "một":
"Một mai, một cuốc, một cần câu"
Nhịp thơ 2/2/3 như bước chân thong thả của ẩn sĩ. Cái "thơ thẩn" kia thực chất là tâm thế ung dung của bậc chính nhân quân tử đã tìm thấy lẽ sống.

Triết lý nhàn hiện lên qua nghệ thuật đối tài tình:
"Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ/Người khôn người đến chốn lao xao"
Cái "dại" ấy chính là đại trí - sự tỉnh táo hiếm có trước vòng xoáy danh lợi.

Bức tranh tứ thời hiện lên đầy thi vị:
"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao"
Đó là nghệ thuật sống thuận tự nhiên, hòa điệu cùng đất trời.

Điểm nhấn triết lý kết tinh trong điển tích giấc mộng hòe:
"Rượu đến cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao"
Với ông Trạng từng kinh qua quyền lực tột đỉnh, vinh hoa chỉ là ảo mộng, nhân cách thanh cao mới là giá trị vĩnh hằng.

Bài thơ như tấm gương phản chiếu tâm thế kẻ sĩ chân chính: ung dung tự tại mà không xa rời nhân thế, thanh cao mà không kiêu ngạo. Đó chính là sức sống trường tồn khiến "Nhàn" vẫn vẹn nguyên giá trị qua năm tháng.

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) - bậc đại trí thức thời Lê Mạt, đã chọn lối sống ẩn dật như một tuyên ngôn đạo đức giữa thời loạn. Bài thơ "Nhàn" trong Bạch Vân quốc ngữ thi là kiệt tác kết tinh triết lý sống của ông.

Mở đầu bằng điệp khúc "một":
"Một mai, một cuốc, một cần câu"
Nhịp thơ 2/2/3 như bước chân thong thả của ẩn sĩ. Cái "thơ thẩn" kia thực chất là tâm thế ung dung của bậc chính nhân quân tử đã tìm thấy lẽ sống.

Triết lý nhàn hiện lên qua nghệ thuật đối tài tình:
"Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ/Người khôn người đến chốn lao xao"
Cái "dại" ấy chính là đại trí - sự tỉnh táo hiếm có trước vòng xoáy danh lợi.

Bức tranh tứ thời hiện lên đầy thi vị:
"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao"
Đó là nghệ thuật sống thuận tự nhiên, hòa điệu cùng đất trời.

Điểm nhấn triết lý kết tinh trong điển tích giấc mộng hòe:
"Rượu đến cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao"
Với ông Trạng từng kinh qua quyền lực tột đỉnh, vinh hoa chỉ là ảo mộng, nhân cách thanh cao mới là giá trị vĩnh hằng.

Bài thơ như tấm gương phản chiếu tâm thế kẻ sĩ chân chính: ung dung tự tại mà không xa rời nhân thế, thanh cao mà không kiêu ngạo. Đó chính là sức sống trường tồn khiến "Nhàn" vẫn vẹn nguyên giá trị qua năm tháng.

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) - bậc đại trí thức thời Lê Mạt, đã chọn lối sống ẩn dật như một tuyên ngôn đạo đức giữa thời loạn. Bài thơ "Nhàn" trong Bạch Vân quốc ngữ thi là kiệt tác kết tinh triết lý sống của ông.

Mở đầu bằng điệp khúc "một":
"Một mai, một cuốc, một cần câu"
Nhịp thơ 2/2/3 như bước chân thong thả của ẩn sĩ. Cái "thơ thẩn" kia thực chất là tâm thế ung dung của bậc chính nhân quân tử đã tìm thấy lẽ sống.

Triết lý nhàn hiện lên qua nghệ thuật đối tài tình:
"Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ/Người khôn người đến chốn lao xao"
Cái "dại" ấy chính là đại trí - sự tỉnh táo hiếm có trước vòng xoáy danh lợi.

Bức tranh tứ thời hiện lên đầy thi vị:
"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao"
Đó là nghệ thuật sống thuận tự nhiên, hòa điệu cùng đất trời.

Điểm nhấn triết lý kết tinh trong điển tích giấc mộng hòe:
"Rượu đến cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao"
Với ông Trạng từng kinh qua quyền lực tột đỉnh, vinh hoa chỉ là ảo mộng, nhân cách thanh cao mới là giá trị vĩnh hằng.

Bài thơ như tấm gương phản chiếu tâm thế kẻ sĩ chân chính: ung dung tự tại mà không xa rời nhân thế, thanh cao mà không kiêu ngạo. Đó chính là sức sống trường tồn khiến "Nhàn" vẫn vẹn nguyên giá trị qua năm tháng.

Nguyễn Bỉnh Khiêm - bậc đại nho tài danh thời Lê Mạt, đã chọn lối sống ẩn dật như một tuyên ngôn đạo đức giữa thời loạn. Bài thơ "Nhàn" là bức chân dung tinh thần của một trí thức uyên thâm từ bỏ chốn quan trường để tìm về với thiên nhiên thuần khiết.

Hai câu mở đầu khắc họa hình ảnh giản dị:
"Một mai, một cuốc, một cần câu"
Nhịp thơ 2/2/3 cùng điệp từ "một" gợi nhịp sống khoan thai nơi thôn dã. Cái "thơ thẩn" kia thực chất là tâm thế ung dung của bậc chính nhân quân tử.

Triết lý sống được thể hiện sâu sắc qua:
"Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ/Người khôn người đến chốn lao xao"
Nghệ thuật đối lập tài tình giữa "dại" - "khôn", "vắng vẻ" - "lao xao" cho thấy sự tỉnh táo hiếm có của tác giả trước vòng xoáy danh lợi.

Bức tranh tứ thời hiện lên đầy thi vị:
"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao"
Đó là nghệ thuật sống thuận tự nhiên, hòa điệu cùng đất trời.

Điểm nhấn triết lý kết tinh trong:
"Rượu đến gốc cây, ta sẽ nhắp/Nhìn xem phú quí, tựa chiêm bao"
Với bậc đại trí từng trải quan trường, vinh hoa phú quý chỉ là ảo ảnh phù du.

Bài thơ như tấm gương phản chiếu nhân cách thanh cao: ung dung tự tại mà không xa rời nhân thế, giản dị mà không tầm thường. Đó chính là sức sống trường tồn của tác phẩm qua năm tháng.